دیوان اشعار افضل‌الدین خاقانی_غزلیات1تا150
قصاید و قطعات عربی
قصاید و قطعات عربی
قصیده
بکت الرباب فقلت ای بکاء****ابکاء عهد ام بکاء اخاء
فالعهد للربع المحور بد معنا****ثم الخاء لزمرة الخلطاء
عین المهاة بکت و لیس من الهوی****دمع المهاة یفیض کالا بداء
انهمت عذری الهوی و عفانی****یستوی تهامة بهمة السوداء
فرمت بثالثة الاثافی مهجتی****و سمت برابعه الخیام دمائی
سقیالحاء العقص و الداء التی****خصب کحرف العقص فی‌الاقواء
صحبی تعالوا نبک فی غصص الشجی****جیران انصاف و ربع وفاء
وطوال مکرمة و رسم فتوة****و خیام معرفة و ن صفاء
قد فوضت خیم المکارم بیننا****ملائت دموعی سوی کل حیاء
حالی کماکره الاحبة بعدهم****واحب اعدائی من العدواء
جمدت دموعی فاعتدت یاقوته****نیطت بعروة برفی عفراء
فهب اللالی من اجاج اصلها****هل اصل یاقوت اجاج الماء
نبحت طیور النفس لی من بعدما****و دعت طرا السعد من اسماء
ایام فی حذو ریاض سنابل****انس طبائها وای ظباء
کرت بنات العیس مبدء نکحها****طیف الخبیث و فیه عقد بقاء
والطیف کان مع القراء مدیدة****و ابوالبنات مدیدة السوداء
ما بال لون الجفن احمر ناصعا****ادم البکارة دم النفساء
فعجبت من هندیة حبلت و قد****رضعت بصقلابیة صفراء
کاللیل ام الیوم حبلی قدرمت****ارضا ابی الیقظان بابن ذکاء
مثل العنا قید التی الوانها****سود و فیها حمرة السوداء
من فرط ما ولدت باحشائی اللظی****نار الهوی نبکی علی الاعضاء
قالوا لهوی تبکی بلاعین بلی****تبکی و هاعیناه حرف الهاء
کالشمس تقشف من خبااللیل‌الذی****نشفت دماء کبدی علی الاحشاء
ضحکت عروسا مقلتی لدی البکاء****والضحک حلم الطفلة العذراء
ابکی و اضحک کالسحاب واقتنی****حالی و تبع الهند فی الانواء
قالوا اتبکی قلت ابکی ود کم****کنتم اوداء فصرتم دائی
قالوا تضحک قلت اضحک منکم****هذا جواب خائف الاعداء
غدر و ابنا و استغدر الدنیا بهم****دهری یجازی الشر شر جزاء
کانوا احبائی اذا کان الغنی****فاذا افتقرت یعمل و انقضاء
یا صاحبی اصدقنی بحق اخاء****اشممت عرف السحر من شجراء
این الجواب الغرقته مدامع****ام احرقته سمائم الصعداء
قل لا سریعا قبل یختنقی البکاء****لاباس من استدعیت بعد نداء
عجل اجابة ملحف داعی الهوی****و تدارک التحقیق بالارجاء
ان صار احمر وجهه من خنقه****فا حمر وجهی من خناق بکاء
نفس الهوی بمودة لم تعدها****احد وینشد بعد فی الاحیاء
هیهات ظل دم الوفاء وفارة****ممن یرام و من له بنواء
و به الوفاء وراء احیاء من****الثقلین لالا یقال و الاحیاء
دع ذاوقد سدته نفسی قبلکم****فخشیت عن وصلة العنقاء
سمیتنی این خلا و ان توطنی****فدعوتنی فی‌العروة ابن خلاء
قلبی کظیم بعد سؤل یعاتبنی****عن بلدتی و ذابح شاء
فصبی الدنیا نائبات الهوی****و تلففت بلهاء و کل بلاء
تصنع کصنع النمر لفظ کالعوی****هاتیک شیمة بلدة اسماء
غصن البلاد توفقنی فاسقها****هذا الشهاد بسرق البیداء
حتی بدا الصبح فی کم الدجی****کم من قضیب من ید شلاء
فالصبح املی الدیک سورة والضحی****بطلاب سوط صاغ فی الطلباء
حملت الی حمائمی کتب الحمی****و تبادرت کفی بفک سجاء
عنوانها نفی الکرام فویلتی****سمیت اللام لموتة الکرماء
خنقتنی العبرات حتی خلتنی****قد خیفتنی عربتی برداء
للفی حوامل مقلتی اخیته****اکفی بها و ملی لدی الالقاء
کم لی نوی‌النفس فی جوف‌الجوی****کم لی رکوب البحر فی النکباء
فارقت شروان اضطرارا فاشتهت****نفسی بتبریز اختیار سواء
عرفت موج الشعر ملک امارتی****خلقاء بی لابد من ارقاء
اختار صحراء الفراغ مخیمی****بل خیمتی حلت علی الصحراء
بتحول البحر المحیط بعمقه****لمخیمی نوی یا من من آلاناء
اطناب خیمة همتی ممدودة****حتی ظلال السدرة الزهراء
و وصلت حبل‌الله لکن سودت****فی غصن طوبی واسع الفیاء
اما منحی کالنوی لکن لم اقف****کالنوی حمل حیاء اهل حیاء
احدی سؤلا من مواطل بهجتی****فی نوی هذه الخیمة الزرقاء
اتاها ثم اوردت متنوع المنی****فحرمت ها ثم یمین اناء
فاذا انقلت فلیت قناعتی****عرفت سجالی ثم حدر شاء
محسود ابناء الرذیلة عائذ****من امهات الکون بالاباء
فالامهات اذا قصدت حیوتة****کیف انتظار اماتة الاحیاء
شربنی بماء العلم بل عرفی به****عرف المحیا بماء حناء
فضلت علما ان علم قائلی****والقیل احیی الذی من العلماء
کالشمع ینقص حین زاد لهیبه****ما قد نمی علی ذوی حوباء
قد هان لی مذجف روض مدامعی****غیث الکرام و ضنة البخلاء
من صار مکفوفا فسواء عنده****فی السهد لیل سدارة و سمراء
قد کنت اصلب شعره بید الفتی****انمی فبدل فی الذیول نماء
کلفت تودیع الثیاب و قیل لی****هذا النفاق نفاق الصعدة السمراء
لو کان للمنقوش حال تسقف****فالدهر قومنی و تقعدنی بفقداء
لاعیب فی عوج الفتی نفسی و انما****یغنی من التسقیف و العوجاء
لازمت حصنی قبل حصن بالفتی****و عضضت طرفی قبل ذوالحملاء
ما سمنی الجلساء لکن همتی****ذات الغناء و بفقری استغناء
طلعت دنیا کم بلبانه****من غیر رحبتها و لا استثناء
عمر قصیر لمواعید خدعته****و حدثتنی تفسیرها بالزباء
انی عیال‌الله فی فضل النهی****و عیال فضلی عصبة البلغاء
کالنبت یاتی السحب یستسقی الندی****و الحسب یاتی البحر باستسقاء
نسج العناکب فی الجدار مهلهلا****سیل الذباب و یصعد الافداء
ما ینسج النحل الضیاع معینا****الا علیه طراز کل شفاء
سیان لی مدح فی ریاض مطالع****عیب الکلام و خلب البخلاء
ریق بن آدم یقتل الافعی اذا****القاه فی فیها فم الحواء
فضل لذنبی و الجهل نقص کامل****کالشمس ظلمة مقلة الرمداء
ما ان اخوک مهلهلا بشواردی****شهد الشهداء و هلهل السفهاء
اسری وراء الکائنات بخاطری****ربی و همتی الغیور وراء
سبحان من اسری بخاطر عبده****لیلا الی الاقصی بذی الاسراء
ضؤ العیان کصاحب السرطان بل****غیل البیان کصاحب الجوزاء
اصبحت داود ذالفضل حنظلة****ام بل مزامیر النهی باداء
خاقانی این دو بیت را در مدینه بر در حرم نوشته است
یا صفوة الرحمن شافع خلقه****انی اتیتک عبدرق عانیا
قد کنت مرتد افادرکنی الهدی****فغدوت مرتدیا بدینک ثانیا
تجدید مطلع
مهمانسجت دروع مجد فی‌السماء****حلق الدروع و شمسها حرباء
لکن لی قلب کماء غائر****یشکو استمال الصخرة الصماء
قلبی لجسمی نقطة موهومة****فی نصف دائرة الحرف الیاء
انا افضل الدنیا ما اتی خاطری****الا بفضل‌الله ذی الالاء
فکذا الجلال مد علی بفضله****اعلی جلال الدین ذا العلیاء
اثنی علی الحبر الامام و انما****ار جوالبناء معطرا الارجاء
عمد الشریعة زبدة السادات العری****منقی الحقایق مفحم الفصحاء
علم الاعلام سیف اعلام الهدی****علامة الفضلاء و النظراء
خضر العلوم کلیم میقات التقی****روح البیان خلیل کل بناء
کالخضر ساد بنا کنز العلم بل****کالروح عاد بمهجة الاصداء
اعنی بنفح بیانه قد حاجزت****روح البیان بقالب الانشاء
هوقس ساعدة الایادی اخیر****بید الایادی ساعد الشعراء
اعواده طوبی و مجلس مجده****جنات عدن موعد العرفاء
طوبی لطوبی ان عدت کرسیه****فالعرش یحسده علی استعلاء
فی لفظة المعول ملح غله****ریح العشیق و ادمع العشقاء
الوعظ حلو تطیب بملحه****و الملح غیر مطیب الحلواء
لما اتانی زائرا صادقته****مولی الفضائل سید الفضلاء
قد ضاع فی امدی بر مرحی صورة****ازرت با زر عارئه الا زراء
مولی اخ و ان استشاط فقد****اولی فمولی بی لفرط ولاء
ما اعجبتنی عند ضؤ ضمیره****انوار سبعة انجم عداء
مطلع سوم
انی لاخدم ناصح الخلفاء****مرد الائمة خاضع الحنفاء
بتحیة مشفوعة بمحامد****و محامد مقرونة بدعاء
و تعارف اکبرته بتذکر****و تذکر و شخصة بثناء
و لدیه لی مشفع من خلقه****قد سرنی لازال فی السراء
لقبول مدی حبه حرمته****مسودة و حمامة البیضاء
و قبوله فرشات معارا الامعارا****یسود کحلی کل اماء
ریح لجمت سلیمان الحجی****تختارها من عاصف و رخاء
طور کسبعة ابحر من رحله****ذو اربع من امهات هواء
فلک یدور منه هلال سرجه****یعلوه بدر صادق الالاء
ذوهمة و بهذا عزکانه****لیل تبرقع من بریق ضحاء
لما تمسست الخلال حسبته****نوحا کجودی ای علاء
یلقی کلام‌الله فارة طوره****و یری حبیب‌الله فوق حداء
ولو استطعت نثره کنوز لالی****لیراعه الغواص فی الداماء
هو قسورة و دواته صیادة****و ابیح عین المسک للادواء
عین بصفرتهایری وجه‌المنی****هی تقمع السوداء باصفراء
مضحاک وجه وجه کل مطالب****مسقام عین عین کل دواء
عین کعین الشمس بالیرقان بل****وجه کوجه الماء للغرباء
لطمت ید الضراب سنة وجهها****فبدالها حائلا عدواء
مرموقة الافاق بل مرفوقة****الاخلاق بل مخلوقة الاضواء
جوالة البلدان بل قیالة الحزان****بل ختالة الاراء
جرح الشهود و عدل دیوان القضا****اقضی القضاة و اشفع الشفعاء
عمر الیهود لها و لون غیارهم****لکن مسیح العهد فی الاحیاء
عمرت بهدم الفضل عنوان الهوی****هدم العقول عمارة الاهواء
جرم کجمر جامد مسائلتی****یزکی به قندیل کل رخاء
فالجمر یخمدلا یلوح ضیاؤه****و لها خمود فی جلوة رضیاء
خمر السعتر یری رخیصا شعره****فی خمرة کالمسک ذات علاء
فکانما کماء الحار بعینه****اضحی بساطا خامد الاجزاء
شرق من عرش احبها فاحبها****فانی بعرش فارک رعناء
عرش مطلقة الرجال تعوذت****سجن‌الیدین و ساق کل نساء
سرقت عقول الناس فی حربه****بالضرب ثم القطع للاشلاء
نبهتها بالشهب فی افلاکها****هذا نوا الیل علی الحرباء
شکل المجن قلب مجن ذوالغنی****کیلا یضاف بسهم کل جفاء
لکن مجن القلب لا یحمی اذا****قلب المحن علیه قلب قضاء
جرم صغیر شانه متعظم****کالقلب فی صغر و عظم دهاء
نور جماد ساکن متقابس****کالظل وان اخذه ببناء
سهل یمینها و صعب بنیلها****امن الکتاب بمعرة العظماء
عقدت علی ساق الحمام صغارها****لکن یسهل اصعب الاشیاء
ما هذه العین التی عاینتها****اخت النهی ابنت شمس سماء
لابل ابوالفضل المغیث بعیشه****حتی یعد عدای ابوالوضاء
دع کیسه مجهولة هو عسجد****شبیه الکواکب و اسمه الجوزاء
مبدا عنصره اصفهان عقوده****احدی و عین عقوده اعطاء
روحت مهجة باصفهان بمدحتی****اضعاف ما قدلی بهجاء
کتب الخلیفة للکلام و سیدی****سلطان تاج العلم فی الاکفاء
اهدی له بذی الخلافة اسودا****و سواد بعض الذی للخلفاء
قرضته بقصیدة الفیته****والخیر فرطنی بحرف الیاء
یعنی له التقدیم کالالف التی****قفیتها و اتی ابوالنقطاء
هذة القصیدة عصبته شعراتی****و بدت لرازی حیضة الشعرا
ارایت حیض لرایت شبابها****جوف الاسود فی سواد الهیجاء
اسد السماء اذا طال ذراعه****فصرت لجبهته برا العوجاء
قلمی کمنقار الحمام براسه****هلک الغراب و منطق الببغاء
لومسه الطائی یصیر عزمه****صدق الغراب متی الاشیاء
ضمنت نصف البیت للطائی وها****و سمت باسم الحتری الطائی
اظننت حتی کدت اعرق خجلة****فی نصفه المحرم للرخصاء
نفسی کتبت و ان افشیتها****من خجلتی تمشی علی استحیاء
دامت جلال الخیر وافیه الهوی****و وقاه الاله اجل وقاء
یا فاضل الحرمان بکل موطن****ما طاول الهرمان کل بناء
در وصف بغداد
امشرب الخضر ماء بغداد****او نار موسی لقاء بغداد
کوثرنا دجلة و جنتنا الکرخ****و طوبی هواء بغداد
و قل لمصر بذکر مصراتت****فما لمصر سناء بغداد
تالله للنیل صفو دجلة لا****ولا لمصر صفاء بغداد
هیهات این استقال مصرکم****و این این اعتلاء بغداد
غرتک مصر بقاهرة****قاهرها کبریاء بغداد
نادتک بغداد فانها رغبا****ینسیک مصرا نداء بغداد
فامس بغداد یومها و کذا****خمیسها اربعاء بغداد
امدح بغداد ثم احبسها****مصدا و هذا هجاء بغداد
وابتغی من لئام مصر سنا****و انجمی اسخیاء بغداد
و میم مصر اذل من الف****الوصل ادلاح باء بغداد
و هذه الاحرف الثلثة لی****ماب خیر فناء بغداد
تبت یدا من یذم تربتها****فتبت ذا بناء بغداد
مسکه روح الجنان تمسکه****ذالمسک لابل رخاء بغداد
قبحا لمن قال لاسخاء لها****فجاد ربعی سخاء بغداد
اف لمن قال لا وفاء بها****فمد ضیفی وفاء بغداد
ان غاض ماء السخاء عندکم****لاباس فالورد ماء بغداد
والعرش مرآت کل ذی فکر****فیه تجلی رواء بغداد
سئلتنی عن بناء بیضتها****فاسمع فنفسی فداء بغداد
الجن من قبل آدم اعتقلت****طیبا و روض عراء بغداد
فلقیت روضتها لمرتعه****بغدادها ابتداء بغداد
و آدم استنزلته همته****لما اتاه رجاء بغداد
فکان لما هوی بمهبطه****اهوی هواه ابتغاء بغداد
اقسم بالله ان فی جلدی****روضة خلد غناء بغداد
ادویة الهند جل ادویة****و خیرها هند باء بغداد
یرکض خیل المنی بعرصتها****فلی یرود هباء بغداد
ابناء دهری عبیده و کذا****بنات فکری اماء بغداد
کنت ربیعا و حاجنی لهبی****و ربع لهوی جناء بغداد
صرت خریفا و من لظی کبدی****یحول صیفا شتاء بغداد
یا قبح شروان خذ کتابی‌ها****واحمل ففیه ثناء بغداد
یلثمه الدهر حین اختمه****و فوق ختمی سحاء بغداد
مطلع دوم
اعاد روحی هواء بغداد****و زاد روحی قضاء بغداد
یصید لیث الرجال خاتلة****بعین ظبی نساء بغداد
ترمی برشق اللحاظ و اعجبا****آرامیات ظباء بغداد
بالمسک قدت نبالها و لها****ابهی نصالا نساء بغداد
اذا اظل السماء یحجبها****اضحت و اضحت سماء بغداد
من کل شمس اذا بدت فبدا****وقت مساء ضحاء بغداد
امسی و شمس الضحاء تصحبنی****فلی صباح مساء بغداد
ملواح قلبی الملاح صادبها****اشرق نار لقاء بغداد
بذات درع ذوی الدروع سنت****للقتال التقاء بغداد
قدسیق بالخراب و احربا****انا الخدیر استباء بغداد
رقیقة الراء عندها و غدا****غلیظة الحرف باء بغداد
فی نکهة العید عطرت نفسی****و ذاک عطر کباء بغداد
اوسع من فکرتی و انور من****سواد قلبی سواء بغداد
اعذب من لهجتی و اطهر من****ماء جفونی عفاء بغداد
فصار خاقان ماؤه حذقت****اذا رآه اصطفاء بغداد
سیقتدی حیص بیص لی نعما****بحیص بیص اقتداء بغداد
وکم الم لی ارحه امل****لما اتاه شفاء بغداد
ما حیص بالفتی و لا بیص****بل کلمات مراء بغداد
حیص و بیص کاذب وقطا****له و منه بکاء بغداد
ها انا عنقاء شایع خبری****و حاسدی خنفساء بغداد
یسرق لفظی کانه جرد****و نبته بافقاء بغداد
تشد و ابشعری طیور روضتها****الغناء منها غناء بغداد
یثار فیها معربا کیعربها****فراش نیلی حناء بغداد
خطبت فیها کقس ساعدة****فسا عدتنی ذکاء بغداد
بالعربی الجدید مقولة****شبهنی اولیء بغداد
لاعجمی ولا قصیر لهی****بل کنز نطقی براء بغداد
فالعجمیون کلما افتقروا****لم یغن عنهم ولاء بغداد
لحب مرضی الجفون جامرهم****فی القلب داعیاء بغداد
سود نقابهم و اوجههم****صفر و فیها ابتلاء بغداد
اعجیب مدلین عرضت علی****عیسی لا غیاد آء بغداد
فالصفر و السود یغنیهم و لهم****بیض و حمر دواء بغداد
بارض بغداد تلتجی امم****و بالامام التجاء بغداد
خلیفةالله و النبی معا****بمنصبیه ازدهاء بغداد
المستضی فی السواد بدرجی****و من دجاه ضیاء بغداد
تراب نعل الامام کحل ذوی****الابصار بل کیمیاء بغداد
غذت وجوه الملک تخدمه****عنوی و ینوی علاء بغداد
دعیت عند الامام ثم قضی****علی فرضا دعاء بغداد
ببغداد فی درب فالوذج****مغان من الخلد انموذج
نزلت بها ثم فی رحلتی****تیمنت فالا بفالوذج
در وصف سلطان عادل شاه مظفر بن محمد
یاسیف ناظرة کصبح مسفر****سفر الصباح نهعم صباحا و اسفر
یخفی و یبدی الصبح لونا خائلا****لعذارها فخیالها المتنفر
