فوج

اکتفا، به رؤیت ماه در یک بلد برای سایر بلاد بعید نیست.

امروز جمعه 12 خرداد 1402

احکام روزه

اشاره

جامع الاحکام، ج‌1، ص: 131
روزه

رؤیت هلال- ثبوت ماه

س 456

اشاره

- آیا با محاسبات منجمین، ماه ثابت می‌شود- مخصوصاً وقتی که آنها امروز نسبت به زمان گذشته امکانات خیلی دقیق و مجهّز در اختیار دارند و اصرار می‌ورزند که نتائج دستگاه‌های علمی امروز قابل انکار نمی‌باشد.

ج

- پیشگوئی منجّمین بنفسه حجّت شرعیّه نیست، بلی اگر برای هر کس موجب علم به صحّت محاسبه شود، باید به علمی که از گفته منجّم حاصل شده عمل نماید.

س 457

اشاره

- آیا تطوق و بلند بودن هلال را، دلیل بر شب دوم می‌دانید؟

ج

- بلند بودن ماه و تطوق آن، دلیل شرعی بر شب دوم نیست.

س 458

اشاره

- اختلافات مربوط به تعیین اوقات و ازمنه چگونه مرتفع می‌گردد؟ آیا امروز واقعاً همان روزی است که تقاویم بیان داشته‌اند؟ درحالی‌که شیعه و
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 132
سنی در این امر مختلف القول هستند.

ج

- تعیین ایام از جهت اینکه اوّل ماه است و یا چند روز از فلان ماه گذشته با رؤیت هلال در اول ماه یا گذشتن سی روز از رؤیت هلال ماه قبل ثابت میشود و همچنین با بیّنه شرعی و یقین خود مکلّف.

س 459

اشاره

- اگر ماه رمضان در شهری دیده شود، در شهرها دیگری که افق آنها یکسان و یا دو ساعت فرق دارند اول ماه ثابت می‌شود یا نه؟

ج

- اکتفا، به رؤیت ماه در یک بلد برای سایر بلاد بعید نیست.

س 460

اشاره

- اگر ماه در کشورهای شرقی رؤیت شود آیا برای کشورهای غربی خود بخود ثابت می‌شود یا خیر؟

ج

- بطور کلی در هر نقطه از زمین که ماه رؤیت شود برای هر نقطه دیگر که بعداً روز می‌شود آن روز، روز اول ماه است.

س 461

اشاره

- آن طور که از توضیح المسائل و کتاب هدایة العباد حضرتعالی استفاده می‌شود حضرتعالی در طریق ثبوت هلال اتحاد افق را شرط نمی‌دانید بنابراین آیا ما می‌توانیم مثلًا به رادیو عربستان اعتماد کنیم و اگر فردا را اول ماه یا روز عید فطر اعلام کرد ما هم روزه بگیریم یا افطار کنیم در هر صورت وظیفه ما چیست؟ سؤال دیگر اینکه در ذیل عنوان طریق ثبوت هلال در کتابة هدایة العباد حضرتعالی پیرامون همین مسأله فرمودید که سزاوار است که احتیاط ترک نشود، رعایت احتیاط در صورت اعلام اینکه فردا عید فطر است چگونه میسر است.

ج

- همانطوری که در توضیح المسائل و هدایة العباد ذکر شده بنظر این جانب رؤیت هلال در بلدی نسبت به بلاد دیگر نیز بعید نیست کافی باشد البته ثبوت رؤیت باید بعلم و یا بیّنه شرعی باشد و احتیاط باین حاصل میشود که مکلف در آن روز بمقدار مسافت شرعی مسافرت بنماید و روزه خود را در مسافرت افطار نماید.

س 462

اشاره

- بعضی از مراجع عظام، در رؤیت هلال در شهری شرط کفایت آن در شهر دیگر را، اتحاد افق می‌دانند تفاوت افق چه قدر باشد کافی از رؤیت در شهر دیگر نیست؟

ج

- بنظر حقیر رؤیت هلال اگر به یکی از راههائی که در رساله‌های عملیّه
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 133
مذکور است ثابت شود، برای همه نقاطی که روزشان بعد از آن است کفایت می‌کند.

