دیوان اشعار افضل‌الدین خاقانی_ترجیحات35تا100
حرف د
شماره 36: تا دل من دل به قناعت نهاد
تا دل من دل به قناعت نهاد****ملک جهان را به جهان بازداد
دفتر آز از بر من برگرفت****مصحف عزلت عوض آن نهاد
خسرو خرسندی من در ربود****تاج کیانی ز سر کیقباد
نیز فریبم ندهد طمع و جمع****نیز حجابم نشود بود و باد
تا چه کند مرد خردمند، آز****تا چه کند باشهٔ چالاک، باد
این همه هست و سبکی عمر من****رفت و مرا تجربه‌ها اوفتاد
کافرم ار ز آدمیان دیده‌ام****هیچ کسی مردم و مردم نهاد
این نکت از خاطر خاقانی است****شو گهری دان که ز خورشید زاد
شماره 37: عهد عشق نیکوان بدرود باد
عهد عشق نیکوان بدرود باد****وصل و هجران هر دوان بدرود باد
بر بساط ناز و در میدان کام****صلح و جنگ نیکوان بدرود باد
سبزه‌ای کان بود دام آهوان****بر سر سرو جوان بدرود باد
چون گوزنان هوی از جان برکشم****کان شکار آهوان بدرود باد
نعل در آتش نهادندی مرا****آن نهاد جاودان بدرود باد
صف صف از مرغان نشاندن جفت جفت****همبر طاق ابروان بدرود باد
شاهدان بزم را گیسوی چنگ****بستن اندر گیسوان بدرود باد
گرد ترکستان عارض صف زده****آن سپاه هندوان بدرود باد
پادشاه تازه و تر و جوان****همچو شاخ ارغوان بدرود باد
تا توانی خون گری خاقانیا****کان جوانی و آن توان بدرود باد
ای جمال الدین چو اسپهبد نماند****حصن شنذان‌وار جوان بدرود باد
شماره 38: دل ز راحت نشان نخواهد داد
دل ز راحت نشان نخواهد داد****غم خلاصی به جان نخواهد داد
غم‌گساران فرو شدند افسوس****کز عدم کس نشان نخواهد داد
آسمان را گسسته شد زنجیر****داد فریاد خوان نخواهد داد
بر زمین صد هزار خون‌ریز است****یک دیت آسمان نخواهد داد
زین دو نان سپید و زرد فلک****فلکت ساز خوان نخواهد داد
دیگ سودا مپز به کاسهٔ سر****کاین سیه کاسه نان نخواهد داد
سرو آزاد را جهان دو رنگ****رنگ مدهامتان نخواهد داد
تا عروس یقین نبندی عقد****دل طلاق گمان نخواهد داد
گیتی اهل وفا نخواهد شد****شوره آب روان نخواهد داد
از زمانه بترس خاقانی****که زمانه زمان نخواهد داد
دیو خوئی است کو به دست بشر****هیچ حرز امان نخواهد داد
گنج خانه است جان خاقانی****دل به خاقان و خان نخواهد داد
چون به خرسندی این مکانت یافت****خواجگان را مکان نخواهد داد
آبرو از برای نان حرام****به تکین و طغان نخواهد داد
آبروی است کیمیای بزرگ****کیمیا رایگان نخواهد داد
گنج اول زمان نداد به کس****آخر آخر همان نخواهد داد
عمر یک هفته ملک شش روزه است****در بهای جهان نخواهد داد
سرمهٔ دین ورا عروس ختن****عرس بر قیروان نخواهد داد
خسر پست را سوار خرد****بدل جیش‌ران نخواهد داد
دهر بی‌حضرت بهاء الدین****آسمان را توان نخواهد داد
آسمان بی‌معین احمد او****اخرتان را قران نخواهد داد
شماره 39: بانوی تاجدار مرا طوقدار کرد
بانوی تاجدار مرا طوقدار کرد****طوق مرا چو تاج فلک آشکار کرد
چون پیر روزه دار برم سجده، کو مرا****چون طفل شیر خوار عرب طوقدارکرد
تا لاجرم زبان من از چاشنی شکر****چون کام روزه‌دار و لب شیر خوار کرد
بودم به طبع سنقر حلقه به گوش او****اکنون ز شکر گوش مرا گوشوار کرد
هنگام آنکه خلعه دهد باغ را بهار****آن گنج زر فشان خزان اختیار کرد
از زر کش و ممزج و اطلس لباس من****چون خیمهٔ خزان و شراع بهار کرد
زربفت روز را فلک از اطلس هوا****خواهد بر این ممزج و زرکش نثار کرد
کرد آفتاب و صبح کلاه و لباچه‌ام****این زرکش مغرق و آن زرنگار کرد
و آنگه ز ماه و زهره کلاه و لباچه را****هم قوقه و هم انگلهٔ شاهوار کرد
از جنس کارگاه نشابور و کار روم****بر من خراج روم و نشابور خوار کرد
بر اسب بخت کرد سوارم به تازگی****تا خلعتم ممزج اسب و سوار کرد
از رزمه رزمه اطلس و کیسه کیسه سیم****دست سمن ستان و برم لاله‌زار کرد
چون آفتاب زرد و شفق خانهٔ مرا****از زرد و سرخ زرکش اطلس نگار کرد
تا خجلتم بسان شفق سرخ روی ساخت****شکرم چو آفتاب زبان صد هزار کرد
در روزه بودم از سخن و جامهٔ دو عید****بر من فکند و عهد مرا عیدوار کرد
دیدم دو عید و روزه گشادم به اب شکر****هر کو دو عید دید ز روزه کنار کرد
هر دم به آب شکر وضو تازه می‌کنم****تا فرض شکر او بتوانم گزار کرد
درگاه اوست قبله و من در نماز شکر****تکبیر بسته‌ام که دلم حق گزار کرد
چون چرخ در رکوع و چو مهتاب در سجود****بردم نماز آنکه مرا زیر بار کرد
اصل و تبارش از عرب است و کیان ملک****با من کرم به نسبت اصل و تبار کرد
انعامش از تبار گذشته است و چون توان****ذرات آفتاب فلک را شمار کرد
اقبال صفوة الدین بانوی روزگار****ناساز روزگار مرا سازگار کرد
خلقند شرم سار ز فریاد من که من****فریاد می‌کنم که مرا شرم سار کرد
غرقم به بحر منت و آواز الغریق****چندان زدم که حلقهٔ حلقم فکار کرد
از بس که گفتم ای ملکه بس بس از کرم****جمع ملائکه در گوش استوار کرد
خاقانی است بر در او زینهاریی****وین زینهاری از کرمش زینهار کرد
گر بر درش درختک دانا شدم چه باک****کاقبال او درخت کدو را چنار کرد
بلقیس بانوان و سلیمان شه اخستان****من هدهدی که عقل به من افتخار کرد
هدهد کنون که خلعت بلقیس عهد یافت****بختش به خلعت ملک امیدوار کرد
تا بشنود جهان که فلان مرغ را به وقت****بلقیس خرقه‌دار و سلیمان شعار کرد
این بین بی‌من از قلم من فتاد از آنک****نتوان عطای شه به ستم خواستار کرد
زیرا به خاک و خاره دهد خرقه آفتاب****هرک آفتاب دید چنین اعتبار کرد
بینی به آفتاب که برتافت بامداد****بر خاک ره نسج زراندوده بار کرد
چه سود ز آفتاب گریبان سرو را****کو زر و لعل در بن دامان نثار کرد
شاه جهانیان علی آسا که ذو الجلال****از گوهر زبان منش ذوالفقار کرد
زنگار خورده جنگ کند ذوالفقار من****کاخر به ذوالفقار توان کارزار کرد
شاه سخن منم شعرا دزد گنج من****بس دزد سر زده را تارومار کرد
از نام من شدند به آواز و طرفه نیست****صبحی که دزد سر زده را تار و مار کرد
نی نی اگرچه معجزه دارم چو عاجزم****بخت نهفته را نتوان آشکار کرد
امید آبروی ندارم به لطف شاه****کامسال کمتر است قبولی که پار کرد
مویی شدم که موی شکافم به تیر نطق****کسیب طالعم هدف اضطرار کرد
گوئی حریر سرخ ملخ را ز اشک خون****بیم سیاه پوشی دیدار سار کرد
می‌گفتم از سخن زر و زوری به کف کنم****امید زر و زور مرا خوار و زار کرد
ماری به کف مرا دو زبان است این قلم****دستم معزمی شده کافسون مار کرد
نی پاره‌ای به دست و سواری کنم بر او****چون طفل کو بر اسب کدوئین سوار کرد
کس نی سوار دید که با شه مصاف داد؟****وز نی ستور دید که در ره غبار کرد؟
مانم به کودکی که ز نارنج کفه ساخت****پنداشت کو ترازوی زر عیار کرد
بخت رمیده را نتوان یافت چون توان****ز آن تار کآفتاب تند پود و تار کرد
خود هیچ کرم یبد شنید است هیچ‌کس****کو تار بست و تخم نهاد و حصار کرد
یا هیچ عنکبوت سطرلاب کس بدید****کب دهن تنید و بدو بند غار کرد
آنم که با دو کعبه مرا حق خدمت است****آری بر این دو کعبه توان جان نثار کرد
این کعبه نور ایزد و آن سنگ خاره بود****آن کعبه پور آزر و این کردگار کرد
این کعبه در سرادق شروان سریر داشت****و آن کعبه در حدیقهٔ مکه قرار کرد
این کعبه در عجم عجمش سرگزیت داد****و آن کعبه در عرب عربش سبز ازار کرد
این کعبه را خدای ظفر در یمین نهاد****و آن کعبه را خلیل حجر در یسار کرد
آن کعبه ناف عالم و از طیب ساحتش****آفاق وصف نافهٔ مشک تتار کرد
این کعبه شاه اعظم و ایزد ز قدرتش****بر نو عروس فتح شه کام‌کار کرد
آن کعبه را کبوتر پرنده در حرم****کاخر ز بام کعبه نیارد گذار کرد
این کعبه را به جای کبوتر همای بخت****کاندر حرم مجاورت این دیار کرد
شش حج تمام بر در این کعبه کرده‌ام****کایزد به حج و کعبه مرا بختیار کرد
امسال قصد خدمت آن کعبه می‌کنم****کاین آرزو دلم گرو انتظار کرد
بانوی شرق و غرب مگر رخصه خواهدم****کامید این حدیث دو گوشم چهار کرد
شماره 40: هرگز به باغ دهر گیائی وفا نکرد
هرگز به باغ دهر گیائی وفا نکرد****هرگز ز شست چرخ خدنگی خطا نکرد
خیاط روزگار به بالای هیچ کس****پیراهنی ندوخت که آخر قبا نکرد
نقدی نداد دهر که حالی دغل نشد****نردی نباخت چرخ که آخر دغا نکرد
گردون در آفتاب سلامت کرا نشاند****کآخر چو صبح اولش اندک بقا نکرد
کی دیده‌ای دو دوست که جوزا صفت بدند****کایامشان چو نعش یک از یک جدا نکرد
وقتی شنیده‌ام که وفا کرد روزگار****دیدم به چشم خویش که در عهد ما نکرد
دهر اژدهای مردم خوار است و فرخ آنک****خود را نوالهٔ دم این اژدها نکرد
بس کس که اوفتاد در این غرقه گاه غم****چشم خلاص داشت سفینه‌ش وفا نکرد
آن مهره دیده‌ای تو که در ششدر اوفتاد****هرگه که خواست رفت حریفش رها نکرد
خاقانیا به چشم جهان خاک درفکن****کو درد چشم جان تو را توتیا نکرد
شماره 41: خسرو بدار ملک جم ایوان تازه کرد
خسرو بدار ملک جم ایوان تازه کرد****در هشت خلد مملکه بستان تازه کرد
کیخسرو تهمتن بر زال سیستان****در ملک نیم روز شبستان تازه کرد
این کعبه را که سد سکندر حریم اوست****خضر خلیل مرتبه بنیان تازه کرد
بهر ثبات ملک چنین کعبهٔ جلال****از بوقبیس حلم خود ارکان تازه کرد
قصری که عرش کنگرهٔ اوست آسمان****از عقد انجمش گهر افشان تازه کرد
مانا که بهر تاختن مرکبان عقل****مهدی به عالم آمد و میدان تازه کرد
یا عالمی ز لطف برآورد کردگار****وانگه در او معادن حیوان تازه کرد
دست کرم گشاد شه و پای بخل بست****تا پیشگاه قصر شرف وان تازه کرد
قحط سخا ز کشور امید برگرفت****گر خلق بهر عاطفه باران تازه کرد
شاهی که بهر کوههٔ زین‌های ختلیانش****ماهی به چرخ تحفه ز دندان تازه کرد
خاقان اعظم آنکه بقا با سعادتش****هم‌شیرهٔ ابد شد و پیمان تازه کرد
شماره 42: صبح چو کام قنینه خنده برآورد
صبح چو کام قنینه خنده برآورد****کام قنینه چو صبح لعل‌تر آورد
کاس بخندید کز نشاط سحر گاه****کوس بشارت نوای کاسه‌گر آورد
چار زبان رباب دوش به مجلس****از طرب این هشت گوش را خبر آورد
جنبش ده ترک لرزه دار ز شادی****هندوی نه چشم را به بانگ درآورد
تا به هم اسرار بزم شاه بگویند****مرغ صراحی به گوش جام سر آورد
نامزد خرمی است شاه که گردون****نامزد دولتش به بام برآورد
هفت کواکب ز نه سپهر به ده نوع****هشت جنان را نثار ما حضر آورد
دوش معلق زنان کبوتر دولت****آمد و اقبال نامه زیر پر آورد
نامهٔ اقبال بر گشادم و دیدم****کز طربم سفته‌های تازه‌تر آورد
شماره 43: آن مه نو بین که آفتاب برآورد
آن مه نو بین که آفتاب برآورد****غنچهٔ گل بیم که نوبهار درآورد
از افق صلب شاه بین که مه نو****آمد و عید جلال بر اثر آورد
ماه نو از فلک به منزل نه ماه****شاه زمین را به نورهان ظفر آورد
در طبق آفتاب چون مه نو دید****صبح دم از اختران نثار زر آورد
زآنکه ملک بوالمظفر آدم ثانی است****قدرت او شیث مشتری نظر آورد
زآنکه شه مشرق است نوح زمانه****دولت او سام اسمان خطر آورد
بخت که سیارهٔ سعادت شاه است****یوسف تازه نگر که از سفر آورد
جوهر اسفندیار وقت به گیتی****بهمن کسری فش و قباد فر آورد
عنصر نوشین روان عهد به عالم****هرمز دولت طراز تاجور آورد
شاه محمد جلالت است و به تایید****چرخ ز صلبش محمدی دگر آورد
جان فریبرز ازین شرف طرب افزود****ذات منوچهر ازین خبر بطر آورد
کوه جلالت چو داد گوهر دریا****گوهر آن کوه بیشتر گهر آورد
بحر سعادت چو داد عنبر سارا****عنبر آن بحر شادیی به سر آورد
زهره همه تن زبان نمود چو خورشید****مژدهٔ دولت به شاه دادگر آورد
شاه سلیمان نگین به مژده نگین داد****یعنی بلقیس مملکت پسر آورد
وارث جم اخستان که چرخ به رزمش****چون صف مور از ملائکه حشر آورد
در کمر عمر شاه دست بقا داد****کایزد از اجرام دست آن کمر آورد
آیت تایید باد کز پی مدحش****خاطر خاقانی آیت هنر آورد
ز آن فلکی کو بنات نعش همی زاد****سعد سعودش سماک نیزه درآورد
شاه جهان ابر ذات و بحر صفات است****ز آن صدف ملک ازو چنین گهر آورد
شماره 44: عارضهٔ تازه بین که رخ به من آورد
عارضهٔ تازه بین که رخ به من آورد****درد کهن بارگیر خویشتن آورد
تب زده لرزم چو آفتاب همه شب****دور فلک بین که بر سرم چه فن آورد
تفته چو شمعم زبان سیاه چو شمعی****کز تف گریه گذار در لگن آورد
شمع نه دندانه گردد از شکن آخر****در تنم آسیب تب همان شکن آورد
برحذرم ز آتش اجل که بسوزد****کشت حیاتی که خوشه در دهن آورد
طعنهٔ بیمار پرس صعب‌تر از تب****کاین عرض از گنجه نیست از وطن آورد
آتش تب در زمین گنجه همه شب****در دم من آه آسمان شکن آورد
صدمهٔ آهم شنید مذن شب گفت****زلزلهٔ گنجه باز تاختن آورد
چرخ بدی می‌کند سزای حزن اوست****بخت چرا بر من این همه حزن آورد
ظلم نگر، تیغ راست عادت خون ریز****آبله بین کان نکال بر سفن آورد
در دل خاقانی ارچه آتش تب خاست****آب حیاتش نگر که در سخن آورد
شماره 45: دست درافشان چو زی تیغ درفشان آورد
دست درافشان چو زی تیغ درفشان آورد****نسر گردون را به خوان تیغ مهمان آورد
گرز او در قلعهٔ البرز زلزال افکند****چتر او در قبهٔ افلاک نقصان آورد
گر نبات از دست راد او نما یابد همی****ز آب حیوان مایه در ترکیب حیوان آورد
نیزهٔ چون مارش از بر چرخ ساید نیش او****ماهی گردون به دندان مزد دندان آورد
هم به تیر و هم به تدبیر ار بخواهد هر زمان****بر سر خوان، بچهٔ سیمرغ بریان آورد
هشت خلد مجلسش را نه فلک ده یازده****پنج وقت ار چار بنیاد خراسان آورد
بس نپاید تا کمینه چاکر از درگاه او****تاجش از بغداد و سر بهر صفاهان آورد
همچنان باشد که تاجی بر سر سلطان نهد****هر که زی او خلعتی از تخت سلطان آورد
خود بهین سلطانی او دارد که سلطان قدر****هر زمان پیشش سر اندر خط فرمان آورد
تا چه افزاید سلیمان را که بادی از هوا****پر مرغی را به تحفه زی سلیمان آورد
باد را زو رخصه بادا تا ز خاک درگهش****توتیای چشم خاقانی به شروان آورد
شماره 46: صبح چون زلف شب براندازد
صبح چون زلف شب براندازد****مرغ صبح از طرب پراندازد
کرکس شب غراب وار از حلق****بیضهٔ آتشین براندازد
کرتهٔ فستقی بدرد چرخ****تا به مرغ نواگر اندازد
برشکافد صبا مشیمهٔ شب****طفل خونین به خاور اندازد
زخمهٔ مطربان صلای صبوح****در زبان‌های مزهر اندازد
زلف ساقی کمند شب پیکر****در گلوی دو پیکر اندازد
بر قدح‌های آسمان زنار****مشتری طیلسان در اندازد
لب زهره ز دور بوسهٔ تر****بر لب خشک ساغر اندازد
در بر بلبله فواق افتد****کز دهان آب احمر اندازد
مرغ فردوس دیده‌ای هرگز****که ز منقار کوثر اندازد
از نسیم قدح مشام فلک****چون دهد عطسه عنبر اندازد
لعل در جام تا خط ازرق****شعله در چرخ اخضر اندازد
ادهم شب گریخت ساقی کو****تا کمند معنبر اندازد
جان به دستار چه دهیم آن را****کز غبب طوق در بر اندازد
خار در دیدهٔ فلک شکند****خاک در چشمهٔ خور اندازد
عاشقان را که نوش نوش کنند****لعلش از پسته شکر اندازد
خاک مجلس شود فلک چون او****جرعه بر خاک اغبر اندازد
رنگ شوخی به مجلس آمیزد****سنگ فتنه به لشکر اندازد
درع رستم به سنبل آراید****تیر آرش ز عبهر اندازد
ببرد سنگ ما و آخر سنگ****بر سبوی قلندر اندازد
بامدادان که یک سوارهٔ چرخ****ساخت بر پشت اشقر اندازد
سپر زرد کرده دیلم وار****همه زوبین اصفر اندازد
از در مشرق آتش افروزد****سوی هر روزن اخگر اندازد
این عروسان عور رعنا را****بر سر از آب چادر اندازد
زاهد آسا سجادهٔ زربفت****بر سر کوه و کردر اندازد
گنبد پیر سبحه‌های بلور****در مغاک مقعر اندازد
آهمن سازد آتش پیکان****تا در این دیو، گوهر اندازد
سنگ در آبگینه خانهٔ چرخ****این دل غصه پرور اندازد
آتش اندر خزینه خانهٔ دل****چرخ ناکس برآور اندازد
گله از چرخ نیست از بخت است****که مرا بخت در سر اندازد
یوسف از گرگ چون کند نالش****که به چاهش برادر اندازد
دم خاقانی ار ملک شنود****جان به خاقان اکبر اندازد
فلک ار خلعت بقا برد****بر قد شاه صفدر اندازد
شاه ایران مظفر الدین آن****کز سر کسری افسر اندازد
نفس بلبلان مجلس او****زین غزل شکر تر اندازد
شماره 47: دل به سودای تو سر اندازد
دل به سودای تو سر اندازد****سر ز عشقت کله براندازد
چون تو هر هفت کرده آیی حور****بر تو هر هفت زیور اندازد
به تو وزلف کافرت ماند****ترک غازی که چنبر اندازد
منم آن مرغ کذر افروزد****خویشتن را در آذر اندازد
طالعم از برت برون انداخت****گر بنالم برون‌تر اندازد
کیست کز سرنبشت طالع من****سرگذشتی به داور اندازد
چشم من در نثار بالایت****هم به بالات گوهر اندازد
زیر پای غم تو خاقانی****پیل بالا سر و زر اندازد
عقل او گوهر ار زجان دارد****پیش شاه مظفر اندازد
شه قزل ارسلان که در صف شرع****تیغ عدلش سر شر اندازد
سگ درگاه او قلادهٔ حکم****در گلوی غضنفر اندازد
همتش که اجری مسیح دهد****طوق در حلق قیصر اندازد
آتش تیغ او گه پیکار****شعله در قصر قیصر اندازد
بحر اخضر نیرزد آن قطره****کز سر کلک اسمر اندازد
آسمان در نثار ساغر او****سبحهٔ سعد اکبر اندازد
خنجر او چو حربهٔ مهدی است****که به دجال اعور اندازد
دور نه چرخ بهر اقطاعش****قرعه بر هفت کشور اندازد
تیر چون در کمان نهد بحری است****که نهنگ شناور اندازد
دام ماهی شود ز زخم نهنگ****گر به سد سکندر اندازد
چون کشد قوس جو زهر بینی****که به جوزای ازهر اندازد
اسد از سهم ناخنان ریزد****عقرب از بیم نشتر اندازد
از شکوه همای رایت شاه****کرکس آسمان پر اندازد
دهر دربان اوست بر خدمش****ناوک ظلم کمتر اندازد
آنکه در کعبه اعتکاف گرفت****سنگ چون بر کبوتر اندازد
دولتش را ز قصد خصم چه باک****گر هوس‌های منکر اندازد
اینت نادان که آتش افروزد****خویشتن در شرر در اندازد
نصرتش رهبر است و رهرو ملک****رای با رای رهبر اندازد
یاری از کردگار دان که رسول****خاک در روی کافر اندازد
گر مخالف معسکری سازد****طعنه‌ای در برابر اندازد
بخت شه چرخ را فرود آرد****کآتش اندر معسکر اندازد
بد سگالش کجا ز بحر نیاز****کشتی جان به معبر اندازد
دست رحمت کجا زند در آنک****تیغ او دست جعفر اندازد
خصم فرعونی ار به کینهٔ شاه****آلت سحر بیمر اندازد
ید بیضای شاه موسی وار****اژدهای فسون خور اندازد
بخت، صیاد پیشه‌ای است که صید****نه به زوبین و خنجر اندازد
قصر جان را مهندس قدرت****نه به پرگار و مسطر اندازد
شه چو چوگان زند سلیمان وار****رین بر آن باد صرصر اندازد
جفت و طاق سپهر درشکند****جفته‌ای کان تکاور اندازد
بشکند سنبله به پای چنانک****داس من چشم اختر اندازد
گه گه از ننگ آهن ار نعلی****زآن سم راه گستر اندازد
میخش از روم در عرب فکند****گردش از چین به بربر اندازد
نعش از آن گرد سندسی سازد****بر سر هر سه دختر اندازد
دشمن بد نهاد فعل سگی****بر شه شیر پیکر اندازد
دیو کژ کژ به مردم اندیشد****فحل بد بد به مادر اندازد
مغ که از رخ نقاب شرم انداخت****ناحفاظی به خواهر اندازد
دست نمرود بین که ناک کفر****در سپهر مدور اندازد
سنگ تهمت نگر که دست یهود****بر مسیح مطهر اندازد
به رعیت ملک همان انداخت****که به امت پیمبر اندازد
لاجرم امتش همان خواهند****که به مختار حیدر اندازد
تا زمین بر کتف ز خلعت روز****طیلسان مزعفر اندازد
تا سپهر از ستارگان بر سر****شب گهر تاب معجر اندازد
دولتش باد تا بساط جلال****بر زمین مکدر اندازد
قدرتش باد تا طراز کمال****بر سپهر معمر اندازد
شماره 48: منتظری تا ز روزگار چه خیزد
منتظری تا ز روزگار چه خیزد****عقل بخندد کز انتظار چه خیزد
جز رصدان سیه سپید نشاندن****بر ره جان‌ها ز روزگار چه خیزد
بیش ز تاراج باز عمر سیه سر****زین رصدان سپید کار چه خیزد
روز و شب آبستن و تو بستهٔ امید****کز رحم این دو باردار چه خیزد
گیر که خود هر دو باردار مرادند****چون فکنند از شکم ز بار چه خیزد