خضب الصباح الجو صبغ حنائها****او وشم انملها بعینی مبصر
عن مقلة الافاق کحل ظلامها****محت السماء بطلها المتقطر
کان الوثیر علی السماء منشرا****فاکتن فی کم الصباح المشعر
کحشاش مائدة المسیح نجومها****و بدا الصباح کراهب متسحر
فکانه ابتلع الحشاش و مااکتفی****خاشرق عاد بذا الرغیف الاصفر
یا نور کل حدیقة علویة****بل نور احداق الرواق الاخضر
یا خیر خاضبة النجوم بکورها****ادراک حرف اذا ولست بکور
یا شبه یوسف فرت عن سجن الدجی****تالله هیت لک اقربی لاتنفر
یا ابهر النور المسیح جلیسه****ارضیت ان الدهر یقطع ابهر
دمعی صدید عن جروحی فی‌الحشا****بل ذاب روحی فی الهوی هافا نظر
جرح الحشا حاشاک حش حشاشتی****لا تنکری جرح الحشا لا تنکر
شکوای من شروان شرواها الشفا****عودی الی ثغر السعاده واذکر
اشتاق وجهک ان اقبل جلسة****یدی الامیر و لیس ذا بمسیر
و اراکما متقابلین بموضع****یا آیة الرحمن هل هو منظری
ابارض باب‌الباب راضک رایض****فعدوت طور الصافنات الضمر
ام برج کسری صاغ حلیک صائغ****فکسرت طرف الغانیات السفر
خلع الامر علیک ابهی خلعة****فرفلت مضحاکا بانضر منظر
زویت لک الدنیا کانک فی‌الوری****من ظل ظل الله ذکر المفخر
ودنی لک الاقصی کانک فی‌الوغا****من سیف سیف الدین برق الجوهر
خضع الوری لمظفربن محمد****و محمد فاق الوری بمظفر
قطب الملوک الغرقاطبة غدا****شمسا مشارقة قلوب العسکر
وله ایضا یمدح الملک الاعظم علاء الدین
وها فارسیا بالحجازی اشفع****واحضر کسری ثم نعمان اتبع
عرش ذری سبلان ام فلک العلی****و فی ظلها الارواح و النور جمع
اثامنة الجنات للنفس موعد****و رابعة الافلاک للشمس موضع
نعم فلک بل جنة فی ذراهما****لعیسی مب بل لادریس مربع
اقاف به العنقاء ام ارض رحمة****لمء حیات الاریحیات منبع
اجودی جود منتهی سفن النهی****لها لطور ظل بل لها النیل مصنع
تری مکة الدنیا بها کعبة الهدی****یصاد المنی من زمزم‌الفصل مشرع
و تلقی سماء المجد فی درجاتها****نجوم المعالی تستقیم و ترجع
فذورتها للجود و الباس منجم****و عرصتها للجن و الانس مفزع
لها اعنت الدنیا فعن وقوفها****علی حالتی قن یحط و یرفع
لابهة الملک المعظم فوقها****تکاد الرواسی دونها تتصدع
کان اللیالی موقف لدعائه****لها الشهب صوم و السموات رکع
غداه استعار و احلبة الملک فاعبدوا****عراة و عرف المسک لا یتضوع
فوا عجبا اسعی جنا فی جنابه****هل‌النمل تعلو العرش و النمل طلع
هو الملک و الزوجان رابعهم انا****فرابعهم یرضی الوصید و یخضع
انا النبت انمانی بغیث سخائه****فنبت الکدی ینمو اذا الغیث یهمع
انا الماء اعلانی بشمس نواله****فماة الزبی تعلوا ذالشمس تطلع
هوالبحر دوالجزر و المد فی الندی****کذلک داب الله یعطی و یمنع
مصالح نشوالطفل تعرف طیره****فتفطمه رفقا به ثم یرضع
بواعث حرص المرء نار و صخرة****فال صخرة تروی و لاالنار تشبع
لقد نلت من جدواه کل مغبة****الی ان حوانی مشرع الخضر ارتع
سقیت علی نعماه فی نهل الندی****فلا غللا ارجو و لا بعدا طمع
نهایة فعل الخمر سکر معاقر****فما زاد فوق السکر فهو مضیع
دوام نعیم بالزوال مخبر****و کنز دواء اللطباع مصدع
بدات بفرض المدح ثم شفعته****بسنة شکری ثم ها اتطوع
ثناء اتی من المعی منقح****بدتها کلمع البرق بی هوالمع
فلا غروان یروی بما انا حکته****لاجی علاء الدین قرم سمیدع
نظام المعالی من خراسان سید****عریف وفی صقع‌العراقین مصقع
فشب قوام الملل والملک یرتدی****و شاب لسان الحق و الحق یصدع
فتی عالم هاد وزیر کانه****کلیم و هارون و خضر و یوشع
له ید فضل زیدها العلم والحجی****فقس لها ظفر و سحبان اصبع
دعانی قریع الدهر هذا فهزنی****فقلت یدالتقریع مالی تقرع
ایخفی علی الصدر المحقق اننی****امیر المعانی فی الصناعة مبدع
اری من یزکی نفسه خاملا و من****یری فضل رب عنده فهو اورع
لقد سرنی بالذکر سرا و سائنی****باعلان نکث شرحه یتوسع
کان علاء الدین حافظ دهرنا****حوی سمتاد هر تریح و توجع
کذا عسل عقباه لسع لقلبه****فمن قبل یشفی ثم من بعد یلسع
الا اسمع‌الله العلاء مسرة****فیسمع ما یلتذ ثم یسمع
الوذ بذی التاجین کیخسرو الهدی****تزل له ایران والترک یخشع
نطقت اذت لاحت لوامع مجده****فلا بدان الدیک فی‌الصبح یصقع
اتا نی وهاج الشوق لی نحو بابه****مثال باقلام الجواد موقع
ایجدی اشتیاقی والموانع جمة****ویبد وسباقی والجواد مدقع
انصرة دین‌الله اشتاق ان یری****جمال المعالی فهو للجود مربع
واخشی مناواة الزمان و صرفه****یعوق الفتی عن مبتغاه و یردع
بقیت بقاء الدهر و الدهر خاضع****و دمت دوام العصر و العصر طیع
در مدح صدر احل تاج الافاضل عزالدین
رضع الموالی غیاث الخلق طرا****سیحمی الخلق عن سخط الرفیع
و حق الحق لا ابغی رضاه****ولو بلغ الرفیع ذری الرفیع
وجدنا فیض ذات الرجع فینا****فلم یجز الرجوع الی الرجیع
ریاض للمحاضر و المبادی****و کنز للحواضر و البوادی
شوارد خاطری نظما و نثرا****ریاح سائرات فی البلاد
کانی نلت عنقود الثریا****فاعصر منه خمرا للعباد
اذا لم یسبه القواد لوما****کان ابن الزنا شر الزناد
اذا الح عزة و سود مجد****اصوغ کلاهما بید الایادی
بیمنی سیف ذوالیزن الیمانی****و ساعد قس ساعده الایادی
در مدح خلیفه المهتدی بالله
غض الزمان و غض عین کماله****به کمال بسطته عن المستنجد
ختم الخلائف فی‌الخلائق حسبة****به خلیفة الله المطاع المهتدی
غزل
حرف ا
غزل شماره 1: ای آتش سودای تو خون کرده جگرها
ای آتش سودای تو خون کرده جگرها****بر باد شده در سر سودای تو سرها
در گلشن امید به شاخ شجر من****گلها نشکفند و برآمد نه ثمرها
ای در سر عشاق ز شور تو شغب‌ها****وی در دل زهاد ز سوز تو اثرها
آلوده به خونابهٔ هجر تو روان‌ها****پالوده ز اندیشهٔ وصل تو جگرها
وی مهرهٔ امید مرا زخم زمانه****در ششدر عشق تو فرو بسته گذرها
کردم خطر و بر سر کوی تو گذشتم****بسیار کند عاشق ازین گونه خطرها
خاقانی از آنگه که خبر یافت ز عشقت****از بیخبری او به جهان رفت خبرها
غزل شماره 2: طبع تو دمساز نیست عاشق دلسوز را
طبع تو دمساز نیست عاشق دلسوز را****خوی تو یاری‌گر است یار بدآموز را
دستخوش تو منم دست جفا برگشای****بر دل من برگمار تیر جگردوز را
از پی آن را که شب پردهٔ راز من است****خواهم کز دود دل پرده کنم روز را
لیک ز بیم رقیب وز پی نفی گمان****راه برون بسته‌ام آه درون سوز را
دل چه شناسد که چیست قیمت سودای تو****قدر تو چه داند صدف در شب‌افروز را
گر اثر روی تو سوی گلستان رسد****باد صبا رد کند تحفهٔ نوروز را
تا دل خاقانی است از تو همی نگذرد****بو که درآرد به مهر آن دل کین توز را
غزل شماره 3: خوش خوش خرامان می‌روی، ای شاه خوبان تا کجا
خوش خوش خرامان می‌روی، ای شاه خوبان تا کجا****شمعی و پنهان می‌روی پروانه جویان تا کجا؟
ز انصاف خو واکرده‌ای، ظلم آشکارا کرده‌ای****خونریز دلها کرده‌ای، خون کرده پنهان تا کجا؟
غبغب چو طوق آویخته فرمان ز مشک انگیخته****صد شحنه را خون ریخته با طوق و فرمان تا کجا؟
بر دل چو آتش می‌روی تیز آمدی کش می‌روی****درجوی جان خوش می‌روی ای آب حیوان تا کجا؟
طرف کله کژ بر زده گوی گریبان گم شده****بند قبا بازآمده گیسو به دامان تا کجا؟
دزدان شبرو در طلب، از شمع ترسند ای عجب****تو شمع پیکر نیم‌شب دل دزدی اینسان تا کجا؟
هر لحظه ناوردی زنی، جولان کنی مردافکنی****نه در دل تنگ منی ای تنگ میدان تا کجا؟
گر ره دهم فریاد را، از دم بسوزم باد را****حدی است هر بیداد را این حد هجران تا کجا؟
خاقانی اینک مرد تو مرغ بلاپرورد تو****ای گوشهٔ دل خورد تو، ناخوانده مهمان تا کجا؟
غزل شماره 4: رفتم به راه صفت دیدم به کوی صفا
رفتم به راه صفت دیدم به کوی صفا****چشم و چراغ مرا جائی ئشگرف و چه جا
جائی که هست فزون از کل کون و مکان****جائی که هست برون از وهم ما و شما
صحن سراچهٔ او صحرای عشق شده****جان‌های خلق در او رسته به جای گیا
از اشک دلشدگان گوهر نثار زمین****وز آه سوختگان عنبر بخار هوا
دارندگان جمال از حسن او به حسد****بینندگان خیال از نور او به نوا
رفتم که حلقه زنم پنهان ز چشم رقیب****آمد رقیب و سبک در ره گرفت مرا
گفتا به حضرت ما گر حاجت است بگو****گفتم که هست بلی اما الیک فلا
هم خود ز روی کرم برداشت پرده و گفت****ای پاسبان تو برو، خاقانیا تو درا
غزل شماره 5: ز خاک کوی تو هر خار سوسنی است مرا
ز خاک کوی تو هر خار سوسنی است مرا****به زیر زلف تو هر موی مسکنی است مرا
برای آنکه ز غیر تو چشم بردوزم****به جای هر مژه بر چشم سوزنی است مرا
ز بسکه بر سر کوی تو اشک ریخته‌ام****ز لعل در بر هر سنگ دامنی است مرا
فلک موافقت من کبود درپوشید****چو دید کز تو بهر لحظه شیونی است مرا
از آن زمان که ز تو لاف دوستی زده‌ام****بهر کجا که رفیقی است دشمنی است مرا
هر آنکه آب من از دیده زیر کاه تو دید****یقین شناخت که بر باد خرمنی است مرا
به دام عشق تو درمانده‌ام چو خاقانی****اگر نه بام فلک خوش نشیمنی است مرا
غزل شماره 6: به زبان چرب جانا بنواز جان ما را
به زبان چرب جانا بنواز جان ما را****به سلام خشک خوش کن دل ناتوان ما را
ز میان برآر دستی مگر از میانجی تو****به کران برد زمانه غم بی‌کران ما را
به دو چشم آهوی تو که به دولت تو گردون****همه عبده نویسد سگ پاسبان ما را
ز پی عماری تو چه روان کنیم مرکب****چو رکیب تو روان شد چه محل روان ما را
به سرا و مجلس خود مطلب نشانی ما****چو تو بر نشان کاری چه کنی نشان ما را
گلهٔ فراق گفتم که نه نیک رفت با****به کرشمه مهر برنه پس از این زبان ما را
به تو درگریخت خاقانی و جان فشاند بر تو****اگرش مزید خواهی بپذیر جان ما را
غزل شماره 7: بر سر کرشمه از دل خبری فرست ما را
بر سر کرشمه از دل خبری فرست ما را****به بهای جان از آن لب شکری فرست ما را
به غلامی تو ما را به جهان خبر برآمد****گرهی ز زلف کم کن، کمری فرست ما را
به بهانهٔ حدیثی بگشای لعل نوشین****به خراج هر دو عالم، گهری فرست ما را
به دو چشم تو که از جان اثری نماند با ما****ز نسیم جانفزایت، اثری فرست ما را
ز پی مصاف هجران که کمان کشید بر ما****ز وصال مردمی کن، حشری فرست ما را
مگذار کز جفایت دل گرم ما بسوزد****ز وفا مفرحی کن، قدری فرست ما را
به تو درگریخت خاقانی و دل فشاند بر تو****اگرش قبول کردی، خبری فرست ما را
غزل شماره 8: گرنه عشق او قضای آسمانستی مرا
گرنه عشق او قضای آسمانستی مرا****از بلای عشق او روزی امانستی مرا
گر مرا روزی ز وصلش بر زمین پای آمدی****کی همه شب دست از او بر آسمانستی مرا
گرنه زلف پرده سوز او گشادی راز من****زیر این پرده که هستم کس چه دانستی مرا
بر یقینم کز فراق او به جان ایمن نیم****وین نبودی گر به وصل او گمانستی مرا
آفت جان است و آنگه در میان جان مقیم****گرنه در جان اوستی کی باک جانستی مرا
مرقد خاقانی از فرقد نهادی بخت من****گر به کوی او محل پاسبانستی مرا
غزل شماره 9: ای پار دوست بوده و امسال آشنا
ای پار دوست بوده و امسال آشنا****وی از سزا بریده و بگزیده ناسزا
ای سفته در وصل تو الماس ناکسان****تا کی کنی قبول، خسان را چو کهربا
چند آوری چو شمس فلک هر شبانگهی****سر بر زمین خدمت یاران بیوفا
آن را که خصم ماست شدی یار و همنفس****با آنکه کم ز ماست شدی یار و آشنا
الحق سزا گزیدی و حقا که در خور است****پیش مسیح مائده و پیش خر گیا
بودیم گوهری به تو افتاده رایگان****نشناختی تو قیمت ما از سر جفا
بی‌دیده کی شناسد خورشید را هنر****یا کوزه گر چه داند یاقوت را بها
ما را قضای بد به هوای تو درفکند****آری که هم قضای بلا باد بر قضا
ای کاش آتشی ز کنار اندر آمدی****نه حسن تو گذاشتی و نه هوای ما
حکم قضای بود و گرنه چنین بدی****خاقانی از کجا و هوای تو از کجا
غزل شماره 10: اری فی‌النوم ما طالت نواها
اری فی‌النوم ما طالت نواها****زمانا طاب عیشی فی هواها
به جامی کز می وصلش چشیدم****همی دارد خمارم در بلاها
عرانی السحر ویحک ما عرانی****رعاها الصبر ویلی ما رعاها
به بوسه مهر نوش او شکستم****شکست اندر دلم نیش جفاها
بدت من حبها فی القلب نار****کان صلی جهتم من لظاها
خطا کردم که دادم دل به دستش****پشیمان باد عقلم زین خطاها
غزل شماره 11: جام می تا خط بغداد ده ای یار مرا
جام می تا خط بغداد ده ای یار مرا****باز هم در خط بغداد فکن بار مرا
باجگه دیدم و طیار ز آراستگی****عیش چون باج شد و کار چو طیار مرا
رخت کاول ز در مصطبه برداشتیم****هم بدان منزل برداشت فرود آر مرا
سفر کعبه به صد جهد برآوردم و رفت****سفر کوی مغان است دگر بار مرا
پیش من لاف ز شونیزیه شونیز مزن****دست من گیر و به خاتونیه بسپار مرا
گوئیم حج تو هفتاد و دو حج بود امسال****این چنین تحفه مکن تعبیه در بار مرا
گوئیم کعبه ز بالای سرت کرد طواف****این چنین بیهده پندار مپندار مرا
من در کعبه زدم کعبه مرا درنگشاد****چون ندانم زدن آن در ندهد بار مرا
دامن کعبه گرفتم دم من درنگرفت****درنگیرد چون نبیند دم کردارد مرا
شیرمردان در کعبه مرا نپذیرند****که سگان در دیرند خریدار مرا
مغکده دید که من رد شدهٔ کعبه شدم****کرد لابه که ز من مگذر و مگذار مرا
سوخته بید منم زنگ زدای می خام****ساقی میکده به داند مقدار مرا
حجرالاسود نقد همگان را محک است****کم عیارم من از آن کرد محک‌خوار مرا
زین سپس خال بتان بس حجرالاسود من****زمزم آنک خم و کعبه در خمار مرا
خانقه جای تو و خانهٔ می جای من است****پیر سجاده تو را داده و زنار مرا
باریا دین به بهشتت نبرد وز سر صدق****برهاند همه زنار من از نار مرا
نیست در زهد ریائیت به جو سنگ نیاز****واندرین فسق نیاز است به خروار مرا
اندران شیوه که هستی تو، تو را یار بسی است****و اندرین ره که منم، نیست کسی یار مرا
لاله می خورد که از پوست برون رفت تو نیز****لاله خوردم کن و از پوست برون آر مرا
می خوری به که روی طاعت بی‌درد کنی****اندکی درد به از طاعت بسیار مرا
گل به نیل تو ندارم من و گلگون قدحی****می‌خورم تا ز گل گور دمد خار مرا
می‌خورم می که مرا دایه بر این ناف زده است****نبرد سرزنش تو ز سر کار مرا
چند تهدید سر تیغ دهی کاش بدی****دست در گردن تیغ تو حلی‌وار مرا
از تو منت نپذیرم که ملک‌وار چو شمع****تخت زرین نهی اندر صف احرار مرا
منتی دارم اگر بر سر نطعم چو چراغ****بنشانی خوش و آنگه بکشی زار مرا
کس به عیار فرستادی و گفتی که به سر****خون بریزد به سر خنجر خونخوار مرا
وز پی آنکه ز سر تو خبردار شوم****کس فرستاد به سر اندر عیار مرا
تیغ عیار چه باید ز پی کشتن من****هم تو کش کز تو نیاید به دل آزار مرا
تو نکوتر کشی ایرا تو سبک دست تری****خیز و برهان ز گراندستی اغیار مرا
کافر و مست همی خوانی خاقانی مرا****کس مبیناد چو او مؤمن و هشیار مرا
غزل شماره 12: درد زده است جان من میوهٔ جان من کجا
درد زده است جان من میوهٔ جان من کجا****درد مرا نشانه کرد درد نشان من کجا
دوش ز چشم مردمان اشک به وام خواستم****این همه اشک عاریه است اشک روان من کجا
او ز من خراب دل کرد چو گنج پی نهان****من که خرابه اندرم گنج نهان من کجا