س 463

اشاره

- در ماه مبارک رمضان اگر در شهر غزنی افغانستان ماه دیده نشود ولی رادیو جمهوری اسلامی ایران اعلام کند که ماه دیده شده و ثابت هم شود آیا مردم آنجا می‌توانند عید بگیرند یا نه؟
و مردمی که از چند مجتهد تقلید دارند می‌توانند در مسأله رؤیت هلال به فتوای مجتهد واحد عمل کنند یا خیر؟

ج

- بنظر حقیر بعید نیست، رؤیت هلال در هر نقطه‌ای، برای نقاط دیگر که در ساعت رؤیت هلال در آن شب یا روز باشد کافی باشد یعنی روز بعد از آن روز یا شب برای آنها روز اوّل ماه است ولی بنظر آقایانی که توافق افق را در کفایت رؤیت هلال برای بلد دیگر معتبر میدانند، باید این جهت مراعات شود و مقلد هر مرجعی طبق فتوای مرجع خود عمل بنماید.

س 464

اشاره

- در شهری که اکثریّت با اهل سنت می‌باشند و شیعه‌ها در اقلیّت هستند، در عید قربان و عید فطر قطع بخلاف نداشته باشیم می‌توانیم با آنها عید بگیریم و اگر در نجف اشرف ماه را دیده باشند و 29 روز روزه گرفته‌اند ولی در استانبول دیده نشده و سنی‌ها سی روز روزه می‌گیرند و یک روز بعد از نجف عید بگیرند وظیفه ما شیعه‌ها چیست؟

ج

- در فرض مزبور اشکالی پیش نمی‌آید فقط از تظاهر بخوردن روزه و اقامه نماز عید بجماعت خودداری شود و اگر تقیه و حفظ وحدت اقتضا بکند روز عید آنها نماز عید بخوانند.

مبطلات روزه

س 465

اشاره

- اگر کسی در ماه مبارک رمضان، از خواب بیدار شود و بعد متوجه بشود که از وقت اذان گذشته است آیا روزه این فرد صحیح است؟

ج

- بلی صحیح است.

س 466

اشاره

- کیفیت روزه شخص کاهل نماز، که در انجام نمازهای واجبش، کوتاهی کرده چیست؟

ج

- روزه، واجب دیگری است و شخص مذکور به جهت کاهل نماز بودن، معصیت کار است، ولی اگر روزه گرفته روزه او صحیح است.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 134

س 467

اشاره

- آیا اگر در ماه مبارک رمضان، قرآن را بطرز غلطی بخوانیم، ضرری متوجه روزه می‌شود؟
(عدم تلفظ صحیح کلمات)

ج

- اگر عمداً آیات را غلط نخواند، اشکال ندارد و رعایت تجوید در قرائت قرآن واجب نیست.

س 468

اشاره

- مستدعی است حکم شرع مقدس را در مورد اشخاصی که کارشان غواصی در اعماق آبهاست نسبت به صوم و صلاة بیان فرمایید.

ج

- زیر آب رفتن با لباس غواصی بنابر احتیاط واجب مبطل صوم است ولی اگر شخص داخل زیر دریائی که شبیه اطاق است و ملاصق بدن نیست زیر آب برود روزه باطل نمی‌شود و نسبت به نماز، کسی که با لباس غواصی زیر آب است اگر نمی‌تواند خارج شود و نماز بخواند و یا وقت تنگ است با همان حال مقداری که می‌تواند قرائت و سایر اذکار را بخواند و رکوع و سجود را به ایماء و اشاره انجام دهد و به احتیاط واجب بعد هم قضاء آن نماز را بخواند. و اللّه العالم.

س 469

اشاره

- کشیدن سیگار و استعمال قلیان آیا مبطل روزه هست؟

ج

- بنابر احتیاط واجب، روزه‌دار نباید دود سیگار یا قلیان را بحلق برساند.

س 470

اشاره

- کشیدن تریاک برای شخص معتاد، در ماه مبارک رمضان، مبطل روزه می‌باشد؟

ج

- احتیاط واجب در ترک آن است، چه برای معتاد و چه غیر.