بر سر بازار دهر خاک چه بیزی****حاصل ازین خاک جز غبارچه خیزد
راز جهان جو به جو شمار گرفتی****چون همه هیچ است ازین شمار چه خیزد
هیچ دو جو کمتر است نقد زمانه****صرفه بران را ازین عیار چه خیزد
چند کنی زینهار بر در ایام****چون نپذیرد ز زینهار چه خیزد
نقش بهاری که نخل بند نماید****عین خزان است ازین بهار چه خیزد
رنگ دلت یادگار آتش عمر است****دانی از آتش که یادگار چه خیزد
بر در خاقانی اکبر آی و کرم جوی****از در دریای تنگ‌بار چه خیزد
شماره 49: تشنهٔ دل به آب می‌نرسد
تشنهٔ دل به آب می‌نرسد****دیده جز بر سراب می‌نرسد
قصهٔ درد من رسید به تو****چون بخوانی جواب می‌نرسد
روی چون آب کرده‌ام پر چین****کز تو رویم به آب می‌نرسد
نرسم در خیال تو چه عجب****که مگس در عقاب می‌نرسد
کی وصالت رسد به بیداری****که خیالت به خواب می‌نرسد
نرسد بوی راحتی به دلم****ور رسد جز عذاب می‌نرسد
دوست را دشمنی و دشمن دوست****جز مرا این عقاب می‌نرسد
دل و عمرم خراب گشت و ز تو****عوض یک خراب می‌نرسد
برسد گوئی از پس وعده****آن خود از هیچ باب می‌نرسد
برسد میوه‌ای است در باغت****که به هیچ آفتاب می‌نرسد
از لب نوش تو به خاقانی****قسم جز زهر ناب می‌نرسد
شماره 50: آن مصر مملکت که تو دیدی خراب شد
آن مصر مملکت که تو دیدی خراب شد****و آن نیل مکرمت که شنیدی سراب شد
سرو سعادت از تف خذلان زگال گشت****و اکنون بر آن زگال جگرها کباب شد
از سیل اشک بر سر طوفان واقعه****خوناب قبه قبه به شکل حباب شد
چل گز سرشک خون ز برخاک بر گذشت****لابل چهل قدم ز بر ماهتاب شد
هم پیکر سلامت و هم نقش عافیت****از دیدهٔ نظارگیان در نقاب شد
دل سرد کن ز دهر که هم دست فتنه گشت****اندیشه کن ز پیل که هم جفت خواب شد
ایام سست رای و قدر سخت گیر گشت****اوهام کند پای و قدر تیز تاب شد
دفع قضا به آه شب کندرو کنید****هر چند بارگیر قضا تیزتاب شد
گر آتش درشت عذابی است بر نبات****آن آب نرم بین که بر او چون عذاب شد
عاقل کجا رود؟ که جهان، دار ظلم گشت****نحل از کجا چرد؟ که گیا زهر ناب شد
ربع زمین بسان تب ربع برده پیر****از لرزه و هزاهز در اضطراب شد
کار جهان و بال جهان دان که بر خدنگ****پر عقاب آفت جان عقاب شد
افلاک را پلاس مصیبت بساط گشت****اجرام را وقایهٔ ظلمت حجاب شد
ماتم سرای گشت سپهر چهارمین****روح الامین به تعزیت آفتاب شد
از بهر آنکه نامه بر تعزیت شوند****شام و سحر دوپیک کبوتر شتاب شد
در ترک تاز فتنه ز عکس خیال خون****کیوان به شکل هندوی اطلس نقاب شد
دوش آن زمان که طرهٔ شب شانه کرد چرخ****موی سپید دهر به عنبر خضاب شد
بی‌دست ارغنون زن گردون به رنگ و شکل****شب موی گشت و ماه کمانچهٔ رباب شد
دیدم صف ملائکهٔ چرخ نوحه‌گر****چندان که آن خطیب سحر در خطاب شد
گفتم به گوش صبح که این چشم زخم چیست****کاشکال و حال چرخ چنین ناصواب شد
صبح آه آتشین ز جگر برکشید و گفت****دردا که کارهای خراسان ز آب شد
گردون سر محمد یحیی به باد داد****محنت نصیب سنجر مالک رقاب شد
از حبس این خدیو، خلیفه دریغ خورد****وز قتل آن امام، پیمبر مصاب شد
بدعت ز روی حادثه پشت هدی شکست****شیطان خلاف قاعده رجم شهاب شد
ای آفتاب حربهٔ زرین مکش که باز****شمشیر سنجری ز قضا در قراب شد
وی مشتری ردا بنه از سر که طیلسان****در گردن محمد یحیی طناب شد
ای آدم الغیاث که از بعد این خلف****دار الخلافهٔ تو خراب و یباب شد
ای عندلیب گلشن دین زار نال زار****کز شاخ شرع طوطی حاضر جواب شد
ای ذوالفقار دست هدی زنگ گیر، زنگ****کن بوتراب علم به زیر تراب شد
خاقانیا وفا مطلب ز اهل عصر از آنک****در تنگنای دهر وفا تنگیاب شد
آن کعبه وفا که خراسانش نام بود****اکنون به پای پیل حوادث خراب شد
عزمت که زی جناب خراسان درست بود****برهم شکن که بوی امان ز آن جناب شد
بر طاق نه حدیث سفر ز آنکه روزگار****چون طالع تو نامزد انقلاب شد
در حبس گاه شروان با درد دل بساز****کان درد راه توشهٔ یوم الحساب شد
گل در میان کوره بسی درد سر کشید****تا بهر دفع دردسر آخر گلاب شد
از چاه دولت آب کشیدن طمع مدار****کان دلوها درید و رسن‌ها ز تاب شد
دولت به روزگار تواند اثر نمود****حصرم به چار ماه تواند شراب شد
فتح سعادت از سر عزلت برآیدت****کوکشت زرد عمر تو را فتح باب شد
عقل از برات عزلت، صاحب خراج گشت****ابر از زکات دریا صاحب نصاب شد
سیمرغ را خلیفهٔ مرغان نهاده‌اند****هر چند هم لباس خلیفهٔ غراب شد
معجز عنان کش سخن توست اگر چه دهر****با هر فسرده‌ای به وفا هم رکاب شد
اول به ناقصان نگرد دهر کز نخست****انگشت کوچک است که جای حساب شد
از طمطراق این گره تر مترس از آنک****باد است کو دهل زن خیل سحاب شد
بر قصر عقل نام تو خیر الطیور گشت****در تیه جهل خصم تو شر الدواب شد
گفتی که یارب از کف آزم خلاص ده****آمین چه می‌کنی که دعا مستجاب شد
شماره 51: خوی فلک بین که چه ناپاک شد
خوی فلک بین که چه ناپاک شد****طبع جهان بین که چه غمناک شد
آخر گیتی است نشانی بدانک****دفتر دلها ز وفا پاک شد
سینهٔ ما کورهٔ آهنگر است****تا که جهان افعی ضحاک شد
گر برسد دست، جهان را بخور****زان مکن اندیشه که ناپاک شد
افعی اگرچه سر زهر گشت****خوردن افعی همه تریاک شد
رخصت این حال ز خاقانی است****کو به سخن بر سر افلاک شد
شماره 52: دیر خبر یافتی که یار تو گم شد
دیر خبر یافتی که یار تو گم شد****جام جم از دست اختیار تو گم شد
خیز دلا شمع برکن از تف سینه****آن مه نو جوی کز دیار تو گم شد
حاصل عمر تو بود یک ورق کام****آن ورق از دفتر شمار تو گم شد
نقش رخ آرزو به روی که بینی****کینهٔ آرزو نگار تو گم شد
از ره چشم و دهان به اشک و به ناله****راز برون ده که رازدار تو گم شد
چشم تو گر شد شکوفه بار سزد زانک****میوهٔ جان از شکوفه‌زار تو گم شد
چشم بد مردمت رسید که ناگاه****مردم چشم تو از کنار تو گم شد
نوبت شادی گذشت بر در امید****نوبت غم زن که غمگسار تو گم شد
هر بن مویت غمی و ناله کنان است****هر سر مویت که آه یار تو گم شد
زخم کنون یافتی ز درد هنوزت****نیست خبر کان طبیب کار تو گم شد
منت گیتی مبر به یک دو نفس عمر****کانکه ز عمر است یادگار تو گم شد
بار سبو چون کشی که آب تو بگذشت****بیم رصد چون بری که بار تو گم شد
خون خور خاقانیا مخور غم روزی****روز به شب کن که روزگار تو گم شد
شماره 53: ای دل به سر مویی آزاد نخواهی شد
ای دل به سر مویی آزاد نخواهی شد****مویی شدی اندر غم، هم شاد نخواهی شد
در عافیت آبادت از رخنه درآمد غم****پس رخنه چنان گشتی کباد نخواهی شد
پولاد بسی دیدم کو آب شد از آتش****تو آب شدی زین پس پولاد نخواهی شد
ای غمزدهٔ خاکی کز آتش غم جوشی****آبی که جز از آتش بر باد نخواهی شد
تا داد همی جوئی رنجورتری مانا****کز خود شوی آسوده از داد نخواهی شد
تا چند کنی کوهی کورا نبود گوهر****در کندن کوه آخر فرهاد نخواهی شد
میدان ملامت را گر گوی شدی شاید****کایوان سلامت را بنیاد نخواهی شد
از مادر غم زادی آلودهٔ خون چون گل****با هیچ طرب چون مل هم‌زاد نخواهی شد
از ریزش اشک خون کوفه شدی از طوفان****روزی ز دل افروزی بغداد نخواهی شد
خواهی دم شاهی زن خواهی دم درویشی****کز غم به همه حالی آزاد نخواهی شد
خاقانی اگر عهدی یاد تو کند عالم****تو عهد کریمانی کز یاد نخواهی شد
شماره 54: جام طرب کش که صبح کام برآمد
جام طرب کش که صبح کام برآمد****خندهٔ صبح از دهان جام برآمد
صبح فلک بین که بر موافقت جام****دم زد و بوی میش ز کام برآمد
مهرهٔ شادی نشست و ششدره برخاست****نقش سه شش بر سه زخم کام برآمد
داو طرب کن تمام خاصه که اکنون****عدهٔ خاتون خم تمام برآمد
ما و شکر ریز عیش کز در خمار****نامزد خرمی به بام برآمد
ساغر گلفام خواه کز دهن کوس****نغمهٔ گلبام وقت بام برآمد
بلبله کبکی است خون گرفته به منقار****کز دهنش نالهٔ حمام برآمد
گاو سفالین که آب لالهٔ تر خورد****ارزن زرینش از مسام برآمد
زآن می گلگون که بید سوخته پرورد****بوی گل و مشکبید خام برآمد
در صف دریا کشان بزم صبوحی****جام چو کشتی کش خرام بر آمد
خوان صبوحی به شیب مقرعه کن لاش****کابرش روز آتشین ستام برآمد
بود فلک جام رنگ و جام فلک سان****روز ندانم که از کدام برآمد
دست قراسنقر فلک سپر افکند****خنجر آقسنقر از نیام برآمد
گوش رباب از هوا پیام طرب داشت****از سه زبان راز آن پیام برآمد
حلقهٔ ابریشم است موی خوش چنگ****چون مه نو کز خط ظلام برآمد
گر چه تن چنگ شبه ناقهٔ لیلی است****نالهٔ مجنون ز چنگ رام برآمد
بیست و چهارش زمام ناقه و لیکن****ناله نه از ناقه از زمام برآمد
نای چو شه زادهٔ حبش که ز نه چشم****بانگش از آهنگ ده غلام برآمد
از پی دستینهٔ رباب کف می****چون گهر عقد یک نظام برآمد
بهر حلی‌های گوش و گردن بر بط****سیم و زر از ساغر و مدام برآمد
از حیوان شکار گاه دف آواز****تهنیت شاه را مدام برآمد
شاه عجم رکن دین کز آیت عدلش****نام عجم روضة السلام برآمد
ناصر اسلام سیف دین که ز حکمش****بر سر دهر حرون لگام برآمد
رستم ثانی که در طبیعتش اول****دانش زال و دهای سام بر آمد
صیت جلالش به شرق و غرب بپیچید****شکر نوالش ز سام و حام برآمد
پهلو ایران گرفت رقعهٔ ملکت****وز دگران بانگ شاهقام برآمد
دام به دریا فکنده بود سلیمان****خازن انگشتری به دام برآمد
ذات جهان پهلوانش صبح جلال است****کز افق چرخ احتشام برآمد
در کنف صبح فر میر محمد****راست چو خورشید نور تام برآمد
تاجوری یافت تخت و ملکت ایران****تا ز برش سیدالانام برآمد
گر پدر از تخت ملک شد پسر اینک****بر زبر تخت احترام برآمد
گر علم صبح آب رنگ فروشد****رایت خورشید نارفام برآمد
تارک گشتاسب یافت افسر لهراسب****زال همایون به تخت سام برآمد
نوبت کاوس شد چو پای منوچهر****بر سر کرسی احتشام برآمد
روز به مغرب شده چو مملکت او****ماه چو بدر از حجاب شام برآمد
آرزوی جان ملک عدل و همم بود****از ملک عادل همام برآمد
دولت شروان کلید دولت او بود****زآن همه کارش به انتظام برآمد
گر چه محمد پیمبری به عرب یافت****صبح کمالش ز حد شام برآمد
دیر زی ای بحر کف که عطسهٔ جودت****چشمهٔ مهر است کز غمام برآمد
مژده ده ای تاجور که ینصرک الله****فال تو از مصحف دوام برآمد
تا که حسامت قوام ملک عجم شد****آه ز اعدای ناقوام برآمد
چون نم ژاله ز خایه از تف خورشید****جان حسود از تف حسام برآمد
جرم زمین تا قرار یافت ز عدلت****بس نفس شکر کز هوام برآمد
دوش چنین دیده‌ام به خواب که نخلی****بر لب دریا در آن مقام برآمد
نخل موصل شده ترنج و رطب داشت****سایه و شایه‌ش فراخ و تام برآمد
مرغی دیدم گرفته نامه به منقار****کز بر آن نخل شادکام برآمد
بود یکی منبر از رخام بر نخل****پیری بر منبر رخام برآمد
نامه ز منقار مرغ بستد و برخواند****نعرهٔ تحسین ز خاص و عام برآمد
من به تعجب به خود فروشده زین خواب****کز خضر آواز السلام برآمد
جستم و این خواب پیش خضر بگفتم****از نفسش اصدق الکلام برآمد
گفت که نخل است رکن دین که ز نصرت****شهپر عنقاش بر سهام برآمد
مرغ بقا دان و نامه بخت کز این دو****کار دو ملک از یک اهتمام برآمد
منبر تخت است و پیر مشتری چرخ****کز بر تختش سه چار گام برآمد
ای درت آن آسمان که از افق او****کوکب بهروزی کرام برآمد
از دم خلق تو در مسدس گیتی****بوی مثلث به هر مشام برآمد
ملک تو کشتی است چرخ نوح کهن سال****کش ز شب و روز حام و سام برآمد
عیسی عهدی که از تو قالب ملکت****چون تن عازر به یک قیام برآمد
رو که ز میخ سرای پردهٔ قدرت****فلکهٔ این نیل گون خیام برآمد
قدر محیط کفت جهان چه شناسد****کو به سراب کف لئام برآمد
از نفس مشک هیچ حظ و خبر نیست****مغز جعل را که با زکام برآمد
از سر تیغت که ماه ازوست برص دار****برتن شیر فلک جذام برآمد
خوان ددان را به کاسهٔ سر اعدا****زآتش شمشیر تو طعام برآمد
بر درت از بس که جن و انس و ملک هست****جان شیاطین ز ازدحام برآمد
گوئی کانبوه حافظان مناسک****گرد در مسجد الحرام برآمد
از حرمت هر کبوتری که بپرید****نامهٔ او عنبرین ختام برآمد
سهم تو در زین کشید پشت زمین را****گر چه ز من بود قعده رام برآمد
بحر محیط از زمین بزاد و عجب نیست****کان خوی ازین مرکب جمام برآمد
زایجهٔ طالعت مطالعه کردم****سلطنت از موضع السهام برآمد
آرزوی حضرت تو دارم اگر چه****صبح من از غم به رنگ شام برآمد
در ره خدمت درست عهدم لیکن****نام من از نامهٔ سقام برآمد
هست نیازم ز جان و آن دگر کس****از زر و سیم جهان حطام برآمد
گوهر جان وام کردم از پی تحفه****تحفه بزرگ است از آن به وام برآمد
پیش چنین تحفه کو تمیمهٔ عقل است****واحزن از جان بوتمام برآمد
گوهر سحر حلال من شکند آنک****گوهرش از نطفهٔ حرام برآمد
دزد بیان من است هر که در این عهد****بر سمت شاعریش نام برآمد
نیم شبت چون صف خواص دعا گفت****هر نفسی آمینی از عوام برآمد
باد جهانت به کام کز ظفر تو****کامهٔ صد جان مستهام برآمد
ملک جهان ران که بر صحیفهٔ ایام****مدت عمرت هزار عام برآمد
شماره 55: چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند****عندلیبم به گلستان شدنم نگذارند
نیست بستان خراسان را چو من مرغی****مرغم آوخ سوی بستان شدنم نگذارند
گنج درها نتوان برد به بازار عراق****گر به بازار خراسان شدنم نگذارند
نه نه سرچشمه حیوان به خراسان خیزد****چون نه خضرم به سر آن شدنم نگذارند
چون سکندر من و تحویل به ظلمات عراق****که سوی چشمهٔ حیوان شدنم نگذارند
عیسیم منظر من بام چهارم فلک است****که به هشتم در رضوان شدنم نگذارند
همچو عیسی گل و ریحان ز نفس برد همت****گر چه نزد گل و ریحان شدنم نگذارند
چه اسائت ز من آمد که بدین تشنه دلی****به سوی مشرب احسان شدنم نگذارند
یا جنابی است چنان پاک و من آلوده جبین****با جنابت سوی قرآن شدنم نگذارند
یا من آن پیل غریوان در ابرهه‌ام****که سوی کعبهٔ دیان شدنم نگذارند
آری افلاک معالی است خراسان چه عجب****که بر افلاک چو شیطان شدنم نگذارند
من همی رفتم باری همه ره شادان دل****دل ندانست که شادان شدنم نگذارند
ری خراس است و خراسان شده ایوان ارم****در خراسم که به ایوان شدنم نگذارند
در خراس ری از ایوان خراسان پرسم****گر چه این طایفه پرسان شدنم نگذارند
گردن من به طنابی است که چون گاو خراس****سوسن روغنکده مهمان شدنم نگذارند
هستم آن نطفهٔ مضغه شده کز بعد سه ماه****خون شوم باز که انسان شدنم نگذارند
از خروسان خراسان چو منی نیست چه سود****که گه صبح خروشان شدنم نگذارند
منم آن صبح نخستین که چو بگشایم لب****خوش فروخندم و خندان شدنم نگذارند
نابهنگام بهارم که به دی مه شکفم****که به هنگامهٔ نیسان شدنم نگذراند
درد دل دارم و درمانش خراسان، ز سران****چون سزد کز پی درمان شدنم نگذارند
جانم آنجاست به دریای طلب غرقه مگر****کوه گیرم که سوی کان شدنم نگذارند
گر چو خرگوش کنم پیری و شیر چه سود****که چو آتش به نیستان شدنم نگذارند
بهر فردوس خراسان به در دوزخ ری****چه نشینم که به پنهان شدنم نگذارند
بازگردم چو ستاره که شود راجع از آنک****مستقیم ره امکان شدنم نگذارند
باز پس گردم چون اشک غیوران از چشم****که ز غیرت سوی مژگان شدنم نگذارند
مشتری‌وار به جوزای دو رویم به وبال****چکنم چون سوی سرطان شدنم نگذارند
بوی مشک سخنم مغز خراسان بگرفت****می‌رود بوی، گر ایشان شدنم نگذارند
گوی من صد پی از آن سوی سر میدان شد****گر چه با گوی به میدان شدنم نگذارند
فید بیفایده بینم ری و من فید نشین****که سوی کعبهٔ ایمان شدنم نگذارند
روضهٔ پاک رضا دیدن اگر طغیان است****شاید ار بر ره طغیان شدنم نگذارند
ور به بسطام شدن نیز ز بی‌سامانی است****پس سران بی‌سر و سامان شدنم نگذارند
این دو صادق خرد و رای که میزان دلند****بر پی عقرب عصیان شدنم نگذراند
وین دل و عقل که پیکان ره توفیقند****بر سر شه ره خذلان شدنم نگذارند
دارم اخلاص و یقیم کام پرستی نکنم****کان دو شیرند که سگبان شدنم نگذارند
عقل و عصمت که مرا تاج فراغت دادند****بر سر منصب دیوان شدنم نگذارند
منم آن کاوه که تایید فریدونی بخت****طالب کوره و سندان شدنم نگذارند
دلم از عشق خراسان کم اوطان بگرفت****وین دل و عشق به اوطان شدنم نگذارند
از وطن دورم و امید خراسانم نیست****که بدان مقصد کیهان شدنم نگذارند
ویحک آن موم جدا مانده ز شهدم که کنون****محرم مهر سلیمان شدنم نگذارند
فتنه از من چه نویسد که مرا دانش و دین****دو رقیبند که فتان شدنم نگذارند
ترس جاه و غم جان دارم و زین هر دو سبب****به خراسان سوی اخوان شدنم نگذارند
همه بر جاه همی ترسم و بر جان که مباد****جاه و جانی که تن آسان شدنم نگذارند
هر قلم مهر نبی ورزم و دشمن دارم****تاج و تختی که مسلمان شدنم نگذارند
هم گذارند که گوی سر میدان گردم****گر خلال بن دندان شدنم نگذارند
آن بخارم به هوا بر شده از بحر به بحر****باز پس گشته که باران شدنم نگذارند
و آن شرارم که به قوت نرسم سوی اثیر****چون شهاب اختر رخشان شدنم نگذارند
گیر فرمان ندهندم به خراسان رفتن****باز تبریز به فرمان شدنم نگذارند
ز پی آنکه دو جا مکتب و دکان دارم****نه به مکتب نه به دکان شدنم نگذارند
هر چه اندوختم این طایفه را رشوه دهم****بو که در راه گروگان شدنم نگذارند
ناگزیر است مرا طعمهٔ موران دادن****گر نه موران به سر خوان شدنم نگذارند
شماره 56: لطف ملک العرش به من سایه برافکند
لطف ملک العرش به من سایه برافکند****تا بر دل گم بوده مرا کرد خداوند
دل گفت له الحمد که بگذشتم از آن خوف****جان گفت له الفضل که وارستم ازین بند
چون کار دلم ساخته شد ساختم از خود****شیرین مثلی بشنو و با عقل بپیوند
مردی به لب بحر محیط از حد مغرب****سر شانه همی کرد و یکی موی بیفگند
برخاست از آنجا و سفر کرد به مشرق****باد آمد و باران زد و جایش بپراکند
مرد از پی سی سال گذر کرد بر آنجای****برداشت همان موی و بخندید بر آن چند
حال تن خاقانی و اندیشهٔ ابخاز****این است و چنین به مثل مرد خردمند
ابخاز حد مغرب و درگاه ملک بحر****مسکین تن نالانش به مویی شده مانند
آخر به کف آمد تن نالانش دگربار****گر خصم بر این نادره می‌خندد گو خند
اکنون من و این نی که سر ناخن حور است****کان نی که بن ناخن من داشت جهان کند
اینک دهنم بر صفت گنبدهٔ گل****این گنبد فیروزه به یاقوت و زر آکند
خرسند نگردد به همه ملک ری اکنون****آن دل که همی بود به خرسند خرسند
خاقانی و خاقاتن و کنار کر و تفلیس****جیحون شده آب کر و تفلیس سمرقند
شماره 57: بس بس ای طالع خاقانی چند
بس بس ای طالع خاقانی چند****چند چندش به بلا داری بند
جو به جو راز دلش دانستی****که به یک نان جوین شد خرسند
مدوانش که دوانیدن تو****مرکب عزم وی از پای فکند
مرغ را چون بدوانند نخست****بکشندش ز پی دفع گزند
به ازو مرغ نداری، مدوان****ور دوانیدی کشتن مپسند
کس ندیده است نمد زینش خشک****سست شد لاشه به جاییش ببند
مچشانش به تموز آب سقر****مفشان بر سر آتش چو سپند
فصل با حورا، آهنگ به شام****وصل با حوران خوش‌تر به خجند
هم توانیش به تبریز نشاند****هم توانیش ز شروان بر کند
طفل‌خو گشت میازارش بیش****بر چنین طفل مزن بانگ بلند
دایگی کن به نوازش که نزاد****پانصد هجرت ازو به فرزند
نیست جز اشک کسش هم زانو****نیست جز سایه کسش هم پیوند
حکم حق رانش چون قاضی خوی****نطق دستانش چون پیر مرند
از برون در خوی خوییش مدار****وز درونش دل مجروح مرند
شماره 58: الصبوح ای دل که جان خواهم فشاند
الصبوح ای دل که جان خواهم فشاند****دست هستی بر جهان خواهم فشاند
پیش مرغان سر کوی مغان****دانهٔ دل رایگان خواهم فشاند
دیده می‌پالای و گیتی خاک پای****جرعه‌های این بر آن خواهم فشاند
اشک در رقص است و ناله در سماع****بر سماع و رقص جان خواهم فشاند