یار ز من گسست و من بهر موافقت کنون****بند روان گسسته‌ام انس روان من کجا
گه گهی آن شکرفشان سرکه فشان ز لب شدی****گرم جگر شدم ز تب سرکه‌فشان من کجا
روز به روز بر فلک بخشش عافیت بود****آن همه را رسیده بخش ای فلک آن من کجا
نالهٔ خاقانی اگر دادستان شد از فلک****نالهٔ من نبست غم دادستان من کجا
حرف ب
غزل شماره 13: سر به عدم درنه و یاران طلب
سر به عدم درنه و یاران طلب****بوی وفا خواهی ازیشان طلب
بر سر عالم شو و هم جنس جوی****در تک دریا رو و مرجان طلب
مرکز خاکی نبود جای تو****مرتبهٔ گنبد گردان طلب
مائدهٔ جان چو نهی در میان****جان به میانجی نه و مهمان طلب
روی زمین خیل شیاطین گرفت****شمع برافروز و سلیمان طلب
ای دل خاقانی مجروح خیز****اهل به دست آور و درمان طلب
زهر سفر نوش کن اول چو خضر****پس برو و چشمهٔ حیوان طلب
خطهٔ شروان نشود خیروان****خیر برون از خط شروان طلب
سنگ به قرابهٔ خویشان فکن****خویش و قرابات دگرسان طلب
یوسف دیدی که ز اخوة چه دید****پشت بر اخوة کن و اخوان طلب
مشرب شروان ز نهنگان پر است****آبخور آسان به خراسان طلب
روی به دریا نه و چون بگذری****در طبرستان طربستان طلب
مقصد آمال ز آمل شناس****یوسف گم کرده به گرگان طلب
غزل شماره 14: گر مدعی نه‌ای غم جانان به جان طلب
گر مدعی نه‌ای غم جانان به جان طلب****جان چون به شهر عشق رسد نورهان طلب
خون خرد بریز و دیت بر عدم نویس****برگ هوا بساز و نثار از روان طلب
دی یاسجی ز ترکش جانانت گم شده است****دل و اشکاف و یاسح او در میان طلب
گر نیست گشتی از خود و با تو توئی نماند****از نیستی در آینهٔ دل نشان طلب
تا از طلب به یافت رسی سالهاست راه****بس کن حدیث یافت طلب را به جان طلب
خاقانیا پیاده شو از جان که دل توراست****بر دل سوار گرد و فلک در عنان طلب
اقطاع این سوار ورای خرد شناس****میدان این براق برون از جهان طلب
غزل شماره 15: مست تمام آمده است بر در من نیم شب
مست تمام آمده است بر در من نیم شب****آن بت خورشید روی و آن مه یاقوت لب
کوفت به آواز نرم حلقهٔ در کای غلام****گفتم کاین وقت کیست بر در ما ای عجب
گفت منم آشنا گرچه نخواهی صداع****گفت منم میهمان گرچه نکردی طلب
او چو در آمد ز در بانگ برآمد ز من****کانیت شکاری شگرف وینت شبی بوالعجب
کردم برجان رقم شکر شب و مدح می****کامدن دوست را بود ز هر دو سبب
گرنه شبستی رخش کی شودی بی‌نقاب****ورنه میستی سرش کی شودی پر شغب
گفتم اگرچه مرا توبه درست است لیک****درشکنم طرف شب با تو به شکر طرب
گفتم کز بهر خرج هدیه پذیرد ز من****عارض سیمین تو این رخ زرین سلب
گفت که خاقانیا روی تو زرفام نیست****گفتم معذور دار زر ننماید به شب
غزل شماره 16: به یکی نامهٔ خودم دریاب
به یکی نامهٔ خودم دریاب****به دو انگشت کاغذم دریاب
به فراقی که سوزدم کشتی****به پیامی که سازدم دریاب
درد من بر طبیب عرض مکن****تو مسیح منی خودم دریاب
کارم از دست شد ز دست فراق****دست در دامنت زدم دریاب
من از خیره‌کش فراق هنوز****دیت وصل نستدم دریاب
الله الله که از عذاب سفر****به علی‌الله درآمدم دریاب
دردمندم ز نقل خانهٔ آب****به گلاب و طبرزدم دریاب
من که در یک دو نه سه چار یکی****بستهٔ ششدر آمدم دریاب
من که خاقانیم به دست عنا****چون خیال مشعبدم دریاب
غزل شماره 17: ترک خواهش کن و با راحت و آرام بخسب
ترک خواهش کن و با راحت و آرام بخسب****خاطر آسوده ازین گردش ایام بخسب
به ریا خواب چو زاهد نبود بیداری****چند جامی بکش از بادهٔ گلفام بخسب
در هوای چمن ای مرغ گرفتار منال****شب دراز است دمی در قفس و دام بخسب
گر به خورشید رخی گرم شود آغوشی****تا دم صبح قیامت ز سر شام بخسب
بالش از خم کن و بستر بکن از لای شراب****بگذر از ننگ مبرا بشو از نام بخسب
همچو محمل برو آفات به غفلت بگذار****در جهان بی‌خبر از کفر وز اسلام بخسب
نغمهٔ من بشنو باده بکش مست بشو****شب ماه است به جانان به لب بام بخسب
غزل شماره 18: رویم ز گریه بین چو گلین کاه زیر آب
رویم ز گریه بین چو گلین کاه زیر آب****از شرم روی توست رخ ماه زیر آب
ماهی تنی و می‌کنی از اشک من گریز****نه ماهیان کنند وطن گاه زیر آب
نی نی توراست عذر که مشک و میی بهم****نی مشک و می شود آنگاه زیر آب
تخم وفاست دانهٔ دل چون به دست توست****خواهی به زیر خاک بنه خواه زیر آب
در اشک گرم غرقم و آنگاه سوخته****کس دید غرق سوخته به نگاه زیر آب
دریا کشم ز چاه غمت گر برآرم آه****سوزد نهنگ را طپش آه زیر اب
همسایگان ز تف دلم برکنند شمع****چون شد چراغ روز شبانگاه زیر آب
گریم چنان که از دم دریای چشم من****هر گوش ماهیی شود آگاه زیر اب
آبم برفت و گر شنود سنگ آه من****از سنگ بشنوند علی‌الله زیر آب
ای در آبدار جوانی ز پیچ و خم****در آب شد ز شرم تو صد راه زیر آب
حال من و تو از من و تو دور نیست زانک****تو آب زیر کاهی و من کاه زیر آب
خاقانیا به چاه فرو گوی راز دل****کز دوست رازدارتر آن چاه زیر آب
حرف ت
غزل شماره 19: کار عشق از وصل و هجران درگذشت
کار عشق از وصل و هجران درگذشت****درد ما از دست درمان درگذشت
کار، صعب آمد به همت برفزود****گوی، تیز آمد ز چوگان درگذشت
در زمانه کار کار عشق توست****از سر این کار نتوان درگذشت
کی رسم در تو که رخش وصل تو****از زمانه بیست میدان درگذشت
فتنهٔ عشق تو پردازد جهان****خاصه می‌داند که سلطان درگذشت
جوی خون دامان خاقانی گرفت****دامنش چه، کز گریبان درگذشت
غزل شماره 20: انصاف در جبلت عالم نیامده است
انصاف در جبلت عالم نیامده است****راحت نصیب گوهر آدم نیامده است
از مادر زمانه نزاده است هیچکس****کوهم ز دهر نامزد غم نیامده است
از موج غم نجات کسی راست کو هنوز****بر شط کون و عرصهٔ عالم نیامده است
از ساغر زمانه که نوشید شربتی****کان نوش جانگزای‌تر از سم نیامده است
گیتی تو را ز حادثه ایمن کجا کند؟****کورا ز حادثات امان هم نیامده است
دزدی است چرخ نقب‌زن اندر سرای عمر****آری به هرزه قامت او خم نیامده است
آسودگی مجوی که کس را به زیر چرخ****اسباب این مراد فراهم نیامده است
با خستگی بساز که ما را ز روزگار****زخم آمده است حاصل و مرهم نیامده است
در جامهٔ کبود فلک بنگر و بدان****کاین چرخ جز سراچهٔ ماتم نیامده است
خاقانیا فریب جهان را مدار گوش****کورا ز ده، دو قاعده محکم نیامده است
غزل شماره 21: پای گریز نیست که گردون کمانکش است
پای گریز نیست که گردون کمانکش است****جای فزاع نیست که گیتی مشوش است
ماویز در فلک که نه بس چرب مشرب است****برخیز از جهان که نه بس خوب مفرش است
چون مار ارقم است جهان گاه آزمون****کاندر درون کشنده و بیرون منقش است
با خویشتن بساز و ز کس مردمی مجوی****کان کو فرشته بود کنون اهرمن‌وش است
با هر که انس گیری از او سوخته شوی****بنگر که انس چیست مصحف ز آتش است
عالم نگشت و ما و تو گردنده‌ایک از آنک****گردون هنوز هفت و جهت همچنان شش است
در بند دور چرخ هم ارکان، هم انجم است****در زیر ران دهر هم ادهم، هم ابرش است
خاقانیا منال که این ناله‌های تو****برساز روزگار نه بس زخمهٔ خوش است
غزل شماره 22: تا جهان است از جهان اهل وفائی برنخاست
تا جهان است از جهان اهل وفائی برنخاست****نیک عهدی برنیامد، آشنائی برنخاست
گوئی اندر کشور ما بر نمی‌خیزد وفا****یا خود اندر هفت کشور هیچ جائی برنخاست
خون به خون می‌شوی کز راحت نشانی مانده نیست****خود به خود می ساز کز همدم وفائی برنخاست
از مزاج اهل عالم مردمی کم جوی از آنک****هرگز از کاشانهٔ کرکس همائی برنخاست
باورم کن کز نخستین تخم آدم تاکنون****از زمین مردمی مردم گیائی برنخاست
وحشتی داری برو با وحش صحرا انس گیر****کز میان انس و جان وحشت زدائی برنخاست
کوس وحدت زن درین پیروزه گنبد کاندراو****از نوای کوس وحدت به نوائی برنخاست
درنورد از آه سرد این تخت نرد سبز را****کاندر او تا اوست خصل بی‌دغائی برنخاست
میل در چشم امل کش تا نبیند در جهان****کز جهان تاریک‌تر زندان سرائی برنخاست
از امل بیمار دل را هیچ نگشاید از آنک****هرگز از گوگرد تنها کیمیائی برنخاست
از کس و ناکس ببر خاقانی آسا کز جهان****هیچ صاحب درد را صاحب دوائی برنخاست
غزل شماره 23: دل پیشکش تو جان نهاده است
دل پیشکش تو جان نهاده است****عشقت به دل جهان نهاده است
جان گر همه با همه دلی داشت****با عشق تو در میان نهاده است
تا نام تو بر زبان بیفتاد****دل مهر تو بر زبان نهاده است
اندک سخنی زبانت را عذر****از نیستی دهان نهاده است
نظاره قندز هلالت****موئی به هزار جان نهاده است
از نالهٔ من رقیب در گوش****انگشت خدای خوان نهاده است
غزل شماره 24: کار گیتی را نوائی مانده نیست
کار گیتی را نوائی مانده نیست****روز راحت را بقایی مانده نیست
زان بهار عافیت کایام داشت****یادگار اکنون گیایی مانده نیست
وحشتی دارم تمام از هرکه هست****روشنم شد کشنایی مانده نیست
دل ازین و آن گریزان می‌شود****زانکه داند با وفایی مانده نیست
زنگ انده گوهر عمرم بخورد****چون کنم کانده زدایی مانده نیست
کوه آهن شد غمم وز بخت من****در جهان آهن ربایی مانده نیست
با عنا می‌ساز خاقانی از آنک****خوش دلی امروز جایی مانده نیست
غزل شماره 25: اهل بر روی زمین جستیم نیست
اهل بر روی زمین جستیم نیست****عشق را یک نازنین جستیم نیست
زین سپس بر آسمان جوئیم اهل****زان که بر روی زمین جستیم نیست
برنشین ای عمر و منشین ای امید****کاشنائی همنشین جستیم نیست
خرمگس برخوان گیتی صف زده است****یک مگس را انگبین جستیم نیست
گفتی از گیتی وفا جویم، مجوی****کز تو و او ما همین جستیم نیست
بر کمین‌گاه فلک بودیم دیر****شیرمردی در کمین جستیم نیست
هست در گیتی سلیماتن صدهزار****یک سلیمان را نگین جستیم نیست
ترک خاقانی بسی گفتیم لیک****مثل او سحرآفرین جستیم نیست
در خراسان نیست مانندش چنانک****در عراقش هم قرین جستیم نیست
غزل شماره 26: آگه نه‌ای که بر دلم از غم چه درد خاست
آگه نه‌ای که بر دلم از غم چه درد خاست****محنت دواسبه آمد و از سینه گرد خاست
بر سینه داغ واقعه نقش‌الحجر بماند****وز دل برای نقش حجر لاجورد خاست
جان شد سیاه چون دل شمع از تف جگر****پس همچو شمع از مژه خوناب زرد خاست
هم سنگ خویش گریهٔ خون راندم از فراق****تا سنگ را ز گریهٔ من دل به درد خاست
در کار عشق دیده مرا پایمرد بود****هر دردسر که دیدم ازین پایمرد خاست
دل یاد کرد یار فراموش کی کند****در خون نشستن من ازین یاکرد خاست
دل تشنهٔ مرادم و سیر آمده ز عمر****دل بین کز آتش جگرش آبخورد خاست
دردا که بخت من چو زمین کند پای گشت****این کناپائی از فلک تیزگرد خاست
در تخت نرد خاکی اسیر مششدرم****زین مهرهٔ دو رنگ کز این تخته‌نرد خاست
خصمم که پایمال بلا دید دست کوفت****تا باد سردم از دم گردون نورد خاست
گر باد خیزد ای عجب از دست کوفتن****از دست کوب خصم مرا باد سرد خاست
خاقانیا منال که غم را چو تو بسی است****کاول نشست جفت و به فرجام فرد خاست
غزل شماره 27: در این عهد از وفا بوئی نمانده است
در این عهد از وفا بوئی نمانده است****به عالم آشنارویی نمانده است
جهان دست جفا بگشاد آوخ****وفا را زور بازویی نمانده است
چه آتش سوخت بستان وفا را****که از خشک و ترش بویی نمانده است
فلک جائی به موی آویخت جانم****کز آنجا تا اجل مویی نمانده است
به که نالم که اندر نسل آدم****بدیدم آدمی خویی نمانده است
نظر بردار خاقانی ز دونان****جگر میخور که دلجویی نمانده است
غزل شماره 28: از کف ایام امان کس نیافت
از کف ایام امان کس نیافت****وز روش دهر زمان کس نیافت
شام و سحر هست رصددار عمر****زین دو رصد خط امان کس نیافت
رفت زمانی که ز راحت در او****نام غم از هیچ زبان کس نیافت
و آمد عهدی که ز خرم‌دلان****در همه آفاق نشان کس نیافت
اهل میندیش که در عهد ما****سایهٔ عنقا به جهان کس نیافت
جنس طلب کردی خاقانیا****کم طلب آن چیز که آن کس نیافت
غزل شماره 29: زآتش اندیشه جانم سوخته است
زآتش اندیشه جانم سوخته است****وز تف یارب دهانم سوخته است
از فلک در سینهٔ من آتشی است****کز سر دل تا میانم سوخته است
سوز غمها کار من کرده است خام****خامی گردون روانم سوخته است
شعله‌های آه من در پیش خلق****پردهٔ راز نهانم سوخته است
دولتی جستم، وبالم آمده است****آتشی گفتم، زبانم سوخته است
دیده‌ای آتش که چون سوزد پرند****برق محنت همچنانم سوخته است
شعر من زان سوزناک آمد که غم****خاطر گوهر فشانم سوخته است
در سخن من نایب خاقانیم****آسمان زین رشک جانم سوخته است
غزل شماره 30: زخم زمانه را در مرهم پدید نیست
زخم زمانه را در مرهم پدید نیست****دارو بر آستانهٔ عالم پدید نیست
در زیر آبنوس شب و روز هیچ دل****شمشادوار تازه و خرم پدید نیست
هرک اندرون پنجرهٔ آسمان نشست****از پنجهٔ زمانه مسلم پدید نیست
ای دل به غم نشین که سلامت نهفته ماند****وی جم به ماتم آی که خاتم پدید نیست
دردا که چنگ عمر شد زا ساز و بدتر آنک****سرنای گم به بودهٔ ماتم پدید نیست
خاقانیا دمی که وبال حیات توست****در سینه کن به گور که همدم پدید نیست
غزل شماره 31: چه آفتی تو که کمتر غم تو هجران است
چه آفتی تو که کمتر غم تو هجران است****چه گوهری تو که کمتر بهای تو جان است
جهان حسن تو داری به زیر خاتم زلف****تو راست معجزه و نام تو سلیمان است
از آن زمان که تو را نام شد به خیره کشی****زمانه از همه خونریزها پشیمان است
بر آن دیار که باد فراق تو بگذشت****به هر کجا که کنی قصد قصر ویران است
شکست روزم در شب چه روز امید است****گذشت آب من از سرچه جای دامان است
ز وصل گوئی کم گوی، آن مرا گویند****مرا ز درد چه پروای وصل هجران است
غزل شماره 32: حصن جان ساز در جهان خلوت
حصن جان ساز در جهان خلوت****دو جهان ملک و یک زمان خلوت
باک غوغای حادثات مدار****چون تو را شد حصار جان خلوت
ساقیت اشک و مطربت ناله****شاهدت درد و میزبان خلوت
خلوتی کن نهان ز سایهٔ خویش****تا کند سایه را نهان خلوت
همه گم بوده‌ها پدید آید****چون تو را گم کند نشان خلوت
سایه را پنبه بر نه احمدوار****تا شود ابر سایبان خلوت
نقطهٔ حلقهٔ زره دیدی****که نشسسته‌است بر کران خلوت
خلوتی کش تو در میان باشی****کرم پیله کند چنان خلوت
حلقهٔ عشق را شوی نقطه****چون برونت آرد از میان خلوت
همچو تیز از میان یارای بس****باش چون تیغ در میان خلوت
بر در کهف شیرمردان باش****کرده چون سگ بر آستان خلوت
خلوت امروز کن که خواهد بود****دربر خاک جاودان خلوت
یک تن آفتاب را گفتند****که همی زیست سالیان خلوت
عیسیی بر سرش فرود آمد****تا سراسیمه شد در آن خلوت
انس هرکس در این جهان چیزی است****انس خاقانی از جهان خلوت
غزل شماره 33: بخت بدرنگ من امروز گم است
بخت بدرنگ من امروز گم است****یارب این رنگ سواد از چه خم است
دلدل دل ز سر خندق غم****چون جهانم که بس افکنده سم است
با من امروز فلک را به جفا****آشتی نیست همه اشتلم است
شد چو کشتی به کژی کار فلک****که عنانش محل پاردم است
دولت امروز زن و خادم راست****کاین امیر ری و آن شاه قم است
هر که را نعمت و مال آمد و جاه****سفلگی را بعهم کلبهم است