س 471

اشاره

- آیا کشیدن سیگار، بصورتی که دود آن را فرو نبرند، روزه را باطل می‌کند؟

ج

- اگر دود آن را فرو نبرند روزه را باطل نمی‌کند، ولی تظاهر به آن در این صورت، مناسب نیست و باحترام ماه مبارک ترک شود.

س 472

اشاره

- زدن آمپول مقوّی یا پنی‌سیلین برای روزه‌دار جایز است یا خیر؟

ج

- اشکال ندارد و فرقی بین اقسام آمپولها نیست، ولی احتیاط مستحب در ترک است.

س 473

اشاره

- آیا شخص روزه دار در ماه مبارک رمضان، می‌تواند سُرم یا آمپول،
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 135
تزریق کند؟

ج

- احتیاط مستحب آن است که از استعمال آمپول و سرم خودداری کند و اگر لازم شد و تزریق کرد روزه‌اش باطل نمیشود.

س 474

اشاره

- اگر کسی در ماه مبارک رمضان، قبل از اذان صبح، از خواب بیدار شود و در خواب محتلم شده باشد و امکان غسل کردن را نداشته باشد، حکم روزه این فرد چه می‌شود؟

ج

- در فرض سؤال اگر متمکن از غسل قبل از اذان صبح نباشد، تیمم بدل از غسل کند و روزه بگیرد.

س 475

اشاره

- شخصی در ماه رمضان با خودبازی می‌کند ولی منی بیرون نمی‌آید و علائم جنب هم در او نیست بعد از ساعتی بول می‌کند مایعی سفید رنگ خارج می‌شود شک دارد منی هست یا نه روزه او باطل است یا نه در صورت بطلان کفاره دارد یا نه؟

ج

- اگر کاری با خود کند که بر حسب عادت موجب انزال منی می‌شود، هر چند منی انزال نشود، روزه‌اش باطل است، ولی در فرض مذکور وجوب کفّاره معلوم نیست. و اللّه العالم.

س 476

اشاره

- کسی که نمی‌دانسته استمناء روزه را باطل می‌کند و حتی یک گناه کبیره است، اگر این عمل را انجام دهد آیا روزه او باطل است؟ اگر باطل است کفّاره دارد یا خیر؟ اگر دارد مقدار آن چقدر است؟

ج

- در فرض سؤال، باید قضای روزه را بگیرد ولی کفّاره ندارد، بلی اگر جاهل مقصّر باشد، باین معنی که در موقع ارتکاب عمل، احتمال حرمت بدهد و سؤال نکند و یا بداند استمناء حرام و معصیت است، هرچند نداند که روزه را باطل می‌کند و در روز ماه رمضان انجام دهد، کفّاره جمع دارد، که در توضیح المسائل مسأله شماره 1674 ذکر شده است.

س 477

اشاره

- اگر شخصی در کلاس درس بوده ناگهان متوجه گردید که لای دندان غذائی است و خود را مقداری کنترل نموده به این امید که در پایان درس آن را بیرون ریزد، ولی احتمال قوی می‌دهد که در کلاس درس همراه با آب وارد حلق
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 136
شده باشد آیا روزه باطل می‌شود یا این شخص معذور می‌باشد؟

ج

- در فرض سؤال مجرّد وجود غذا در لای دندان و یا در داخل آب دهن تا پائین نرود، مبطل روزه نیست، البته باید شخص مذکور بهر نحوی، از رفتن غذا به معده ممانعت نماید و احتمال پائین رفتن غذا موجب بطلان روزه نیست.

کفاره روزه

س 478

اشاره

- کفّاره روزه یک ماه، با نان چقدر است؟ با برنج چقدر است؟

ج

- کفّاره افطار غیر عمدی، برای هر روز یک چارک طعام مانند گندم و برنج است و اگر بخواهد نان بدهد، برای هر روز یک کیلو بدهد.