بر سر خاک از جفای آسمان****خاک هم بر آسمان خواهم فشاند
دوستان چون از نفاق آگنده‌اند****آستین بر دوستان خواهم فشاند
دشمنان چون بر غمم بخشوده‌اند****بر سر دشمن روان خواهم فشاند
کیسه‌ای کز زندگی بردوختم****بر زمانه هر زمان خواهم فشاند
هر زری کز خاک بیزی یافتم****بر سراین خاکدان خواهم فشاند
هر سحر خاقانی آسا بر فلک****ناوک آتش فشان خواهم فشاند
این ستارهٔ دری و در دری****بر همام بحرسان خواهم فشاند
این زر اکسیر نفس ناطقه****بر سر صدر زمان خواهم فشاند
این دو طفل نوری اندر مهد چشم****بر بزرگ خرده‌دان خواهم فشاند
این سه گنج نفس از قصر دماغ****بر امام انس و جان خواهم فشاند
این چهار اجساد کان کائنات****بر مراد کن فکان خواهم فشاند
کس چه داند کاین نثار از بهر کیست****تا نگویم بر فلان خواهم فشاند
بر جلال و مجد مجد الدین خلیل****در مدحت بیکران خواهم فشاند
هر شکر کز لفظ او برچید سمع****هم بر آن لفظ و بنان خواهم فشاند
هر گهر کز کلک او دزدید طبع****هم بر آن کلک و بنان خواهم فشاند
داورم کی دست فرماید برید****کانچه دزدیدم همان خواهم فشاند
شرع را گنج روان از کلک اوست****عقل بر گنج روان خواهم فشاند
ملک را حرز امان از رای اوست****روح بر حرز امان خواهم فشاند
گر خضر گردم بر آن غمر الردا****هم ردا هم طیلسان خواهم فشاند
ور ملک باشم بر آن عیسی نفس****سبحهٔ پروین نشان خواهم فشاند
زیر پای اسبش ار دستم رسد****افسر نوشین روان خواهم نشاند
قحط دانش را به اعجاز ثناش****من و سلوی از لسان خواهم فشاند
چون کند پروانه جان افشان به شمع****من بر او جان همچنان خواهم فشاند
خود کیم من وز سگان کیست جان****تا بر آن فخر جهان خواهم فشاند
ابلهم تا فضلهٔ مء الحمیم****بر لب حوض جنان خواهم فشاند
گمرهم تا بر سر بیت الحرام****آب دست پیلبان خواهم فشاند
حشنیم تا ریزهٔ ریم آهنی****بر سر تیغ یمان خواهم فشاند
یا نحوس کید قاطع را ز جهل****بر سعود شعریان خواهم فشاند
یا سم گوساله و دنبال گرگ****بر سر طور و شبان خواهم فشاند
یا کلاهی کز گیا بافد شبان****بر سر تاج کیان خواهم فشاند
یا دم الحیضی که از خرگوش ریخت****بر سر شیر ژیان خواهم فشاند
یا غبار لاشهٔ دیو سفید****بر سوار سیستان خواهم فشاند
یا لعاب اژدهای حمیری****بر درفش کاویان خواهم فشاند
اینت جهل ار فضلهٔ گوی جعل****بر مد مدهمتان خواهم فشاند
اینت کفر ار گرد نعلین یزید****بر یل خیبر ستان خواهم فشاند
گر چه در حلق سماکین افکنم****چون کمند امتحان خواهم فشاند
ور چه پر تیر گردون بشکنم****چون خدنگی از کمان خواهم فشاند
لیک با تیغ یقین او سپر****بر سر آب گمان خواهم فشاند
پیش کلک دور باش آساش تیغ****بر سر خاک هوان خواهم فشاند
در حضورش لالی آرم در زبان****نه لالی از زبان خواهم فشاند
پیش نطقش کبم آرم از دهان****خاک توبه بر دهان خواهم فشاند
بیضه چون طاوس نر خواهم گشاد****وز برون آشیان خواهم فشاند
عقد نظمش کبم آرم از دهان****بر سر شاه اخستان خواهم فشاند
زیور نثرش فرو خواهم گسست****بر شه صاحب قران خواهم فشاند
بر خط دستش که هند و چین در اوست****هفت گنج شایگان خواهم فشاند
چون به هندوچین او دستم رسد****دست بر چیپال و خان خواهم فشاند
بر سه تشریفش که خواندم یک به یک****هر دو ساعت چارکان خواهم فشاند
هست هر سه چار خوان و هشت خلد****من سه جان بر چار خوان خواهم فشاند
چون از آن خوان لقمه‌ای خواهم چشید****بر سگ کهف استخوان خواهم فشاند
باد چون جان جاودان عمرش که من****جان بر او هم جاودان خواهم فشاند
شماره 59: دردا که دل نماند و بر او نام درد ماند
دردا که دل نماند و بر او نام درد ماند****وز یار یادگار دلم یاد کرد ماند
بر شاخ عمر برق گذشت و خزان رسید****یک نیمه زو سیاه و دگر نیمه زرد ماند
بر نخل بخت و گلبن امیدم ای دریغ****خار بلا بماند، نه خرما نه ورد ماند
عمرم بشد به پای شب و روز و غم گذاشت****موکب دو اسبه رفت و همه راه‌گرد ماند
دل نقشی از مراد چو موم از نگین گرفت****یک لحظه جفت بود و همه عمر فرد ماند
گردون نبرد ساخت به خون‌ریز با دلم****در دیده خون دل ز نشان نبرد ماند
خاقانیا چه ماند تو را کاندهش خوری؟****کانده دلت بخورد و جگر نیم خورد ماند
شماره 60: به فلک تخته در ندوخته‌اند
به فلک تخته در ندوخته‌اند****چشم خورشید بر ندوخته‌اند
کوه را در هوا نداشته‌اند****شمس را بر قمر ندوخته‌اند
دیده بانان بام عالم را****پرده‌ها بر بصر ندوخته‌اند
چرخ و انجم پلاس شام هنوز****بر پرند سحر ندوخته‌اند
روز وشب را به عرض شام و شفق****زرد وسرخی دگر ندوخته‌اند
آسمان را به جای دلق کبود****ژنده تازه‌تر ندوخته‌اند
عالم آن عالم است و دهر آن دهر****از قباشان کمر ندوخته‌اند
پس در داد بسته چون مانده‌است****گر به مسمار در ندوخته‌اند
دیر گاهی است تا لباس کرم****بهر قد بشر ندوخته‌اند
خود به پای رضا نبافته‌اند****خود به دست نظر ندوخته‌اند
خلعتی کان ز تار و پود وفاست****در زیان قدر ندوخته‌اند
بر تن ناقصان قبای کمال****به طراز هنر ندوخته‌اند
هنری سرفکنده چون لاله است****که کلاهش به سر ندوخته‌اند
بی هنر خوش چو گل که بر کمرش****کیسه جز لعل تر ندوخته‌اند
یک سر سفله نیست کز فلکش****بر کله صد گهر ندوخته‌اند
نیست آزاده را قبا نمدی****که بر او پاره بر ندوخته‌اند
سگ حیزی بمرد در بغداد****کفنش جز به زر ندوخته‌اند
ابرهٔ ما ز خام و خامان را****جز نسیج آستر ندوخته‌اند
صبر میکن که جز به مردی صبر****زهره را بر جگر ندوخته‌اند
دیده مگشا که جز برای کمال****باز را چشم بر ندوخته‌اند
گور چشمی که بر تن یوز است****از پی شیر نر ندوخته‌اند
جوشن عقل داده‌اند تو را****صدرهٔ کام اگر ندوخته‌اند
پای در دامن قناعت کش****کت لباس بطر ندوخته‌اند
بنگر احوال دهر خاقانی****گرت چشم عبر ندوخته‌اند
شماره 61: دوش بر گردون رنگی دگر آمیخته‌اند
دوش بر گردون رنگی دگر آمیخته‌اند****شب و انجم چو دخان با شرر آمیخته‌اند
ماه نو ابروی زال زر و شب رنگ خضاب****خوش خضاب از پی ابروی زر آمیخته‌اند
نیشتر ماه نو و خون شفق و طشت فلک****طشت و خون را بهم از نیشتر آمیخته‌اند
سی و شاق آمده و خانقهی بوده و باز****یاوگی گشته و تن با سفر آمیخته‌اند
همه ره صید کنان رفته به مغرب و اینک****شاخ آهوست که با خون ز بر آمیخته‌اند
چرخ را نشرهٔ نون و القلم است از مه نو****کانهمه سرخی در باختر آمیخته‌اند
مه طرازی است به دست چپ گردون شب عید****نقش آن گویی در شوشتر آمیخته‌اند
بر فلک بین که پی نزهت عیدی ملک****صد هزاران شکفه با خضر آمیخته‌اند
چرخ اطلس سزدش جامهٔ عیدی که در او****نقش روحانی بر استر آمیخته‌اند
خسرو کشور پنجم که ز عدلش به سه وقت****چار گوهر همه در یک مقر آمیخته‌اند
اخستان شاه که از خاک در انصافش****کحل کسری و حنوط عمر آمیخته‌اند
عدل خسرو دهد آمیزش ارواح و صور****بینی ارواح که چون با صور آمیخته‌اند
بر در گردون نقش الحجر است اسم بقاش****لاجورد از پی آن با حجر آمیخته‌اند
اختران ز آتش شمشیرش در بوتهٔ چرخ****همه اکسیر قضا و قدر آمیخته‌اند
مس ملکت زر از آن گشت که وقف کف اوست****کیمیایی که ز فتح و ظفر آمیخته‌اند
داد خواهان به در شاه که دریا صفت است****با زمین از نم مژگان درر آمیخته‌اند
نقش بندان ازل نقش طراز شرفش****بر ازین کارگه مختصر آمیخته‌اند
خسروان خاک درش بوسه زنان از لب و چشم****نقش العبد بر آن خاک در آمیخته‌اند
ذات جسمانی او کز دم روحانی زاد****نه ز صلصال، ز مشک هنر آمیخته‌اند
آخشیجان ز کفش چشم خوش نرگس را****یرقان برده و کحل بصر آمیخته‌اند
گوهر تیغش هندی تن و چینی سلب است****هند با چین چو یمن با مضر آمیخته‌اند
آن کمندش نگر از پشت سمندش گوئی****که بهم راس و ذنب با قمر آمیخته‌اند
آتش قدرش بر شد قدری دود فشاند****عنصر هفت فلک ز آن قدر آمیخته‌اند
مرکب عزمش بگذشت و اثری گرد گذاشت****طینت هفت زمین زان اثر آمیخته‌اند
زین ملک تا ملکان فرق بسی هست ارچه****نام با نام شهان در سمر آمیخته‌اند
نام و القاب ملک با لقب و نام ملوک****لعل با سنگ و صفا با کرد آمیخته‌اند
شاه شاه است و الف هم الف است ار چه به نقش****با حروف دگرش در سور آمیخته‌اند
هر حمایل که در آن تعبیه تعویذ زر است****با زرش و یحک از آهن پتر آمیخته‌اند
نه فلک آدم و چار ارکان حوا صفتند****این نه و چار بهم ناگزر آمیخته‌اند
کشت و زاد از پی بیشی غلامانش کنند****چار مادر که در این نه پدر آمیخته‌اند
از تناسل عدد لشکر او بیش کنند****این زن و مرد که با نفع و ضر آمیخته‌اند
عفو و خشمش بر و برگی است خوش و تلخ و لیک****خوشی و تلخی با برگ و بر آمیخته‌اند
چرخ هارون کمر دارش و چون هارونان****ز انجمش زنگله‌ها در کمر آمیخته‌اند
فر و بختش که در او چشم ستاره نرسد****خاک با چشم ستاره شمر آمیخته‌اند
رای پیرش مدد از بخت جوان یافت بلی****کحل یعقوب ز بوی پسر آمیخته‌اند
وقت شمشیر زدن گوئی در ابر کفش****آتشین برق به خونین مطر آمیخته‌اند
شور مورند حسودانش اگر چه گه لاف****شار مارند و نفر با نفر آمیخته‌اند
روس و خزران بگریزند که در بحر خزر****فیض آن کف جواهر حشر آمیخته‌اند
از پی دیدهٔ فتنه ز غبار سپهش****داروی خواب به دفع سهر آمیخته‌اند
چه عجب زانکه گوزنان ز لعابی برمند****که هژبرانش در آب شمر آمیخته‌اند
هست تریاک رضاش از دم فردوس چنانک****زهر خشمش ز سموم سقر آمیخته‌اند
پیش کید تف خشمش، به طلب بوی رضاش****کز رضاش آب و گل بوالبشر آمیخته‌اند
بهر دفع تبش آبله را مصلحت است****از طبیبان که شراب کدر آمیخته‌اند
باد بر هفت فلک پایهٔ تختش چندانک****چار صف حیوان خواب و خور آمیخته‌اند
سال عمرش صد و در بر ز بتان چارده ماه****تا مه و سال و سفر با خضر آمیخته‌اند
روز بزمش همه عید و شب کامش همه قدر****تا شب و روز به خیر و به شر آمیخته‌اند
شماره 62: می و مشک است که با صبح برآمیخته‌اند
می و مشک است که با صبح برآمیخته‌اند****یا بهم زلف و لب یار درآمیخته‌اند
صبح چون خنده گه دست شده است آتش سرد****آتش سرد به عنبر مگر آمیخته‌اند
یا نه بی‌سنگ و صدف غالیه سایان فلک****صبح را غالیهٔ تازه‌تر آمیخته‌اند
دوش خوش ساخت فلک غالیه دان از مه نو****بهر آن غالیه کاندر سحر آمیخته‌اند
می عیدی نگر و جام صبوحی که مگر****شفق آورده و با صبح بر آمیخته‌اند
ساقیان ترک فنک عارض و قند ز مژگان****کز رخ و زلف حبش با خزر آمیخته‌اند
خال رخسار زره کرده و خط ماه سپر****زلف و رخسار زره با سپر آمیخته‌اند
پس یک ماه کلوخ اندازان سنگ دلان****در بلورین قدحی لعل تر آمیخته‌اند
شاهدان از پی نقل دل و جان از خط و لب****بس گوارش که ز عود و شکر آمیخته‌اند
عاشقان از زر رخساره و یاقوت سرشک****بس مفرح که ز یاقوت و زر آمیخته‌اند
ماه نو دیدی و در روی مه نو شب عید****لعل می با قدح سیم بر آمیخته‌اند
از دم روزه دهن شسته به هفت آب و ز می****هفت تسکین دل غصه خور آمیخته‌اند
ماه نو در شفق و شفقشان می و جام****با دو ماه و دو شفق یک نظر آمیخته‌اند
طاس سیمابی مه تافته از پرچم شب****طاس زر با می آتش گهر آمیخته‌اند
کرده می راوق از اول شب و بازش به صبوح****با گلاب طبری از طبر آمیخته‌اند
راوق جان فرو ریخته از سوخته بید****آب گل گوئی بات معصر آمیخته‌اند
همه با درد سر از بوی خمار شب عید****به صبح از نو رنگی دگر آمیخته‌اند
ژاله و صبح بهم یافته کافور و گلاب****زاین و آن داروی هر درد سر آمیخته‌اند
همه سنگ افشان در آبخور عالم خاک****و آگه از زهر که در آبخور آمیخته‌اند
از سر بی‌خبری داده ز عشرت خبری****تن و جان را که بهم بی‌خبر آمیخته‌اند
همه دریاکش و چون دریا سرمست همه****طبع با می چو صدف با گهر آمیخته‌اند
خطری کرده و در گنج طرب نقب زده****نقب کران همه ره با خطر آمیخته‌اند
زهره بر چیده چو خورشیدنم هر جرعه****که در آن خاک چنان بی‌خطر آمیخته‌اند
خیک ماند به زن زنگی شش پستان لیک****شیر پستانش به خون جگر آمیخته‌اند
جرعه‌ای کان به زمین داده زکات سر جام****زو حنوط ز می پی سپر آمیخته‌اند
مجمر عیدی و آن عود و شکر هست بهم****زحل و زهره که با قرص خور آمیخته‌اند
نکهت کام صراحی چو دم مجمر عید****زو بخور فلک جان شکر آمیخته‌اند
رود سازان همه در کاسهٔ سرها به سماع****شربت جان ز ره کاسه‌گر آمیخته‌اند
پرده در پرده و آهنگ در آهنگ چو مرغ****دم بدم ساخته و دربه در آمیخته‌اند
بر بط از هشت زبان گوید و خود ناشنواست****زیبقش گوئی با گوش کر آمیخته‌اند
نای افعی تن و بس بر دهنش بوسه زدند****با تن افعی جان بشر آمیخته‌اند
چنگ زاهد سر و دامانش پلاسین لیکن****با پلاسش رگ و پی سر به سر آمیخته‌اند
محبس دست رباب است شعیف ار چه قوی است****چار طبعش که به انصاف در آمیخته‌اند
خم دف حلقه بگوشی شده چون کاسهٔ یوز****کهو و گورش با شیر نر آمیخته‌اند
صوت مرغان بدرد چرخ مگر با دم خویش****بانگ کوس ملک تاجور آمیخته‌اند
راویانند گهر پاش مگر با لب خویش****کف شاهنشه خورشیدفر آمیخته‌اند
خاصگان گوهر بحر دل خاقانی را****با کلاه ملک بحر و بر آمیخته‌اند
چاشنی گیران از چشمهٔ حیوان گوئی****شربت شاه سکندر سیر آمیخته‌اند
مالک ملک جلال الدین کاندر تیغش****آتش و آب بهم بی‌ضررآمیخته‌اند
شماره 63: دل‌های ما قرارگه درد کرده‌اند
دل‌های ما قرارگه درد کرده‌اند****دار القرار بر دل ما سرد کرده‌اند
این صد هزار نرگسه بر سقف این حصار****رخسار ما چو نرگس نو زرد کرده‌اند
در پیش آتشی که ز سنگ قضا جهد****جان‌های ما نتیجهٔ گوگرد کرده‌اند
خورشید در نقاب عدمد شد ز شرم آنک****رخسار روزگار پر از گرد کرده‌اند
و آنک پدید خویی خورشید گم شده****سیمرغ را چو شب پره شب‌گرد کرده‌اند
در باغ عهد جای تماشا نماند از آنک****صد خار را موکل یک ورد کرده‌اند
دردا که تا سواد خراسان خراب گشت****دلها خراب زلزلهٔ درد کرده‌اند
یارب که دیو مردم این هفت‌دار حرب****در چاردار ملک چه ناورد کرده‌اند
از غبن آن جهان که چو آن هشت خلد بود****ای بس دلا که هاویه پرورد کرده‌اند
گر بود چار شهر خراسان حرم مثال****راهش کنون چو ششدرهٔ نرد کرده‌اند
اصحاب فیل بین که به پیرامن حرم****کردند ترک‌تاز و نه در خورد کرده‌اند
هان ای سپاه طیر ابابیل زینهار****کاصحاب فیل هرچه توان کرد کرده‌اند
خاقانیا خزینهٔ گیتی به جو مخر****کز کیمیای عافیتش فرد کرده‌اند
شماره 64: صبح خیزان کاستین بر آسمان افشانده‌اند
صبح خیزان کاستین بر آسمان افشانده‌اند****پای کوبان دست همت بر جهان افشانده‌اند
چون ز کار آب دیدند آب کار عاشقان****آب می بر آتش دل هر زمان افشانده‌اند
پیش از آن کز پر فشاندن مرغ صبح آید به رقص****بر سماع بلبلان عشق جان افشانده‌اند
در شکر ریز طرب بر عده داران رزان****از پی کاوین بهای کاویان افشانده‌اند
تا به دست آورده‌اند از جام و می صبح و شفق****زیر پای ساقیان گنج روان افشانده‌اند
کرده‌اند از می قضای عمر و هم معلوم عمر****بر سر مرغان و در پای مغان افشانده‌اند
بس زر رخسار کان دریا کشان سیم کش****بر صدف گون ساغر گوهر فشان افشانده‌اند
سبحه داران از پس سبوح گفتن در صبوح****بر سر زنار ساغر طیلسان افشانده‌اند
خورده یک دریای بصره تا خط بغداد جام****پس پیاپی دجله‌ای در جرعه دان افشانده‌اند
حرمت من را که می‌گشنیز دیگ عیش‌هاست****بر سر گشنیزهٔ حصرم روان افشانده‌اند
کیسه‌های زر به برگ گندنا سر بسته‌اند****بر سپهر گندناگون دست از آن افشانده‌اند
تا به پای پیل می بر کعبهٔ عقل آمده است****پیل بالا نقد جان بر پیلبان افشانده‌اند
خورده اند از می رکابی چند و اسباب صلاح****بر سر این ابلق مطلق عنان افشانده‌اند
چون در این میدان به دست کس عنان عمر نیست****بر رکاب باده عمر رایگان افشانده‌اند
زیره آبی دادشان گیتی و ایشان بر امید****ای بسا پلپل که در چشم گمان افشانده‌اند
جرعه ریز جام ایشانند گویی اختران****کانهمه در روی چرخ جانستان افشانده‌اند
خوانچه کرده چون مه و مرغان چو جوزا جفت جفت****زهره‌وار از لب ثریا بیکران افشانده‌اند
بر بط آبستن تن و نالان دل و مردان به طبع****جان بر آن آبستن فریاد خوان افشانده‌اند
چنگ همچون جره‌باز ازرق و کبکان بزم****دل بر آن ازرق وش بلبل فغان افشانده‌اند
پس در آن مجمر که در تربیع منقل کرده‌اند****اولین تثلیث مشک و عود و بان افشانده‌اند
دفع سرما را قفس کردند زاهن پس در او****بچهٔ طاووس علوی آشیان افشانده‌اند
مجلس انس حریفان را هم از تصحیف انس****در تنوره کیمیای جان جان افشانده‌اند
چون شرارش را علم بر ابر سنبل گون رسید****تخم گل گوئی ز شاخ ارغوان افشانده‌اند
یا زمین شد خایه و ابر سیه شد ماکیان****آنگه ارزن ریزه پیش ماکیان افشانده‌اند
رومیان بین کز مشبک قلعهٔ بام آسمان****نیزه بالا از برون خونین سنان افشانده‌اند
شکل خان عنکبوتان کرده‌اند آنگه به قصد****سرخ زنبوران در آن شوریده خان افشانده‌اند
کرده‌اند از زادهٔ مریخ عقرب خانهای****باز مریخ زحل خور در میان افشانده‌اند
چتر زرین چون هوا بگرفت گوئی بر فلک****عکس شمشیر شه خسرونشان افشانده‌اند
یا گهرهائی که در افسر نشاند افراسیاب****پیش شروان شاه کیخسرو نشان افشانده‌اند
شماره 65: گوئیی کز عشق او یک شهر جان افشانده‌اند
گوئیی کز عشق او یک شهر جان افشانده‌اند****زر و سر بر عشوهٔ آن عشوه‌دان افشانده‌اند
بر امیدی کز شکر سازد لبش تسکین جان****هم گلاب از دیده و هم ناردان افشانده‌اند
آسمان پل بر سر آن خاکیان خواهد شکست****کاب روی اندر ره آن دلستان افشانده‌اند
کم ز مرغ نامه آور نیست نزد بیدلان****یاسج ترکان غمزه‌ش کز کمان افشانده‌اند
سوزن عیسی میانش رشتهٔ مریم لبش****رومیان زین رشک زنار از میان افشانده‌اند
عشق بازان رخش خاقانی آسا عقل و جان****پیش تخت بوالمظفر اخستان افشانده‌اند
شماره 66: تا غبار از چتر شاه اختران افشانده‌اند
تا غبار از چتر شاه اختران افشانده‌اند****فرش سلطانیش در برتر مکان افشانده‌اند
شحنهٔ نوروز نعل نقره خنگش ساخته است****هر زری کاکسیر سازان خزان افشانده‌اند
رسته چون یوسف ز چاه و دلو پیشش ابر و صبح****گوهر از الماس و مشک از پرنیان افشانده‌اند
در رکابش هفت گیسودار و شش خاتون ردیف****بر سرش هر هفت و شش عقد جمان افشانده‌اند
بیست و یک پیکر که از صقلاب دارد خیلتاش****گرد راه خیل او تا قیروان افشانده‌اند
تا که شد نوروز سلطان فلک را میزبان****عاملان طبع جان بر میزبان افشانده‌اند
تا که آن سلطان به خوان ماهی آمد میهمان****خازنان بحر در بر میهمان افشانده‌اند
وز برای آنکه ماهی بی‌نمک ندهد مزه****ابر و باد آنک نمک‌ها پیش خوان افشانده‌اند
گر بدی مه بر زمین مرده از بهر حنوط****تودهٔ کافور و تنگ زعفران افشانده‌اند
ور مزاج گوهران را از تناسل بازداشت****طبع کافوری که وقت مهرگان افشانده‌اند
خورد خواهد شاهد و شاه فلک محرور وار****آن همه کافور کز هندوستان افشانده‌اند
تا جهان ناقه شد از سرسام دی ماهی برست****چار مادر بر سرش توش و توان افشانده‌اند
باز نونو در رحم‌های عروسان چمن****نطفهٔ روحانیان بین کز نهان افشانده‌اند
مغز گردون را زکام است از دم باد شمال****کابهاش از مغز بر شاخ جوان افشانده‌اند
چشم دردی داشت بستان کز سر پستان ابر****شیر بر اطراف چشم بوستان افشانده‌اند
شاخ طفلی بود و نوخط گشت و بالغ شد کنون****گرد زمرد بر عذارش زان عیان افشانده‌اند
کاروان سبزه تا از قاع صف صف کرد ارم****صف صف از مرغان روان بر کاروان افشانده‌اند
باد مشک‌آلود گوئی سیب تر بر آتش است****کاندر او قدری گلاب اصفهان افشانده‌اند
روز و شب گرگ آشتی کردند و اینک مهر و ماه****نور خود بر یوسف مصر آستان افشانده‌اند
مهر و مه گوئی به باغ از طور نور آورده‌اند****بر سر شروان شه موسی بنان افشانده‌اند