تا به درگاه خدا داری روی****زر آلوده سگ حلقه دم است
باز چون بر در خلق افتد کار****زر بر سفله خدای دوم است
این کرم جستن خاقانی چیست****که کرم در همه آفاق گم است
غزل شماره 34: طره مفشان که غرامت بر ماست
طره مفشان که غرامت بر ماست****طیره منشین که قیامت برخاست
غمزه بر کشتن من تیز مکن****کان نه غمزه است که شمشیر قضاست
بس که از خصم توام بیم سر است****بر سر این همه خشم تو چراست
گر عتابی ز سر ناز برفت****مرو از جای که صحبت برجاست
گفت بیهوده بر انگشت مپیچ****بر کسی کو به تو انگشت نماست
هیچ بد در تو نگفتم بالله****خود خیال تو بر این گفته گواست
این قدر گفتم کان روی چو گل****بستهٔ دیدهٔ هر خس نه رواست
من همانم تو همان باش به مهر****که همه شهر حدیث تو و ماست
بنده خاقانی اگر کرد گناه****عذر آن کرده به جان خواهد خواست
غزل شماره 35: در جهان هیچ سینه بی‌غم نیست
در جهان هیچ سینه بی‌غم نیست****غمگساری ز کیمیا کم نیست
خستگی‌های سینه را نونو****خاک پر کن که جای مرهم نیست
دم سرد از دهان بر آه جگر****بازگردان که یار همدم نیست
هیچ یک خوشهٔ وفا امروز****در همه کشتزار آدم نیست
کشت‌های نیاز خشک بماند****کابرهای امید را نم نیست
به نواله هزار محرم هست****به گه ناله نیم محرم نیست
گر بنالی به دوستی گوید****هان خدا عافیت دهد، غم نیست
دانی آسوده کیست در عالم؟****آنکه مقبول اهل عالم نیست
هست سالی دو روز شادی خلق****چون نکو بنگری همان هم نیست
زانکه یک عید نیست در علام****که در او صد هزار ماتم نیست
خیز خاقانیا ز خوان جهان****که جهان میزبان خرم نیست
غزل شماره 36: مرا دانهٔ دل بر آتش فتاده است
مرا دانهٔ دل بر آتش فتاده است****از آن نعرهٔ من چنین خوش فتاده است
به هفت آسمان هشتمین در فزایم****ز دود دلی کاسمان‌وش فتاده است
من آن آب نادیه نخل بلندم****که از جان من در من آتش فتاده است
غلط گفته‌ام نخل چه؟ کز دو دیده****چو نیلوفرم آب مفرش فتاده است
دلم عافیت می‌شمارد بلا را****بنام ایزد این دل بلاکش فتاده است
امیدم به اندازهٔ دل رسیده است****خدنگم به بالای ترکش فتاده است
منم خرم و یک فتاده است نقشم****شما غمگن و نقشتان شش فتاده است
بر اسب بلا من به منزل رسیدم****کجائی تو کز بادت ابرش فتاده است
من و گوشه‌ای کمتر از گوش ماهی****که گیتی چو دریا مشوش فتاده است
عجب کعبتینی است بی‌نقش گیتی****ولی تخت نردش منقش فتاده است
منه بیش خاقانیا بر جهان دل****که عاشق کش است ارچه دلکش فتاده است
غزل شماره 37: من ندانستم که عشق این رنگ داشت
من ندانستم که عشق این رنگ داشت****وز جهان با جان من آهنگ داشت
دستهٔ گل بود کز دورم نمود****چون بدیدم آتش اندر چنگ داشت
عافیترا خانه همچون سیم رفت****زآنکه دست عقل زیر سنگ داشت
صبر بیرون تاخت از میدان عشق****در سر آمد زانکه میدان تنگ داشت
از جفا تا او چهار انگشت بود****از وفا تا عهد صد فرسنگ داشت
دل بماند از کاروان وصل او****زآنکه منزل دور و مرکل لنگ داشت
نالهٔ خاقانی از گردون گذشت****کار غنون عشق تیز آهنگ داشت
غزل شماره 38: چه نشینم که فتنه بر پای است
چه نشینم که فتنه بر پای است****رایت عشق پای برجای است
هرچه بایست داشتم الحق****محنت عشق نیز می‌بایست
صبر با این بلا ندارد پای****بگریزد نه بند بر پای است
راستی به که صبر معذوراست****بر سر تیغ چون توان پای است
بیخ امید من ز بن برکند****آنکه شاخ زمانه پیرای است
کار من بد شده است و بدتر ازین****هم شود، تا فلک بر این رای است
از که نالم بگو ز کارگزار****یا از آن کس که کار فرمای است
ناله دارد ز زخم، مار سلیم****مار از آن کس که ما را فسای است
خیز خاقانی از نشیمن خاک****که نه بس جای راحت افزای است
غزل شماره 39: آن کز می خواجگی است سرمست
آن کز می خواجگی است سرمست****بر وی نزنند عاقلان دست
بی‌آنکه کسی فکند او را****از پایهٔ خود فرو فتد پست
مرغی که تواش همای خوانی****جغدی است کز آشیان ما جست
از پنجرهٔ صلاح برخاست****بر کنگردهٔ فساد بنشست
قلب سخن شکسته نامان****بر ما نتوان بدین بپیوست
گیرم که دلی درستمان نیست****باری نامی درستمان هست
تو طعنه زنی و ما همه کوه****تو سنگ زنی و ما همه طست
خاقانی را اگر سفیهی****هنگام جدل سخن فروبست
این هم ز عجایب خواص است****کالماس به زخم سرب بشکست
غزل شماره 40: فرمان ملک چه ساحری ساخت
فرمان ملک چه ساحری ساخت****کز سحر بهار آزری ساخت
در هندسه دست موسوی داشت****در شعبده صنع ساحری ساخت
شکل فلک دوازده برج****زین قصر دوازده دری ساخت
از بس که به صنعتش طرازید****نقاش طراز ساحری ساخت
از چهرهٔ چرخ برد زنگار****نزهتگه خسرو سری ساخت
وز روی شفق گرفت شنگرف****تصویر شهنشه فری ساخت
یک دریا گوهر از قلم راند****تا صورت شاه گوهری ساخت
شاه عجم اخستان که دین را****پیرایه ز عدل‌پروری ساخت
اسکندر وقت کز حسامش****عقل آینهٔ سکندری ساخت
غزل شماره 41: ای قول دل به رفیع‌الدرجات
ای قول دل به رفیع‌الدرجات****وز برائت به جهان داده برات
پنجم چار صفی از ملکان****هشتم هفت تنی از طبقات
رای رخشان تو بر چشمهٔ خضر****رفته بی‌زحمت راه ظلمات
خصم تو کور و تو آیینهٔ شرع****کور آیینه شناسد؟ هیهات
حاسد ار در تو گشاده است زبان****هم کنونش رسد آفات وفات
یک دو آواز برآید ز چراغ****گه مردن که بود در سکرات
که بناگه ز وطن کردی نقل****بیش یابی ز مانه حسنات
آن نبینی که یکی ده گردد****چون ز آحاد رسد در عشرات
و آنکه جای تو گرفت است آنجا****هیچ کس دانمش از روی صفات
که الف چون بشد از منزل یک****صفر بر جای الف کرد ثبات
ز تو تا غیر تو فرق است ارچه****نسب از آدم دارند به ذات
گرچه هر دو ز جلبت سنگند****فرق باشد ز منی تا به منات
دایم از باغ بقای تو رساد****به همه خلق نسیم برکات
خرقه‌داران تو مقبول چو لا****بدسگالان تو معزول چو لات
گررسد جنبش کلک تو به من****هیچ نقصت نرسد زین حرکات
که دل خستهٔ خاقانی را****از تحیات توبخشند حیات
غزل شماره 42: عیسی لب است یار و دم از من دریغ داشت
عیسی لب است یار و دم از من دریغ داشت****بیمار او شدم قدم از من دریغ داشت
آخر چه معنی آرم از آن آفتاب‌روی****کو بوی خود به صبح‌دم از من دریغ داشت
بوس وداعی از لب او چون طلب کنم****کز دور یک سلام هم از من دریغ داشت
من چون کبوتران به وفا طوق‌دار او****او کعبهٔ من و حرم از من دریغ داشت
از جور یار پیرهن کاغذین کنم****کو کاغذ و سر قلم از من دریغ داشت
من ز آب دیده نامه نوشتم هزار فصل****او ز آب دوده یک رقم از من دریغ داشت
خود یار نارد از دل خاقانی ای عجب****گوئی چه بود کاین کرم از من دریغ داشت
غزل شماره 43: دست قبا در جهان نافه گشای آمده است
دست قبا در جهان نافه گشای آمده است****بر سر هر سنگ باد غالیه‌سای آمده است
ابر مشعبد نهاد پیش طلسم بهار****هر سحر از هر شجر سحر نمای آمده است
لاله ز خون جگر در تپش آفتاب****سوخته دامن شده است لعل قبای آمده است
بلبل خوش نغمه زن هست بهار سخن****بین که عروش چمن جلوه نمای آمده است
فاخته در بزم باغ گوئی خاقانی است****در سر هر شاخسار شعر سرای آمده است
غزل شماره 44: ای باد صبح بین که کجا می‌فرستمت
ای باد صبح بین که کجا می‌فرستمت****نزدیک آفتاب وفا می‌فرستمت
این سر به مهر نامه بدان مهربان رسان****کس را خبر مکن که کجا می‌فرستمت
تو پرتو صفائی از آن، بارگاه انس****هم سوی بارگاه صفا می‌فرستمت
باد صبا دروغ زن است و تو راست گوی****آنجا برغم باد صبا می‌فرستمت
زرین قبا زره زن از ابر سحرگهی****کانجا چو پیک بسته قبا می‌فرستمت
دست هوا به رشتهٔ جانم گره زده است****نزد گره گشای هوا می‌فرستمت
جان یک نفس درنگ ندارد گذشتنی است****ورنه بدین شتاب چرا می‌فرستمت؟
این دردها که بر دل خاقانی آمده است****یک یک نگر که بهر دوا می‌فرستمت
غزل شماره 45: لعل او بازار جان خواهد شکست
لعل او بازار جان خواهد شکست****خندهٔ او مهر کان خواهد شکست
عابدان را پرده این خواهد درید****زاهدان را توبه آن خواهد شکست
هودج نازش نگنجد در جهان****لیک محمل برجهان خواهد شکست
پرنیان جوئی به پای پیل غم****دل چو پیل پرنیان خواهد شکست
روی گندم گون او در چشم ماه****خار راه کهکشان خواهد شکست
غمزه‌ش ار غوغا کند هیچش مگوی****کو طلسم آسمان خواهد شکست
دشمنان از داغ هجرش رسته‌اند****پل همه بر دوستان خواهد شکست
جای فریاد است خاقانی که چرخ****نالهٔ فریاد خوان خواهد شکست
غزل شماره 46: دیدی که یار چون ز دل ما خبر نداشت
دیدی که یار چون ز دل ما خبر نداشت****ما را شکار کرد و بیفکند و برنداشت
ما بی‌خبر شدیم که دیدیم حسن او****او خود ز حال بی‌خبر ما خبر نداشت
ما را به چشم کرد که تا صید او شدیم****زان پس به چشم رحمت بر ما نظر نداشت
گفتا جفا نجویم زین خود گذر نکرد****گفتا وفا نمایم زان خود اثر نداشت
وصلش ز دست رفت که کیسه وفا نکرد****زخمش به دل رسید که سینه سپر نداشت
گفتند خرم است شبستان وصل او****رفتم که بار خواهم دیدم که در نداشت
گفتم که بر پرم سوی بام سرای او****چه سود مرغ همت من بال و پر نداشت
خاقانی ارچه نرد وفا باخت با غمش****در ششدر اوفتاد که مهره گذر نداشت
غزل شماره 47: رخ تو رونق قمر بشکست
رخ تو رونق قمر بشکست****لب توقیمت شکر بشکست
لشکر غمزهٔ تو بیرون تاخت****صف عقلم به یک نظر بشکست
بر در دل رسید و حلقه بزد****پاسبان خفته دید و در بشکست
من خود از غم شکسته دل بودم****عشقت آمد تمامتر بشکست
نیش مژگان چنان زدی به دلم****که سر نیش در جگر بشکست
نرسد نامه‌های من به تو ز آنک****پر مرغان نامه‌بر بشکست
قصه‌ای می‌نوشت خاقانی****قلم اینجا رسید و سر بشکست
غزل شماره 48: از حال خود شکسته دلان را خبر فرست
از حال خود شکسته دلان را خبر فرست****تسکین جان سوختگان یک نظر فرست
جان در تب است از آن شکرستان لعل خویش****از بهر تب بریدن جان نیشکر فرست
گفتم به دل که تحفهٔ آن بارگاه انس****گر زر خشک نیست سخن‌های تر فرست
بودم در این حدیث که آمد خیال تو****کای خواجه ما سخن نشناسیم زر فرست
الماس و زهر بر سر مژگان چو داشتی****این سوی دل روان کن و آن زی جگر فرست
سر خواستی ز من هم ازین پای باز گرد****شمشیر و طشت راست کن و سوی سر فرست
خاقانیا سپاه غم آمد دو منزلی****جان را دو اسبه خیز به خدمت به در فرست
غزل شماره 49: زان زلف مشک رنگ نسیمی به ما فرست
زان زلف مشک رنگ نسیمی به ما فرست****یک موی سر به مهر به دست صبا فرست
زان لب که تا ابد مدد جان ما ازوست****نوشی به عاریت ده و بوسی عطا فرست
چون آگهی که شیفته و کشتهٔ توایم****روزی برای ما زی و ریزی به ما فرست
بندی ز زلف کم کن و زنجیر ما بساز****قندی ز لب بدزد و به ما خون‌بها فرست
بردار پرده از رخ و از دیده‌های ما****نوری که عاریه است به خورشید وافرست
گاهی به دست خواب پیام وصال ده****گه بر زبان باد سلام وفا فرست
خاقانی از تو دارد هردم هزار درد****آخر از آن هزار یکی را دوا فرست
باری گر این‌همه نکنی مردمی بکن****از جای برده‌ای دل او باز جا فرست
غزل شماره 50: روی تو دارد ز حسن آنچه پری آن نداشت
روی تو دارد ز حسن آنچه پری آن نداشت****حسن تو دارد ملک آنکه سلیمان نداشت
شو بده انصاف خویش کز همه روحانیان****حجرهٔ روح القدس به ز تو مهمان نداشت
در همه روی زمین به ز تو دارنده‌ای****بزم خلیفه ندید لشکر سلطان نداشت
خاک درت را فلک بوسه نیارست زد****ز آنکه دو عالم به نقد از پی تاوان نداشت
طیره از آنی که دل پای سریر تو را****هدیه بجز سر نیافت، تحفه بجز جان نداشت
آنچه ز سودای تو در دل خاقانی است****نیست به عالم سری کو پی تو آن نداشت
غزل شماره 51: به باغ وصل تو خاری، رقیب صد ورد است
به باغ وصل تو خاری، رقیب صد ورد است****به یاد روی تو دردی، طبیب صد درد است
هزار جان مقدس فدای روی تو باد****که زیر دامن زلف تو سایه پرورد است
به روزگار هوای تو کم شود نی نی****هوای تو عرضی نیست مادر آورد است
رسول من سوی تو باد صبح‌دم باشد****ازین قبل نفس باد صبح‌دم سرد است
سپر به مهر فکندم گمان به کینه مکش****به تیر غمزه بگو کو نه مرد ناورد است
به دل اسیر هوای تو گشت خاقانی****اگر به جان برهد هم سعادتی مرد است
غزل شماره 52: تیره زلفا بادهٔ روشن کجاست
تیره زلفا بادهٔ روشن کجاست****دیر وصلا رطل مرد افکن کجاست؟
جرعه زراب است بر خاکش مریز****خاک مرد آتشین جوشن کجاست؟
حلقهٔ ابریشم آنک ماه نو****لحن آن ماه بریشم زن کجاست؟
از دغا بازان نو یک جنس کو****وز حریفان کهن یک تن کجاست؟
در جهانی کو نه مرد است و نه زن****جز مخنث مرد کو یا زن کجاست؟
در شعار بندگی یاقوت‌وار****چون شبه آزاد دل جز من کجاست؟
سنگ دربر می‌دود گیتی چو آب****کاب عیشی یا دلی روشن کجاست؟
خام گفتار است خاقانی از آنک****پخته رنگی سوخته خرمن کجاست
غزل شماره 53: دردی است درد عشق که درمان پذیر نیست
دردی است درد عشق که درمان پذیر نیست****از جان گزیر هست و ز جانان گزیر نیست
شب نیست تا ز جنبش زنجیر مهر او****حلقهٔ دلم به حلقهٔ زلفش اسیر نیست
گفتا به روزگار بیابی وصال ما****منت پذیرم ارچه مرا دل‌پذیر نیست
دل بر امید وعدهٔ او چون توان نهاد****چون عمر پایدار و فلک دستگیر نیست
بار عتاب او نتوانم کشید از آنک****دل را سزای هودج او بارگیر نیست
بی‌کار ماند شست غم او که بر دلم****از بس که زخم هست دگر جای تیر نیست
خود پرده‌ام دراندم و خود گویدم که هان****خاقانیا خموش که جای نفیر نیست
اندر جهان چنان که جهان است در جهان****او را به هر صف که بجوئی نظیر نیست
او را نظیر هست به خوبی در این جهان****خاقان اکبر است که او را نظیر نیست
غزل شماره 54: شمع شب‌ها بجز خیال تو نیست
شمع شب‌ها بجز خیال تو نیست****باغ جان‌ها بجز جمال تو نیست
رو که خورشید عشق را همه روز****طالعی به ز اتصال تو نیست
شو که سلطان فتنه را همه سال****سپهی به ز زلف و خال تو نیست
رخش شوخی مران که عالم را****طاقت ضربت دوال تو نیست
سغبهٔ وعدهٔ محال توام****کیست کو سغبهٔ محال تو نیست
همه روز ار ز روی تو دورست****همه شب خالی از خیال تو نیست
ز آرزوها که داشت خاقانی****هیچ و همی بجز وصال تو نیست
غزل شماره 55: سر سودای تو را سینهٔ ما محرم نیست
سر سودای تو را سینهٔ ما محرم نیست****سینهٔ ما چه که ارواح ملایک هم نیست
کالبد کیست که بیند حرم وصل تو را****کانکه جان است به درگاه تو هم محرم نیست
خاک آن ره که سگ کوی تو بگذشت بر او****شیر مردان را از نافهٔ آهو کم نیست
هر دلی را که کبودی ز لب لعل تو داشت****خانقاهش بجز از زلف خم اندر خم نیست
بی‌دلی را که دمی با تو مهیا گردد****قیمت هر دو جهان نیمهٔ آن یکدم نیست
دیدهٔ شوخ تو را کشتن خلق آئین شد****تا کی این ظلم، در این دیده همانا نم نیست
زین خبر زلف تو شاد است به رنگش منگر****کاین سیه جامگی از کفر است از ماتم نیست
رو که سلطان جمالی تو و در عالم عشق****آخرین صف ز گدایان تو جز آدم نیست
چون به صد تیر بخستی دل خاقانی را****خود در آن، حقهٔ نوشین تو یک مرهم نیست