س 479

اشاره

- آیا می‌توان پول کفّاره را به فقیر داد. و به او گفته شود طعامی که روزانه می‌خوری قصد کفّاره کن یا لازم است فقیر از همین پول طعام بگیرد.

ج

- در فرض سؤال، فقیر باید با همین پول، برای دهنده آن طعام بخرد و به وکالت از طرف او طعام را به عنوان کفّاره بردارد. و اللّه العالم.

س 480

اشاره

- کسی که از خصال کفارات اطعام را برگزیده و یا از بابت کفاره و فدیه یک مدّ طعام باید بدهد یا فطره عید فطر را می‌دهد آیا مجزی است که از نانوائیهای کشور نان خریداری کند و به مستحقین بدهد یا نه با آنکه می‌دانیم که دولت به نانوائیها سوبسید میدهد و یک کیلو نان که در نانوائی به سیزده تومان می‌دهند، اگر آزاد خریداری شود شاید در حدود چهل تومان باشد؟

ج

- در فرض سؤال، خریدن نان از نانوائی و به عنوان کفّاره یا فطره دادن مانع ندارد.

س 481

اشاره

- در باب کفاره روزه آیا می‌شود بمقدار پول گندم، یا برنج به فقیر داد؟

ج

- پرداخت کفاره بنحو مذکور در سؤال مجزی نیست. باید همان گندم را بدهد و یا برنج و یا اجناس دیگری که در باب کفارات مذکور است. و اللّه العالم.

س 482

اشاره

- زنی مریض بوده و ماه رمضان روزه نگرفته و مرض او تا سال بعد ادامه داشته است و کفاره بر عهده او آمده ولی از خود پولی ندارد آیا کفاره زن بر عهده شوهر واجب است یا نه؟

ج

- کفّاره زن بر شوهر واجب نیست.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 137

س 483

اشاره

- تکلیف شخصی که چندین کفّاره جمع بر گردن دارد، لیکن فعلًا نه وسع مالی دارد که اطعام فقرا بدهد و نه توان جسمی دارد که چندین ماه روزه بگیرد، در حال حاضر چیست؟ (در این مورد نیز میزان دقیق در دست نیست) آیا چنین فردی از گرفتن روزه مستحبی محروم است؟

ج

- به مسأله شماره 1669 توضیح المسائل مراجعه نمایید و اگر چنین شخصی قدرت بر روزه گرفتن ندارد، قهراً قدرت بر روزه مستحبی هم ندارد مگر اینکه مثلًا قدرت بر دو و سه روز، روزه گرفتن دارد ولی چون روزه کفّاره باید سی و یک روز آن پشت سر هم باشد، قدرت بر آن نداشته باشد، که در این صورت اگر روزه قضا نداشته باشد روزه مستحبی اشکال ندارد. و اللّه العالم.

س 484

اشاره

- اگر کسی در ماه مبارک رمضان عمداً افطار به حرام کند و قبل از اداء کفّاره روزه فوت نماید در صورت وصیّت به بجا آوردن و انجام کفّاره روزه و یا در صورت عدم وصیّت اگر ولیّ متوفی بخواهد استیجار صوم کند، و یا خودش بخواهد عمل بوصیّت کند تتابع در بجا آوردن روزه در دو فرض سؤال واجب است یا خیر؟

ج

- در هر دو فرض تتابع واجب است.

س 485

اشاره

- این جانب دارای سنگ کلیه می‌باشم و قبلًا نیز هر دو کلیه‌هایم را عمل جراحی نموده‌ام و دکتر متخصص گفته است روزه نباید بگیرید و آب و مایعات زیاد بخورید، اگر این جانب فقط آب بخورم و چیز دیگری نخورم روزه‌ام درست است یا خیر، و تا کنون نیز حقیر اینگونه عمل نموده‌ام؟

ج

- در فرض مسأله که روزه گرفتن برای شما ضرر دارد و باید در اثناء روز از مایعات استفاده نمائید، روزه بر شما واجب نیست و برای هر روز یک مدّ طعام (تقریباً هفتصد و پنجاه گرم) به فقیر غیر سید در رمضان آینده کفاره بدهید.