یا روان‌های فریبرز و منوچهر از بهشت****نور و فر بر فرق شاه کامران افشانده‌اند
خسرو مشرق جلال الدین خلیفهٔ ذو الجلال****کاختران بر فر قدرش فرقدان افشانده‌اند
پیشکارانش خراج از هند و چین آورده‌اند****چاوشانش دست بر چیپال و خان افشانده‌اند
آستان بوسان او کز بیژن و گرگین مهند****آستین بر اردشیر و اردوان افشانده‌اند
تا زبان شکل است شمشیرش همه شیران رزم****بس که دندان‌ها ز بیم آن زبان افشانده‌اند
نیزه دارانش که از شیر نیستان کین کشند****خون و آتش زان نی چون خیز ران افشانده‌اند
نی ز آتش سوزد و اینان ز نی‌های رماح****دشمنان را آتش اندر دودمان افشانده‌اند
زهر خندد بخت بد بر زورق آن خاکسار****کاتشین قاروره‌اش بر بادبان افشانده‌اند
سنگ، خون گرید به عبرت بر سر آن شیشه‌گر****کز هوا سنگ عراده‌ش در دکان افشانده‌اند
عالمی کز ابر جودش در بهار نعمت‌اند****حاسدان را صاعقه در خان و مان افشانده‌اند
خاصگان مریم از نخل کهن خرمای نو****خورده‌اند و بر جهودان استخوان افشانده‌اند
از پی پرواز مرغ دولت او بود و بس****دانها کاین نه رواق باستان افشانده‌اند
وز پی افروزش بزم جلالش دان و بس****نورها کاین هفت شمع بی‌دخان افشانده‌اند
در زمین چار عنصر هفت حراث فلک****تخم دولت تاکنون بر امتحان افشانده‌اند
آن چنان تخمی چنین کشورستانی داد بر****بر چنین آید ز تخمی کانچنان افشانده‌اند
گر کمندی وقتی اندر حلق سکساران روم****سرکشان لشکر الب ارسلان افشانده‌اند
بندگان شه کمند از چرم شیران کرده‌اند****در کمر گاه پلنگان جهان افشانده‌اند
ز آتش تیغی که خاکستر کند دیو سپید****شعله در شیر سیاه سیستان افشانده‌اند
ابرها از تیغ و باران‌ها ز پیکان کرده‌اند****برق‌ها ز آئینهٔ برگستوان افشانده‌اند
تاج کیوان است نعل اسب آن تاج کیان****کز سخا دست و دلش دریا و کان افشانده‌اند
از صهیل اسب شیر آشوب او خرگوش وار****بس دم الحیضا که شیران ژیان افشانده‌اند
دست و بازوش از پی قصر مخالف سوختن****ز آتشین پیکان شررها قصرسان افشانده‌اند
گر به عهد موسی امت را گه قحط از هوا****باز من و سلوی سلوت رسان افشانده‌اند
شکر الله کز بقای شاه موسی دست ما****بر شماخی میوه و مرغ جنان افشانده‌اند
روشنان در عهدش از شروان مدائن کرده‌اند****زیر پایش افسر نوشیروان افشانده‌اند
تا به دور دولت او گشت شروان خیروان****عرشیان فیض روان بر خیروان افشانده‌اند
عاقلان دیدند آب عز شروان خاک ذل****بر هری و بلخ و مرو شاهجان افشانده‌اند
بر حقند آنان که با عیسی نشستند ار زرشک****خاک بر روی طبیب مهربان افشانده‌اند
آسمان گرید بر آنان کز درش برگشته‌اند****پیش غیری جان به طمع نام و نان افشانده‌اند
ماه تابان کوری پروانگان را بین که جان****بر نتیجه سنگ و موم و ریسمان افشانده‌اند
پیش تیغش کاتش نمرود را ماند ز چرخ****کرکسان پر بر سر خاک هوان افشانده‌اند
جنیان ترسند ز آهن لیک از عشق کفش****دیدها بر آهن تیغ یمان افشانده‌اند
تازیانش کابل و بلغار دارند آبخور****گرد پی ز آنسوی نیل و عسقلان افشانده‌اند
مغز گردون عطسه داد و حلق دریا سرفه کرد****زان غبار ره که ایام الرهان افشانده‌اند
آتش و باد مجسم دیده‌ای کز گرد و خوی****کوه البرز از سم و قلزم زران افشانده‌اند
از دو سندان چار دندان زحل درهم شکست****جفته‌ای کز نیم راه آسمان افشانده‌اند
دی غباری بر فلک می‌رفت گفتم کاین غبار****مرکبان شه ز راه کهکشان افشانده‌اند
تا فلک گفتا ز نعل مرکبانش من بهم****روشنان خاک سیاهش در دهان افشانده‌اند
کوکب دری است یا در دری کز هر دری****دست و کلکش گاه توقیع از بنان افشانده‌اند
پنج شاخ دست رادش کز صنوبر رسته‌اند****بر جهان صد نوبر از شاخ امان افشانده‌اند
تا قلم را مار گنج پادشاهی کرده‌اند****از دهان مار گنج شایگان افشانده‌اند
بر لعاب گاو کوهی دیدهٔ آهوی دشت****از لعاب زرد مار کم زیان افشانده‌اند
ترجمان یوسف غیب است آن مصری قلم****کاب نیل از تارک آن ترجمان افشانده‌اند
گوئی آندم کز چه مغرب ره مشرق نوشت****میغ بر مهر و زحل بر زبرقان افشانده‌اند
چون ز تاریکی به بلغار آمد و قندز فشاند****اهل بابل بر رهش نزل گران افشانده‌اند
این منم یارب که در بزم چنین اسکندری****چشمهٔ حیوانم از لفظ و لسان افشانده‌اند
چار جوی و هشت خلدست این که در مدحش مرا****از ره کلک و بنان طبع و جنان افشانده‌اند
داستانی نیست در دست جهان به زین سخن****راستان جان بر سر این داستان افشانده‌اند
تا شب است و ماه نو گوئی که از گوی زمین****گرد بر گردون ز سیمین صولجان افشانده‌اند
صولجان و گوی شه باد از دل و پشت عدو****کز کفش بر خلق فیض جاودان افشانده‌اند
بر ولی و خصمش از برجیس و از کیوان نثار****سعد و نحسی کان دو علوی در قران افشانده‌اند
شماره 67: شب روان در صبح صادق کعبهٔ جان دیده‌اند
شب روان در صبح صادق کعبهٔ جان دیده‌اند****صبح را چون محرمان کعبه عریان دیده‌اند
از لباس نفس عریان مانده چون ایمان و صبح****هم به صبح از کعبهٔ جان روی ایمان دیده‌اند
در شکر ریزند ز اشک خوش که گردون را به صبح****همچو پسته سبز و خون آلود و خندان دیده‌اند
وادی فکرت بریده محرم عشق آمده****موقف شوق ایستاده کعبهٔ جان دیده‌اند
روز و شب دیده دو گاو پیسه در قربانگهش****صبح را تیغ و شفق را خون قربان دیده‌اند
خوانده‌اند از لوح دل شرح مناسک بهر آنک****در دل از خط ید الله صد دبستان دیده‌اند
نام سلطان خوانده هم بر یاسج سلطان از آنک****دل علامت گاه یاسج‌های سلطان دیده‌اند
از کجا برداشته اول ز بغداد طلب****در کجا در وادی تجرید امکان دیده‌اند
صبحدم رانده ز منزل تشنگان ناشتا****چاشتگه هم مقصد و هم چشمه هم خوان دیده‌اند
در طواف کعبهٔ جان ساکنان عرش را****چون حلی دلبران در رقص و افغان دیده‌اند
در حریم کعبهٔ جان محرمان الیاس‌وار****علم خضر و چشمهٔ ماهی بریان دیده‌اند
در سجود کعبهٔ جان ساکنان سدره را****همچو عقل عاشقان سرمست و حیران دیده‌اند
در طریق کعبهٔ جان چرخ زرین کاسه را****از پی دریوزه جای کاسه گردان دیده‌اند
کشتگان کز کعبهٔ جان باز جانور گشته‌اند****ماهی خضرند گوئی کآب حیوان دیده‌اند
کعبهٔ جان ز آن سوی نه شهر جوی و هفت ده****کاین دو جا را نفس امیر و طبع دهقان دیده‌اند
بر گذشته زین ده و زآن شهر و در اقلیم دل****کعبهٔ جان را به شهر عشق بینان دیده‌اند
خاکیان دانند راه کعبهٔ جان کوفتن****کاین ره دشوار مشتی خاکی آسان دیده‌اند
کعبهٔ سنگین مثال کعبهٔ جان کرده‌اند****خاصگان این را طفیل دیدن آن دیده‌اند
هر کبوتر کز حریم کعبهٔ جان آمده****زیر پرش نامهٔ توفیق پنهان دیده‌اند
عاشقان اول طواف کعبهٔ جان کرده‌اند****پس طواف کعبهٔ تن فرض فرمان دیده‌اند
شماره 68: تا خیال کعبه نقش دیدهٔ جان دیده‌اند
تا خیال کعبه نقش دیدهٔ جان دیده‌اند****دیده را از شوق کعبه زمزم افشان دیده‌اند
عشق برکرده به مکه آتشی کز شرق و غرب****کعبه را هر هفت کردهٔ هفت مردان دیده‌اند
هم بر آن آتش ز هند و چین و بغداد آمده****ماه ذی القعده به روی دجله تابان دیده‌اند
ماه نو را نیمهٔ قندیل عیسی یافته****دجله را پر حلقهٔ زنجیر مطران دیده‌اند
بر سر دجله گذشته تا مداین خضروار****قصر کسری و زیارتگاه سلمان دیده‌اند
طاق ایوان جهان‌گیر و وثاق پیر زن****از نکونامی طراز فرش ایوان دیده‌اند
از تحیر گشته چون زنجیر پیچان کان زمان****بر در ایوان نه زنجیر و نه دربان دیده‌اند
تاجدارش رفته و دندانه‌های قصر شاه****بر سر دندانه‌های تاج گریان دیده‌اند
رانده ز آنجا تا به خاک حله و آب فرات****موقف الشمس و مقام شیر یزدان دیده‌اند
پس به کوفه مشهد پاک امیر النحل را****همچو جیش نحل جوش انسی و جان دیده‌اند
بس پلنگان گوزن افکن که چون شاخ گوزن****پشت خم در خدمت آن شیر مردان دیده‌اند
در تنور آنجای طوفان دیده اندر چشم و دل****هم تنور غصه هم طوفان احزان دیده‌اند
رانده از رحبه دواسبه تا مناره یکسره****از سم گوران سر شیران هراسان دیده‌اند
بختیان چون نوعروسان پای کوبان در سماع****اختران شب پلاس و چرخ کوهان دیده‌اند
شب طلاق خواب داده دیده بانان بصر****تا شکر ریز عروسان بیابان دیده‌اند
روزها کم خور چو شب‌ها نو عروسان در زفاف****زقه‌هاشان از درای مطرب الحان دیده‌اند
حله‌هاشان از پلاس و گیسوانشان از مهار****پاره‌ها خلخال و مشاطه شتربان دیده‌اند
در زناشوئی شده سنگ و قدمشان لاجرم****سنگ را از خون بکری رنگ مرجان دیده‌اند
سرخ رویانی چو می بی می همه مست خراب****بر هم افتاده چو میگون لعل جانان دیده‌اند
پختگان چون بختیان افتان و خیزان مست شوق****نی نشانی از می و ساقی و میدان دیده‌اند
وان کژاوه چیست میزان دو کفه باردار****باز جوزایی دو کفه شکل میزان دیده‌اند
بارداری چون فلک خوش رو مه و خور در شکم****وز دو سو چون مشرفین او را دو زهدان دیده‌اند
چون دو دست اندر تیمم یک به دیگر متصل****در یکی محمل دو تن هم پای و هم ران دیده‌اند
جبرئیل استاده چون اعرابی اشتر سوار****وز پی حاجش دلیل ره فراوان دیده‌اند
بادیه بحر است و بختی کشتی و اعراب موج****واقصه سرحد بحر و مکه پایان داده‌اند
دست بالا همت مردم که کرده زیر پای****پای شیبی کان عقوبت گاه شیطان دیده‌اند
بادیه چون غمزهٔ ترکان سنان دار از عرب****جای خون ریزان چو نرگس زار نیسان دیده‌اند
بهر دفع درد چشم رهروان ز آب و گیاش****شیر مادر دختر و گشنیز پستان دیده‌اند
از گلاب ژاله و کافور صبحش در سموم****خیش خانه کسری و سرداب خاقان دیده‌اند
دائرهٔ افلاک را بالای صحن بادیه****کم ز جزم نحویان بر حرف قرآن دیده‌اند
بادیه باغ بهشت و بر سر خوان‌های حاج****پر طاووس بهشتی را مگس ران دیده‌اند
وز طناب خیمه‌ها بر گرد لشکرگاه حاج****صد هزار اشکال اقلیدس به برهان دیده‌اند
قاع صفصف دیده وصف صف سپهداران حاج****کوس را از زیر دستان زیر و دستان دیده‌اند
چار صف‌های ملک در صفه‌های نه فلک****بر زباله جای استسقای باران دیده‌اند
بر سر چاه شقوق از تشنگان صف صف چنانک****پیش یوسف گرسنه چشمان کنعان دیده‌اند
گرم گاهی کآفتاب استاده در قلب اسد****سنگ و ریگ ثعلبیه بید و ریحان دیده‌اند
تیره چشمان روان ریگ روان را در زرور****شاف شافی هم ز حصرم هم زرمان دیده‌اند
از پی حج در چنین روزی ز پانصد سال باز****بر در فید آسمان را منقطع سان دیده‌اند
من به دور مقتفی دیدم به دی مه بادیه****کاندر او ز آب و گیا قحط فراوان دیده‌اند
پس به عهد مستضی امسال دیدم در تموز****کز تیمم گاه صد نیلوفرستان دیده‌اند
از سحاب فضل و اشک حاج و آب شعر من****برکها را برکه‌های بحر عمان دیده‌اند
کوه محروق آنکه همچون زربه شفشاهنگ در****دیو را زو در شکنجهٔ حبس خذلان دیده‌اند
از دم پاکان که بنشاندی چراغ آسمان****ناف باحورا به حاجر ماه آبان دیده‌اند
وز پی خضر و پر روح القدس چون خط دوست****در سمیرا سدره بر جای مغیلان دیده‌اند
ز آب شور نقره و ریگ عسیله ز اعتقاد****سالکان از نقره کان و از عسل شان دیده‌اند
از بسی پر ملک گسترده زیر پای حاج****حاج زیر پای فرش سندس الوان دیده‌اند
سبزی برگ حنا در پای دیده لیک ز اشک****سرخی رنگ حنا در نوک مژگان دیده‌اند
خه‌خه آن ماه نو ذی‌الحجه کز وادی العروس****چون خم تاج عروسان از شبستان دیده‌اند
ماه نو در سایهٔ ابر کبوتر فام راست****جون سحای نامه یا چون عین عنوان دیده‌اند
ز آب و خاک سارقیه صفینه پیش چشم****بس دواء المسک و تریافاکه اخوان دیده‌اند
در میان سنگلاخ مسلخ و عمره ز شوق****خار و حنظل گل شکرهای صفاهان دیده‌اند
دشت محرم صحن محشر گشته وز لبیک خلق****نفخهٔ صور اندر این پیروزه پنگان دیده‌اند
از نشاط کعبه در شیر ز قوم احرامیان****شیرهٔ بستان قرین شیر پستان دیده‌اند
شیر زدگان امید و سینه رنجوران عشق****در زقومش هم دو پستان هم سپستان دیده‌اند
زندگان کشته نفس آنجا کفن بر سرکشان****زعفران رخ حنوط نفس ایشان دیده‌اند
شیر مردان چون گوزنان هوی هوی اندر دهان****از هو الله بر خدنگ آه پیکان دیده‌اند
بر در امیدشان قفل از فقل حسبی زده****تا ز دندانه کلیدش سین سبحان دیده‌اند
آمده تانخلهٔ محمود در راه از نشاط****حنظل مخروط را نارنج گیلان دیده‌اند
جمله در غرقاب اشک و کرده هم سیراب از اشک****خاک غرقاب مصحف را که عطشان دیده‌اند
شماره 69: دشت موقف را لباس از جوهر جان دیده‌اند
دشت موقف را لباس از جوهر جان دیده‌اند****کوه رحمت را اساس از گوهر کان دیده‌اند
عرضگاه دشت موقف عرض جنات است از آنک****مصنع او کوثر و سقاش رضوان دیده‌اند
حوت و سرطان است جای مشتری وان برکه هست****مشتری صفوت که در وی حوت و سرطان دیده‌اند
کوه رحمت حرمتی دارد که پیش قدر او****کوه قاف و نقطهٔ فا هر دو یکسان دیده‌اند
سنگ ریزهٔ کوه رحمت برده‌اند از بهر کحل****دیده‌بانانی که عرض از کوه لبنان دیده‌اند
اصفیا را پیش کوه استاده سوزان دل چو شمع****همچو شمع از اشک غرق و خشک دامان دیده‌اند
هشتم ذیحجه در موقف رسیده چاشت گاه****شامگه خود را به هفتم چرخ مهمان دیده‌اند
شب فراز کوه، ز اشک شور جمع و نور شمع****ابر در افشان و خورشید زر افشان دیده‌اند
افتاب از غرب گفتی بازگشت از بهر حاج****چون نماز دیگری بهر سلیمان دیده‌اند
گفتی از مغرب به مشرق کرد رجعت آفتاب****لاجرم حاج از حد بابل خراسان دیده‌اند
از نسیم مغفرت کآبی و خاکی یافته****آتشی را از انا گفتن پشیمان دیده‌اند
وز فراوان ابر رحمت ریخته باران فضل****رانده‌ای را بر امید عفو شادان دیده‌اند
حج ما آدینه و ما غرق طوفان کرم****خود به عهد نوح هم آدینه طوفان دیده‌اند
چون کریمان کز عطای داده‌شان نسیان بود****عفو حق را از خطای خلق نسیان دیده‌اند
خلق هفتاد و سه فرقت کرده هفتاد و دو حج****انسی و جنی و شیطانی مسلمان دیده‌اند
حاج رانو نو در افزای از ملادک کرده حق****هر چه در شش صد هزار اعداد نقصان دیده‌اند
ای برید صبح سوی شام و ایران بر خبر****زین شرف کامسال اهل شام و ایران دیده‌اند
ای زبان آفتاب احرار کیهان را بگوی****دولتی کز حج اکبر حاج کیهان دیده‌اند
نز سموم آسیب و نز باران بخیلی یافته****نز خفاجه بیم و نز غزیه عصیان دیده‌اند
رانده زاول شب بر آن که پایه و بشکسته سنگ****نیم شب مشعل به مشعر نور غفران دیده‌اند
بامدادان نفس حیوان کرده قربان در منی****لیک قربان خواص از نفس انسان دیده‌اند
با سیاهی سنگ کعبه همبر آید در شرف****سرخی سنگ منی کز خون حیوان دیده‌اند
سعد ذابح بهر قربان تیغ مریخ آخته****جرم کیوانش چو سنگ مکی افسان دیده‌اند
چون بره کید به مادر گوسپند چرخ را****سوی تیغ حاج پویان و غریوان دیده‌اند
بی‌زبانان با زبان بی‌زبانی شکر حق****گفته وقت کشتن و حق را زباندان دیده‌اند
در سه جمره بود پیش مسجد خیف اهل خوف****سنگ را کانداخته بر دیو غضبان دیده‌اند
آمده در مکه و چون قدسیان بر گرد عرض****عرش را بر گرد کعبه طوف و جولان دیده‌اند
پیش کعبه گشته چون باران زمین بوس از نیاز****و آسمان را در طوافش هفت دوران دیده‌اند
عید ایشان کعبه وز ترتیب پنج ارکان حج****رکن پنجم هفت طوف چار ارکان دیده‌اند
رفته و سعی صفا و مروه کرده چار و سه****هم بر آن ترتیب کز سادات و اعیان دیده‌اند
پس برای عمره کردن سوی تنعیم آمده****هم بر آن آئین که حج را ساز و سامان دیده‌اند
حاج را دیوان اعمال است وانگه عمره را****ختم اعمال و فذلک‌های دیوان دیده‌اند
کعبه در دست سیاهان عرب دیده چنانک****چشمهٔ حیوان به تاریکی گروگان دیده‌اند
آنچه دیده دشمنان کعبه از مرغان به سنگ****دوستان کعبه از غوغا دو چندان دیده‌اند
بهترین جایی به دست بدترین قومی گرو****مهرهٔ جاندار و اندر مغز ثعبان دیده‌اند
نی ز ایزد شرم و نی از کعبه آزرم ای دریغ****جای شیران را سگان سور سکان دیده‌اند
در طواف کعبه چون شوریدگان از وجد و حال****عقل را پیرانه سر در ام صبیان دیده‌اند
ذات حق سلطانان و کعبه دار ملک****مصطفی را شحنه و منشور قرآن دیده‌اند
چون ز راه مکه خاقانی به یثرب داد روی****پیش صدر مصطفی ثانی حسان دیده‌اند
بنده خاقانی سگ تازی است بر درگاه او****بخ بخ آن تازی سگی کش پارسی خوان دیده‌اند
شماره 70: صبح خیزان کز دو عالم خلوتی برساختند
صبح خیزان کز دو عالم خلوتی برساختند****مجلسی بر یاد عید از خلد خوش تر ساختند
هاتف خم خانه داد آواز کای جمع الصبوح****پاسخش را آب لعل و کشتی زر ساختند
رسم جور از ساقی منصف به نصفی خواستند****بس حیل خوردند و ساغر بحر اخضر ساختند
تا دهان روزه‌داران داشت مهر از آفتاب****سایه پروردان خم را مهر بر در ساختند
چون لب خم شد موافق با دهان روزه دار****سر به مشک آلوده یک ماهش معطر ساختند
از پس یک ماه سنگ انداز در جام بلور****عده داران رزان را حجله‌ها برساختند
هم صبوح عید به کز بهر سنگ انداز عمر****روزهٔ جاوید را روزی مقدر ساختند
سرخ جامی چون شفق در دست وانگه در صبوح****لخلخه از صبح و دستنبو ز اختر ساختند
کف در آن ساغر معلق زن چو طفل غازیان****کز بلور لوریانش طوق و چنبر ساختند
هات غلغل حلق خامان را که با خیر العمل****غلغل حلق صراحی را برابر ساختند
بلبله در قلقل آمد قلقل ای بلبل نفس****تازه کن قولی که مرغان قلندر ساختند
آن می و میدان زرین بین که پنداری بهم****آتش موسی و گاو سامری در ساختند
از مسام گاو زرین شد روان گاورس زر****چون صراحی را سر و حلق کبوتر ساختند
ریسمان سبحه بگسستند و کستی بافتند****گوهر قندیل بشکستند و ساغر ساختند
آتش قندیل بنشست آب سبحه هم برفت****کاتش و آب از قدح قندیل دیگر ساختند
خانهٔ زنبور شهد آلود رفت از صحن خوان****چون ز غمزه ساقیان زنبور کافر ساختند
صحن مجلس در مدور جان نوشین چشمه یافت****کانچنان هم چشمه چشمه هم مدور ساختند
اوفتان خیزان زمین سرمست شد چون آسمان****کز نسیم جرعه خاکش را معنبر ساختند
وانکه از روی تواضع پیش روی شاهدان****دیده‌ها را جرعه چین خاک اغبر ساختند
چون به زر آب قدح کردند مژگان را طلی****میخ نعل مرکبان شاه کشور ساختند
آفتاب گوهر سلجق که نعل رخش اوست****اصل آن گوهر کز او شمشیر حیدر ساختند
شماره 71: دوش چون خورشید را مصروع خاور ساختند
دوش چون خورشید را مصروع خاور ساختند****ماه نورا چون حمایل چفته پیکر ساختند
قرص خور مصروع از آن شد کز حمایل باز ماند****کن حمایل هم برای قرصهٔ خور ساختند
گوشهٔ جام شکسته سوی خاور شد پدید****یک جهان نظاره کن کن جام از چه گوهر ساختند
محتسب گودی به ماه روزه جام می شکست****کن شکسته جام را رسوای خاور ساختند
یا شبانگه فصد کردند اختران تب زده****کآسمان طشت و شفق خون، ماه نشتر ساختند
چرخ جادو پیشه چون زرین قواه کرد گم****دامن کحلیش را چینی مقور ساختند
در زیان چرخ را گودئی که سهو افتاده بود****کن زه سیمین بر آن دامن نه در خور ساختند
ماه نو چون حلقهٔ ابریشم و شب موی چنگ****موی و ابریشم بهمچون عود و شکر ساختند
مهر چون در خوشه یک مه ساخت خرمن روشنان****ماه را صاع زر شاه مظفر ساختند
نیمهٔ قندیل عیسی بود یا محراب روح****تا مثال طوق اسب شاه صفدر ساختند
دوش چون من ماه نو دیدم به روی تخت شاه****از ریاض خاطرم این قطعه نوبر ساختند
شماره 72: طره مفشان کز هلالت عید جان برساختند
طره مفشان کز هلالت عید جان برساختند****طیره منشین کز جمالت عید لشکر ساختند
ماه نو دیدی لبت بین، رشتهٔ جانم نگر****کاین سه را از بس که باریکند همبر ساختند
پیش بالایت به بالایت فرو ریزم گهر****زانکه صد نوبر مرا زان یک صنوبر ساختند
چون کمر حلقه به گوشم، چشم پیش از شرم آنک****چون کمر گاه تو بازم کیسه لاغر ساختند
ز آن لب چون آتش تر هدیه کن یک بوس خشک****گر چه بر آتش تو را مهری ز عنبر ساختند
من نی خشکم و گر چه طعمهٔ آتش نی است****طعمهٔ این خشک نی ز آن آتش تر ساختند