غزل شماره 56: ما به غم خو کرده‌ایم ای دوست ما را غم فرست
ما به غم خو کرده‌ایم ای دوست ما را غم فرست****تحفه‌ای کز غم فرستی نزد ما هردم فرست
جامه هامان چاک ساز و خانه‌هامان پاک سوز****خلعه‌هامان درد بخش و تحفه‌هامان غم فرست
چون به یاد ما رسی دستی به گرد خود برآر****گر همه اشکی به دست آید تو را، آن هم فرست
خستگی سینهٔ ما را خیالت مرهم است****ای به هجران خسته مارا، خسته را مرهم فرست
یوسف گم گشتهٔ ما زیر بند زلف توست****گه گهی ما را خبر زان زلف خم در خم فرست
زلف تو گر خاتم از دست سلیمان در ربود****آن بر او بگذار وز لعلت یکی خاتم فرست
رخت خاقانی در این عالم نمی‌گنجد ز غم****غمزه‌ای بر هم زن و او را بدان عالم فرست
غزل شماره 57: بس لابه که بنمودم و دل‌دار نپذرفت
بس لابه که بنمودم و دل‌دار نپذرفت****صد بار فغان کردم و یک‌بار نپذرفت
از دست غم هجر به زنهار وصالش****انگشت زنان رفتم و زنهار نپذرفت
گه سینه ز غم سوختم و دوست نبخشود****گه تحفه ز جان ساختم و یار نپذرفت
بس شب که نوان بودم بر درگه وصلش****تا روز مرا در زد و دیدار نپذرفت
گفتم که به مسمار بدوزم در هجرش****بسیار حیل کردم و مسمار نپذرفت
بر دشمن من زر به خروار برافشاند****وز دامن من در به انبار نپذرفت
پذرفت مرا اول و رد کرد به آخر****هان ای دل خاقانی پندار نپذرفت
غزل شماره 58: شوری ز دو عشق در سر ماست
شوری ز دو عشق در سر ماست****میدان دل از دو لشکر آراست
از یک نظرم دو دلبر افتاد****وز یک جهتم دو قبه برخاست
خورشید پرست بودم اول****اکنون همه میل من به جوزاست
در مشرق و مغرب دل من****هم بدر و هم آفتاب پیداست
جانم ز دو حور در بهشت است****کارم ز دو ماه بر ثریاست
گر یافته‌ام دو در عجب نیست****زیرا که دو چشم من دو دریاست
بالله که خطاست هرچه گفتم****والله که هرآنچه رفت سوداست
خاقانی را چه روز عشق است****با این غم روزگار کور است
روزی دارد سیاه چونانک****دشمن به دعای نیم شب خواست
غزل شماره 59: دل شد از دست و نه جای سخن است
دل شد از دست و نه جای سخن است****وز توام جای تظلم زدن است
دل تو را خواه قولا واحدا****تا تو خواهیش دو قولی سخن است
آنچه در آینه بینم نه منم****پرتو توست که سایه فکن است
نظرت نیست به من زانکه مرا****تن نماند و نظر جان به تن است
باد سردم بکشد شمع فلک****شمع جان در تنهٔ پیرهن است
هست دیگ هوست خام هنوز****خامی آن ز دم سرد من است
گل ز باغ رخت آن کس چیند****که چو گل زر ترش در دهن است
عالمی شیفتهٔ زلف تواند****زلف تو شیفتهٔ خویشتن است
کرده‌ام توبه ز می خوردن لیک****لب میگون تو توبه‌شکن است
نظر خاص تو خاقانی راست****گرت نظاره هزار انجمن است
غزل شماره 60: آن نازنین که عیسی دلها زبان اوست
آن نازنین که عیسی دلها زبان اوست****عود الصلب من خط زنار سان اوست
بس عقل عیسوی که ز مشکین صلیب او****زنار بندد ارچه فلک طیلسان اوست
هر دم لبش به خنده برآید مسیح نو****مانا که مریمی دگر اندر دهان اوست
فرسوده‌تر ز سوزن عیسی تن من است****باریکتر ز رشتهٔ مریم لبان اوست
آن لعل را به رشتهٔ مریم که درکشید****از سوزن مسیح که شکل میان اوست
گر بر دلم زبور بخوانند نشنود****کانجیر مرغش از لب انجیل خوان اوست
پیران کعبه لاف ز خاقانی آورند****ترسای روم کیست که خاقانی آن اوست
غزل شماره 61: عیسی لبی و مرده دلم در برابرت
عیسی لبی و مرده دلم در برابرت****چون تخم پیله زنده شوم باز دربرت
چون شمع ریزم از مژه سیلاب آتشین****ز آن لب که آتش است و عسل می‌دهد برت
گر خود مگس شوم ننشینم بر آن عسل****ترسم ز نیش چشم چو زنبور کافرت
یاقوت هست زادهٔ خورشید نی مگوی****خورشید هست زادهٔ یاقوت احمرت
خون ریز ماست غمزهٔ جادوت پس چرا****خونین سلب شده است لب معجز آورت
مانا که هم لبت خورد آن خون که غمزه ریخت****کاینک نشان خون به لب شکرین درت
از نشترت سلاح دو بادام گاه جنگ****چشمم چو پسته پر رگ خونین ز نشترت
خاقانیی که بستهٔ بادام چشم توست****چون پسته بین گشاده دهان در برابرت
غزل شماره 62: گر هیچ شبی وصل دلارام توان یافت
گر هیچ شبی وصل دلارام توان یافت****با کام جهان هم ز جهان کام توان یافت
دل هیچ نیارامد چون عشق بجنبد****در آتش سوزنده چه آرام توان یافت
جان یاد لبش می‌کند ای کاش نکردی****کان لب نه شکاری است که مادام توان یافت
من سوختم آوخ ز هوس پختن او لیک****بی‌آتش رز دیگ هوس خام توان یافت
خاقانی اگر یار نیابی چکنی صبر****کاین دولت از ایام به ایام توان یافت
نامت نشود تا نشوی سوختهٔ عشق****کز داغ پس از سوختگی نام توان یافت
غزل شماره 63: چه گویی ز لب دوست شکر وام توان خواست
چه گویی ز لب دوست شکر وام توان خواست****چنان سخت کمان کوست ازو کام توان خاست
به وصل لب آن ماه به زر یافت توان راه****کز آن لب به یکی ماه یکی جام توان خواست
چو او تند کند خوی، مبر نام لب اوی****که حاجت ز چنان روی به هنگام توان خواست
به وصلش رسم این بار گر ایام شود یار****که یاری به چنین کار ز ایام توان خواست
دلی کافت جان جست دلارام چنان جست****نه زو صبر توان جست نه آرام توان خواست
مه خاقانی و مه‌کام که دارد طمع خام****کز آن فتنهٔ ایام چه انعام توان خواست
غزل شماره 64: کیست که در کوی تو فتنهٔ روی نیست
کیست که در کوی تو فتنهٔ روی نیست****وز پی دیدار تو بر سر کوی تو نیست
فتنه به بازار عشق بر سر کار است از آنک****راستی کار او جز خم موی تو نیست
روی تو جان پرورد خوی تو خونم خورد****آه که خوی بدت در خور روی تو نیست
با غم هجران تو شادم ازیرا مرا****طاقت هجر تو هست طاقت خوی تو نیست
روی من از هیچ آب بهره ندارد از آنک****آب من از هیچ روی بابت جوی تو نیست
بوی تو باد آورد دشمن بادی از آنک****جان چو خاقانیی محرم بوی تو نیست
غزل شماره 65: عشق تو قضای آسمانی است
عشق تو قضای آسمانی است****وصل تو بقای جاودانی است
در سایهٔ زلف تو دل من****همسایهٔ نور آسمانی است
بربود دلم کمند زلفت****حقا که مرا بدو گمانی است
پیداست چو آفتاب کان دل****در سایهٔ زلف تو نهانی است
عشق تو به جان خریدم ارچه****آتش همه جای رایگانی است
هرچند بر آستان کویت****گردون به محل پاسبانی است
دل جوئی کن که نیکوان را****دل جوئی رسم باستانی است
خاقانی را به دولت تو****کار سخنان هزار کانی است
غزل شماره 66: میخور که جهان حریف جوی است
میخور که جهان حریف جوی است****آفاق ز سبزه تازه روی است
بر عیش زدند ناف عالم****اکنون که بهار نافه بوی است
از زهد کنار جوی کاین وقت****وقت طرب و کنار جوی است
شو خوانچه کن و چمانه در خواه****زان یوسف ما که گرگ خوی است
گرگ آشتی است روز و شب را****و آن بت شب و روز جنگ‌جوی است
خاقانی گفت خاک اویم****جان و سر او که راست گوی است
گفتی ز سگان کیست افضل****گر هست هم از سگان اوی است
غزل شماره 67: دل را ز دم تو دام روزی است
دل را ز دم تو دام روزی است****وز صاف تو درد خام روزی است
از ساقی مجلس تو ما را****از دور خیال جام روزی است
جان خاک تو شد که خاک را هم****از جرعهٔ ناتمام روزی است
مرغی است دلم بلندپرواز****اما ز قضاش دام روزی است
ناکام شدم به کام دشمن****تا خود ز توام چه کام روزی است
زان پای بر آتشم که دل را****بر خاک درت مقام روزی است
ماندم به شمار هجر و وصلت****تا زین دو مرا کدام روزی است
فتواست به خون من غمت را****الحق غم تو حرام روزی است
خاقانی را زیاد خواندی****کورا ز وجود نام روزی است
غزل شماره 68: ای دل به عشق بر تو که عشقت چه درخور است
ای دل به عشق بر تو که عشقت چه درخور است****در سر شدی ندانمت ای دل چه در سر است
درد کهنت بود برآورد روزگار****این درد تازه روی نگوئی چه نوبر است
شهری غریب دشمن و یاری غریب حسن****اینجا چه جای غم‌زدگان قلندر است
گفتم مورز عشق بتان گرچه جور عشق****انصاف می‌دهم که ز انصاف خوشتر است
اینجا و در دمشق ترازوی عاشقی است****لاف از دمشق بس که ترازوت بی‌زر است
اکنون که دیدی آن سر زنجیر مشک پاش****زنجیر می‌گسل که خرد حلقه بر در است
جوجو شدی برابر آن مشک و طرفه نیست****هرجا که مشک بینی جوجو برابر است
از کس دیت مخواه که خونریز تو تویی****نقب از برون مجوی که دزد اندرون در است
خاقانی است و چند هزار آرزوی دل****دل را چه جای عشق و چه پروای دلبر است
بیچاره زاغ را که سیاه است جمله تن****از جمله تن سپیدی چشمش چه درخور است
غزل شماره 69: خاکی دلم که در لب آن نازنین گریخت
خاکی دلم که در لب آن نازنین گریخت****تشنه است کاندر آبخور آتشین گریخت
نالم چو ز آب آتش و جوشم چو ز آتش آب****تا دل در آب و آتش آن نازنین گریخت
آدم فریب گندم‌گون عارضی بدید****شد در بهشت عارض آن حور عین گریخت
تا دل به کفر دعوت زلفش قبول کرد****کفرش خوش آمد از من مسکین به کین گریخت
بیرون گریخت از ره چشمم میان اشک****الا به پای آب نشاید چنین گریخت
آن لاشه جست ز آخور سنگین هندوان****در مرغزار سنبل آهوی چین گریخت
در کوی عشق دیوی و دیوانگی است عقل****بس عقل کو ز عشق ملامت گزین گریخت
از زعفران روی من و مشک زلف دوست****تعویذ کرده‌ام ز من آن دیو ازین گریخت
خاقانیا حدیث فلک در زمین به است****کامسال طالعت ز فلک در زمین گریخت
غزل شماره 70: خه که دگر باره دل، درد تو در برگرفت
خه که دگر باره دل، درد تو در برگرفت****باز به پیرانه سر، عشق تو از سر گرفت
یار درآمد به کوی، شور برآمد ز شهر****عشق در آمد ز بام، عقل ره درگرفت
لعل تو یک خنده زد، مرده دلی زنده کرد****حسن تو یک شعله زد، سوخته‌ای درگرفت
تاختن آورد هجر، تیغ بلا آخته****زحمت هستی ما، از ره ما برگرفت
شیر به چنگال عنف، گردن آهو شکست****باز به منقار قهر، بال کبوتر گرفت
صبر و دل و دین ما جمله ز ما بستند****روح مجرد بماند دامن دل برگرفت
غزل شماره 71: به دو میگون لب و پسته دهنت
به دو میگون لب و پسته دهنت****به سه بوس خوش و فندق شکنت
به زره پوش قد تیر وشت****به کمانکش مژهٔ تیغ زنت
به حریر تن و دیبای رخت****به ترنج بر و سیل دقنت
به دو نرگس، به دو سنبل، به دو گل****بر سر سرو صنوبر فکنت
به می عبهر آن سرخ گلت****به خوی عنبر آن یاسمنت
به گهرهای تر از لعل لبت****به حلی‌های زر از سیم تنت
به فروغ رخ زهره صفتت****به فریب دل هاروت فنت
به نگین لب و طوق غببت****این ز برگ گل و آن، از سمنت
به دو مخمور عروس حبشیت****خفته در حجلهٔ جزع یمنت
به بناگوش تو و حلقهٔ گوش****به دو زنجیر شکن بر شکنت
به سرشک تر و خون جگرم****بسته بیرون و درون دهنت
به شرار دل و دود نفسم****مانده بر عارض جعد کشنت
به نیاز دل من در طلبت****بگداز تن من در حزنت
به دو تا موی که تعویذ من است****یادگار از سر مشکین رسنت
به نشانی که میان من و توست****نوش مرغان و نوای سخنت
که مرا تا دل و جان است بجای****جای باشد به دل و جان منت
دوست‌تر دارمت از هر دو جهان****دوست‌تر دارم از خویشتنت
تو بمان دیر که خاقانی را****دل نمانده است ز دیر آمدنت
غزل شماره 72: هر که در عاشقی قدم نزده است
هر که در عاشقی قدم نزده است****بر دل از خون دیده نم نزده است
او چه داند که چیست حالت عشق****که بر او عشق، تیر غم نزده است
عشق را مرتبت نداند آنک****همه جز در وصال کم نزده است
دل و جان باخته است هر دو بهم****گرچه با دل‌ربای دم نزده است
آتش عشق دوست در شب و روز****بجز اندر دلم علم نزده است
یارب این عشق چیست در پس و پیش****هیچ عاشق در حرم نزده است
آه از آن سوخته‌دل بریان****کو بجز در هوات دم نزده است
روز شادیش کس ندید و چه روز****باد شادی قفاش هم نزده است
شادمان آن دل از هوای بتی****که بر او درد و غم رقم نزده است
غزل شماره 73: جو به جو عشقت شمار دم زدن بر من گرفت
جو به جو عشقت شمار دم زدن بر من گرفت****جوجوم کرد و چو بشنید آه من بر من گرفت
آهی از عشقت درون دل نهان می‌داشتم****چون برون شد بی‌من او راه دهن بر من گرفت
عشقت آتش در من افکند و مرا گفتا منال****نالهٔ آتش بگاه سوختن بر من گرفت
دل به دست خویشتن شد کشته در پای غمت****خود به خود کرد این و جرم خویشتن بر من گرفت
عشق می‌خواهد که چون لاله برون آیم ز پوست****من چو گل بودم درون پیرهن بر من گرفت
گفتم آخر درد خاقانی دوا یابد به صبر****چون طبیب عشق بشنید این سخن بر من گرفت
غزل شماره 74: سر و زر کو که منت یارم جست
سر و زر کو که منت یارم جست****فرصت آمدنت یارم جست
بن مویی ز دلم کم نشود****سر موئی ز تنت یارم جست
نه میی از قدحت یارم خواست****نه گلی از چمنت یارم جست
نه من آیم نه توام دانی خواند****نه تو آئی نه منت یارم جست
گم شد از من دل من چون دهنت****نه دلم نه دهنت یارم جست
چون کنم قصه لبت کشت مرا****که قصاص از سخنت یارم جست
هم شوم زنده چو تخم قز اگر****جای در پیرهنت یارم جست
بر تو نظاره هزار انجمن است****از کدام انجمنت یارم جست
من کیم کز شکر و پستهٔ تو****بوس فندق‌شکنت یارم جست
وطنت در دل خاقانی باد****تا مگر زان وطنت یارم جست
غزل شماره 75: یارب آن خال بر آن لب چه خوش است
یارب آن خال بر آن لب چه خوش است****بر هلالش نقط از شب چه خوش است
دهنش حلقهٔ تنگ زره است****نقطه بر حلقهٔ مرکب چه خوش است
مه سپر کرده و شب ماه سپر****به سپر برزده کوکب چه خوش است
بر لبش خال ز گازم اثر است****اثر گاز بر آن، لب چه خوش است
زلف دستارچه و غبغب طوق****زیر دستارچه غبغب چه خوش است
گوشوارش به پناه خم زلف****خوشه در سایهٔ عقرب چه خوش است
دل در آن زلف معنبر چه نکوست****مرغ در دام معقرب چه خوش است
پشت دست آینهٔ روی کند****او بدان آینه معجب چه خوش است
سنبلش لرزد و گل خوی گیرد****آن خوی و لرزهٔ بی‌تب چه خوش است
بر درش حلقه بگوشم چو درش****از در آن ناله مرتب چه خوش است
کشت چشمش دل خاقانی را****او بدین واقعه یارب چه خوش است
غزل شماره 76: در عشق تو عافیت حرام است
در عشق تو عافیت حرام است****آن را که نه عشق پخت خام است
کس را ز تو هیچ حاصلی نیست****جز نیستیی که بر دوام است
صد ساله ره است راه وصلت****با داعیهٔ تو نیم گام است
شهری ز تو مست عشق و ما هم****این باد ندانم از چه جام است
ز آن نیمه که پاک بازی ماست****با درد تو داو ما تمام است
ز آنجا که جفای توست بر ما****دیدار تو تا ابد حرام است
هر دل ز تو با هزار داغ است****هر داغی را هزار نام است
خاقانی را ز دل خبر پرس****تا داغ به نام او کدام است
غزل شماره 77: به جائی رسید عشق که بر جای جان نشست
به جائی رسید عشق که بر جای جان نشست****سلامت کرانه کرد، خود اندر میان نشست
برآمد سپاه عشق به میدان دل گذشت****درآمد خیال دوست در ایوان جان نشست
مرا باز تیغ صبر بفرسود و زنگ خورد****مگر رنگ بخت داشت بر او زنگ از آن نشست
فغان از بلای عشق که در جانم اوفتاد****تو گفتی خدنگ بود که در پرنیان نشست
مرا دی فریب داد که خاقانی آن ماست****به امید این حدیث چگونه توان نشست
غزل شماره 78: چرا ننهم؟ نهم دل بر خیالت
چرا ننهم؟ نهم دل بر خیالت****چرا ندهم؟ دهم جان در وصالت
بپویم بو که در گنجم به کویت****بجویم بو که دریابم جمالت