س 486

اشاره

- اگر در ماه مبارک رمضان بی‌سحری بمانیم و مریض هم باشیم و در روز قبل از اینکه چیزی بخوریم با زن خود جماع کردیم چه حکمی دارد؟

ج

- در صورتی که مرض مجوّز افطار نداشته‌اید در فرض سؤال کفاره واجب است.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 138

س 487

اشاره

- ملاک مریض که روزه ماه رمضان از وی ساقط است، چیست؟

ج

- اگر بداند روزه برای او مضرّ است یا مظنه ضرر داشته باشد و یا احتمال عقلایی بدهد که مضر باشد به طوری که از آن احتمال، خوف ضرر حاصل شود، روزه واجب نیست و بعد باید قضای آن را بگیرد بلی اگر مرض تا رمضان سال بعد طول بکشد قضا هم ساقط است، فقط باید کفّاره مدّ بدهد. و اللّه العالم.

س 488

اشاره

- اگر شخصی در ماه مبارک رمضان به مسافرت برود و قصد ده روز نماید، در بین این ده روز آیا می‌تواند در بلاد کبیره بیش از 4 فرسخ از منزل خود دور شود؟

ج

- در فرض سؤال، چنانچه تمام مسافتی را که طی میکند در داخل شهر باشد، اشکال ندارد.

س 489

اشاره

- کفّاره روزه رمضان و کفّاره حنث نذر، قسم و عهد آیا از اصل مال میت باید داده شود یا از ثلث اگر به آن وصیّت کرده باشد؟

ج

- اگر وصیت کرده که اینها را از ثلث بدهند از ثلث برداشته می‌شود و در غیر این صورت از اصل مال برداشته می‌شود.

س 490

اشاره

- شخصی به حدّ بلوغ رسیده است امّا ندانسته در ماه مبارک رمضان با اینکه روزه است (نعوذ باللّه) عمل منافی عفت انجام داده حالا که این شخص بعد از گذشت چند سال، حکم حرام بودن این عمل را دانسته نمی‌داند که آیا باید کفاره جمع دهد یا اصلًا کفاره بدهد یا نه و روزه‌اش چگونه است، خواهشمند است حکم این شخص را بیان فرمائید و بفرمائید این چند سال که گذشته، روزه او که باطل شده، چه حکمی دارد؟

ج

- در فرض سؤال، چنانچه حرام بودن عمل را نمی‌دانسته و در جهل خود هم مقصّر نبوده فقط قضای آن روزه‌ها واجب است و چون در انجام قضا تأخیر نموده، برای هر روز 10 سیر طعام مانند گندم یا آرد بعنوان کفاره تأخیر قضا به فقیر غیر سیّد بدهد و اگر حرام بودن عمل را می‌دانسته هر چند وجوب کفاره را نمی‌دانسته و یا اینکه در جهل بمسأله مقصّر بوده علاوه بر آنچه گفته شد کفاره عمد هم بر او واجب است و تفصیل آن در توضیح المسائل مسأله 1669 مذکور است مراجعه نمائید.

س 491

اشاره

- دختری در سن 9 سالگی از روی نادانی روزه خود را در ماه رمضان
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 139
افطار می‌نماید آیا کفاره تعلق می‌گیرد؟

ج

- در فرض سؤال چنانچه 9 سال قمری را تمام کرده و توانایی روزه گرفتن را دارد و با اینکه می‌داند روزه خوردن برای او حرام شده است، روزه را می‌خورد کفاره دارد هرچند نداند که روزه خوردن علاوه بر حرمت کفاره هم دارد. و اللّه العالم.

روزه قضا

س 492

اشاره

- مسافر در سفر نماز تمام خوانده، روزه را هم گرفته بعداً فهمید که باید نماز را شکسته و روزه را افطار نماید. آیا نماز و روزه قبلی وی درست است یا احتیاج به اعاده دارد؟

ج

- نماز و روزه‌اش صحیح است احتیاج به قضاء ندارد.