سرگذشت حال خاقانی به دفتر ساز از آنک****نو به نو غمهاش تو بر تو چو دفتر ساختند
سوخته عود است و دلبندان بدو دندان سپید****شوق شاهش آتش و شروانش مجمر ساختند
نصرة الاسلام گیتی پهلوان کاجرام چرخ****چارپای تختش از تاج دو پیکر ساختند
ظل حق فرزند شمس الدین اتابک کز جلال****بر سر عرش از ظلال قدرش افسر ساختند
هشت حرف است از قزل تا ارسلان چون بنگری****هفت گردون را در آن هر هشت مضمر ساختند
رستم توران ستان است این خلف کز فر او****الدگز را ملک کیخسرو میسر ساختند
مملکت بخشی که نفش هشت حرف نام اوست****بیضهٔ مهری که بر کتف پیمبر ساختند
عکس یک جامش دو گیتی می‌نماید کز صفاش****آب خضر و آینهٔ جان سکندر ساختند
هست اتابک چون فریدون نیست باک ار کافران****خویشتن ضحاک شور و اژدها سر ساختند
آب گز گاو سارش باد کو را عرشیان****آتش ضحاک سوز و اژدها خور ساختند
هست اتابک مصطفی تایید و اسکندر خصال****کاین دو را هم در یتیمی ملک پرور ساختند
ور یکیشان در قبائل قابل فرمان نشد****آخرش چوندعنصر اول مبتر ساختند
مصطفی در شصت و سه، اسکندر اندر سی و دو****دشمنان را مسخ کردند و مسخر ساختند
هست اتابک آسمانی کاین خلف خورشید اوست****آسمان را افسر از خورشید انور ساختند
هست اتابک بهمن آسا کاین خلف دارای اوست****لاجرم در ملتش دارا و داور ساختند
پیش یاجوجی که ظلمت خانهٔ الحاد راست****دست و تیغ این سکندر سد اکبر ساختند
خستگان دیو ظلم از خاک درگاهش به لب****نشره کردند و به آب رخ مزعفر ساختند
پیش سقف بارگاهش خانهٔ موری است چرخ****کز شبستان سلیمانیش منظر ساختند
کعبهٔ ملک است صحن بارگاهش کز شرف****باغ رضوان را کبوتر خانه ایدر ساختند
بلکه تا این کعبه رضوان را کبوتر خانه شد****چون کبوتر کعبه را گردش مچاور ساختند
زو مظالم توز و ظالم سوزتر شاهی نبود****تا تظلم گاه این میدان اغبر ساختند
کشتی سلجوقیان بر جودی عدل ایستاد****تا صواعق بار طوفانش ز خنجر ساختند
کافرم گر پیش از او یا پیش از او اسلام را****زین نمط کو ساخت تمهید موفر ساختند
از پس عهد کیومرث کیان تا دور شاه****کار داران فلک آئین منکر ساختند
گه به ناپاکی ز باد انجیر بید انگیختند****گه به خود رائی ز بید انجیر عرعر ساختند
شیر خواران را به مغز و شیر مردان را به جان****طعمهٔ مار و شکار گرگ حمیر ساختند
پس به آخر این نکو کردند کاندر صد قران****این یکی صاحب قران را شاه و سرور ساختند
پایگاه تازیانش ساختند ایوان روم****بلکه خوک پایگاهش جان قیصر ساختند
حاسدان در زخم خوردن سرنگون چون سکه‌اند****تا به نامش سکهٔ ایران مشهر ساختند
وز پی تعظیم سکه‌ش را ز روهینای هند****شاه جن را جنیان دیهیم و افسر ساختند
گر سلاطین پرچم شب‌رنگ با پر خدنگ****از پر مرغ و دم شیر دلاور ساختند
میر ما را از پر روح الامین و زلف حور****پر تیر و پرچم رخش مضمر ساختند
آن نگویم کز دم شیر فلک وز آفتاب****پرچم و طاسش برای خنگ و اشقر ساختند
سهو شد بر عقل کاول رستم ثانیش خواند****گر چه از اقلیم رومش هفت خوان بر ساختند
کز پی میر آخوری در پایگاه رخش او****آخشیجان جان رستم را مکرر ساختند
ساحت این هفت کشور برنتابد لشکرش****شاید ار خضرای نه چرخش معسکر ساختند
پار دیدی کاین سر سلجوقیان بر اهل کفر****چون شبیخون ساخت کایشان غول رهبر ساختند
چون دو لشکر بر هم افتادند چون گیسوی حور****هفت گیسودار چرخ از گرد معجر ساختند
نوک پیکان‌ها چو درهم خانهٔ عیسی رسید****چرخ ترسا جامه را دجال اعور ساختند
در میان اب و آتش کاین سلاح است آن سمند****شیر مردان چون سلحفات و سمندر ساختند
شه خلیل اعجاز و هیجا آتش و گرد خلیل****از بهار و گل نگارستان آزر ساختند
مرکبان شاه را چون جوزهر بر بسته دم****گفتی از هر جوزهر جوزای ازهر ساختند
چون همای فتح پور الدگز بگشاد بال****کرکسان چرخ از آن خون خوارگان خور ساختند
از دل و رخسارشان خوردند چندان کرکسان****کز شبه منقار و از زرنیخ ژاغر ساختند
بر چنان فتحی که این شاه ملایک پیشه کرد****هم ملایک شاهدالحالند و محضر ساختند
دشمنانش همره غولند اگر خود بهر حرز****هشت حرفش هفت هیکل‌وار دربر ساختند
بخت گم کردند چون یاری ز کافر خواستند****روی کژ دیدند چون آئینه مغفر ساختند
تخت نرد ملک را ز آن سو که بد خواهان اوست****هفت نراد فلک خانه مششدر ساختند
نو عروس از ره نشینان شکر چون گوید از آنک****دام عنین از سقنقور مزور ساختند
ای که مردان عجم پیشت چو طفلان عرب****طوق در حلقند و نامت تاج مفخر ساختند
ناخنی از معن و جعفر کم نکردی فضل از آنک****فضلهٔ هر ناخنت را معن و جعفر ساختند
تا درت بینم به دیگر جای نفرستم ثنا****کز درت دعوتگه روح مطهر ساختند
کودکی را سوی بستان خواند عم کودک چه گفت؟****گفت: رو بستان ما پستان مادر ساختند
شعر من فالی است نامش سعد اکبر گیر از آنک****راوی من در ثنات از سعد اصغر ساختند
چون کف و خلفت به تازی هست خارا و نسیج****خانهٔ من حله و بغداد و ششتر ساختند
همت و لطف تو را در خوانده، اینجا بخششم****زر و زربفت و غلام و طوق و استر ساختند
عدل ورزا خسروا پیوند عمرت باد عدل****کز جهان عدل است و بس کورا معمر ساختند
عید باقی ساز کز ساعات روز عمر تو****ساعتی را هفته‌ای از روز محشر ساختند
ملک و عقل و شرع زیر خاتم و کلک تو باد****کاین سه را ز اقبال این دو بخت یاور ساختند
شماره 73: سرورانی که مرا تاج سرند
سرورانی که مرا تاج سرند****از سر قدر همه تاجورند
به لقا و به لقب عالم را****عز اسلام و ضیاء بصرند
آدمی نفس و ملایک نفس‌اند****پادشا سار و پیمبر سیرند
برتر از نقطهٔ خاک‌اند به ذات****نه به پرگار نه افلاک درند
به همم صاحب صدر فلک‌اند****به قلم نائب حکم قدرند
به نی عسکری ملک طراز****عسکر آرای ملوک بشرند
تا دوات همه پر نیشکر است****همه شیران گرو نیشکرند
تب برد شیر و پناهد سوی نی****تا به نی بو که تب او ببرند
سفرهٔ مائده پرداز همه است****تا همه سفره نشین سفرند
خوانشان خوانچهٔ خورشید سزد****که به همت همه عیسی هنرند
که گهی خوردی ترکان طلبند****که همه در رخ ترکان نگرند
همه ترکان فلک را پس از این****خلق تتماجی ایشان شمرند
خورد ترکانه عجب می‌سازند****هندویی دو که مرا طبخ گرند
گرچه محور سپرد قرصهٔ خور****قرص خوربین که به محور سپرند
هندوانند سپر ساز از سیم****لیک دارندهٔ تیر خزرند
به سر تیغ به صد پاره کنند****چون به تیرش به سر بار برند
هندوان بینی در مطبخ من****که چو دیلم همه سیمین سپرند
خورشی کرده به تیر است و به تیغ****تا بزرگان به سر نیزه خورند
این چنین ماحضری ساخته شد****که دو عالم ببرش مختصرند
شماره 74: امروز مال و جاه خسان دارند
امروز مال و جاه خسان دارند****بازار دهر بوالهوسان دارند
در غم سرای عاریت از شادی****گر هیچ هست هیچ کسان دارند
عزلت گزین ز پیش‌گه گیتی****کان پیشگاه باز پسان دارند
نیکان عهد را به بدی کردن****عذری بنه که دسترس آن دارند
از سفلگان نوال طلب کم کن****کایشان دم و بال رسان دارند
بیرون همه صفا و درون تیره****گویی نهاد آینه سان دارند
دولت به اهل جهل دهند آری****خوان مسیح خرمگسان دارند
اقلیم، خادمان و زنان بردند****آفاق، خواجگان و خسان دارند
خاقانیا نفس که زنی خوش زن****کانجا قبول خوش نفسان دارند
شماره 75: مرد آن بود که از سر دردی قدم زند
مرد آن بود که از سر دردی قدم زند****درد آن بود که بر دل مردان رقم زند
آن را مسلم است تماشا به باغ عشق****کو خیمهٔ نشاط به صحرای غم زند
وز بهر آنکه نیست شود هرچه هست اوست****ختم وجود بر سر کتم عدم زند
از دست عشق چون به سفالی شراب خورد****طعنه نخست در گهر جام جم زند
بیشی هر دو عالم بر دست چپ نهد****وانگه به دست راست بر آن بیش، کم زند
جایی که زلف جانان دعوی کند به کفر****گمره بود که در ره ایمان قدم زند
و آنجا که نور عارض او پرده برگرفت****تردامنی بود که دم از صبحدم زند
خاقانی این سراب که داند که مردوار****زین خاکدان به بام جهان بر علم زند
شماره 76: غصه بر هر دلی که کار کند
غصه بر هر دلی که کار کند****آب چشم آتشین نثار کند
هر که در طالعش قران افتاد****سایهٔ او از او کنار کند
روزگارم وفا کند هیهات****روزگار این به روزگار کند
این فلک کعبتین بی‌نقش است****همه بر دست خون قمار کند
پنج و یک برگرفت باز فلک****که دوشش را دو یک شمار کند
چون به نیکیم شرمسار نکرد****به بدی چند شرمسار کند
مرغیم گنگ و مور گرسنه‌ام****کس چو من مرغ در حصار کند
بانگ مرغی چه لشگر انگیزد****صف موری چه کار زار کند
شور و غوغا شعار زنبور است****شور و غوغا که اختیار کند
بر دو پایم فلک ز آهن‌ها****حلقه‌ها چون دهان مار کند
این دهن‌های تنگ بی دندان****بر دو ساق من آن شعار کند
که به دندان بی‌دهان همه سال****اره با ساق میوه‌دارکند
سگ دیوانه شد مگر آهن****که همه ساق من فکار کند
آه خاقانی از فلک زآنسو****رفت چندان که چشم کار کند
هر چه پنهان پردهٔ فلک است****آه خاقانی آشکار کند
کار او زین و آن نگردد نیک****کارها نیک کردگار کند
گر چه خصمان ز ریگ بیشترند****همه را مرگ، خاکسار کند
شماره 77: صورت نمی‌بندد مرا کان شوخ پیمان نشکند
صورت نمی‌بندد مرا کان شوخ پیمان نشکند****کام من اندر دل شکست امید در جان نشکند
از خام کاری خوی او افغان کنم در کوی او****گر شحنهٔ بدگوی او در حلقم افغان نشکند
گفتار من باد آیدش، خون ریختن داد آیدش****گر رنج من یاد آیدش عهد من آسان نشکند
تا هجر او سوزد جگر از صبر چون سازم سپر****دانی که دانم این قدر کز موم سندان نشکند
زد نوک ناوک بر دلم تا خسته شد یک سر دلم****هم راضیم گر در دلم سرهای پیکان نشکند
آن را که در کار آورد کارش ز رونق چون برد****کان کو به جان گوهر خرد حالی به دندان نشکند
زان غمزهٔ کافر نشان ای شاه شروان الامان****آری سپاه کافران جز شاه شروان نشکند
خاقانی ار خود سنجر است در پیش زلفش چاکر است****گر صبر او صد لشکر است الا به مژگان نشکند
شماره 78: راز دلم جور روزگار برافکند
راز دلم جور روزگار برافکند****پردهٔ صبرم فراق یار برافکند
این همه زنگار غم بر آینهٔ دل****فرقت آن یار غمگسار برافکند
خانهٔ بام آسمان که سینهٔ من بود****قفل غمش هجر یار غار برافکند
زلزلهٔ غم فتاد در دل ویران****سوی مژه گنج شاهوار برافکند
گنج عزیز است عمر آه که گردون****نقب به گنج عزیز خوار برافکند
من همه در خون و خاک غلطم و از اشک****خون دلم خاک را نگار برافکند
غصه همه قسم من فتاد که ناگاه****قرعهٔ غم دست روزگار برافکند
دل به سر بیل غم درخت طرب را****بیخ و بن از باغ اختیار برافکند
سوزن امید من به دست قضا بود****بخیه از آنم به روی کار برافکند
رشتهٔ جان صد گرده چو رشتهٔ تب داشت****غم به دل یک گره هزار برافکند
جامهٔ جان هم به دست گازر غم ماند****داغ سیاهش هزار بار برافکند
در پس زانو چو سگ نشینم کایام****بر دل سگ‌جان مرا غبار برافکند
نعره زنان چون نمک بر آتشم ایرا****غم نمکم بر دل فگار برافکند
از دم سردم صدا به کوه درافتاد****لرزهٔ دریا به کوهسار برافکند
شورش دریای اشک من به زمین رفت****بر تن ماهی شکنج مار برافکند
چرخ که دود دلم پلنگ تنش کرد****خواب به بختم پلنگ‌وار برافکند
بستهٔ خواب است بخت و خواب مرا غم****بست و به دریای انتظار برافکند
چرخ نهان کش که پرده ساز خیال است****پردهٔ خاقانی آشکار برافکند
شماره 79: گردون نقاب صبح به عمدا برافکند
گردون نقاب صبح به عمدا برافکند****راز دل زمانه به صحرا برافکند
مستان صبح چهره مطرا به می‌کنند****کاین پیر طیلسان مطرا برافکند
جنبید شیب مقرعهٔ صبح دم کنون****ترسم که نقره خنگ به بالا برافکند
در ده رکاب می که شعاعش عنان زنان****بر خنگ صبح برقع رعنا برافکند
گردون یهودیانه به کتف کبود خویش****آن زرد پاره بین که چه پیدا برافکند
چون برکشد قوارهٔ دیبا زجیب صبح****سحرا که بر قوارهٔ دیبا برافکند
هر صبحدم که بر چند آن مهرها فلک****بر رقعه کعبتین همه یکتا برافکند
با مهره‌ها کنیم قدح‌ها چو آسمان****آن کعبتین به رقعهٔ مینا برافکند
دریا کشان کوه جگر باده‌ای به کف****کز تف به کوه لرزهٔ دریا برافکند
کیخسروانه جام ز خون سیاوشان****گنج فراسیاب به سیما برافکند
عاشق به رغم سبحهٔ زاهد کند صبوح****بس جرعه هم به زاهد قرا برافکند
از جام دجله دجله کشد پس به روی خاک****از جرعه سبحه سبحه هویدا برافکند
آب حیات نوشد و پس خاک مردگان****بر روی هفت دخمهٔ خضرا برافکند
از بس که جرعه بر تن افسردهٔ زمین****آن آتشین دواج سراپا برافکند
گردد زمین ز جرعه چنان مست کز درون****هر گنج زر که داشت به عمدا برافکند
اول کسی که خاک شود جرعه را منم****چون دست صبح قرعهٔ صهبا برافکند
ساقی به یاد دار که چون جام می‌دهی****بحری دهی که کوه غم از جا برافکند
یک گوش ماهی از همه کس بیش ده مرا****تا بحر سینه، جیفهٔ سودا برافکند
می لعل ده چو ناخنهٔ دیدهٔ شفق****تا رنگ صبح ناخن ما را برافکند
جام و می چو صبح و شفق ده که عکس آن****گل گونه صبح را شفق آسا برافکند
آبستنانه عدهٔ توبه مدار بیش****کسیب توبه قفل به دلها برافکند
آن عده‌دار بکر طلب کن که روح را****آبستنی به مریم عذرا برافکند
هر هفت کرده پردگی رز به مجلس آر****تا هفت پردهٔ خرد ما برافکند
بنیاد عقل برفکند خوانچهٔ صبوح****عقل آفت است هیچ مگو تا برافکند
داری گشاد نامهٔ جان در ده فلک****گو ده کیا که نزل تو اینجا برافکند
کس نیست در ده ارچه علف خانهای بجاست****کس بر علف چه نزل مهیا برافکند
چون لاشهٔ تو سخره گرفتند بر تو چرخ****منت به نزل یک تن تنها برافکند
امروز کم خورانده فردا چه دانی آنک****ایام، فقل بر در فردا برافکند
منقل برآر چون دل عاشق که حجره را****رنگ سرشک عاشق شیدا برافکند
سرد است سخت سنبلهٔ رز به خرمن ار****تا سستیی به عقرب سرما برافکند
بی‌صرفه در تنور کن آن زر صرف را****کو شعله‌ها به صرفه و عوا برافکند
گوئی که خرمگس پرداز خان عنکبوت****بر پر سبز رنگ غبیرا برافکند
ماند به عنکبوت سطرلاب آفتاب****زو ذره‌های لایتجزا برافکند
از هر دریچه شکل صلیبی چو رومیان****بر خیل رنگ رنگ بحیرا برافکند
نالنده اسقفی ز بر بستر پلاس****رومی لحاف زرد به پهنا برافکند
غوغای دیو و خیل پری چون بهم رسند****خیل پری شکست به غوغا برافکند
مریخ بین که در زحل افتد پس از دهان****پروین صفت کواکب رخشا برافکند
طاووس بین که زاغ خورد و آنگه از گلو****گاورس ریزهای منقا برافکند
مجلس چو گرم گردد چون آه عاشقان****می راز عاشقان شکیبا برافکند
ساقی تذرو رنگ به طوق غبب چو کبک****طوق دگر ز عنبر سارا برافکند
بردست آن تذرو چو خون کبوتران****می‌بین که رنگ عید چه زیبا برافکند
ز آن خاتم سهیل نشان بین که بر زمین****چشم نگین نگین چو ثریا برافکند
چون آب پشت دست نماید نگین نگین****پس مهر جم به خاتم گویا برافکند
چون بلبله دهان به دهان قدح برد****گوئی که عروه بال به عفرا برافکند
یا فاخته که لب به لب بچه آورد****از خلق ناردان مصفا برافکند
خیک است زنگی خفقان دار کز جگر****وقت دهان گشا همه صفرا برافکند
مطرب به سحر کاری هاروت در سماع****خجلت به روی زهرهٔ زهرا برافکند
انگشت ارغنون زن رومی به زخمه بر****تب لرزهٔ تنا تننانا برافکند
چنگی بده بلورین ماهی آب دار****چون آب لرزه وقت محاکا برافکند
بر بط کری است هشت زبان کش به هشت گوش****هر دم شکنجه دست توانا برافکند
چنگ است پای بسته، سرافکنده، خشک تن****چون زرقی که گوشت ز احشا برافکند
نای است بسته حلق و گرفته دهان چرا****کز سرفه خون قنینهٔ حمرا برافکند
در چنبر دف آهو و گور است و یوز و سگ****کاین صف بر آن کمین به مدارا برافکند
حلق رباب بسته طناب است اسیروار****کز درد حلق ناله بر اعضا برافکند
در دری که خاطر خاقانی آورد****قیمت به بزم خسرو والا برافکند
رعد سیپد مهرهٔ شاه فلک غلام****بر بوقبیس لرزه ز آوا برافکند
خورشید جام خسرو ایران به جرعه ریز****بر خاک اختران مجزا برافکند
تاج و سریر خسرو مازندران ز رشک****خورشید را گداز همانا برافکند
شماره 80: نوروز برقع از رخ زیبا برافکند
نوروز برقع از رخ زیبا برافکند****بر گستوان به دلدل شهبا برافکند
سلطان یک سوارهٔ گردون به جنگ دی****بر چرمه تنگ بندد و هرا برافکند
بابیست و یک و شاق ز سقلاب ترک‌وار****بر راه دی کمین به مفاجا برافکند
از دلو یوسفی بجهد آفتاب و چشم****بر حوت یونسی به تماشا برافکند
ماهی نهنگ‌وار به حلقش فرو برد****چون یونسش دوباره به صحرا برافکند
چشمه به ماهی آید و چون پشت ماهیان****زیور به روی مرکز غبرا برافکند
آن آتشین صلیب در آن خانهٔ مسیح****بر خاک مرده باد مسیحا برافکند
آن مطبخی باغ نهد چشم بر بره****همچون بره که چشم به مرغی برافکند
از پشت کوه چادر احرام برکشد****بر کتف ابر، جادر ترسا برافکند
چون باد زند نیجی کهسار برکشد****برخاک و خاره سندس و خارا برافکند
مغز هوا ز فضلهٔ دی در زکام بود****ابرش طلی به وجه مداوا برافکند
گر شب گذار داد به بزغاله روز را****تا هر چه داشت قاعده عذرا برافکند
شب را ز گوسفند نهد دنبه افتاب****تا کاهش دقش به مدارا برافکند
در پردهٔ خماهنی ابر سکاهنی****رنگ خضاب بر سر دنیا برافکند
قوس قزح به کاغذ شامی به شام‌گاه****از هفت رنگ بین که چه طغرا برافکند
روز از برای ثقل کشی موکب بهار****پالان به توسن استر گرما برافکند
روز از کمین خود چو سکندر کشد کمان****بر خیل شب هزیمت دارا برافکند
روز ارنه عکس تیغ ملک بوالمظفر است****پس چون کمین به لشکر اعدا برافکند
روز ارنه تیغ خسرو مازندران شده است****چون بشکند نهال ستم یا برافکند
اعظم سپهبد آنکه کشد تیغ زهر فام****زهره ز شیر شرزه به هیجا برافکند
کیخسرو هدی که غلامانش را خراج****طمغاج خان به تبت و یغما برافکند
حمل خزانه‌اش به سمرقند برنهد****نزل ستانه‌اش به بخارا برافکند
تا بس نه دیر والی شام و شه یمن****باجش به مصر و ساو به صنعا برافکند
ملک عجم به کوشش دولت بپرورد****نام عرب به بخشش نعما برافکند
چون ز آب خضر جام سکندر کشد به بزم****گنج سکندر از پی یقما برافکند
بدر سماک نیزه که بر قلب مملکت****اکسیرها ز سعد موفا برافکند
ز آن رمح مارسان ز دم کژدم فلک****بیرون کند گروه به زبانا برافکند
پشت کمان و تیر چلیپا کند به رزم****تا اسم روم و رسم چلیپا برافکند
شمشیر نصرت الدین چون پر جبرئیل****خسف سبا به کشور اعدا برافکند
بخت کیالواشیر از نه فلک گذشت****سایه به هشت جنت ماوا برافکند
نه حرف نام اوست به ده نوع حرز روح****تا نقش آن، به عرض معلی برافکند
ز اشکال تیغ او قلم تیز هندسی****بر سطح ماه خط معما برافکند
ترتیب قوقهٔ کله بندگانش راست****رنگی که افتاب بخارا برافکند
هر شب برای طرف کمرهای خادمانش****دریای چرخ لؤلؤ لالا برافکند
هر سال مه سیاه شود بر امید آنک****روزیش نام خادم و لالا برافکند
آقسنقری است روز و قراسنقری است شب****بر هر دو نام بنده و مولا برافکند
آبای علویند کمر دار و این خلف****راضی بدان که سایه به آبا برافکند
مشفق پدر، مرید پسر به بود که نخل****بر تن کمر به خدمت خرما برافکند
گر بهر عزم کیان بر عراق و پارس****ظل همای رایت علیا برافکند
در گوش گوشوار سمعنا کشد عراق****بر دوش طیلسان اطعنا برافکند
فتح آن چنان کند ید بیضای عسکرش****کاسیب آن به عسکر و بیضا برافکند
ور بر فلک سوار برآید جو مصطفی****زین بر براق رفعت والا برافکند
مهماز او به پهلوی سرطان کند گذار****گر همتش لگام به جوزا برافکند
آنکه از جناب شاه به جنت برد نشان****رشک گران به جنت ماوی برافکند
شیر فلک به گاو زمین رخت برنهد****گر بر فلک نظر به معادا برافکند
گر نه بقای شاه حمایت کند، فنا****بیخ نژاد آدم و حوا برافکند
