فوج

زرشك : Barberry 

نام علمی      Berberis

تركيبات شيميايي/خواص داروئي/طرز استفاده/مضرات

كليات گياه شناسي:

زرشک درختچه‌ای تیغدار به طول ۱ تا ۵ متر است. چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد است. برگ‌های

آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای و میوه اش قرمز رنگ بیضوی شکل و ترش مزه‌است. به ریشهٔ درخت

زرشک «آئر خیس» گفته می‌شود.

انتهای بهار و ابتدای تابستان فصل شکوفه دادن بوته زرشک است، غنچه‌های زرد رنگ زرشک در فصل

پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند.

زرشک بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است.

کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است که در این میان استان خراسان و شهرستان قائنات

با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را در

اختیار دارد.

درمان اعتیاد:

به سبب الکالوئید بربرین موجود درآن قادر به درمان اعتیاد با تریاک بوده. و اعتیاد معتادان را بر طرف می‌

نماید. مضافاً" اینکه این اثر بخشی در حیوانات آزمایشگاهی که بطور مصنوعی به مرفین معتاد گردیده

بودند کراراً" به اثبات رسیده است.

گیاه‌شناسی زرشک:

زرشک و ارتباط آن با محیط طبیعی

انواع زرشک دانه دار به عنوان درختچه‌ای میوه دهنده و خودرو در اکثر مناطق کوهستانی کشورمان به

چشم می‌خورد و از آنجایی که از اجزا طبیعی اکوسیستم مناطق کوهستانی است حتی در شرایط

سخت و نامساعد نیز میوه فراوانی تولید می‌کنند.

نیاز آبی:

نیاز خالص آبیاری آن حدود ۹۹۰۰ متر مکعب در هکتار است که بسته به روش‌های آبیاری به کار گرفته

شده نیز ناخالص آبیاری، بیشتر از این مقدار می‌باشد.

نیاز کودی:

زرشک بی دانه طالب خاک‌های نسبتاً سبک لومی – شنی با زهکش خوب در مناطق کوهپایه‌ای است

و در خاک‌های گچی و آهکی نیز بخوبی رشد می‌کند، همچنین EC PH و بالا را نیز تحمل کرده نیازی به

خاک‌های غنی ندارد. تحقیقات نشان داد که فسفر به کار رفته در طول تابستان باعث رشد گیاه در همان

سال نگردیده، بلکه در بهار سال بعد اثرات خود را نشان داده و بیشتر فسفر موجود در رشد جدید ناشی

از فسفر ذخیره شده در ریشه‌ها بوده است. فرایند انتقال فسفر به این صورت است که فسفر ابتدا بیشتر

در ریشه‌ها ذخیره می‌شود، سپس بهع داخل مناطق رشد جدید حرکت می‌کند و فسفر جذب شده جدید،

جایگزین فسفر منتقل شده از ریشه‌ها می‌شود.

زرشک در طب سنتی:

زرشک دارای مزاج سرد و خشک است و مصلحهای آن عبارتند از: میخک، شکرسرخ و شیرینی‌های

طبیعی ... زرشک تسکین دهنده صفرا و خون و تشنگی و حرارت معده و کبد، تقویت کننده قلب و کبد

معده گرم می‌باشد. به تنهایی یا با داروهای گرم مانند دارچین و عسل و ... برای تقویت کبد سرد و تر

و بازکردن انسداد مجاری کبدی و سردی احشا مفید است. مصرف زیاد آن برای سرد مزاجان بلغمی و

سوداوی مضر است.

تركيبات شيميايي:

در تمام قسمت هاي اين گياه آلكالوئيدهاي بربرين Berberine ، اكسياكانتين Oxyaconthine ، بربامين

Berbamine وجود دارد . مقدر آلكالوئيد در پوست ريشه زرشك بيشتر از قسمت هاي ديگر اين گياه است .

ميوه زرشك داراي حدود 4% مواد قندي ، 65 اسيد ماليك و اسيد تارتاريك و مقداير صمغ مي باشد .

زرشك گونه هاي مختلف درد كه مهم تر از همه آنها دو نوع است كه يكي بنام زرشك بي هسته و ديگري

زرشك با هسته (داراي دو هسته) ميباشد .

خواص داروئي:

خواص طبي زرشك

زرشك از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است ميوه زرشك خواص زير را درد:

1)قابض است

2)تقويت كننده قلب و كبد است

3)بواسير خوني را درمان مي كند

4)خونريزي را برطرف مي كند

5)براي برطرف كردن بيماريهاي كبدي مفيد است

6)صفرا بر است

7)دم كرده زرشك را براي برطرف كردن ناراحتي هاي دهان غرغره كنيد .

خواص ريشه و پوست ساقه:

1)صفرا بر و مسهل است

2)كبد را پاك و تقويت مي كند

3)اعمال دستگاه گوارش را منظم مي كند

4)وء هاضمه را از بين مي برد

5)بي اشتهايي را برطرف مي كند

6)براي رفع يبوست مفيد است

7)در درمان يرقان و زردي موثر است

8)نقرس و رماتيسم را برطرف مي كند

9)خانم هائيكه بين دو عادت ماهيانه خونريزي دارند بايد براي برطرف كردن آن از ريشه و ساقه زرشك

استفاده كنند .

10)آنهائيكه مبتلا به ورم طحال هستند مي توانند براي معالجه از اين گياه كمك بگيرند .

11)واريس را درمان مي كند .

12)براي معالجه بواسير نافع است .

13)براي برطرف كردن سوزش ادرار مفيد است .

14)فشار خون را پائين مي آورد

15)براي شست وش وي چشم مي توانيد از جوشانده ريشه و ساقه و زرشك استفاده كنيد .

خواص برگ زرشك:

1-آب آوردگي بدن را برطرف مي كند .

2-اسهال هاي مزمن را درمان مي كند .

3-برگ زرشك دري مقدر زيادي ويتامين C مي باشد بنابراين در درمان بيماري اسكوربوت اثر مفيد دارد .

4-جويدن برگ زرشك باعث محك شدن لثه و دندان مي شود .

5-درموقع آنژين و گلو درد ، دم كرده برگ زرشك را غرغره كنيد .

طرز استفاده:

جوشانده زرشك : مقدر 20-10 گرم پوست ريشه يا ساقه و يا ميوه زرشك را در يك ليتر آب ريخته و آنرا

بجوش بياوريد سپس آنرا از روي اجاق برداشته بگذاريد براي مدت 10 دقيقه بماند . اين جوشانده را  صاف

كرده و با شكر يا عسل شيرين كنيد . مقدر مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بين غذاهاست .

تنطور زرشك : اين تنطور را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريدري

كنيد . مقدار مصرف آن 20-10 قطره سه بار در روز مي باشد .

دم كرده زرشك : مقدار 40 گرم زرشك را در يك ليتر آب جوش ريخته و بگذاريد مدت 10 دقيقه بماند سپس

آنرا با شكر يا عسل مخلوط كنيد . مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بين غذاهاست .

مضرات :

مصرف مقدار زياد زرشك و يا ساقه و برگ آن براي زنان حامله مناسب نيست زيرا رحم را تحريك مي كند و ممكن است باعث سقط جنين شود.

خواص گیاهان/Soy bean لوبياي سويا

بانک جامع اطلاعات دارویی