س 493

اشاره

- چند روز روزه ماه مبارک رمضان، از چند سال، بر ذمه دارم، و در ضمن نمی‌دانم از هر سال چند روزی بوده تکلیف چیست؟

ج

- در فرض مسأله می‌توانید بمقداری که یقیناً کمتر از آن مقدار نبوده اکتفاء نمائید و اگر مقداری روزه قضاء بگیرید که بدانید قطعاً بیشتر از آن بر ذمه شما نیست احوط است.

س 494

اشاره

- نمی‌دانم چندساله بودم شک دارم حدود 14 الی 15 سالگی نماز نخوانده‌ام عمداً و روزه‌خواری هم کرده‌ام بفرمائید چه حکمی دارد وظیفه من در قبال این اعمال انجام نشده چیست؟

ج

- هر مقدار از نماز و روزه خود را که یقین دارید در حال بلوغ ترک کرده‌اید باید قضا نمائید و برای تأخیر قضای روزه کفاره غیر عمد باید بدهید و چنانچه افطار روزه بدون عذر و عمدی بوده باید برای هر روز کفاره عمد هم بدهید.

س 495

اشاره

- آیا کسی که روزه قضا در ذمه دارد می‌تواند روزه نذری بگیرد؟ در صورتی که نذر کرده باشد تکلیف او چیست؟

ج

- کسی که روزه قضا بر ذمّه دارد میتواند نذر کند که روزه بگیرد و صحیح است.

س 496

اشاره

- بنده شش سال است که به سن تکلیف رسیده‌ام یعنی 6 ماه رمضان بر من گذشته که می‌بایست روزه می‌گرفتم، چهار سال اخیر را روزه گرفته‌ام تماماً،
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 140
تماما 2 سال ابتدائی را نمی‌دانستم که به تکلیف رسیده‌ام، بعدها فهمیدم که قبل از 15 سالگی مکلف بوده‌ام از اینرو بعضی از روزهای این دو ماه مبارک رمضان را روزه گرفته و بعضی دیگر را که حدوداً از هر دو ماه مبارک 30 روز می‌شود روزه نگرفته‌ام تکلیف بنده در برابر قضای این روزه‌ها چیست؟

ج

- در فرض سؤال روزه‌های فوت شده را قضا نمائید، و برای هر کدام یک مدّ طعام کفاره بدهید و اگر التفات بوجوب صوم نداشته‌اید و غافل از سؤال کردن بوده‌اید کفاره عمد واجب نیست.

س 497

اشاره

- شخصی 42 ساله تاکنون روزه نگرفته و گفته دارای 15 عائله بوده و برای تلاش و اداره خانواده‌ام در گرما و سرما کار می‌کردم طاقت نداشتم روزه بگیرم. عذر شرعی هم نداشته خواهشمند است نظر مبارک را بیان فرمائید.

ج

- در مورد سؤال چنانچه شخص مذکور، بدون عذر شرعی روزه نگرفته، باید کفّاره بدهد و نیز قضای روزه‌هائی که نگرفته انجام دهد و اگر با عذر شرعی روزه نگرفته کفاره عمد ندارد و اما نسبت بقضای موردی که با عذر افطار کرده موارد مختلف است مورد محلّ ابتلاء را بنویسید تا جواب داده شود.

س 498

اشاره

- اگر دختری که 9 سالگی روزه بر او واجب شده است؛ بنا به گفته والدین که توان گرفتن همه روزه‌ها را نداشته، چند روزه از روزهای واجب را نگرفته باشد (و تمام روزه‌های نگرفته را نیز نداند) و اکنون نیز نداند که آیا در زمان توان آن روزه‌ها را داشته است یا نه و اطرافیان هم ندانند تکلیف او چیست؟

ج

- در فرض سؤال، هر مقدار را یقین دارد که کمتر از آن نبوده قضا کند.