در مجمعی که شاه و دگر خسروان بوند****او کل بود که سهم بر اجزا برافکند
آری که افتاب مجرد به یک شعاع****بیخ کواکب شب یلدا برافکند
روح القدس بشیبد اگر بکر همتش****پرده در این سراچهٔ اشیا برافکند
نشگفت اگر ز هوش شود موسی آن زمان****کایزد به طور نور تجلی برافکند
نظارگان مصر ببرند دست از آنک****یوسف نقاب طلعت غرا برافکند
از خلق یوسفیش به پیرانه سر جهان****پیرایهٔ جمال زلیخا برافکند
صخره برآورد سر رفعت چو مصطفی****شکل قدم به صخرهٔ صما برافکند
بس دوزخی است خصمش از آن سرخ رو شده است****کآتش به زر ناسره گونا برافکند
چه خصم بر نواحی ملکش کند گذر****چه خوک دم به مسجد اقصی برافکند
از تاختن عدو به دیارش چه بد کند؟****یا بولهب چه وهن به طاها برافکند؟
نقصی به کاسهٔ زر پرویز کی رسد****ز آن خرمگس که سایه به سکبا برافکند
گردون به خصم او چه کلاه مهی دهد****کس دیو را چه زیور حورا برافکند
مدبر بزاد خصمش و گوید که مقبلم****بر خود چنین لقب بچه یارا برافکند
نه دمنه چون اسد نه در منه نام چو سنبله است****هر چند نام بیهده کانا برافکند
دستش به نیزه‌ای که علی الروس اژدهاست****اقلیم روس را به تعدا برافکند
از نام شاه و نام بداندیش او فلک****بر لوح بخت خط معما برافکند
ز آن نام فر بدین سر مسعود بر نهد****زان نام اخ بدان دل دروا برافکند
هر شیر خواره را نرساند به هفت خوان****نام سفندیار که ماما برافکند
شاها طراز خطبهٔ دولت به نام توست****نام آن بود که دولت برنا برافکند
اسم بلند هم به بلند اختری دهد****چون روزگار قرعهٔ اسما برافکند
دست تو شمس و خطی تو خط استواست****کاقلیم شرک را به تعزا برافکند
آری به نای جادوی فرعونی از جهان****ثعبان اسود و ید بیضا برافکند
گفتم که افتاب کفی، سهوم اوفتاد****سهم تو سهو بر دل دانا برافکند
خود آفتاب پیش سخای تو سائلی است****کش لرز شرم وقت تقاضا برافکند
دارم نیاز جنت بزم تو لاجرم****عم دوزخی بر این دل دروا برافکند
زی چشمهٔ حیات رسم خضروار اگر****چشمم نظر به مجلس اعلی برافکند
حربا منم تو قرصهٔ شمسی، روا بود****گر قرص شمس نور به حربا برافکند
زرد است روی آزم و خوش ذوق خاطرم****چون زعفران که رنگ به حلوا برافکند
آزاده بندگیت رها چون کند چو دیو****کو خرمن بهشت به نکبا برافکند
کس خدمتت گذارد یا خود به قحط سال****از حلق کس نوالهٔ حلوا برافکند
ملک عجم چو طعمهٔ ترکان اعجمی است****عاقل کجا بساط تمنا برافکند
تن گر چه سو و اکمک از ایشان طلب کند****کی مهر شه به آتسز و بغرا برافکند
زال ار چه موی چون پر زاع آرزو کند****بر زاغ کی محبت عنقا برافکند
یعقوب هم به دیدهٔ معنی بود ضریر****گر مهر یوسفی به یهودا برافکند
بهرام ننگرد به براهام چون نظر****بر خان و خوان لنبک سقا برافکند
آن کش غرض ز بادیه بیت الحرم بود****کی چشم دل به حله و احیا برافکند
آن کس که یافت طوبی و طرف ریاض خلد****طرفه بود که چشم به طرفا برافکند
این شعر هر که بشنود از شاعران عصر****زهره ز رشک صاحب انشا برافکند
کو عنصری که بشنود این شعر آبدار****تا خاک بر دهان مجارا برافکند
چندان بمان که ماه نو آید عیان ز شرق****وز سوی غرب صبح تلالا برافکند
بادت سعادت ابد و با تو بخت را****مهری که جان سعد به اسما برافکند
بخت تو خواب دیدهٔ بیدار تا ز امن****بر چشم فتنه خواب مهنا برافکند
تو شاد خوار عافیتی تا وبای غم****طاعون به طاعن حسد آوا برافکند
عدل تو آن طراز که بر آستین ملک****هر روز نو طراز مثنا بر افکند
خصمان اسیر قهر تو تا هم به دست قهر****بنیادشان خدای تعالی برافکند
شماره 81: شب روان چو رخ صبح آینه سیما بینند
شب روان چو رخ صبح آینه سیما بینند****کعبه را چهره در آن آینه پیدا بینند
گر چه زان آینه خاتون عرب را نگرند****در پس آینه رویم زن رعنا بینند
اختران عود شب آرند و بر آتش فکنند****خوش بسوزند و صبا خوش دم از آنجا بینند
صبح دندان چو مطرا کند از سوخته عود****عودی خاک ز دندانش مطرا بینند
صبح را در رداء سادهٔ احرام کشند****تا فلک را سلب کعبه مهیا بینند
محرمان چون رداء صبح در آرند به کتف****کعبه را سبز لباسی فلک آسا بینند
خود فلک شقهٔ دیبای تن کعبه شود****هم ز صبحش علم شقهٔ دیبا بینند
دم صبح از جگر آرند و نم ژاله ز چشم****تا دل زنگ پذیر آینه سیما بینند
نم و دم تیره کنند آینه، این آینه بین****کز نم گرم و دم سرد مصفا بینند
ز آه سبوح زنان راه صبوحی بزنند****دیو را ره زدن روح چه یارا بینند
بشکنند آن قدح مه تن گردون زنار****که به دست همه تسبیح ثریا بینند
اختران از پی تسبیح همه زیر آیند****کآتش دل زده در قبهٔ بالا بینند
نیک لرزانند از مؤذن تسبیح فلک****اخترانی که چو تسبیح مجزا بینند
خوش دمان آن ردی صبح بشویند چو شیر****کن ردا جامهٔ احرام مسیحا بینند
نه نه مشتاقان از صبح و ز شام آزادند****که دل از هر چه دو رنگی است شکیبا بینند
صبح و شام آمده گل گونه رخ و غالیه فام****رو که مردان نه بدین رنگ، زنان وابینند
صبح صادق پس کاذب چکند بر تن دهر****چادر سبز درد تا زن رسوا بینند
ز آبنوس شب و روز آمده بر رقعهٔ دهر****دو سپه کالت شطرنجی سودا بینند
لعب دهر است چو تضعیف حساب شطرنج****گر چه پایان طلبندش نه همانا بینند
کی کند خاک در این کاسهٔ مینای فلک****که در او آتش و زهر آبخور ما بینند
غلطم خاک چه حاجت که چو اندر نگرند****همه خاک است که در کاسهٔ مینا بینند
خاک خوران ز فلک خواری بینند چو خاک****خاک بر سر همه را هیچ مگو تا بینند
بگذریم از فلک و دهر و در کعبه زنیم****کاین دو را هم به در کعبه تولا بینند
ما و خاک پی وادی سپران کز تف و نم****آهشان مشعله دار و مژه سقا بینند
ها ره واقصه و قصهٔ آن راه شویم****که ز برکه‌ش برکه برکه سینا بینند
بادیه بحر و بر آن بحر، چو باران ز حباب****قبهٔ سیم زده حله و احیا بینند
از خفاجه به سر راه معونت یابند****وز عرینه به لب چاه مواسا بینند
گرم گاهی که چو دوزخ بدمد باد سموم****تف باحورا چو نکهت حورا بینند
قرصهٔ شمس شود قرصهٔ ریوند ز لطف****بهر تفته جگران کافت گرما بینند
چرخ نارنج صفت شیشهٔ کافور شود****که ز انفاس مریدان دم سرما بینند
علم خاص خلیفه زده در لشکر حاج****چتر شام است کز او ماه شب آرا بینند
ماه زرین زبر رایت و دستارچه زیر****آفتابی به شب آراسته عمدا بینند
تاج زرین به سر دختر شاهنشه زنگ****باز پوشیده به گیسوش سراپا بینند
ز می از خیمه پر افلاک و ز بس فلکهٔ زر****بر سر هر فلکی کوکب رخشا بینند
سالکان راست ره بادیه دهلیز خطر****لکن ایوان امان کعبه علیا بینند
همه شب‌های غم آبستن روز طرب است****یوسف روز، به چاه شب یلدا بینند
خوشی عافیت از تلخی دارو یابند****تابش معنی در ظلمت اسما بینند
برشوند از پل آتش که اثیرش خوانند****پس به صحرای فلک جای تماشا بینند
بگذرند از سر موئی که صراطش دانند****پس سر مائدهٔ جنت ماوا بینند
حفت الجنه همه راه بهشت آمد خار****پس خارستان گلزار تمنا بینند
حفت النار همه راه سقر گلزار است****باز خارستان سر تاسر صحرا بینند
شوره بینند به ره پس به سر چشمه رسند****غوره یابند به رز پس می‌حمرا بینند
آب ابر است کزاو شوره فرات انگارند****تاب مهر است کز او غوره منقا بینند
فر کعبه است که در راه دل و باغ امید****شوره و غورهٔ ما چشمه و صهبا بینند
تخم کاینجا فکنی کشت تو آنجا دروند****جوی کامروز کنی آب تو فردا بینند
بد دلی در ره نیکی چه کنی کاهل نیاز****نیک را هم نظر نیک مکافا بینند
تشنگانی که ز جان سیر شوند از می عشق****دل دریا کش سرمست چو دریا بینند
دیو کز وادی محرم شنود نالهٔ کوس****چون حریر علمش لرزه بر اعضا بینند
گوسفند فلک و گاو زمین را به منی****حاضر آرند و دو قربان مهیا بینند
پی غلط کرده چو خرگوش همه شیر دلان****ره به تنها شده تا کعبه به تنها بینند
آسمان در حرم کعبه کبوتروار است****که ز امنش به در کعبه مسما بینند
آسمان کو ز کبودی به کبوتر ماند****بر در کعبه معلق زن و دروا بینند
این کبوتر که نیارد ز بر کعبه پرید****طیرانش نه به بالا که به پهنا بینند
شقه‌ای کز بر کعبه فلکش می‌خوانند****سایهٔ جامهٔ کعبه است که بالا بینند
روز و شب را که به اصل از حبش و روم آرند****پیش خاتون عرب جوهر و لالا بینند
حبشی زلف یمانی رخ زنگی خال است****که چو ترکانش تتق رومی خضرا بینند
کعبه را بینند از حلقهٔ در حلقهٔ زلف****نقطهٔ خالش از آن صخرهٔ صما بینند
جان فشانند بر آن خال و بر آن حلقهٔ زلف****عاشقان کان رخ زیتونی زیبا بینند
مشتری عاشق آن زلف و رخ و خال شده است****که چو گردونش سراسیمه و شیدا بینند
گفتی آن حلقهٔ زلف از چه سپید است چو شیر****که ز خال سیهی عنبر سارا بینند
کعبه دیرینه عروسی است عجب نی که بر او****زلف پیرانه و خال رخ برنا بینند
حلقهٔ زلف کهن رنگ بگرداند لیک****خال را رنگ همان غالیه گونا بینند
عشق بازان که به دست آرند آن حلقهٔ زلف****دست در سلسلهٔ مسجد اقصی بینند
خاک پاشان که بر آن سنگ سیه بوسه زنند****نور در جوهر آن سنگ معبا بینند
از پس سنگ سیه بوسه زدن وقت وداع****چشمهٔ خضر ز ظلمات مفاجا بینند
گر به مکه فلک و نور مجزا دیدند****در مدینه ملک و عرض معلا بینند
خاکیان جگر آتش زده از باد سموم****آب خور خاک در حضرت والا بینند
مصطفی پیش خلایق فکند خوان کرم****که مگس ران وی از شهپر عنقا بینند
عیسی از چرخ فرود آید و ادریس ز خلد****کاین دو را زله ز خوان پایهٔ طاها بینند
خاصگان بر سر خوان کرمش دم نزنند****ز آن اباها که بر این خوانچهٔ دنیا بینند
زعفران رنگ نماید سر سکباش ولیک****گونهٔ سگ مگس است آنکه ز سکبا بینند
عقل واله شده از فر محمد یابند****طور پاره شده از نور تجلی بینند
عقل و جان چون یی و سین بر در یاسین خفتند****تن چو نون کز قلمش دور کنی تا بینند
او گرفته ز سخن روزه و از عید سخاش****صاع خواهان زکوة آدم و حوا بینند
شیر مردان به حریمش سگ کهفند همه****اینت شیران که مدد ز آتش هیجا بینند
سرمهٔ دیده ز خاک در احمد سازند****تا لقای ملک العرش تعالی بینند
حضرت اوست جهانی که شب و روز جهان****شاخ و برگی است که آن روضهٔ غرا بینند
داد خواهان که ز بیداد فلک ترسانند****داد از آن حضرت دین داور دارا بینند
بنده خاقانی و درگاه رسول الله از آنک****بندگان حرمت از این درگه اعلی بینند
خاک مشکین که ز درگاه رسول آورده است****حرز بازوش چو الکهف و چو کاها بینند
مصطفی حاضر و حسان عجم مدح سرای****پیش سیمرغ خمش طوطی گویا بینند
گر چه حسان عجم را همه جا جای دهند****جایش آن به که به خاک عربش جا بینند
گر چه در نفت سیه چهره توان دید ولیک****آن نکوتر که در آیینهٔ بیضا بینند
لاف از آن روح توان زد که به چارم فلک است****نی از آن روح که در تبت و یغما بینند
یادش آید که به شروان چه بلا برد و چه دید****نکبتی کان پشه و باشه ز نکبا بینند
بس که دید آفت اعدا ز پی انس عیال****مردم از بهر عیال آفت اعدا بینند
موسی از بهر صفورا کند آتش خواهی****و آن شبانیش هم از بهر صفورا بینند
به فریب فلک آزرده دلش خوش نکنند****تا فلک را چو دلش رنگ معزا بینند
کی توان برد به خرما ز دل کس غصه****کاستخوان غصه شده در دل خرما بینند
سخنش معجز دهر آمد از این به سخنان****به خدا گر شنوند اهل عجم یا بینند
چو تمسکت به حبل الله از اول دیدند****حسبنا الله و کفی آخر انشا بینند
شماره 82: مقصد اینجاست ندای طلب اینجا شنوند
مقصد اینجاست ندای طلب اینجا شنوند****بختیان را ز جرس صبحدم آوا شنوند
عارفان نظری را فدی اینجا خواهند****هاتفان سحری را ندی اینجا شنوند
خاکیان را ز دل گرم روان آتش عشق****باد سرد از سر خوناب سویدا شنوند
همه سگ‌جان و چو سگ ناله کنانند به صبح****صبح دم نالهٔ سگ بین که چه پیدا شنوند
خاک پر سبحهٔ قرا شود از اشک نیاز****وز دل خاک همان نالهٔ قرا شنوند
خاک اگر گرید و نالد چه عجب کاتش را****بانگ گریه ز دل صخرهٔ صما شنوند
گریه آن گریه که از دیدهٔ آتش بینند****ناله آن ناله که از سینهٔ خارا شنوند
چون بلرزد علم صبح و بنالد دم کوس****کوه را نالهٔ تب لرزه چو دریا شنوند
صبح گلفام شد ارواح طلب تا نگرند****کوس گلبام زد ابدال بگو تا شنوند
هر چه در پردهٔ شب راز دل عشاق است****کان نفس جز به قیامت نه همانا شنوند
صبح شد هدهد جاسوس کز او او وا پرسند****کوس شد طوطی غماز کز او واشنوند
چون به پای علم روز، سر شب ببرند****چه عجب کز دم مرغ آه دریغا شنوند
کشته شد دیو به پای علم لشکر حاج****شاید ار تهنیت از کوس مفاجا شنوند
کوس حاج است که دیو از فزعش گردد کر****زو چو کرنای سلیمان دم عنقا شنوند
یارب این کوس چه هاروت فن و زهره نواست****که ز یک پرده صد الحانش به عمدا شنوند
چه کند کوس که امروز قیامت نکند****بند آرد نفس صور که فردا شنوند
کوس را بین خم ایوان سلیمان که در او****لحن داود به آهنگ دل آرا شنوند
کوس چون صومعهٔ‌پیر ششم چرخ کز او****بانگ شش دانهٔ تسبیح ثریا شنوند
کوس ماند به کمان فلک اما عجب آنک****زو صریر قلم تیر به جوزا شنوند
کوس را دل نی و دردی نه، چرانالد زار****نالهٔ زار ز درد دل دروا شنوند
کوس چون مار شده حلقه و کو بند سرش****بانگ آن کوفتن از کعبه به صنعا شنوند
سخت سر کوفته دارندش و او نالد زار****نالهٔ مرد ز سرکوبهٔ اعدا شنوند
خم کوس است که ما نوذیحجه نمود****گر ز مه لحن خوش زهرهٔ زهرا شنوند
خود فلک خواهد تا چنبر این کوس شود****تا صداش از حبل‌الرحمهٔ بطحا شنوند
گر دم چنبر چو بین که شنودند خوش است****پس دم آن خوش تر کز چنبر مینا شنوند
از پی حرمت کعبه چه عجب گر پس از این****بانگ دق الکوس از گنبد خضرا شنوند
مشتری قرعهٔ توفیق زند بر ره حاج****بانگ آن قرعه بر این رقعهٔ غبرا شنوند
عرشیان بانگ وللله علی الناس زنند****پاسخ از خلق سمعنا و اطعنا شنوند
از سر و پای در آیند سراپا به نیاز****تا تعال از ملک العرش تعالی شنوند
روضه روضه همه ره باغ منور بینند****برکه برکه همه جا آب مصفا شنوند
بر سر روضه همه جای تنزه شمرند****بر لب برکه همه جای تماشا شنوند
انجم ماه وش آمادهٔ حج آمده‌اند****تا خواص از همه لبیک مثنا شنوند
همه را نسخهٔ اجزای مناسک در دست****از پی کسب جزا خواندن اجزا شنوند
نه صحیفه است فلک هفت ده آیت ز برش****عاشقان این همه از سورهٔ سودا شنوند
نه صحیفه که به ده بند یکایک بستند****تا نه بس دیر چو سی پاره مجزا شنوند
خام پوشند و همه اطلس پخته شمرند****زهر نوشند و همه بانگ هنیا شنوند
زندگیشان به حق و نام بر ارواح چراست****کبشان ابر دهد لاف ز سقا شنوند
گنج پروردهٔ فقرند و کم کم شده لیک****گم گم گنج سرا پردهٔ بالا شنوند
فقر نیکوست به رنگ ارچه به آواز بد است****عامه زین رنگ هم آواز تبرا شنوند
شبه طاووس شمر فقر که طاوسان را****رنگ زیباست گر آواز نه زیبا شنوند
سفر کعبه نمودار ره آخرتاست****گر چه رمز رهش از صورت دیبا شنوند
جان معنی است باسم صوری داده برون****خاصگان معنی و عامان همه اسما شنوند
کعبه را نام به میدانگه عام عرفات****حجرهٔ خاص جهان داور دارا شنوند
عابدان نعره برآرند به میدانگه از آنک****نعرهٔ شیر دلان در صف هیجا شنوند
عارفان خامش و سر بر سر زانو چو ملخ****نه چو زنبور کز او شورش و غوغا شنوند
ساربانا به وفا بر تو که تعجیل نمای****کز وفای تو ز من شکر موفا شنوند
حاش لله اگر امسال ز حج و امانم****نز قصور من و تقصیر تو حاشا شنوند
دوستان یافته میقات و شده زی عرفات****من به فید و ز من آوازه به بطحا شنوند
هیچ اگر سایه پذیرد منم آن سایهٔ هیچ****که مرا نام نه در دفتر اشیا شنوند
ها و ها باشد اگر محمل ما سازی و هم****برسانیم بکم زانکه ز من ها شنوند
بر در کعبه که بیت الله موجودات است****که مباهات امم زان در والا شنوند
بار عام است و در کعبه گشاده است کز او****خاصگان بانگ در جنت ماوا شنوند
پس چو رضوان در جنات گشاید ملکان****بانگ حلقه زدن کعبهٔ علیا شنوند
زان کلیدی که نبی نزد بنی‌شیبه سپرد****بانگ پر ملک و زیور حورا شنوند
چون جرس دار نجیبان ره یثرب سپرند****ساربان را همه الحان، جرس آسا شنوند
در فلک صوت جرس زنگل نباشان است****که خروشیدنش از دخمهٔ دارا شنوند
به سلام آمدگان حرم مصطفوی****ادخلوها به سلام از حرم آوا شنوند
النبی النبی آرند خلایق به زبان****امتی امتی از روضهٔ غرا شنوند
از صریر در او چار ملایک به سه بعد****پنج هنگام دوم صور به یک جا شنوند
بر در مرقد سلطان هدی ز ابلق چرخ****مرکب داشته را نالهٔ هرا شنوند
خود جنیبت به درش داشته بینند براق****کز صهیلش نفس روح معلا شنوند
موسی استاده و گم کرده ز دهشت نعلین****ارنی گفتنش از هبر تجلا شنوند
بهر وایافتن گم شده نعلین کلیم****والضحی خواندن خضر از در طاها شنوند
بنده خاقانی و نعت سر بالین رسول****تاش تحسین ز ملک در صف اعلی شنوند
فخر من بنده ز خاک در احمد بینند****لاف دریا ز دم عنبر سارا شنوند
نعت صدر نبوی که به غربت گویم****بانگ کوس ملکی به که به صحرا شنوند
نکنم مدح که من مرثیه گوی کرمم****چون کرم مرد ز من بانگ معزا شنوند
زنده کردم سخن ار شاکر من شد چه عجب****که ز عازر صفت شکر مسیحا شنوند
شاید ار لب به حدیث قدما نگشایند****ناقدانی که ادای سخن ما شنوند
آب هر آهن و سنگ ار بشود نیست عجب****که دم آتش طور از ید بیضا شنوند
شاعران حیض حسد یافته چون خرگوشند****تا ز من شیر دلان نکتهٔ عذرا شنوند
خصم سگ دل ز حسد نالد چون جبهت ماه****نور بی‌صرفه دهد وه‌وه عوا شنوند
از سر خامه کنم معجزه انشا، به خدای****گر چنین معجزه بینند سران یا شنوند
راویان کیت انشای من انشاد کنند****بارک الله همه بر صاحب انشا شنوند
شماره 83: به جوی سلامت کس آبی نبیند
به جوی سلامت کس آبی نبیند****رخ آرزو بی‌نقابی نبیند
نبیند دل آوخ به خواب اهل دردی****که در دیدهٔ بخت خوابی نبیند
همه نقب دل بر خراب آید آوخ****چرا گنجی اندر خرابی نبیند
اگر عالم خاک طوفان بگیرد****دل تشنه الا سرابی نبیند
کسی برنیارد سر از جیب دولت****که در گردن از زه طنابی نبیند
دل افسرده مانده است چون نفسرد دل****که از آتش لهو تابی نبیند
رطب سبز رنگ است کی سرخ گردد****که آب مه و ماه آبی نبیند
همه عالم انصاف جویند و ندهند****از این جا کس انصاف یابی نبیند
اگر سال‌ها دل در داد کوبد****بجز بانگ حلقه جوابی نبیند
چو موقوف رزق است عمر آن نکوتر****که رزق آمدن را شتابی نبیند
جهان کشت زرد وفا دارد آوخ****کز ابر کرم فتح بابی نبیند
به ترک سخن گفت خاقانی ایرا****طراز سخن را بس آبی نبیند
نگوید عزل و آفرین هم نخواند****که معشوق و مالک رقابی نبیند
لسان الطیورش فرو بست ازیرا****جهان را سلیمان جنابی نبیند
بسا آب کافسرده ماند به سایه****که بالای سر افتابی نبیند
بسا تین که ضایع شود در بساتین****کز انجیر خواران غرابی نبیند
شماره 84: مشتی خسیس ریزه که اهل سخن نیند
مشتی خسیس ریزه که اهل سخن نیند****با من قران کنند وقرینان من نیند
چون ماه نخشبند مزور از آن چو من****انجم فروز گنبد هر انجمن نیند
از هول صور فکرت من در قیامتند****گر چه چو اهل صور فکنده کفن نیند
پروردگان مائدهٔ خاطر منند****گر خود به جمله جز پسر ذوالیزن نیند
بل نایبان یاوگیان ولایتند****زیرا که شه طغان جهان سخن نیند
گاوی کنند و چون صدف آبستنند لیک****از طبع گوهر آور و عنبر فکن نیند
چون طشت بی‌سرند و چو در جنبش آمدند****الا شناعتی و دریده دهن نیند
گاه فریب دمنهٔ افسون گرند لیک****روز هنر غضنفر لشکر شکن نیند
چون ارقم از درون همه زهرند و از برون****جز کآبش رنگ رنگ و شگال شکن نیند
اوباش آفرینش و حشو طبیعتند****کالا به دست حرص و حسد مرتهن نیند
اندر چه اثیر اسیرند تا ابد****زان جز شکسته پای و گسسته رسن نیند