کمالت عاجزم کرد و عجب نیست****که تو هم عاجزی اندر کمالت
شبم روشن شده است و من ز خوبی****ندانم بدر خوانم یا هلالت
مرا پرسی که دل داری؟ چه گویم****که بس مشکل فتاده است این سؤالت
خیالت دوش حالم دید گفتا****که دور از حال من زار است حالت
ز خاقانی خیالی ماند و آن نیز****مماناد ار بماند بی‌خیالت
غزل شماره 79: هر که به سودای چون تو یار بپرداخت
هر که به سودای چون تو یار بپرداخت****همتش از بند روزگار بپرداخت
در غم تو سخت مشکل است صبوری****خاصه که عالم ز غم‌گسار بپرداخت
عشق تو در مرغزار عقل زد آتش****از تر و از خشک مرغزار بپرداخت
لعل تو عشاق را به قیمت یک بوس****کیسه بجای یکی هزار بپرداخت
هجر تو افتاد در خزانهٔ عمرم****اولش از نقد اختیار بپرداخت
خاطر خاقانی از برای وصالت****گوشهٔ دل را به انتظار پرداخت
غزل شماره 80: دلم در بحر سودای تو غرق است
دلم در بحر سودای تو غرق است****نکو بشنو که این معنی نه زرق است
فراقت ریخت خونم این چه تیغ است****نفاقت سوخت جانم این چه برق است
جهان بستد ز ما طوفان عشقت****امانی ده که ما را بیم غرق است
تو هم هستی در این طوفان ولیکن****تو را تا کعب و ما را تا به فرق است
اگرچه دیگری بر ما گزیدی****ندانستی کز او تا ما چه فرق است
غزل شماره 81: بگشا نقاب رخ که ز ره بر در آیمت
بگشا نقاب رخ که ز ره بر در آیمت****بربند عقد در که کنون دربر آیمت
بنشان خروش زیور و بنشین به بانگ در****کز بس خروش زارتر از زیور آیمت
آمد کبوتر تو و نامه رساند و گفت****پیش از کبوتر آمدن از در درآیمت
بربسته زر چهره به پای کبوترت****سینه‌کنان چو باز گشاده پر آیمت
مهتاب‌وار در خزم از روزن آنچنانک****نگذاردم رقیب که سوی در آیمت
یا از کنار بام چو سایه درافتمت****یا از میان خانه چو ذره درآیمت
تا آفتاب دامن زرکش کشان به ناز****من غرق نیل و چشم چو نیلوفر آیمت
رفتم که از پی تو به دامن زر آورم****و اینک چو دامن تو همه تن زر آیمت
از شرم آنکه نیست ره آورد به ز جان****چون زلف تو به لرزه فکنده سرآیمت
بر خاک نیم‌روی نهم پیش تو چو سگ****وانگه چو سگ به لابه بلاکش‌تر آیمت
بر پایت از سگان کیم من که سر نهم****پای سگان کوی تو بوسم گر آیمت
بینی ز اشک روی که چون پشت آینه****حلقه بگوش و غرق زر و گوهر آیمت
بر بوی آنکه بوی تو جان بخشدم چو می****جان بر میان گداخته چون ساغر آیمت
روی تو خوان سیم و لبت خوش نمک بود****من ز آب دیده با نمکی دیگر آیمت
چون ماه سی‌شبه که به خورشید درخزد****اندر خزم به بزمت و در بستر آیمت
تو دود برکنی و در آتش نهیم نعل****من نعل اسب بندم و چون آذر آیمت
غزل شماره 82: علم عشق عالی افتاده است
علم عشق عالی افتاده است****کیسهٔ صبر خالی افتاده است
اختیاری نبود عشق مرا****که ضروری و حالی افتاده است
اختر عشق را به طالع من****صفت بی‌زوالی افتاده است
دست بر شاخ وصل او نرسد****ز آنکه در اصل عالی افتاده است
خوش بخندم چو زلف او بینم****زآنکه شکلش هلالی افتاده است
هرچه دارد ضمیر خاقانی****در غمش حسب حالی افتاده است
غزل شماره 83: فلک در نیکوئی انصاف دادت
فلک در نیکوئی انصاف دادت****سرگردن کشان گردن نهادت
جهان از فتنه آبستن شد آن روز****که مادر در جهان حسن زادت
جهانی نیم کشت ناوک توست****ندیده هیچ کس زخم گشادت
به شام آورد روز عمر ما را****امید وعدهای بامدادت
نهان حال ما نزد تو پیداست****که سهم الغیب در طالع فتادت
ز بس خون‌ها که می‌ریزی به غمزه****شمار کشتگان ناید به یادت
گر از خون ریختن شرمت نیاید****ز رنج غمزه باری شرم بادت
همه در خون خاقانی کنی سعی****نگوئی آخر این فتوی که دادت
غزل شماره 84: بتی کز طرف شب مه را وطن ساخت
بتی کز طرف شب مه را وطن ساخت****ز سنبل سایبان بر یاسمن ساخت
نه بس بود آنکه جزعش دل شکن بود****بشد یاقوت را پیمان شکن ساخت
دروغ است آن کجا گویند کز سنگ****فروغ خور عقیق اندر یمن ساخت
دل یار است سنگین پس چه معنی****که عشق او عقیق از چشم من ساخت
من از دل آن زمانی دست شستم****که شد در زلف آن دلبر وطن ساخت
کنون اندوه دل هم دل خورد ز آنک****هلاک خویشتن از خویشتن ساخت
به کرم پیله می‌ماند دل من****که خود را هم به دست خود کفن ساخت
ز خاقانی چه خواهد دیگر این دل****نه بس کورا به محنت ممتحن ساخت
حرف د
غزل شماره 85: آن‌ها که محققان راهند
آن‌ها که محققان راهند****در مسند فقر پادشاهند
در رزم، یلان بی‌نبردند****در بزم، سران بی‌کلاهند
کعبه صفت‌اند و راه پیمای****باور کنی آسمان و ماهند
بر چرخ زنند خیمهٔ آه****هم خود به صفت میان آهند
بازیچهٔ دهرشان بنفریفت****زانگه که در این خیال کاهند
مستان شبانه‌اند اما****صاحب خبران صبح‌گاهند
خاقانی‌وار در دو عالم****از دوست رضای دوست خواهند
غزل شماره 86: با او دلم به مهر و محبت نشانه بود
با او دلم به مهر و محبت نشانه بود****سیمرغ وصل را دل و جان آشیانه بود
بودم معلم ملکوت اندر آسمان****از طاعتم هزار هزاران خزانه بود
بر درگهم ز خیل ملایک بسی سپاه****عرش مجید ذات مرا آشیانه بود
هفت صد هزار سال به طاعت گذاشتم****امید من ز خلق برین جاودانه بود
در راه من نهاد ملک دام حکم خویش****آدم میان حلقهٔ آن دام، دانه بود
آدم ز خاک بود و من از نور پاک او****گفتم منم یگانه و او خود یگانه بود
گویند عالمان که نکردی تو سجده‌ای****نزدیک اهل معرفت این خود فسانه بود
می‌خواست او نشانهٔ لعنت کند مرا****کرد آنچه خواست آدم خاکی بهانه بود
بر عرش بد نوشته که ملعون شود کسی****برد آن گمان به هرکس و برخود گمان نبود
خاقانیا تو تکیه به طاعات خود مکن****کاین پند بهر دانش اهل زمانه بود
غزل شماره 87: طریق عشق رهبر برنتابد
طریق عشق رهبر برنتابد****جفای دوست داور برنتابد
به عیاری توان رفتن ره عشق****که این ره دامن تر برنتابد
هوا چون شحنه شد بر عالم دل****خراج از عقل کمتر برنتابد
سری را کاگهی دادند ازین سر****گران‌باری افسر برنتابد
سر معشوق داری سر درانداز****که عاشق زحمت سر برنتابد
به وام از عشق جانی چند برگیر****که یک جان ناز دلبر برنتابد
ز کوی عشق خاقانی برون شو****که او یار قلندر بر نتابد
غزل شماره 88: عقل در عشق تو سرگردان بماند
عقل در عشق تو سرگردان بماند****چشم جان در روی تو حیران بماند
در ره سرگشتگی عشق تو****روز و شب چون چرخ سرگردان بماند
چون ندید اندر دو عالم محرمی****آفتاب روی تو پنهان بماند
هرکه چوگان سر زلف تو دید****همچو گویی در سر چوگان بماند
هر که سر گم کرد و دل در کار تو****چون سر زلف تو بی‌سامان بماند
هرکه یکدم آب دندان تو دید****تا ابد انگشت بر دندان بماند
هرکه جست آب حیات از لعل تو****جاودان در ظلمت هجران بماند
گر کسی را وصل دادی بی‌طلب****دیدم آن در درد بی‌درمان بماند
ور کسی را با تو یکدم دست بود****عمرها در هر دو عالم زان بماند
حاصل خاقانی از سودای تو****چشم گریان و دل بریان بماند
غزل شماره 89: دل کشید آخر عنان چون مرد میدانت نبود
دل کشید آخر عنان چون مرد میدانت نبود****صبر پی گم کرد چون هم‌دست دستانت نبود
صد هزاران گوی زرین داشت چرخ از اختران****ز آن همه یک گوی در خورد گریبانت نبود
ماه در دندان گرفته پیشت آورد آسمان****زآنکه در روی زمین چیزی به دندانت نبود
قصد دل کردی نگویم کان رگی با جان نداشت****لیک جان آن داشت کان آهنگ با جانت نبود
خوش‌دلی گفتی که داری الله الله این مگوی****بود این دولت مرا اما به دورانت نبود
فتنه را برسر گرفتم چون سرکار از تو داشت****عقل را در پا فکندم چون بفرمانت نبود
وصل تو درخواستم از کعبتین یعنی سه شش****چون بدیدم جز سه یک از دست هجرانت نبود
از جفا بر حرف تو انگشت نتوانم نهاد****کز وفا تا تو توئی حرفی به دیوانت نبود
آتش غم در دل تابان خاقانی زدی****این همه کردی و می‌گویم که تاوانت نبود
غزل شماره 90: دولت عشق تو آمد عالم جان تازه کرد
دولت عشق تو آمد عالم جان تازه کرد****عقل، کافر بود آن رخ دید و ایمان تازه کرد
داغ دلها را به سحر آن جزع جادو تاب داد****باغ جان‌ها را به شرط آن لعل رخشان تازه کرد
تا ز عهد حسن تو آوازه شد در شرق و غرب****آسمان با عشق‌بازی عهد و پیمان تازه کرد
عشق نو گر دیر آمد در دل سودائیان****هر که را درد کهن‌تر یافت درمان تازه کرد
نور تو صحرا گرفت و اشک من دریا نمود****موسی آتش باز دید و نوح طوفان تازه کرد
بر دل ما عید کرد اندوه تو وز صبر ما****هرچه فربه دید ناگه کشت و قربان تازه کرد
هر کجا لعل تو نوش افشاند چشم ما به شکر****در شکر ریز جمالت گوهر افشان تازه کرد
از لبت هر سال ما را شکری مرسوم بود****سال نو گشت آخر آن مرسوم نتوان تازه کرد
شاد باش از حسن خود کز وصف تو سحر حلال****طبع خاقانی به نظم آورد و دیوان تازه کرد
تازگی امروز از اشعار او بیند عراق****کو شعار مدحت شاه خراسان تازه کرد
غزل شماره 91: دل پیش خیال تو صد دیده برافشاند
دل پیش خیال تو صد دیده برافشاند****در پای تو هر ساعت جانی دگر افشاند
لعلت به شکرخنده بر کار کسی خندد****کو وقت نثار تو بر تو شکر افشاند
شو آینه حاضر کن در خنده ببین آن لب****گر دیده نه‌ای هرگز کاتش گهر افشاند
از هجر تو در چشمم خورشید شود سفته****از بس که مرا الماس اندر بصر افشاند
نیش سر مژگانت ببرید رگ جانم****زان هر نفسی چشمم خون جگر افشاند
گر در همه عمر از تو وصلی رسدم یک شب****مرغ سحری بینی حالی که پر افشاند
بر تارک خاقانی از وصل کلاهی نه****تا دامن خرسندی از خلق برافشاند
غزل شماره 92: صد یک حسن تو نوبهار ندارد
صد یک حسن تو نوبهار ندارد****طاقت جور تو روزگار ندارد
عشق تو گر برقرار کار بماند****کار جهان تا ابد قرار ندارد
تیغ جفا در نیام کن که زمانه****مرد نبرد چو تو سوار ندارد
بر تو مرا اختیار نیست که شرط است****کانکه تو را دارد اختیار ندارد
از تو نشاید گریخت خاصه در این دور****مردم آزاده زینهار ندارد
آنکه غم عشق توست ناگزرانش****عذر چه آرد که غم‌گسار ندارد
خوی تو دانم حدیث بوسه نگویم****مار گزیده قوام مار ندارد
ای دل خاقانی از سلامت بس کن****عشق و سلامت بهم شمار ندارد
غزل شماره 93: تب دوشین در آن بت چون اثر کرد
تب دوشین در آن بت چون اثر کرد****مرا فرمود و هم در شب خبر کرد
برفتم دست و لب خایان که یارب****چه تب بود اینکه در جانان اثر کرد
بدیدم زرد رویش گرم و لرزان****چو خورشیدی که زی مغرب سفر کرد
بفرمودم که حاضر گشت فصاد****برای فصد، قصد نیشتر کرد
بهر نیشی که بر قیفال او زد****مرا صد نیش هندی در جگر کرد
مرا خون از رگ جان ریخت لیکن****ورا خون از رگ و بازو بدر کرد
به نوک غمزه هر خون کو ز من ریخت****ز راه دستش اندر طشت زر کرد
تو گفتی روی خاقانی است آن طشت****که خون دیده بر وی رهگذر کرد
غزل شماره 94: هر تار ز مژگانش تیری دگر اندازد
هر تار ز مژگانش تیری دگر اندازد****در جان شکند پیکان چون در جگر اندازد
کافر که رخش بیند با معجزهٔ لعلش****تسبیح در آویزد، زنار دراندازد
دلها به خروش آید چون زلف برافشاند****جان‌ها به سجود آید چون پرده براندازد
در عرضگه عشقش فتنه سپه انگیزد****در رزمگه زلفش گردون سپر اندازد
شکرانهٔ آن روزی کاید به شکار دل****من زر و سراندازم گر کس شکر اندازد
از روی کله داری بر فرق سراندازان****از سنگ‌دلی هر دم سنگی دگر اندازد
هان ای دل خاقانی جانبازتری هر دم****در عشق چنین باید آن کس که سراندازد
این تحفهٔ طبعی را بطراز و به دریا ده****باشد که به خوارزمش دریا به در اندازد
تا تازه کند نامش در بارگه شاهی****کافلاک به نام او طرز دگر اندازد
غزل شماره 95: عذر از که توان خواست که دلبر نپذیرد
عذر از که توان خواست که دلبر نپذیرد****افغان چه توان کرد که داور نپذیرد
زرگونهٔ من دارد و گر زر دهم او را****ننگ آیدش از گونهٔ من زر نپذیرد
صد عمر به کار آید یک وعدهٔ او را****کس عمر ابد یک نفس اندر نپذیرد
از دیده به بالاش فرو بارم گوهر****آن سنگ‌دل افسوس که گوهر نپذیرد
جان پیشکش او بتوان کرد ولیکن****بر جان چه توان کرد مزید ار نپذیرد
پروانهٔ وصل از سر و زر خواهد مرفق****آن شحنهٔ حسن از چه سر و زر نپذیرد
خاقانی اگر رشوه دهد خال و لبش را****ملک دو جهان خواهد و کمتر نپذیرد
غزل شماره 96: عشق تو چون درآید شور از جهان برآید
عشق تو چون درآید شور از جهان برآید****دلها در آتش افتد دود از میان برآید
در آرزوی رویت بر آستان کویت****هر دم هزار فریاد از عاشقان برآید
تا تو سر اندر آری صد راز سر برآری****تا تو ببر درآئی صد دل ز جان برآید
خوی زمانه داری ممکن نشد که کس را****یک سود در زمانه بی‌صد زیان برآید
کارم بساز دانم بر تو سبک نشیند****جانم مسوز دانی بر من گران برآید
هر آه کز تو دارم آلودهٔ شکایت****از سینه گر برآید هم با روان برآید
خاقانی است و جانی از غم به لب رسیده****چون امر تو درآید هم در زمان برآید
غزل شماره 97: عشق تو به گرد هر که برگردد
عشق تو به گرد هر که برگردد****از زلف تو بی‌قرارتر گردد
تاج آن دارد که پیش تخت تو****چون دائره جمله تن کمر گردد
مرد آن باشد که پیش تیغ تو****چون آینه جمله رخ سپر گردد
در عشق تو تر نیامدن شرط است****کایینه سیه شود چو تر گردد
بر هر که رسید زخم هجرانت****گر سد سکندر است درگردد
زر خواستهٔ جهودم ار دارم****چندان که به آفتاب درگردد
زر داند ساخت کار من آری****کار همه کس به زر چو زر گردد
امروز بساز کار ما گر نی****فردا همه کارها دگر گردد
خاقانی را چه خیزد از وصلت****آن روز که روز عمر برگردد
غزل شماره 98: آن زمان کو زلف را سر می‌برد
آن زمان کو زلف را سر می‌برد****از صبا پیوند عنبر می‌برد
در غم زنجیر مشکینش فلک****هر زمان زنجیر دیگر می‌برد
در جمال روی او نظارگی****دست را حالی به خنجر می‌برد
پس عجب نی گر رگ ایمان ما****نیش آن مژگان کافر می‌برد
این عجب‌تر، کان لب نوشین به لطف****گردنان را سر به شکر می‌برد
گفت خاقانی نه مرد درد ماست****زین بهانه آبش از سر می‌برد
غزل شماره 99: سر نیست کز تو بر سر خنجر نمی‌شود
سر نیست کز تو بر سر خنجر نمی‌شود****تا سر نمی‌شود غمت از سر نمی‌شود
از شست عشق نو نپرد هیچ ناوکی****کان با قضای چرخ برابر نمی‌شود
هر دم به تیر غمزه بریزی هزار خون****وین طرفه‌تر، که تیر تو خود تر نمی‌شود
سلطان نیکوانی و بیداد می‌کنی****میکن که دست شحنه به تو در نمی‌شود
انصاف من ز تو که ستاند که در جهان****داور نماند کز تو به داور نمی‌شود
روزم فرو شد از غم و در کوی عشق تو****این دود جز ز روزن من بر نمی‌شود
روزی هزار بار بخوانم کتاب صبر****گوشم به توست لاجرم از بر نمی‌شود
از آرزوی وصل تو جان و دلم نماند****کامد شد فراق تو کمتر نمی‌شود
کردم هزار یارب و در تو اثر نکرد****یارب مگر سعادت یاور نمی‌شود
خاقانیا ز یارب بیفایده چه سود****کاین یارب از بروت تو برتر نمی‌شود
غزل شماره 100: هر زمانی بر دلم باری رسد
هر زمانی بر دلم باری رسد****وز جهان بر جانم آزاری رسد
چشم اگر بر گلستانی افکنم****از ره گوشم به دل خاری رسد