س 499

اشاره

- این حقیر در سنوات ماضیه سه سال در ماه مبارک رمضان در فصل تابستان و در گرمای طاقت فرسا و در شرایطی که گرفتن روزه دشوار بود مشغول درو، جمع‌آوری زراعت و محصول بودم، لذا به اکراه بدون میل و رغبت از فضایل ماه مبارک محروم ماندم و روزه را افطار کردم که در ماههای بعد قضای آن را نمودم آیا بری الذّمة شده‌ام یا نه؟

ج

- در مورد سؤال جمع‌آوری محصول مجوّز افطار روزه رمضان نیست، برای هر روزه‌ای که افطار کرده‌اید علاوه بر قضای آن روزه، کفّاره عمد بشرحی که در توضیح المسائل مذکور است باید ادا نمائید.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 141

کسانی که به واسطه بیماری نمی‌توانند روزه بگیرند

س 500

اشاره

- آیا احتمال ضرر و بیماری مجوزی برای افطار می‌باشد یا اطمینان به ضرر و بیماری لازم است؟ میزان در مقدار ضرر چیست؟

ج

- خوف ضرر مجوز بلکه موجب افطار است و اطمینان لازم نیست و نسبت به مقدار آن کافی است که عرف عقلاء اثر مترتب بر روزه را ضرر محسوب دارند. و اللّه العالم.

س 501

اشاره

- کسی که مریض بوده مدت چند سال نتوانسته روزه بگیرد، اگر صحت پیدا کرد آیا آخرین سال را روزه بگیرد و آن مدت را که نتوانسته روزه بگیرد کفّاره بدهد و اگر توان پرداخت کفّاره را نداشته بایستی استغفار نماید؟ و یا اگر بعداً متمکن شد بایستی کفّاره روزه آخرین سال را بدهد یا سالهای گذشته را هم بپردازد؟

ج

- در مورد سؤال بنابر احتیاط واجب بایستی کفاره سالهای گذشته را هم بپردازد.

س 502

اشاره

- خانمی از 27 سالگی به بعد بر اثر بیماری قادر به گرفتن روزه نبوده است حال تکلیف او چیست؟

ج

- در فرض سؤال، قضای روزه‌ها لازم نیست لکن برای هر روز یک چارک طعام مانند گندم و آرد به فقیر غیر سیّد بعنوان کفّاره بدهد.

س 503

اشاره

- این جانب سه ماه روزه ماه مبارک رمضان بدهکار می‌باشم ولی بعلت بیماری کلیه و دستور پزشک نمی‌توانم تا آخر عمر روزه بگیرم حکم روزه‌های قضاء چگونه است و آن را اگر عمداً افطار کرده باشم چه حکمی دارد و اگر بخاطر عذر شرعی بوده چه حکمی دارد؟

ج

- در صورتی که شخصی بواسطه مرضی معذور از گرفتن روزه باشد نباید روزه بگیرد و چنانچه تا ماه رمضان بعد بیماری او ادامه داشت و نتوانست قضاء روزه‌ها را بگیرد قضاء هم از او ساقط است فقط باید برای هر روز یک مدّ (ده سیر) طعام مثل گندم کفاره به فقرا بدهد و اگر بدون عذر عمداً روزه را افطار کرده کفاره عمد و قضاء بر او واجب میشود و تفصیل مسأله را در توضیح المسائل ملاحظه نمائید.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 142

س 504

اشاره

- دختری 9 ساله می‌باشد و توان روزه گرفتن ندارد آیا وقتی که توان پیدا کرد قضای روزهای گذشته واجب است یا نه؟

ج

- در صورتی که روزه موجب حرج یا بیماری شود گرفتن جائز نیست فعلًا بمقداری که میتواند از روزه بگیرد و بقیه را در طول سال به تدریج قضاء نماید.

س 505

اشاره

- این جانب متولد 1343 که تا سال 70 هجری شمسی در سلامت بوده و بعلت مسافرت و عذر شرعی بعد از بلوغ تا سال 70 روی هم نود روز (سه ماه) از روزهای ماه مبارک رمضان را نتوانسته‌ام بگیرم بنابراین از سال 70 هجری شمسی بدلیل بیماری کلیوی و دستور پزشک بر منع روزه گرفتن تا آخر عمر از گرفتن روزه معذورم.
خواهشمندم حکم روزه‌های قضائی که در روزهای سلامتی به علت عذر شرعی (مسافرت) نگرفته‌ام بیان بفرمائید؟

ج

- کفاره روزه‌هائی که قضاء آنها را تا رمضان بعد نگرفته‌اید بپردازید (برای هر روز یک مد طعام) و چنانچه در تمام عمر از گرفتن آن عاجز باشید وصیت کنید بعد از شما قضاء آنها را بگیرند.