گویند در خلافه ولیعهد آدمیم****مشنو خلافشان که جز ابلیس فن نیند
گویند عیسی دگریم از طریق نطق****برکن بروتشان که بجز گور کن نیند
خود را همای دولت خوانند و غافلند****کالا غراب ریمن و جغد دمن نیند
بر قله‌های کوه ریاضت کشیده‌اند****ارباب تهمتند ولی برهمن نیند
از روی مخرقه همه دعوی دین کنند****وز کوی زندقه بجز اهل فتن نیند
چون شمع صبح‌گاهی و چون مرغ بی‌گهی****الا سزاید کشتن و گردن زدن نیند
من میوه دار حکمتم از نفس ناطقه****و ایشان ز روح نامیه جز نارون نیند
جمعند بر تفرق عالم ولی ز ضعف****موران با پرند و سپاه پرن نیند
تازند رخش بدعت و سازند تیر کید****اما سفندیار مرا تهمتن نیند
فرعونیان بی‌فر و عونند لاجرم****اصحاب بینش ید بیضای من نیند
خود عذرشان نهم که جعل پیشه‌اند پاک****ز آن طالبان مشک و نسیم سمن نیند
آری به آب نایژه خو کرده‌اند از آنک****مستسقیان لجهٔ بحر عدن نیند
بل تا مرض کشند ز خوان‌های بد گوار****کارزانیان لذت سلوی و من نیند
بینا دلان ز گفتهٔ من در بشاشت‌اند****کوری آن گروه که جز در حزن نیند
جائی است ضیمران ضمیر مرا چمن****کارواح قدس جز طرف آن چمن نیند
نساج نسبتم که صناعات فکر من****الا ز تار و پود خرد جامه تن نیند
نجار گوهرم که نجیبان طبع من****جز زیر تیشهٔ پدر خویشتن نیند
وین جاهلان ملمع کارند و منتحل****ز آن گاه امتحان بجز از ممتحن نیند
از نوک خامه دفتر دلشان سیه کنم****کایشان زنخ زنند، همه خامه زن نیند
آنجا که من فقاع گشایم ز جیب فضل****الا ز درد دل چو یخ افسرده تن نیند
معصوم کی شوند ز طوفان لفظ من****کز نوح عصمت الا فرزند و زن نیند
در کون هم طویلهٔ خاقانیند لیک****از نقش و نطرتند ز نفس و فطن نیند
حقا به جان شاه که هم شاه آگه است****کایشان سزای حضرت شاه ز من نیند
شماره 85: آمد بهار و بخت که عشرت فزا شود
آمد بهار و بخت که عشرت فزا شود****از هر طرف هزار گل فتح وا شود
گلشن شود نشیمن سلطان نوبهار****چون بهر شاه تخت مرصع بنا شود
کان زر و جواهر بحر در و گهر****شد جمع تا نشیمن بحر سخا شود
برگش زمرد است و گلش لعل آبدار****گلزار تخت شه که بر آب بقا شود
توران سزد به پادشهی کز سر پری****لعلی به صد هزار بدخشان بها شود
شد وقت کز نسیم قدوم بهار ملک****در باغ تخت غنچهٔ یاقوت وا شود
عید قدم مبارک نوروز مژده داد****کامسال تازه از پی هم فتح‌ها شود
عید مبارک است کزان پای بخت شاه****چون شاهدان ز خون عدو پرحنا شود
خاقانی عید آمد و خاقان به یمن خود****هر کار کز خدای بخواهد روا شود
شماره 86: سر چه سنجد که هوش می‌بشود
سر چه سنجد که هوش می‌بشود****تن چه ارزد که توش می‌بشود
دلم از خون چو خم به جوش آمد****جان چو کف ز او به جوش می‌بشود
منم آن بید سوخته که به من****دیده راوق فروش می‌بشود
چون گریزد دل از بلا که جهان****بر دلم تخته پوش می‌بشود
من ز گریه نیم خموش ولیک****مرغ جانم خموش می‌بشود
ساقی غم که جام جام دهد****عمر در نوش نوش می‌بشود
بختم آوخ که طفل گرینده است****که به هر لحظه روش می‌بشود
طفل بد را که گریهٔ تلخ است****به که در خواب نوش می‌بشود
خواب آشفته دیده بودم دوش****عالم امشب چو دوش می‌بشود
آه کز مردن امام شهاب****آه من سخت کوش می‌بشود
دلم از راه گوش بیرون شد****بیم آن بد که هوش می‌بشود
نه به دل بودم این سخن نه به گوش****که دل از راه گوش می‌بشود
ای دریغ ای دریغ چندان رفت****کآسمان پر خروش می‌بشود
تف آه از دلم سرشته به خون****سبحه سوز سروش می‌بشود
به وفاتش امام انجم را****ردی زر ز دوش می‌بشود
داغ بر دل زیاد خاقانی****گر ز دل یاد اوش می‌بشود
شماره 87: سر چه سنجد که هوش می بشود
سر چه سنجد که هوش می بشود****تن چه ارزد که توش می بشود
دلم از خون چه خم به جوش آمد****جان چو کف زد به دوش می‌بشود
منم آن بید سوخته که به من****دیده راوق فروش می بشود
چون گریزد دل از بلا؟ که جهان****بر دلم تخته پوش می بشود
من ز گریه نه‌ام خموش ولیک****مرغ جانم خموش می بشود
ساقی غم که جام جام دهد****عمر در نوش نوش می بشود
بختم آوخ که طفل گرینده است****که به هر لحظه زوش می بشود
طفل بد را که گریهٔ تلخ است****به که در خواب نوش می بشود
خواب آشفته دیده بودم دوش****حالم امشب چو دوش می بشود
دلم از راه گوش بیرون شد****بیم آن بد که هوش می بشود
نه به دل بودم این سخن نه به گوش****که دل از راه گوش می بشود
آه کز مردان امام شهاب****آه من سخت کوش می بشود
ای دریغ ای دریغ چندان رفت****کآسمان پرخروش می بشود
تف آه از دلم سرشته به خون****سبحه سوز سروش می بشود
به وفاتش امام انجم را****ردی زر ز دوش می بشود
داغ بر دل زیاد خاقانی****گر ز دل یاد اوش می بشود
شماره 88: نه دل از سلامت نشان می‌دهد
نه دل از سلامت نشان می‌دهد****نه عشق از ملامت امان می‌دهد
نه راحت دمی همدمی می‌کند****نه محنت زمانی زمان می‌دهد
قرار جهان بر جفا داده‌اند****مرا بیقراری از آن می‌دهد
دو نیمه کنم عمر با یک دلی****که از نیم جنسی نشان می‌دهد
همه روز خورشید چون صبحدم****به امید یک جنس جان می‌دهد
فلک زین دو تا نان زرد و سپید****همه اجری ناکسان می‌دهد
به خوش کردن دیگ هر ناکسی****به گشنیز دیگ آن دو نان می‌دهد
مرا چشم درد است و گشنیز نیست****تو را توتیا رایگان می‌دهد
مگو کاسمان می‌دهد روزیم****که روزی ده آسمان می‌دهد
فلک خاک بیزی است خاقانیا****که روزیت ازین خاکدان می‌دهد
خود او را همین خاکدان است و بس****کز این می‌ستاند بدان می‌دهد
شماره 89: در کفم نیست آنچه می‌باید
در کفم نیست آنچه می‌باید****در دلم نیست آنچه می‌شاید
هیچ در صبر دل نبندم از آنک****دانم از صبر هیچ نگشاید
غم‌گساری در ابر می‌جویم****برق او دید هم نمی‌شاید
صد جگر پاره بر زمین افتد****گر کسی دامنم بپالاید
تا من از دست درنیفتم، چرخ****ننشیند ز پای و ناساید
دامن از اشک می‌کشم در خون****دوست دامن به من کی آلاید
سخت کوش است آه خاقانی****مگر این چرخ را بفرساید
شماره 90: مرا صبح دم شاهد جان نماید
مرا صبح دم شاهد جان نماید****دم عاشق و بوی پاکان نماید
دم سرد از آن دارد و خندهٔ خوش****که آه من و لعل جانان نماید
لب یار من شد دم صبح مانا****که سرد آتش عنبرافشان نماید
مگر صبح بر اندکی عمر خندد****که دارد دم سرد و خندان نماید
بخندد چو پسته درون پوست و آنگه****چو بادام از آن پوست عریان نماید
نقاب شکرفام بندد هوا را****چو صبح از شکر خنده دندان نماید
اگر پستهٔ سبز خندان ندیدی****بسوی فلک بین که آن سان نماید
رخ صبح، قندیل عیسی فروزد****تن ابر زنجیر رهبان نماید
فلک را یهودانه بر کتف ازرق****یکی پارهٔ زرد کتان نماید
فلک دایهٔ سالخورد است و در بر****زمین را چو طفل ز من زان نماید
سراسیمه چون صرعیان است کز خود****به پیرانه‌سر ام صبیان نماید
به شب گرچه پستان سیاه است بر تن****هزاران نقط شیر پستان نماید
به صبح آن نقط‌ها فرو شوید از تن****یتیم دریده گریبان نماید
به روز از پی این دو خاتون بینش****یکی زال آیینه گردان نماید
به شام از رگ جان مردم بریدن****ز خون شفق سرخ دامان نماید
تو می‌خور صبوحی تو را از فلک چه****که چون غول نیرنگ الوان نماید
تو و دست دستان و مرغول مرغان****گر آن غول صد دست دستان نماید
لگام فلک گیر تا زیر رانت****کبود استری داغ بر ران نماید
اگر جرعه‌ای بر زمین ریزی از می****زمین چون فلک مست دوران نماید
وگر بوئی از جرعه بخشی فلک را****فلک چون زمین خفته ارکان نماید
درآر آفتابی که در برج ساغر****سطرلاب او جان دهقان نماید
دواسبه درآی و رکابی درآور****کز او چرمهٔ صبح یکران نماید
قدح قعده کن ساتکینی جنیبت****کز این دو جهان تنگ میدان نماید
رکاب است چو حلقهٔ نیزه‌داران****که عیدی به میدان خاقان نماید
ببین دست خاصان که چون رمح خاقان****به حلقه ربائی چه جولان نماید
به شاه جهان بین که کیخسرو آسا****ز یک عکس جامش دو کیهان نماید
بخواه از مغان در سفال آتش تر****کز آتش سفال تو ریحان نماید
شفق خواهی و صبح می‌بین و ساغر****اگر در شفق صبح پنهان نماید
ز آهوی سیمین طلب گاو زرین****که عیدی در او خون قربان نماید
صبوحی زناشوئی جام و می را****صراحی خطیبی خوش‌الحان نماید
چون آبستنان عدهٔ توبه بشکن****درآر آنچه معیار مردان نماید
قدح‌های چو اشک داودی از می****پری خانهای سلیمان نماید
کمرکن قدح را ز انگشت کو خود****کمرها ز پیروزهٔ کان نماید
می احمر از جام تا خط ازرق****ز پیروزه لعل بدخشان نماید
چو قوس قزح جام بینی ملمع****کز او جرعه‌ها لعل باران نماید
همانا خروس است غماز مستان****که تشنیع او راز ایشان نماید
ندانم خمار است یا چشم دردش****که در چشم سرخی فراوان نماید
ز بس کورد چشم دردش به افغان****گلوی خراشیده ز افغان نماید
مگر روز قیفال او زد که از خون****در آن طشت زر رنگ بر جان نماید
به جام صدف نوش بحری که عکسش****ز تف ماهی چرخ بریان نماید
ببین بزم عیدی چو ایوان قیصر****که چنگش سیه پوش مطران نماید
صراحی نوآموز در سجده کردن****یکی رومی نو مسلمان نماید
قدح لب کبود است و خم در خوی تب****چرا زخمه تب لرزه چندان نماید
چو ده عاق فرزند لرزان که هر یک****ز آزار پیری پشیمان نماید
رسن در گلو بر بط از چوب خوردن****چو طفل رسن تاب کسلان نماید
رباب از زبان‌ها بلا دیده چون من****بلا بیند آنکو زبان دان نماید
سیه خانهٔ آبنوسین نائی****به نه روزن و ده نگهبان نماید
مگر باد را بند سازد سلیمان****که باد مسیحا به زندان نماید
خم چنبر دف چو صحرای جنت****در او مرتع امن حیوان نماید
ببین زخمه کز پیش کیخسرو دین****به کین سیاوش چه برهان نماید
به گردون در افتد صدا ارغنون را****مگر کوس شاه جهانبان نماید
جهان زیور عید بربندد از نو****مگر مجلس شاه شروان نماید
رود کعبه در جامهٔ سبز عیدی****مگر بزم خاقان ایران نماید
چو کعبه است بزمش که خاقانی آنجا****سگ تازی پارسی خوان نماید
چو راوی خاقانی آوا برآرد****صریر در شاه ایران نماید
سر خسروان افسر آل سلجق****که سائس تر از آل ساسان نماید
شماره 91: شه اختران زان زر افشان نماید
شه اختران زان زر افشان نماید****که اکسیر زرهای آبان نماید
برآرد ز جیب فلک دست موسی****زر سامری نقد میزان نماید
نه خورشید هم خانهٔ عیسی آمد****چه معنی که معلول و حیران نماید
ز نارنج اگر طفل سازد ترازو****نه نارنج و زر هر دو یکسان نماید
فلک طفل خوئی است کاندر ترازو****ز خورشید نارنج گیلان نماید
مگر خیمه سلطان انجم برون زد****که ابر خزان چتر سلطان نماید
هوا پشت سنجاب بلغار گردد****شمر سینهٔ باز خزران نماید
به دمهای سنجاب نقاش آبان****به زرنیخ تصویر بستان نماید
به دامان شب پاره‌ای در فزاید****از آن صدرهٔ روز نقصان نماید
قراسنقر آنگه که نصرت پذیرد****بر آقسنقر آثار خذلان نماید
خزان از درختان چو صبح از کواکب****نثار سر شاه کیهان نماید
شهنشاه اسلام خاقان اکبر****که تاج سر آل سامان نماید
سپهدار اسلام منصور اتابک****که کمتر غلامش قدرخان نماید
سر آل بهرام کز بهر تیغش****سر تیغ بهرام افسان نماید
سکندر جهادی و خضر اعتقادی****که خاک درش آب حیوان نماید
جهان دار شاه اخستان کز طبیعت****کیومرث طهمورث امکان نماید
به تایید مهدی خصالی که تیغش****روان سوز دجال طغیان نماید
فلک در بر او چو چوب در او****سگی حلقه در گوش فرمان نماید
قبولش ز هاروت ناهید سازد****کمالش ز بابل خراسان نماید
ز باسش زمان دست انصاف بوسد****ز جودش جهان مست احسان نماید
ز یک نفخهٔ روح عدلش چو مریم****عقیم خزان بکر نیسان نماید
عجوز جهان مادر یحیی آسا****ازو حامل تازه زهدان نماید
به ناخن رسد خون دل بحر و کان را****که هر ناخنش معن و نعمان نماید
ز یک عکس شمشیرش این هفت رقعه****تصاویر این هفت ایوان نماید
در ایوان شاهی در دولتش را****فلک حلقه و ماه سندان نماید
مزور پزد خنجر گوشت خوارش****عدو را که بیمار عصیان نماید
خیالی که بندد عدو را عجب نی****که سرسام سوداش بحران نماید
اگر بوی خشمش برد مغز دریا****تیمم گهی در بیابان نماید
وگر رنگ عفوش پذیرد بیابان****چو دریاش نیلوفرستان نماید
وگر باد خلقش وزد بر جهنم****زبانی مقامات رضوان نماید
ز گل شکر لفظ و تفاح خلقش****شماخی نظیر صفاهان نماید
در اقلیم ایران چو خیلش بجنبد****هزاهز در اقلیم توران نماید
به تعلیم اقلیم گیری ملک را****ملک شاه طفل دبستان نماید
تف تیغ هندیش هندوستان را****علی الروس در روس و الان نماید
اگر خود فرشته شود بد سگالش****هم از سگ نژادان شیطان نماید
چو بر خنگ ختلی خرامد به میدان****امیر آخورش شاه ختلان نماید
پلاس افکن آخور استرانش****فنا خسرو و تخت ایران نماید
شبی کز شبیخون کشد تیغ چون خور****چو ماه از کواکب سپه ران نماید
ز شاه فلک تیغ و مه مرکب او****زحل خود و مریخ خفتان نماید
شراری جهد ز آهن نعل اسبش****که حراقش اروند و ثهلان نماید
ز بس کاس سرها و خون جگرها****اجل ساقی و وحش مهمان نماید
لب و کام وحش از دل و روی خصمان****همه رنگ زرنیخ و قطران نماید
چو پیکانش از حصن ترکش برآید****بر این حصن فیروزه غضبان نماید
اسد گاو دل، کرکسان کلک زهره****از آن خرمگس رنگ پیکان نماید
تن قلعه‌ها پیش پولاد تیغش****چو قلعی حل کرده لرزان نماید
بر گرز سندان شکافش عجب نی****که البرز تخم سپندان نماید
در اعجاز تیغ ملک بوالمظفر****سپهر از سر عجز حیران نماید
چو روئین تن اسفندیار است هر دم****بر او فتح روئین دژ آسان نماید
از آنگه که بالغ شد اقبالش او را****عروس ظفر در شبستان نماید
مرا بین که آیات ابیات مدحش****نه تعویذ جان، حرز ایمان نماید
بدیهه همی بارم از خاطر این در****کز او گوش‌ها بحر عمان نماید
ازین شعر خجلت رسد عنصری را****وگر عنصری جان حسان نماید
بخندم به نظم هر ابله اگر چه****زبان ساحر و خامه ثعبان نماید
بلی نخل خرمای مریم بخندد****بر آن نخل مومین که علان نماید
ملک منطق الطیر طیار داند****ز ژاژ مطین که طیان نماید
بماناد شاه جهان کز جلاش****سریر کیان تاج کیوان نماید
برات بقا باد بر دست عمرش****نه عمری که تا حشر پایان نماید
قوی چار بینان ارکانش چندان****که دور فلک هفت بنیان نماید
شماره 92: صفتی است حسن او را که به وهم در نیاید
صفتی است حسن او را که به وهم در نیاید****روشی است عشق او را که به گفت بر نیاید
علم الله ای عزیزان که جمال روی آن بت****به صفات درنگنجد به خیال در نیاید
چو نسیم زلفش آید علم صبا نجنبد****چو فروغ رویش آید سپه سحر نیاید
ز لبش نشان چه جویی ز دلم سخن چه رانی****نشنیده‌ای که کس را ز عدم خبر نیاید
چو صدف گشاد لعلش چو سنان کشید جزعش****نبود که چشم و گوشم صدف و گهر نیاید
چه دوم که اسب صبرم نرسد به گرد وصلش****چه کنم که شاخ بختم ز قضا به بر نیاید
چو مدد ز بخت خواهم دل از او غرض نیابد****چو درخت زهر کارم بر از او شکر نیاید
نه وراست اختیاری که کم از کمم نبیند****نه مراست روزگاری که ز بد بتر نیاید
دل و دین فداش کردم به کرشمه گفت نی‌نی****سر و زر نثار ما کن که چنین بسر نیاید
اگرم جفا نماید ز برای خشک جانی****به وفای او که جانم هم از آن بدر نیاید
شب عید چون درآمد ز در وثاق گفتی****که ز شرم طلعت او مه عید برنیاید
به نیاز گفت فردا پی تهنیت بیایم****به دو چشم او که جانم بشود اگر نیاید
ز بنفشه‌زار زلفش نفحات عید الا****سوی فخر دین و دولت شه دادگر نیاید
شه شه‌نشان منوچهر، افق سپهر ملکت****که ز نه سپهر چون او ملکی دگر نیاید
چه یگانه‌ای است کو را به سه بعد در دو عالم****ز حجاب چار عنصر بدلی بدر نیاید
که بود عدو که آید به گذرگه سپاهش****که زمانه به کندهم که بدان گذر نیاید
چه خطر بود سگی را که قدم زند به جایی****که پلنگ در وی الا ز ره خطر نیاید
بهر آن زمین که عنقا ز سموم پر بریزد****به یقین شناس کآنجا پشه‌ای به پر نیاید
عدو ابله است ورنه خرد آن بود که مردم****دم اژدها نگیرد پی شیر نر نیاید
سلب فرشته دارد سر تیغ شاه و دانم****سر دیو برد آری ز فرشته شر نیاید
همه کام‌ها که دارد ز فلک بیابد ارچه****عدد مرادش افزون ز حد قدر نیاید
غذی از جگر پذیرد همه عضوها ولیکن****غذی از دهان به یک ره به سوی جگر نیاید
چه شده است اگر مخالف سر حکم او ندارد****چه زیان که بوالخلافی پی بوالبشر نیاید
ز جلالت تو شاها نکند زمانه باور****که شعار دولتت را فلک آستر نیاید
تو به جای خصم ملکت ز کرم نه‌ای مقصر****چه گنه تو را که در وی ز وفا اثر نیاید
بلی آفرینش است این که به امتزاج سرمه****به دو چشم اکمه اندر مدد بصر نیاید
سر نیزهٔ تو خورده قسمی به دولت تو****که از این پس آب خوردش بجز از خزر نیاید
به مصاف سر کشان در چو تو تیغ زن نخیزد****به سریر خسروان بر چو تو تاجور نیاید
چو دل تو گفته باشم سخن از جهان نگویم****که چو بحر برشماری سخن از شمر نیاید
به خجستگی عیدت چه دعا کنم که دانم****که به دولت تو هرگز ز فنا ضرر نیاید
به هزار دل زمانه به بقا حریف بادت****که زمانه را حریفی ز تو خوبتر نیاید
تو نهال باغ ملکی سر بخت سبز بادت****که به باغ ملک سروی ز تو تازه‌تر نیاید
نظر سعادت تو ز جهان مباد خالی****که جهان آب و گل را به از این نظر نیاید
شماره 93: از همه عالم کران خواهم گزید
از همه عالم کران خواهم گزید****عشق دل جویی به جان خواهم گزید
دولت یک روزه در سودای عشق****بر همه ملک جهان خواهم گزید
آفتابی از شبستان وفا****بی‌سپاس آسمان خواهم گزید
چشم من دریای گوهر هست لیک****گوهری بیرون از آن خواهم گزید
داستان شد عشق مجنون در جهان****از جهان این داستان خواهم گزید
هر کجا زنبور خانهٔ عاشقی است****جای چون شه در میان خواهم گزید
دوست با درد وفا خواهم گرفت****تیغ در خورد میان خواهم گزید
گرچه غدر دوستان از حد گذشت****هم وفای دوستان خواهم گزید
کبک مهرم کز قفس بیرون شوم****هم قفس را آشیان خواهم گزید
با خیال یار ناپیدا هنوز****خلوتا کاندر نهان خواهم گزید
من کنم یاری طلب هرگز مدان****کز طلب کردن کران خواهم گزید
این طلب بی‌خویشتن خواهم نمود****این رطب بی‌استخوان خواهم گزید
گر نیابم یار باری بر امید****هم نشین غم نشان خواهم گزید
گر ز نومیدی شوم مجروح دل****محرمی مرهم رسان خواهم گزید
گوشه‌ای از خلق و کنجی از جهان****بر همه گنج روان خواهم گزید
زیر این روئین دژ زنگار خورد****هر سحر گه هفت خوان خواهم گزید
دیدم این منزل عجب خشک آخور است****از قناعت میزبان خواهم گزید
در بن دژ چون کمین گاه بلاست****از بصیرت دیدبان خواهم گزید
بر در این هفت ده قحط وفاست****راه شهرستان جان خواهم گزید
نیست در ده جز علف خانه بدان****کز علف قوت روان خواهم گزید
چون به بازار جوان مردان رسم****در صف لالان دکان خواهم گزید
بر دکان قفل گر خواهم گذشت****قفلی از بهر دهان خواهم گزید
چون مرا آفت ز گفتن می‌رسد****بی‌زبانی بر زبان خواهم گزید
گر چه گم کردم کلید نطق را****مدح بلقیس زمان خواهم گزید
ورچه آزادم ز بند هر غرض****مهر شاه بانوان خواهم گزید
عصمة الدین شاه مریم آستین****کآستانش بر جنان خواهم گزید
گوهر کان فریدون ملک****کز جوار او مکان خواهم گزید
بارگاهش کعبهٔ ملک است و من****قبله‌گاه از آستان خواهم گزید
آسمان ستر و ستاره رفعت است****رفعتش بر فرقدان خواهم گزید
آسیه توفیق و ساره سیرت است****سیرتش بر انس و جان خواهم گزید
رابعه زهد و زبیده همت است****کزدرش حصن امان خواهم گزید
حرمت از درگاه او خواهم گرفت****گوهر اصلی زکان خواهم گزید
یک سر موی از سگان در گهش****بر هزبر سیستان خواهم گزید
خاک پای خادمانش را به قدر****بر کلاه اردوان خواهم گزید
شاه انجم خادم لالای اوست****خدمت لالاش از آن خواهم گزید
گنج بخشا یک دو حرف از مدح تو****بر سه گنج شایگان خواهم گزید