نیست امیدم که در راه دلم****شحنهٔ امید را کاری رسد
نیستم ممکن که در باغ جهان****دست من بر شاخ گلناری رسد
آسمان گر فی‌المثل پاره کنند****زان نصیب من کله‌واری رسد
زخم‌ها را گر نجویم مرهمی****آخر افغان کردنم باری رسد
از تو پرسم در چنین غم مرد را****جان رسد بر لب؟ بگو آری رسد
پی گرفتم کاروان صبر را****بو که خاقانی به سرباری رسد
غزل شماره 101: عشاق بجز یار سر انداز نخواهند
عشاق بجز یار سر انداز نخواهند****خوبان بجز از عاشق جان‌باز نخواهند
تا عشق بود عقل روا نیست که مردان****در مملکت عاشقی انباز نخواهند
آنان که چو من بی پر و پروانهٔ عشقند****جز در حرم جانان پرواز نخواهند
بیداد از آن جزع جهان‌سوز نبینند****فریاد از آن لعل جهان‌ساز نخواهند
گر کشت مرا غمزهٔ غمازش زنهار****تا خونم از آن غمزهٔ غماز نخواهند
در مذهب عشاق چنان است شریعت****کان را که بکشتند دیت باز نخواهند
بی‌عشق ز خاقانی چیزی نگشاید****بی‌وصل گل، از بلبل آواز نخواهند
غزل شماره 102: نگارینا به صحرا رو که صحرا حله می‌پوشد
نگارینا به صحرا رو که صحرا حله می‌پوشد****ز شادی ارغوان با گل شراب وصل می‌نوشد
به گل بلبل همی گوید که نرگس می‌کند شوخی****مگر نرگس نمی‌داند که خون لاله می‌جوشد
چه پندم می‌دهد سوسن که گرد عشق کمتر گرد****مگر سوسن نمی‌داند که عاشق پند ننیوشد
نثار باغ را گردون به دامن در همی پیچد****گل اندر لکهٔ زمرد ز حجله رخ همی پوشد
مرو زنهار در بستان که گر خاری به نادانی****سرانگشت تو بخراشد دلم در سینه بخروشد
نگارا گر چنین زیبا میان باغ بخرامی****کلاهت لاله برگیرد قبایت سرو درپوشد
وگر باد صبا در باغ بوی زلف تو یابد****به دل مهرت خرد حالی به صد جان باز نفروشد
خصومت خیزد و آزار و آنگه مردمان گویند****که آن بی‌عقل را بینید چون با باد می‌کوشد
غزل شماره 103: عشق تو به هر دلی فرو ناید
عشق تو به هر دلی فرو ناید****و اندوه تو هر تنی نفرساید
در کتم عدم هنوز موقوف است****آن سینه که سوزش تو را شاید
از هجر تو ایمنم چو می‌دانم****کو دست به خون من نیالاید
با خوی تو صورتم نمی‌بندد****کز عشق تو جز دریغ برناید
با دستان غم تو می‌سازم****گر ناز تو زخمه در نیفزاید
آن می‌کنی از جفا که لاتسل****تا کیست که گوید این نمی‌شاید
ز اندیشهٔ تو قرار من رفته است****گر لطف کنی قرار باز آید
چون طشت میان تهی است خاقانی****زان راحت‌ها که روح را باید
چون زخم رسد به طشت بخروشد****انشگت بر او نهی بیاساید
غزل شماره 104: فروغ جمالت نظر برنتابد
فروغ جمالت نظر برنتابد****صفات خیالت خبر برنتابد
به کوی تو از زحمت عاشقانت****نسیم سحرگه گذر برنتابد
به بازار تو مشتری بی‌بصر به****که جانان خریدن بصر برنتابد
بلائی که از عشقت آمد به رویم****قضا برنگیرد قدر برنتابد
به هر زشتی از عشق تو برنگردم****که از عشق خوبان حذر برنتابد
برآنی که خونم بریزی و سهل است****چه عاشق بود کاینقدر برنتابد
مکن هیچ تقصیر در کشتن من****که کار عزیزان خطر برنتابد
به بوسه لبت را کند رنجه نی‌نی****که درد سر او نظر برنتابد
به کامت ز تنگی سخن در نگنجد****میان تو جان را کمر برنتابد
به جان و سر تو که خاقانی از تو****به جان گر کنی حکم سر برنتابد
سگ توست خاقانی اینک به داغت****چنان دان که داغ دگر برنتابد
غزل شماره 105: خوی او از خام‌کاری کم نکرد
خوی او از خام‌کاری کم نکرد****سینهٔ من سوخت چشمش نم نکرد
دشمنان با دشمنان از شرم خلق****آشتی رنگی کنند آنهم نکرد
از مکن گفتن زبانم موی شد****او هنوز از جور موئی کم نکرد
روزی از روی خودم چون روی خود****جان غم پرورد را خرم نکرد
سینه‌ام زان پس که چون گوهر بسفت****چون صدف بشکافت پس مرهم نکرد
عشق او تا بر سر من آب خورد****آب خورد جانم الا غم نکرد
در جفا هم جنس عالم بود لیک****آنچه او کرد از جفا، عالم نکرد
خار غم در راه خاقانی نهاد****وز پی برداشتن قد خم نکرد
غزل شماره 106: ذره نماید آفتاب ار به جمال تو رسد
ذره نماید آفتاب ار به جمال تو رسد****عین کمال خسته باد ار به کمال تو رسد
ماه منی و ماه را چرخ فدای تو دهد****گر به دیار دشمنان وقت زوال تو رسد
چشم زمانه را فلک میل زوال درکشد****گر نظر گزند او سوی جمال تو رسد
یافتن وصال تو کار نه چون منی بود****دولت دیگری طلب کو به وصال تو رسد
چشم من ار هزار سال از پی روی تو دود****گر برسد به عاقبت هم به خیال تو رسد
دیدهٔ خاقنی اگر لاف جمال تو زند****کس نکند قبول ازو کان به مثال تو رسد
غزل شماره 107: حاشا که مرا جز تو در دیده کسی باشد
حاشا که مرا جز تو در دیده کسی باشد****یا جز غم عشق تو در دل هوسی باشد
کس چون تو نشان ندهد در کل جهان لیکن****چون این دل هر جائی هر جای بسی باشد
بر پای تو سر دارم گر سر خطری دارد****وصل تو به دست آرم گر دسترسی باشد
از خاک سر کویت خالی نشوم یک شب****گر بر سر هر سنگی حالی عسسی باشد
ز آنجا که توئی تا من صد ساله ره است الحق****ز اینجا که منم تا تو منزل نفسی باشد
از زحمت خاقانی مازار که بد نبود****گر خوان وصالت را چون او مگسی باشد
غزل شماره 108: با یاد تو زهر بر شکر خندد
با یاد تو زهر بر شکر خندد****با روی تو شام بر سحر خندد
درماه نو از چه روی می‌خندی****کان روی به آفتاب برخندد
عاشق همه زهر خندد از عشقت****گر عشق این است ازین بتر خندد
آنجا که تو تیر غمزه اندازی****آفاق بر آهنین سپر خندد
و آنجا که من از جگر کشم آهی****عشاق بر آتش سقر خندد
من در غم تو عقیق می‌گریم****دانم که عقیق تو شکر خندد
چون لعل تو بیند اشک خاقانی****از شرم چو گل به پوست درخندد
غزل شماره 109: جانا لب تو پیشکش از ما چه ستاند
جانا لب تو پیشکش از ما چه ستاند****اینک سر و زر نقد دگر تا چه ستاند
مائیم و دلی جوجو از اندیشهٔ عشقت****عشقت به یکی جو چه دهد یا چه ستاند
عشق تو به منشور کهن جان ستد از من****یارب چو شود تازه به طغرا چه ستاند
امروز جهان بستد و ما را غم این نیست****ما را غم آن است که فردا چه ستاند
گیرم که عروس غم تو نامزد ماست****وصل تو ز ما خط تبرا چه ستاند
چون تافتگی تب خاقانی از اینجاست****دل مهر تب او ز دگر جا چه ستاند
غزل شماره 110: مهر تو بر دیگران نتوان نهاد
مهر تو بر دیگران نتوان نهاد****گوهر اندر خاکدان نتوان نهاد
مایهٔ من کیمیای عشق توست****مایه در وجه زیان نتوان نهاد
دست دست توست و جان ماوای تو****پای صورت در میان نتوان نهاد
بارها گفتی که بوسی بخشمت****تا نبخشی، دل بر آن نتوان نهاد
بر جهان گفتی که دل باید نهاد****بر تو بتوان، بر جهان نتوان نهاد
گر زمانه داد ندهد یا فلک****بر تو جرم این و آن نتوان نهاد
با زمانه پنجه درنتوان فکند****بر فلک هم نردبان نتوان نهاد
تا به کوی توست خاقانی مقیم****رخت او بر آستان نتوان نهاد
غزل شماره 111: پردهٔ نو ساخت عشق، زخمهٔ نو در فزود
پردهٔ نو ساخت عشق، زخمهٔ نو در فزود****کرد به من آنچه خواست، برد ز من آنچه بود
لشکر عشق تو باز بر دل من ران گشاد****گر همه در خون کشد، پشت نباید نمود
دل ز کفم شد دریغ سود ندارد کنون****سنگ پیاله شکست گربه نواله ربود
ز آتش هجران تو دود به مغزم رسید****اشک ز چشمم گشاد مایهٔ اشک است دود
عشق چو یکسر بود هجران خوشتر ز وصل****باده چو دردی بود دیر نکوتر که زود
کشتن من یاد کن، یاد دگر کس مکن****گوش مرا مشنوان آنچه نیارم شنود
چشم سیاه تو دید دل ز برم برپرید****فتنهٔ خاقانی است این دل کور کبود
غزل شماره 112: مرا وصلت به جانی برنیاید
مرا وصلت به جانی برنیاید****تو را صد جان به چشم اندر نیاید
به دیداری قناعت کردم از دور****که تو ماهی و مه در برنیاید
بدان شرطی فروشد دل به کویت****که تا جان برنیاید، برنیاید
تو خود دانی که آن دل کو تو را خواست****برای خشک جانی برنیاید
به میدان هوا در تاختم اسب****به اقبالت مگر در سر نیاید
اگر روزم فرو شد در غم تو****فرو شو گو قیامت برنیاید
بد آمد حال خاقانی ز عشقت****سپاسی دارد ار بدتر نیاید
غزل شماره 113: دل که در دام تو افتاد غم جان نبرد
دل که در دام تو افتاد غم جان نبرد****جان که در زلف تو شد راه به ایمان نبرد
عقل کو غاشیهٔ عشق تو بر دوش گرفت****گر همه باد شود تخت سلیمان نبرد
باد کو خاک کف پای تو را بوسه دهد****سر فرو نارد تا افسر سلطان نبرد
گرچه هستند به فردوس بسی خاتونان****تا تو را بیند رضوان غم ایشان نبرد
در میان دل و دین حاصل عشاق تو چیست****که چو حکم تو درآید ز میان آن نبرد
آهوی غمزهٔ تو دم نزند تا به فریب****مهرهٔ صابری از بازوی شیران نبرد
اشک آن طایفه طوفان دگر گشت ولیک****عشق نوح است که اندیشهٔ طوفان نبرد
هر خسی وصل تو نایافته گر لاف زند****با تو زان لاف زدن گوی ز میدان نبرد
غول بر خویشتن از خضر نهد نام چه سود****که خدایش به سرچشمهٔ حیوان نبرد
نیست در حضرت زلف تو مرا باک رقیب****خاصهٔ خلوت شه طاعت دربان نبرد
تو به حمد الله چون بر سر پیمان منی****کس دگر کار مرا از سر و سامان نبرد
جمعی از قهر قضا فرقت ما می‌خواهند****هان و هان تات قضا از سر پیمان نبرد
جان خاقانی کز ملک وصالت شاد است****به جوی پاک همه ملکت خاقان نبرد
غزل شماره 114: دل زخم تو را سپر ندارد
دل زخم تو را سپر ندارد****آماج تو جز جگر ندارد
شرط است که بر بساط عشقت****آن پای نهد که سر ندارد
وین طرفه که در هوای وصلت****آن مرغ پرد که پر ندارد
عشق تو چو چنبر اجل شد****کس نه که بر او گذر ندارد
در درد توام، تو فارغ از من****کس دردی ازین بتر ندارد
خاقانی از آن توست دریاب****کو جز تو کسی دگر ندارد
غزل شماره 115: بوسه گه آسمان نعل سمند تو باد
بوسه گه آسمان نعل سمند تو باد****نور ده آفتاب بخت بلند تو باد
خواجهٔ جانی به لطف، شاه جهانی به قدر****گردن گردن‌کشان رام کمند تو باد
تا رخ و موی تو را در نرسد چشم بد****مردم آن چشمها جمله سپند تو باد
خنجر تو چون پرند روشن و با زینت است****خون دل عاشقان نقش پرند تو باد
نامزد نیکوئی بر در ایوان توست****نامزد خرمی چشم نژند تو باد
عشق تو را تا ابد جای ز جان من است****جان مرا تا اجل قوت ز قند تو باد
من چه سگم ای دریغ کامده در بند تو****آنکه منش بنده‌ام بستهٔ بند تو باد
سرمهٔ خاقانی است خاک سر کوی تو****افسر خاقان چین نعل سمند تو باد
غزل شماره 116: با کفر زلفت ای جان ایمان چه کار دارد
با کفر زلفت ای جان ایمان چه کار دارد****آنجا که دردت آید درمان چه کار دارد
سحرا که کرده‌ای تو با زلف و عارض ارنه****در گلشن ملایک شیطان چه کار دارد
دل بی‌نسیم وصلت تنها چه خاک بیزد****جان در شکنج زلفت پنهان چه کار دارد
دردی شگرف دارد دل در غم تو دایم****در زلف تو ندانم تا جان چه کار دارد
در تنگنای دیده وصلت کجا درآید****در بنگه گدایان سلطان چه کار دارد
گریه بهانه سازی تا روی خود ببینی****آئینه با رخ تو چندان چه کار دارد
چون ترک جان گرفتم در عشق روی چون تو****بر من فلان چه گوید بهمان چه کار دارد
خاقانی از زمانه چون دست شست بر وی****سنجر چه حکم راند خاقان چه کار دارد
غزل شماره 117: آوازهٔ جمالت چون از جهان برآمد
آوازهٔ جمالت چون از جهان برآمد****آواز بی‌نیازی از آسمان برآمد
تا پرده گشت مویت در پرده رفت رویت****روز جهان فرو شد راز نهان برآمد
هر کو چو شمع پرورد از آتش تو جان را****جانش هلاک تن شد خنده زنان برآمد
با این جفا که اکنون با عاشقان نمودی****روزی نگفت یک کس کز یک فغان برآمد
هر مرغ را که روزی زلف تو دامگه شد****آمد قضا که روزیش از آشیان برآمد
جان گران بها به تو بخشم به عرض بوسی****بستان مده جگر که نه بر تو گران برآمد
عشق تو گوهری که گنج روان بیرزد****وهمم در این فرو شد کو از چه کان برآمد
خاقانی آن توست بر او تیغ چون کشیدی****خود بی‌مصاف جانا با او توان برآمد
غزل شماره 118: وصل تو به وهم در نمی‌آید
وصل تو به وهم در نمی‌آید****وصف تو به گفت برنمی‌آید
شد عمر و عماری وصال تو****از کوی امید در نمی‌آید
وصل تو به وعده گفت می‌آیم****آمد اجل، او مگر نمی‌آید
زان می که تو را نصیب خصمان است****یک جرعه مرا به سر نمی‌آید
افسون مسیح بر تو می‌خوانم****افسوس که کارگر نمی‌آید
خاقانی کی رسد به گرد تو****چون دولت راهبر نمی‌آید
غزل شماره 119: چشم ما بر دوخت عشق و پردهٔ ما بردرید
چشم ما بر دوخت عشق و پردهٔ ما بردرید****از در ما چون درآمد دل ز روزن برپرید
گرچه راه دل زند زین گام نتوان بازگشت****ورچه قصد جان کند زین قدر نتوان دررمید
پای دار ای دل که جانان دست غارت برگشاد****جان سپار ای تن که سلطان تیغ غیرت برکشید
با چنین شوری که ناگه خاست نتوان خوش نشست****با چنین کاری که در جنبید نتوان آرمید
بر سر ایام ما عشقش کلاه اکنون نهاد****بر قد امید ما مهرش قبا اکنون برید
اندرین خم‌خانه صافی از پی درد است و ما****درد پر خوردیم اکنون صاف می‌باید مزید
در خراباتی که صاحب درد او جان‌های ماست****مائی ما نیست گشت و اوئی او ناپدید
گوشمالی داد ما را عشق او کز بیم آن****چشم خاقانی به خاقانی نیارد باز دید
غزل شماره 120: دوست مرا رطل عشق تا خط بغداد داد
دوست مرا رطل عشق تا خط بغداد داد****لاجرم از خط صبر کار برون اوفتاد
صبر هزیمت گرفت کز صف مژگان او****غمزه کمان درکشید، فتنه کمین برگشاد
عشق به اول مرا همچو گل از پای سود****دوست به آخر مرا همچو گل از دست داد
تا در امید من هجر به مسمار کرد****یاد وصالش مرا نعل در آتش نهاد
می‌کند از بدخوئی آنچه نکرده است کس****گرچه بدی می‌کند، چشم بدش دورباد
سینهٔ خاقانی است سوختهٔ عشق او****او به جفا می‌دهد سوختگان را به باد
غزل شماره 121: دل رفت و می‌ندانم حالش که خود کجا شد
دل رفت و می‌ندانم حالش که خود کجا شد****آزار او نکردم گوئی دگر چرا شد
هرجا که ظن ببردم رفتم طلب بکردم****پایم به سنگ آمد، پشتم ز غم دو تا شد
چندان که بیش جستم کم یافتم نشانش****گوئی چه حالش افتاد یارب دگر کجا شد
بردم بدو گمانی کز عشق گشت رسته****مانا که گشت عاشق ظنم مگر خطا شد
یا آب بود و ناگه اندر زمین فرو شد****یا مرغ بود و از دام پرید در هوا شد
گفتم دلی که دیده است پیرو غریب و خسته****کامروز چند روز است کز پیش ما جدا شد
ناگاه کودکی گفت دیدم دلی شکسته****در دام زلف یاری افتاد و مبتلا شد
غزل شماره 122: لعلت اندر سخن شکر خاید
لعلت اندر سخن شکر خاید****رویت انگشت بر قمر خاید
هر که با یاد تو شرنگ خورد****همچنان دان که نیشکر خاید
هر که او پای بست روی تو شد****پشت دست از نهیب سرخاید
مرکب جان به مرغزار غمت****بدل سبزه عود تر خاید
بنده تا دید سیم دندانت****لب همه ز آرزوی زر خاید
عشقت آن اژدهاست در تن من****که دلم درد و جگر خاید
گوش کن حسب حال خاقانی****گرچه او ژاژ بیشتر خاید
غزل شماره 123: دل از آن راحت جان نشکیبد
دل از آن راحت جان نشکیبد****تشنه از آن آب روان نشکیبد
چکنم هرچه کنم دل کند آنک****دل از آن جان جهان نشکیبد
دل نیارامد و هم معذور است****کز دلارام چنان نشکیبد
گرچه خون ریزد دل دار نهان****دل ز خونریز نهان نشکیبد