س 506

اشاره

- اگر روزه موجب چشم درد نمی‌باشد ولی سوی چشم کم می‌شود آیا کسی که به این بیماری مبتلا است باید روزه بگیرد یا نه؟

ج

- اگر بطور موقت باشد که بعد از روزه بر طرف میشود مجوز افطار نیست ولی اگر روزه موجب شود که نور چشم برای همیشه کم شود روزه واجب نیست.

س 507

اشاره

- شخصی در ماه رمضان مریض بوده روزه نگرفته- بعد از ماه رمضان هم مریض بوده- و اوّل ذی القعده فوت کرد و در حیات خود کفاره ماه رمضان را که روزی 750 گرم باشد اطعام نداده، حالا کفّاره بر عهده کیست آیا از اصل مال برداشت شود یا نه و یا اینکه بر پسر بزرگ قضا واجب است یا نه؟

ج

- در فرض سؤال، اگر از اوّل ماه رمضان تا وقت فوت مریض بوده قضا و کفّاره ندارد و اگر در ماه رمضان مریض نبوده و عمداً روزه نگرفته و بعد از ماه رمضان مریض شده باید کفاره عمد از اصل مال برداشته شود و قضا هم دارد و اگر در ماه رمضان مسافر بوده و باین جهت روزه نگرفته و بعد از ماه هم مریض شده تا فوت کرده کفاره ندارد ولی قضاء دارد و در تمام صور قضاء بعهده پسر بزرگ است.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 143

س 508

اشاره

- این جانب از سال‌های قبل روزه بدهکارم. کفّاره‌های آنها را پرداخته‌ام ولی هنوز موفق به گرفتن آن روزه‌ها نشده‌ام. می‌خواهم ببینم آیا اگر روزه از سال قبل نیز بدهکار باشم و برای اینکه نخواهم کفّاره آن را بدهم و خود روزه‌ها را تا آمدن ماه رمضان امسال بگیرم. آیا این روزه‌هایی که می‌گیرم به جای روزه‌های سال قبل محسوب شده یا بجای روزه‌های سال‌های ما قبل آن که کفاره‌هایش را پرداخته‌ام؟

ج

- نیّت هر کدام از روزه‌های قضا را بنمایید همان روزه محسوب می‌شود. و اللّه العالم.

س 509

اشاره

- شخصی سالها قادر به روزه گرفتن نبوده تا آخر عمر هم نتوانست روزه بگیرد و همه‌ساله کفّاره صوم را پرداخت نموده است. آیا قضای روزه به گردن چنین شخصی هست یا خیر؟
شخص مذکور وصیّت هم کرده است چهل سال روزه برای او بدهند تکلیف ورّاث و وصی او چیست؟

ج

- در فرض سؤال قضای روزه ایّامی که مریض بوده بر او واجب نیست، لکن چنانچه وصیّت او زائد بر ثلث نیست و احتمال می‌دهند که قبل از بیماری روزه بذمّه او بوده، عمل به وصیّت واجب است. و اللّه العالم.

س 510

اشاره

- آیا زن حامله‌ای که نمی‌تواند روزه بگیرد و روزه‌هایش را می‌خورد، برای ادای روزه‌های نگرفته باید دو کفّاره بپردازد یا خیر؟

ج

- برای افطار روزه یک کفّاره بپردازد و اگر تا رمضان آینده موفق به گرفتن قضا نشد کفاره تأخیر هم لازم است. و اللّه العالم.

س 511

اشاره

- در رساله حضرت عالی مسأله 1730 چنین آمده اگر روزه‌دار بعد از ظهر مسافرت نماید، باید روزه خود را تمام کند و در صورتی که شب نیت سفر کرده باشد احتیاطاً قضای آن را بجا آورد سؤال این است که این احتیاط واجب است یا مستحب