گر به خدمت کم رسم معذور دار****کز پی عنقا نشان خواهم گزید
سرپرستی رنج و خدمت آفت است****من فراق این و آن خواهم گزید
سال‌ها رای ریاضت داشتم****از پس دوری همان خواهم گزید
پیل را مانم که چون جستم ز خواب****صحبت هندوستان خواهم گزید
خفته بودم همتم بیدار کرد****این ریاضت جاودان خواهم گزید
گر به زر گویمت مدح، آنم که بت****بر خدای غیب‌دان خواهم گزید
کافرم دان گر مدیح چون توئی****بر امید سوزیان خواهم گزید
در دعای حضرت تو هر سحر****آفرین از قدسیان خواهم گزید
شماره 94: ایام خط فتنه به فرق جهان کشید
ایام خط فتنه به فرق جهان کشید****لن‌تفلحوا به ناصیهٔ انس و جان کشید
دلها به نیل رنگ‌رزان درکشید از آنک****غم داغ گازرانه بر اهل جهان کشید
بر بوی یک نفس که همه ناتوانی است****ای مه چه گویی این همه محنت توان کشید
هربار غم که در بنهٔ غیب سفته بود****دست قضا به بنگه آخر زمان کشید
آزاده غرق غصه و سفله ز موج غم****آزاد رست و رخت امان بر کران کشید
دریاست روزگار که هر گوش ماهیی****افکند بر کنار و صدف در میان کشید
بس دل که چرخ سای و ستاره فسای بود****چرخش کمین گشاد و ستاره کمان کشید
روز جهان کرا نکند دیدن ای فتی****خورشید چشم شب پره را میل از آن کشید
از پای پیل حادثه‌وار است و دست برد****هرکس که اسب عافیتی زیر ران کشید
خاقانیا نه طفلی ازین خاک توده چند****مرد آنکه خط نسخ بر این خاکدان کشید
شماره 95: بیدقی مدح شاه می‌گوید
بیدقی مدح شاه می‌گوید****کوکبی وصف ماه می‌گوید
بلکه مزدور دار خانهٔ نحل****صفت عدل شاه می‌گوید
ذره در بارگاه خورشید است****سخن از بارگاه می‌گوید
مور در پایگاه جمشید است****قصه از پیشگاه می‌گوید
خاطرم وصف او نداند گفت****گر چه هر چند گاه می‌گوید
باز پرسید تا مناقب او****مویه‌گر بر چه راه می‌گوید
نور پیغمبرش همی خواند****یاش سایهٔ الاه می‌گوید
مفتی مطلقش همی خواند****داور دین پناه می‌گوید
امتش دین فزای می‌خواند****ملتش کفرگاه می‌گوید
آفتابش به صد هزار زبان****سایهٔ پادشاه می‌گوید
پشت دنیا ز مرگ او بشکست****روی دین ترک جاه می‌گوید
از سر دین کلاه عزت رفت****سر دریغا کلاه می‌گوید
چشم بیدار شرع شد در خواب****راز با خوابگاه می‌گوید
والله ار کس ثناش داند گفت****هر که گوید تباه می‌گوید
خاطرم نیز عذر می‌خواهد****که نه بر جایگاه می‌گوید
هر حدیثی گناه می‌شمرد****پس حدیث از گناه می‌گوید
اشک من چون زبان خونین هم****حیلت عذرخواه می‌گوید
مرثیت‌های او مگر دل خاک****بر زبان گیاه می‌گوید
غم آن صبح صادق ملت****آسمان شام گاه می‌گوید
گر سوار از جگر سپه سازد****غم دل با سپاه می‌گوید
چشم خور اشک ران به خون شفق****راز با قعر چاه می‌گوید
دانش من گواه عصمت اوست****بشنو آنچ این گواه می‌گوید
آه کز فرقت امام جهان****جان خاقانی آه می‌گوید
تا شد از عالم اسعد بو عمرو****عالونم وا اسعداه می‌گوید
شماره 96: حاصل عمر چه دارید خبر باز دهید
حاصل عمر چه دارید خبر باز دهید****مایه جانی است ازو وام نظر باز دهید
هر براتی که امل راست ز معلوم مراد****چون نرانند به دیوان قدر باز دهید
ز آتش دل چو رسد دود سوی روزن چشم****از سوی رخنهٔ دل جان به شرر باز دهید
چار طوفان تو از چار گهر بگشایید****گر شما جان ستمکش به گهر بازدهید
چون چراغید همه در ستد و داد حیات****کنچه در شام ستانید سحر بازدهید
آب هر عشوه که در جیب شما ریزد چرخ****آسیاوار هم از دامن تر بازدهید
دیده چون خفت که تا خواب بدش باید دید****دیده بد کرد جوابش به بتر بازدهید
دیده را خواب ز خون خاست که خون آرد خواب****هر چه خون جگر است آن به جگر بازدهید
شهر بندان بلاگر حشر از صبر کنند****خانه غوغای غمان برد، حشر بازدهید
بس غریبند در این کوچهٔ شر، کوچ کنید****به مقیمان نو این کوچهٔ شر بازدهید
چه نشانید جمازه به سر چشمهٔ از****برنشینید و عنان را به سفر بازدهید
بشنوید این نفس غصهٔ خاقانی را****شرح این حادثهٔ عمر شکر بازدهید
همه هم حالت و هم غصه و هم درد منید****پاسخ حال من آراسته‌تر بازدهید
آن جگر گوشهٔ من نزد شما بیمار است****دوش دانید که چون بود خبر بازدهید
همه بیمار نوازان و مسیحا نفسید****مدد روح به بیمار مگر بازدهید
در علاجش ید بیضا بنمایید مگر****کاتش حسن بدان سبز شجر بازدهید
ره درمانش بجوئید و بکوشید در آنک****سرو و خورشید مرا سایه و فر بازدهید
هر عقاقیر که دارو کدهٔ بابل راست****حاضر آرید و بها بدرهٔ زر بازدهید
هدیه پارنج طبیبان به میانجی بنهید****خواب بیمار پرستان به سهر باز دهید
تا چک عافیت از حاکم جان بستانید****خط بیزاری آسایش و خور بازدهید
سرو بالان که ز بالین سرش آمد به ستوه****دایگان را تن نالانش به بر بازدهید
روز پنجم به تب گرم و خوی سرد فتاد****شب هفتم خبر از حال دگر بازدهید
خوی تب گل گل بر جبهت گل گون خطر است****آن صف پروین ز آن طرف قمر بازدهید
جو به جو هر چه زن دانه زن از جو بنمود****خبر آن ز شفا یا ز خطر بازدهید
قرعه انداز کز ابجد صفت فال بگفت****شرح آن فال ز آیات و سور باز دهید
دانهٔ در که امانت به شما داد ستم****آن امانت به من ایمن ز ضرر باز دهید
ماه من زرد چو شمع است و زبان کرده سیاه****مایهٔ نور بدان شمع بصر باز دهید
دور از آن مه اثری ماند تن دشمن او****گر توانید حیاتی به اثر باز دهید
نه نه بیمار به حالی است نه امید بهی است****بد بتر شد همه اسباب حذر باز دهید
سیزده روز مه چاردهم تب زده بود****تب خدنگ اجل انداخت سپر بازدهید
خط به خون باز همی داد طبیب از پی جان****جان برون شد چه جواب است خوش ار بازدهید
این طبیبان غلط بین همه محتالانند****همه را نسخهٔ بدرید و به سر بازدهید
نوش دارو و مفرح که جوی فعل نکرد****هم بدان آسی آسیمه نظر بازدهید
سحر و نیرنج و طلسمات که سودی ننمود****هم به افسونگر هاروت سیر بازدهید
هیکل و نشره و حرزی که اجل بازنداشت****هم به تعویذ ده شعبده‌گر بازدهید
نسخهٔ طالع و احکام بقا کاصل نداشت****هم به کذاب سطرلاب نگر بازدهید
آن زگال آب و سپندی که عرض دفع نکرد****هم بدان پیرزن مخرقه خر بازدهید
رشتهٔ پر گره و مهر تب قرایان****هم به قرادم تسبیح شمر بازدهید
در حمایل سرو و چنگ چو سودیش نکرد****چنگ شیر و سروی آهوی نر بازدهید
چشم بد کز پتر و آهن و تعویذ نگشت****بند تعویذ ببرید و پتر بازدهید
بر فروزید چراغی و بجویید مگر****به من روز فرو رفته پسر بازدهید
جان فروشید و اسیران اجل باز خرید****مگر آن یوسف جان را به پدر بازدهید
قوت روح و چراغ من مجروح رشید****کز معانیش همه شرح هنر بازدهید
دیدنی شد همه نوری به ظلم در شکنید****چاشنی همه صافی به کدر بازدهید
به سر ناخن غم روی طرب بخراشید****به سر انگشت عنا جام بطر بازدهید
از برون آبله را چاره شراب کدر است****چون درون آبله دارید کدر باز دهید
مویه گر ناگذران است رهش بگشایید****نای و نوشی که ازو هست گذر باز دهید
اشک اگر مایه گران کرد بر مویه گران****وام اشک از صدف جان به گهر باز دهید
گر نخواهید کز ایوان و حجر ریزد خون****نقش نوشاد به ایوان و حجر باز دهید
ور نباید که شبستان و طزر نالد زار****سرو بستان به شبستان و طزر باز دهید
پیش کان گوهر تابنده به تابوت کنید****آب دیده به دو یاقوت و درر باز دهید
پیش، کان تنگ شکر در لحد تنگ نهند****بوسهٔ تلخ وداعی به شکر باز دهید
پیش کان چشمهٔ خور در چه ظلمات کنند****نور هر چشم بدان چشمهٔ خور باز دهید
ز بر تخت بخوابید سهی سرو مرا****پیش نظارگیان پرده ز در باز دهید
بر دو ابروش کلاه زر شاهانه نهید****پس به دستش قلم غالیه خور باز دهید
نز حجر گوهر رخشان به در آرید شما****چون پسندید که گوهر به حجر باز دهید
ماه من چرخ سپر بود روا کی دارید****که بدست زمی ماه سپر باز دهید
یوسفی را که ز سیاره به صد جان بخرید****بی‌محاباش به زندان مدر بازدهید
پند مدهید مرا گر بتوانید به من****آن چراغ دل از آن تیره مقر باز دهید
تازه نخل گهری را به من آرید و مرا****بهره‌ای ز آن گهری نخل ببر باز دهید
او بشر بود ولی روح ملک داشت کنون****ملکی روح به تصویر بشر باز دهید
عمر ضایع شده را سلوت جان بازآید****نسر واقع شده را قوت پر باز دهید
نه نه هر بند گشادن بتوانید ولیک****نتوانید که جان را به صور باز دهید
غرر سحر ستانید که خاقانی راست****ژاژ منحول به دزدان غرر باز دهید
تا توانید جو پخته ز طباخ مسیح****بستانید و جو خام به خر باز دهید
شماره 97: چشم بر پردهٔ امل منهید
چشم بر پردهٔ امل منهید****جرم بر کردهٔ ازل منهید
علت هست و نیست چون ز قضاست****کوشش و جهد را علل منهید
چون بنابود دل قرار گرفت****بود یک هفته را محل منهید
عمر کز سی گذشت کاسته شد****مهر بر عمر ازین قبل منهید
مه بکاهد چو زو دو هفته گذشت****عمر را جز به مه مثل منهید
شهد کز حلق بگذرد زهر است****نام آن زهر پس عسل منهید
رزق جستن به حیله شیطانی است****شیطنت را لقب حیل منهید
به توکل زیید و روزی را****وجه جز لطف لم‌یزل منهید
نامرادی مراد خاصان است****پس قدم در ره امل منهید
حرص بی‌تیغ می‌کشد همه را****پس همه جرم بر اجل منهید
رخت دل بر در هوس مبرید****مهر شه بر زر دغل منهید
خرد سخته را هوا مکنید****رطب پخته را دقل منهید
ای امامان و عالمان اجل****خال جهل از بر اجل منهید
علم تعطیل مشنوید از غیر****سر توحید را خلل منهید
فلسفه در سخن میامیزید****وآنگهی نام آن جدل منهید
وحل گمرهی است بر سر راه****ای سران پای در وحل منهید
زجل زندقه جهان بگرفت****گوش همت بر این زجل منهید
نقد هر فلسفی کم از فلسی است****فلس در کیسهٔ عمل منهید
دین به تیغ حق از فشل رسته است****باز بنیادش از فشل منهید
حرم کعبه کز هبل شد پاک****باز هم در حرم هبل منهید
ناقهٔ صالح از حسد مکشید****پایهٔ وقعهٔ جمل منهید
آنچه نتوان نمود در بن چاه****بر سر قلهٔ جبل منهید
مشتی اطفال نو تعلم را****لوح ادبار در بغل منهید
مرکب دین که زادهٔ عرب است****داغ یونانش بر کفل منهید
قفل اسطورهٔ ارسطو را****بر در احسن الملل منهید
نقش فرسودهٔ فلاطون را****بر طراز بهین حلل منهید
علم دین علم کفر مشمارید****هرمان همبر طلل منهید
چشم شرع از شماست ناخنه‌دار****بر سر ناخنه سبل منهید
فلسفی مرد دین مپندارید****حیز را جفت سام یل منهید
فرض ورزید و سنت آموزید****عذر ناکردن از کسل منهید
از شمار نحس می‌شوند این قوم****تهمت نحس بر زحل منهید
گل علم اعتقاد خاقانی است****خارش از جهل مستدل منهید
افضل ار زین فضول‌ها راند****نام افضل بجز اضل منهید
شماره 98: صبح گاهی سر خوناب جگر بگشایید
صبح گاهی سر خوناب جگر بگشایید****ژالهٔ صبح دم از نرگس تر بگشایید
دانه دانه گهر اشک ببارید چنانک****گره رشتهٔ تسبیح ز سر بگشایید
خاک لب تشنهٔ خون است و ز سرچشمهٔ دل****آب آتش زده چون چاه سقر بگشایید
نونو از چشمهٔ خوناب چو گل تو بر تو****روی پرچین شده چون سفرهٔ زر بگشایید
سیل خون از جگر آرید سوی باغ دماغ****ناودان مژه را راه گذر بگشایید
از زبر سیل به زیر اید و سیلاب شما****گر چه زیر است رهش سوی زبر بگشایید
چون سیاهی عنب کآب دهد سرخ، شما****سرخی خون ز سیاهی بصر بگشایید
تف خون کز مژه بر لب زد و لب آبله کرد****زمهریری ز لب ابله‌ور بگشایید
رخ نمک زار شد از اشک و ببست از تف آه****برکهٔ اشک نمک را چو جگر بگشایید
بر وفای دل من ناله برآرید چنانک****چنبر این فلک شعبده‌گر بگشایید
چون دو شش جمع برآیید چو یاران مسیح****بر من این ششدر ایام مگر بگشایید
دل کبود است چو نیل فلک ار بتوانید****بام خم‌خانهٔ نیلی به تبر بگشایید
زین دو نان فلک ار خوانچهٔ دو نان بینید****تا نبینم که دهان از پی خور بگشایید
از طرب روزه بگیرید وز خون‌ریز سرشک****نه به خوان ریزهٔ این خوانچهٔ زر بگشایید
به جهان پشت مبندید و به یک صدمت آه****مهرهٔ پشت جهان یک ز دگر بگشایید
گریه گر سوی مژه راه نیابد مژه را****ره سوی گریه کزو نیست گذر بگشایید
گر سوی قندز مژگان نرسد آتل اشک****راه آتل سوی قندز به خزر بگشایید
لوح عبرت که خرد راست به کف برخوانید****مشکل غصه که جان راست ز بر بگشایید
لعبت چشم به خونین بچگان حامله شد****راه آن حامله را وقت سحر بگشایید
گر به ناهید رسانید چو کرنای خروش****هشت گوش سر آن بر بط کر بگشایید
ور بگریید به درد از دم دریای سرشک****گوش ماهی را هم راه خبر بگشایید
غم رصد وار ز لب باج نفس می‌گیرد****لب ز بیم رصد غم به حذر بگشایید
به غم تازه شمایید مرا یار کهن****سر این بار غم عمر شکر بگشایید
خون گشاد از دل و شد در جگرم سده ببست****این ببندید به جهد آن به اثر بگشایید
آگهید از رگ جانم که چه خون می‌ریزد****خون ز رگ‌های دل وسوسه گر بگشایید
نه کمید از شجر رز که گشاید رگ آب****رگ خون همچو رگ آب شجر بگشایید
دست‌خون است در این قمرهٔ خاکل که منم****آه اگر ششدرهٔ دور قمر بگشایید
سحر چرخ از دو قوارهٔ مه و خور خوابم بست****بند این ساحر هاروت سیر بگشایید
همه هم خوابه و هم‌درد دل تنگ منید****مرکب خواب مرا تنگ سفر بگشایید
نه نه چشمم پس ازین خواب مبیناد به خواب****ور ببیند رگ جانش به سهر بگشایید
خواب بد دیدم وز بوی خطرناکی خواب****نیک بد رنگ شدم، بند خطر بگشایید
آتشی دیدم کو باغ مرا سوخت به خواب****سر این آتش و آن باغ به بر بگشایید
گر ندانید که تعبیر کنید آتش و باغ****رمز تعبیر ز آیات و سو بگشایید
آری آتش اجل و باغ به بر فرزند است****رفت فرزند شما زیور و فر بگشایید
نازنینان منا مرد چراغ دل من****همچو شمع از مژه خوناب جگر بگشایید
خبر مرگ جگر گوشهٔ من گوش کنید****شد جگر چشمهٔ خون چشم عبر بگشایید
اشک داود ببارید پس از نوحهٔ نوح****تا ز طوفان مژه خون مدر بگشایید
باد غم جست در لهو و طرب بربندید****موج خون خاست در بهو و طرز بگشایید
سر سر باغچه و لب لب برکه بکنید****رگ مرغان ز سر سرو و خضر بگشایید
گلشن آتش بزنید و ز سر گلبن و شاخ****نارسیده گل و ناپخته ثمر بگشایید
نخل بستان و ترج سر ایوان ببرید****نخل مومین را هم برگ ز بر بگشایید
خوان غم را پر طاووس مگس ران به چه کار****بند آن مائده آرای بطر بگشایید
تیغ سیم از دهن طوطی گویا بکنید****طوق مشک از گلوی قمری نر بگشایید
بلبل نغمه‌گر از باغ طرب شد به سفر****گوش بر نوحهٔ زاغان به حضر بگشایید
گیسوی چنگ و رگ بازوی بر بط ببرید****گریه از چشم نی تیز نگر بگشایید
مسند از تخت و مخده ز نمط برگیرید****حجر از بهو و ستاره ز حجر بگشایید
گر چه غم خانهٔ ما را نه حجر ماند و نه بهو****هر چه آرایش طاق است ز بر بگشایید
جیب و گیسوی و شاقان و بتان باز کنید****طوق و دستارچهٔ اسب و ستر بگشایید
پرده بر روی سپیدان سمنبر بدرید****ساخت از پشت سیاهان اغر بگشایید
کرته بر قد غزالان چو قبا بشکافید****چشمه از چشم گوزنان چو شمر بگشایید
از کله قوقه و از صدره علم برگیرید****وز حمایل زر و از جیب درر بگشایید
صورت از دفتر و حلی ز قلم محو کنید****حلی از خنجر و کوکب ز سپر بگشایید
صور ایوان از دود جگر تیره کنید****هم به شنگرف مژه روی صور بگشایید
در دار الکتب و بام دبستان بکنید****بر نظاره ز در و بام مفر بگشایید
سر انگشت قلم زن چو قلم بشکافید****بن اجزای مقالات و سمر بگشایید
عبهر نثر ز هر شاخ نکت باز کنید****جوهر نظم ز هر سلک غرر بگشایید
نسخهٔ رخ همه عجم و نقط است از خط اشک****زو معمای غم من به فکر بگشایید
مادر ار شد قلم و لوح و دواتش بشکست****خون بگریید چو بر هرسه نظر بگشایید
من رسالات و دواوین و کتب سوخته‌ام****دیدهٔ بینش این حال ضرر بگشایید
پای ناخوانده رسید و نفر مویه گران****وار شیداه کنان راه نفر بگشایید
دشمنان را که چنین سوخته دارندم حال****راه بدهید و به روی همه در بگشایید
دوستانی که وفاشان ز ازل داشته‌ام****چون درآیند ره از پیش حشر بگشایید
شماره 99: ای نهان داشتگان موی ز سر بگشایید
ای نهان داشتگان موی ز سر بگشایید****وز سر موی سر آغوش به زر بگشایید
ای تذ روان من آن طوق ز غبغب ببرید****تاج لعل از سر و پیرایه ز بر بگشایید
آفتابم گرو شام و شما بسته حلی****آن حلی همچو ستاره به سحر بگشایید
شد شکسته کمرم دست برآید ز جیب****سر زنان ندبه کنان جیب گهر بگشایید
مهره از بازو و معجر ز جبین باز کنید****یاره از ساعد و یکدانه ز بر بگشایید
موی بند بزر از موی زره ور ببرید****عقرب از سنبلهٔ ماه سپر بگشایید
پس به مویی که ببرید ز بیداد فلک****همه زنار ببندید و کمر بگشایید
گیسوان بافته چون خوشه چه دارید هنوز****بند هر خوشه که آن بافته‌تر بگشایید
سکهٔ روی به ناخن بخراشید چو زر****خون به رنگ شفق از چشمهٔ خور بگشایید
بامدادان همه شیون به سر بام برید****ز آتشین آب مژه موج شرر بگشایید
پس آن کعبهٔ دل جان چو حجر بگذارید****به وفا زمزم خونین ز حجر بگشایید
آنک آن مرکب چوبین که سوارش قمر است****ره دروازه بر آن تنگ مقر بگشایید
آنک آن چشمهٔ حیوان پس ظلمات مدر****تشنگان را ره ظلمات مدر بگشایید
آنک آن یوسف احمد خوی من در چه و غار****زیور فخر و فراز مصر و مضر بگشایید
آنک آن تازه بهار دل من در دل خاک****از سحاب مژه خوناب مطر بگشایید
سرو سیمین قلم زن شد و در وصف رخش****سر زرین قلم غالیه خور بگشایید
سرو چون مهر گیا زیر زمین حصن گرفت****در حصنش به سواران ثغر بگشایید
مادرش بر سر خاک است به خون غرق و ز نطق****دم فرو بست عجب دارم اگر بگشایید
این همه عجز ز اشکال قدر ممکن نیست****که شما مشکل این غم به هنر بگشایید
عقدهٔ بابلیان را بتوانید گشاد****نتوانید که اشکال قدر بگشایید
این توانید که مادر به فراق پسر است****پیش مادر سر تابوت پسر بگشایید
پدر سوخته در حسرت روی پسر است****کفن از روی پسر پیش پدر بگشایید
تا ببیند که به باغش نه سمن ماند و نه سرو****در آن باغ به آیین و خطر بگشایید
از پی دیدن این داغ که خاقانی راست****چشم بند امل از چشم بشر بگشایید
جای عجز است و مرا نیست گمانی که شما****گره عجز به انگشت ظفر بگشایید
حرف ر
شماره 100: چون آه عاشقان شد صبح آتش معنبر
چون آه عاشقان شد صبح آتش معنبر****سیماب آتشین زد در بادبان اخضر
آن خایه‌های زرین از سقف نیم خایه****سیماب شد چو برزد سیماب آتشین سر
مرغ از چه زد شناعت بر صبح راست خانه****کو در عمود سیمین دارد ترازوی زر
کوس از چه روی دارد آواز گنج باری****کز نور صبح بینم گنج روان مشهر
این گنج صرف دارد و آواز در میان نه****و آن همچو صفر خالی و آوازهٔ مزور
مه در هوای بابل چون یک قواره توزی****خیاط بهر سحرش برداشته مدور
یارب ز دست گردون چه سحرها برآمد****گر نه از آن قواره نیمی کنند کمتر
چرخ سیاه کاسه خوان ساخت شبروان را****نان سپید او مه، نان ریزهاش اختر
چون پخت نان زرین اندر تنور مشرق****افتاد قرص سیمین اندر دهان خاور
کوس شکم تهی را بود آرزوی آن نان****یا قوم اطعمونی آوازش آمد از بر
مانا که هست گردون دروازه بان در بند****اجری است آن دو نانش ز انعام شاه کشور
درگاه سیف دین را نقد است خوان رضوان****ادریس ریزه خوارش و ارواح میده آور
اشعار کامبیز صدیقی کسمایی 
بهرام سالکی_غزلیات 
اسدي توسي(گرشاسپ نامه)3 
اقبال لاهوری(ارمغان حجاز) 
غزلیات ابن حسام خوسفی 
برگزيده اشعار فروغ فرخزاد3 
فیلم تشکیل جنین/مراحل لقاح تا رشد جنین
شکارچی که شکار شد
عصاره گوشت..
حمله ببر به یک مرد
تفسیر المیزان_جلد_1(استنباط پاسخ آنها از آيه كريمه )
اشعار استاد شهریار
پنج گنج نظامی گنجوی4
بانك جامع اشعار حضرت رقيه (ع).jpg "زندگینامه امام حسین علیه السلام")
زندگینامه امام حسین علیه السلام
تعیین جنسیت جنین با جوش شیرین!
خوراک سبز با ذرت
خوراک گوشت و کلم بروکلی
اموزش ترفندهای واتس اپ Whatsapp
پیتزای ماهی
امدن جنیان نزد ائمه(ع) و پرسش از دینشان