سینه از زخم سنانش نالید****وآنگه از زخم سنان نشکیبد
گرچه پروانه کند عمر زیان****تا نسوزد ز زیان نشکیبد
دل چنان با غم او انس گرفت****که ز غم نیم زمان نشکیبد
چند گوئی که ز وصلش به شکیب****من شکیبم، دل و جان نشکیبد
من سگ اویم و نالم به سحر****به سحر سگ زفغان نشکیبد
دل خاقانی از آن یار که نیست****می‌زند لاف و از آن نشکیبد
چون گدا را نرسد دست به کام****هم ز لافی به زبان نشکیبد
غزل شماره 124: لب جانان دوای جان بخشد
لب جانان دوای جان بخشد****درد از آن لب ستان که آن بخشد
عشق میگون لبش به می ماند****عقل بستاند ارچه جان بخشد
دیت آن را که سر برد به شکر****هم ز لعل شکرفشان بخشد
عاشق آن نیست کو به بوی وصال****هستی خود به دلستان بخشد
عاشق آن است کو به ترک مراد****هرچه هستی است رایگان بخشد
دو جهان را دو شاخ گل داند****دسته بندد به دلستان بخشد
شه سواری است عشق خاقانی****کز سر مقرعه جهان بخشد
غزل شماره 125: اول از خود بری توانم شد
اول از خود بری توانم شد****پس تو را مشتری توانم شد
بر سر تیغ عشق سر بنهم****گر پیت سرسری توانم شد
عشق تو چون خلاف مذهب‌هاست****خصم مذهب‌گری توانم شد
تا به اسلام عشق تو برسم****بندهٔ کافری توانم شد
جان من تا ز توست آنجائی****من کجا ایدری توانم شد
یار چون لشکری شود من نیز****بر پیش لشکری توانم شد
گفت خاقانی از خدا برهم****گر ز عشق بری توانم شد
غزل شماره 126: دل عاشق به جان فرو ناید
دل عاشق به جان فرو ناید****همتش بر جهان فرو ناید
خاکیی را که یافت پایهٔ عشق****سر به هفت آسمان فرو ناید
ور دهد تاج عقل با دو کلاه****سر عاشق بدان فرو ناید
عشق اگر چند مرغ صحرائی است****جز به صحرای جان فرو ناید
سالها شد که مرغ در سفر است****که به هیچ آشیان فرو ناید
حلقهٔ کاروان عشق آنجاست****که خرد در میان فرو ناید
عاقبت نیز جز به صد فرسنگ****ز آن سوی کاروان فرو ناید
تو ندانی که چیست لذت عشق****تا به تو ناگهان فرو ناید
عشق خاص کس است خاقانی****به شما ناکسان فرو ناید
عشق داند که قحط سال کسی است****زان به کس میهمان فرو ناید
غزل شماره 127: دل از آن دلستان به کس نرسد
دل از آن دلستان به کس نرسد****بر از آن بوستان به کس نرسد
بی‌غمش رنگ عیش کسی نبرد****بی‌دمش بوی جان به کس نرسد
به غلط بوسه‌ای بخواهم ازو****گرچه دانم که آن به کس نرسد
لب به دندان فرو گزد یعنی****رطب از استخوان به کس نرسد
وصلش اندیشه چون کنم کامروز****دولت از ناکسان به کس نرسد
مردمی تنگ بار گشت چنان****کز درش آستان به کس نرسد
عهد و انصاف پی غلط کردند****تا ازیشان نشان به کس نرسد
همه بیگانه‌اند خلق آوخ****کاشنا زان میان به کس نرسد
اهل دردی مجوی خاقانی****کاین مراد از جهان به کس نرسد
غزل شماره 128: عشق تو دست از میان کار برآورد
عشق تو دست از میان کار برآورد****فتنه سر از جیب روزگار برآورد
هر که به کوی تو نیم‌بار فروشد****جان به تمنا هزار بار برآورد
جزع تو دل را هزار نیش فرو برد****لعل تو جان را هزار کار برآورد
طبع تو تا عادت پلنگ بیاموخت****گرد ز شیران مرغزار برآورد
گفتی کز انتظار کار شود راست****وای بر آن کار کانتظار برآورد
خوی تو با دیگران چو شاخ سمن بود****کار چو با من فتاد خار برآورد
آتش عشق تو در نهاد من افتاد****دود ز خاقانی آشکار برآورد
غزل شماره 129: ازین ده رنگ‌تر یاری نپندارم که کس دارد
ازین ده رنگ‌تر یاری نپندارم که کس دارد****وزین بی‌نورتر کاری نپندارم که کس دارد
نماند از رشتهٔ جانم بجز یک تار خون آلود****ازین باریکتر تاری نپندارم که کس دارد
دهم در من یزید دل دو گیتی را به یک مویش****ازینسان روز بازاری نپندارم که کس دارد
نسیم صبح جانم را ودیعت آورد بویش****ازین به تحفه در باری نپندارم که کس دارد
اگر در زیر هر سنگی چو خاقانی سری بینی****ازین برتر سخن باری نپندارم که کس دارد
غزل شماره 130: می وقت صبوح راوقی باید
می وقت صبوح راوقی باید****وان می به خمار عاشقی باید
چون مرغ قنینه زد صلای می****با پیر مغان موافقی باید
تا زهد تکلفیت برخیزد****بر ناصیه داغ فاسقی باید
در پیش خسان اگر نهی خوانی****هم بی‌نمک منافقی باید
همچون محکت چو چهره بخراشند****بر چهره نشان صادقی باید
در هر کنجی است تازه عذرائی****اما نظر تو وامقی باید
چون کار به کعبتین عشق افتد****شش پنج زنش حقایقی باید
غزل شماره 131: تو را نازی است اندر سر که عالم بر نمی‌تابد
تو را نازی است اندر سر که عالم بر نمی‌تابد****مرا دردی است اندر دل که مرهم بر نمی‌تابد
سگ کوی تو را هر روز صد جان تحفه می‌سازم****که دندان مزد چون اوئی ازین کم برنمی‌تابد
مرا کی روی آن باشد که در کوی تو ره یابم****که از تنگی که هست آن ره نفس هم برنمی‌تابد
مرا با عشق تو در دل هوای جان نمی‌گنجد****مگر یک رخش در میدان دو رستم برنمی‌تابد
مرا کشتی به تیر غمزه وانگه طره ببریدی****مکن، طره مبر کاین قدر ماتم برنمی‌تابد
که باشد جان خاقانی که دارد تاب درد تو****که بردابرد حسن تو دو عالم برنمی‌تابد
غزل شماره 132: چه روح افزا و راحت باری ای باد
چه روح افزا و راحت باری ای باد****چه شادی بخش و غم برداری ای باد
کبوتروارم آری نامهٔ دوست****که پیک نازنین رفتاری ای باد
به پیوند تو دارم چشم روشم****که بوی یوسف من داری ای باد
به سوسن بوی و توسن خوی ترکم****پیام راز من بگزاری ای باد
بگوئی حال و باز آری جوابم****که خاموش روان گفتاری ای باد
به خاک پای او کز خاک پایش****سرم را سرمهٔ چشم آری ای باد
به زلف او که یک موی از دو زلفش****بدزدی و به من بسپاری ای باد
من از زلفش سخن راندن نیارم****تو بر زلفش زدن چون یاری ای باد
دلم زنهاری است آنجا، در آن کوش****که باز آری دل زنهاری ای باد
گر او نگذارد آوردن دلم را****درو آویزی و نگذاری ای باد
چنان پنهانی و پیداست سحرت****که خاقانی توئی پنداری ای باد
غزل شماره 133: چشم دارم که مرا از تو پیامی برسد
چشم دارم که مرا از تو پیامی برسد****وز می وصل تو لبم بر لب جامی برسد
پخته و صاف اگر می نرسد از تو مرا****گه‌گه از عشق توام دردی جامی برسد
گر رسولان وفا نامه نیارند ز تو****هم به زنهار جفا از تو پیامی برسد
گر نه‌ای در بر من رغم ملامت گر من****هم به سلامت بر من از تو سلامی برسد
برگذر هست مرا ساخته صد دام حیل****ترسم ای دوست تو را پای به دامی برسد
عقلم آواره صفت می‌بدود در پی تو****گر به کویت نرسد هم به مقامی برسد
در طلب وصل لبت گام زند همت من****تا دل خاقانی از او بو که به کامی برسد
غزل شماره 134: باغ جان را صبوحی آب دهید
باغ جان را صبوحی آب دهید****و آن شفق رنگ صبح تاب دهید
به زبان صراحی و لب جام****هاتف صبح را جواب دهید
صبح چون رخش رستم اندر تاخت****می چو تیغ فراسیاب دهید
شاهد روز در دو حجرهٔ خواب****حاضر آمد طلاق خواب دهید
بار نامه به کار آب کنید****کارنامهٔ خرد به آب دهید
توبه را طره‌وار سر ببرید****عقل را زلف‌وار تاب دهید
دل به گیسوی چنگ دربندید****جان به دستینهٔ رباب دهید
پیش کز غم به ناخن آید خون****ناخنان را به می خضاب دهید
زنگی‌آسا به معنی می و جام****روم را از خزر نقاب دهید
ساغری پر کنید بهر مسیح****سر به مهرش به آفتاب دهید
غصه‌ها ریخت خون خاقانی****دیتش هم به خون ناب دهید
غزل شماره 135: دل نام تو بر نگین نویسد
دل نام تو بر نگین نویسد****جان نقش تو بر جبین نویسد
شاهان به تو عبده نویسند****روح القدست همین نویسد
رضوان لقب تو یوسف الحسن****بر بازوی حور عین نویسد
خورشید به تهمت خدائیت****ابن الله بر نگین نویسد
خال تو بر آتشین صحیفه****پنج آیت عنبرین نویسد
چون پر مگس خط تو بر لب****بر گل خط انگبین نویسد
خونی که به تیر غمزه ریزی****هم شکر تو بر زمین نویسد
تیغت چو به خون من شود تر****بر دست تو آفرین نویسد
نقش الحجر است بر دلت جور****کس یارب بر دل این نویسد
بر خاک در تو خون چشمم****خاقانی جرعه چین نویسد
غزل شماره 136: فراقت ز خونریز من در نماند
فراقت ز خونریز من در نماند****سر کویت از لاف زن در نماند
من ار باشم ار نه سگ آستانت****ز هندوی گژمژ سخن درنماند
تو گر خواهی و گرنه میدان عشقت****ز رندان لشکر شکن درنماند
در آویزش زلفت آویخت جانم****که صید از نگون‌سر شدن درنماند
دل از هشت باغ رخت درنیاید****هم از چار دیوار تن درنماند
رخت را به پیوند چشمم چه حاجت****که شمع بهشت از لگن درنماند
ز خون چو من خاکیی دست درکش****که هجران خود از کار من درنماند
چو در بیشهٔ روزگار افتد آتش****چو من مرغی از بابزندر نماند
غم دل مخور کو غم تو ندارد****دل از روزی خویشتن درنماند
به خون ریز خاقانی اندیشه کم کن****که ایام ازین انجمن درنماند
غزل شماره 137: آتش عشق تو دید صبرم و سیماب شد
آتش عشق تو دید صبرم و سیماب شد****هستی من آب گشت، آب مرا آب شد
از تف عشق تو دل در کف سودا فتاد****سوخته چون سیم گشت، کشته چو سیماب شد
سوخت مرا عشق تو جان به حق النار برد****کوره عجب گرم بود سوخته پرتاب شد
دوش گرفتم به گاز نیمهٔ دینار تو****چشم تو با زلف گفت، زلف تو در تاب شد
شب همه مهتاب و من کردم سربازیی****بس که سر شبروان، در شب مهتاب شد
هم به پناه رخت نقب زدم بر لبت****باک نکردم که صبح آفت نقاب شد
این چه حدیث است باز من که و عشق تو چه****خاصه وفا در جهان گوهر نایاب شد
چیست به دیوان عشق حاصل کارم جز آنک****عمر سبک پای گشت، بخت گران خواب شد
هستی خاقانی است غارت عشق ای دریغ****هرچه شبان پرورید روزی قصاب شد
غزل شماره 138: دل بستهٔ زلف تو شد از من چه نویسد
دل بستهٔ زلف تو شد از من چه نویسد****جان ساکن فردوس شد از من چه نویسد
جانی که تو را یافت به قالب چه نشیند****مرغی که تو را شد ز نشیمن چه نویسد
سرمایه توئی، چون تو شدی، دل که و دین چه****چون روز بشد دیده ز روزن چه نویسد
آن دل که بماند از تو و وصل تو چه باشد****ساغر که شکست از می روشن چه نویسد
پیمود نیارم به نفس خرمن اندوه****با داغ تو پیمانه ز خرمن چه نویسد
گفتم که کشم پای به دامن در هیهات****پائی که به دام است ز دامن چه نویسد
من مست تو آنگه خرد این خود چه حدیث است****یا من ز خرد یا خرد از من چه نویسد
ای تر سخن چرب زبان ز آتش عشقت****من آب شدم آب ز روغن چه نویسد
نامه ننویسد به تو خاقانی و عذر است****کز تو به تو نتوان گله کردن، چه نویسد
غزل شماره 139: آتش عیاره‌ای آب عیارم ببرد
آتش عیاره‌ای آب عیارم ببرد****سیم بناگوش او سکهٔ کارم ببرد
زلف چلیپا خمش در بن دیرم نشاند****لعل مسیحا دمش بر سر دارم ببرد
ناله کنان می‌دوم سنگ به بر در، چو آب****کاب من و سنگ من غمزهٔ یارم ببرد
جوجوم از عشق آنک خالش مشکین جو است****دل جو مشکینش دید خر شد و بارم ببرد
رفت قراری بدانک دل به دو زلفش دهم****دل به قراری که رفت رفت و قرارم ببرد
دید دلم وقف عشق خانهٔ بام آسمان****خانه فروشی بزد دل ز کنارم ببرد
عشق برون آورد مهره ز دندان مار****آمد و دندان کنان در دم مارم ببرد
گفت که خاقانیا آب رخت چون نماند****آب رخم هم به آب گریهٔ زارم ببرد
غزل شماره 140: خاکی دلم به گرد وصالش کجا رسد
خاکی دلم به گرد وصالش کجا رسد****سرگشته می‌دود به خیالش کجا رسد
چون آفتاب سایه به ماهی نبیندش****دیوانه‌ای چو من به هلالش کجا رسد
خود عالمی پر است که سلطان غلام اوست****چون من تهی دوی به وصالش کجا رسد
فتراک او بلندتر از چتر سنجری است****دست من گدا به دوالش کجا رسد
تا در لبش خزینه همه لعل و گوهر است****درویش را زکات ز مالش کجا رسد
تا صد هزار دانهٔ دلها سپند اوست****عین الکمال خود به کمالش کجا رسد
عشقش چو آفتاب قیامت دل بسوخت****عشقش قیامتی است زوالش کجا رسد
خاقانی اینت غم که دلت نزد او گریخت****نظاره کن ز دور که حالش کجا رسد
غزل شماره 141: اندرآ ای جان که در پای تو جان خواهم فشاند
اندرآ ای جان که در پای تو جان خواهم فشاند****دستیاری کن که دستی بر جهان خواهم فشاند
پای خاکی کن در آکز چشم خونین هر نفس****گوهر اندر خاک پایت رایگان خواهم فشاند
گر چو چنگم دربر آیی زلف در دامن کشان****از مژه یک دامنت لعل روان خواهم فشاند
چهرهٔ من جام و چشم من صراحی کن که من****چون صراحی بر سر جام تو جان خواهم فشاند
رخ ترش داری که خوبم شکر شیرین کنی****چون ترش باشی به تو شیرین روان خواهم فشاند
بس کن از سرکه فشاندن زان لب میگون که من****دل بر آن میگون لب سرکه فشان خواهم فشاند
دوستان خواهند کز عشق تو دامن درکشم****من برآنم کاستین بر دوستان خواهم فشاند
بر سر خاک اوفتان خیزان ز جور آسمان****از تظلم خاک هم بر آسمان خواهم فشاند
اهل گفتم هست چون دیدم که خاقانی نیافت****عذر خواهان خاک توبه بر دهان خواهم فشاند
غزل شماره 142: سخن با او به موئی درنگیرد
سخن با او به موئی درنگیرد****وفا از هیچ روئی در نگیرد
زبانم موی شد ز آوردن عذر****چه عذر آرم که موئی درنگیرد
غلامش خواستم بودن، دلم گفت****که این دم با چنوئی درنگیرد
چه جوئی مهر کین‌جوئی که با او****حدیث مهرجوئی درنگیرد
بر آن رخ اعتمادش هست چندانک****چراغ از هیچ روئی درنگیرد
ازین رنگین سخن خاقانیا بس****که با او رنگ جوئی در نگیرد
غزل شماره 143: دلم آخر به وصالش برسد
دلم آخر به وصالش برسد****جان به پیوند جمالش برسد
زار از آن گریم تا گوهر اشک****به نثار لب و خالش برسد
نه به نو شیفته گردم چو به من****مه به مه پیک خیالش برسد
دل دیوانه بشیبد هر ماه****چون نظر سوی هلالش برسد
صبر شد روزهٔ هجران بگرفت****تا مگر عید وصالش برسد
گرچه فتراک وصال است بلند****دستم آخر به دوالش برسد
پر و بالی بزند مرغ امید****گر ز دولت پر و بالش برسد
روز امید به پیشین برسید****ترسم آوخ که زوالش برسد
یادخاقانی اگر کم نکند****بر فلک سحر حلالش برسد
غزل شماره 144: سر زلفت چو در جولان بیاید
سر زلفت چو در جولان بیاید****به ساعت فتنه در میدان بیاید
ز چشم کافر تو هر زمانی****هزاران رخنه در ایمان بیاید
گل رخسار تو تا جیب بگشاد****خرد را خار در دامان بیاید
لب لعل تو تا در خنده آید****اجل را سنگ در دندان بیاید
ز دست ناوک اندازان چشمت****نخستین ضربتی بر جان بیاید
در جان می‌زند هجر تو دیری است****که بانگ حلقه و سندان بیاید
دل خاقانی از تو نامزد شد****بهر دردی که بی‌درمان بیاید
غزل شماره 145: دل دادم و کار برنیامد
دل دادم و کار برنیامد****کام از لب یار برنیامد
با او سخن از کنار گفتم****در خط شد و کار برنیامد
دل گفت حدیث بوسه میکن****اکنون که کنار برنیامد
در معنی بوسهٔ تهی هم****گفتم دو سه بار برنیامد
بس کردم ازین سخن که چندان****نقدی به عیار برنیامد
از هرکه به کوی او فروشد****جز من به شمار برنیامد
در راه غمش دواسبه راندم****یک ذره غبار برنیامد
مقصود نیافت هر که در عشق****خاقانی وار بر نیامد
غزل شماره 146: مرا غم تو به خمار خانه باز آورد
مرا غم تو به خمار خانه باز آورد****ز راه کعبه به کوی مغانه باز آورد
دل مرا که دواسبه ز غم گریخته بود****هوای تو به سر تازیانه باز آورد
کرانه داشتم از بحر فتنه چون کف آب****نهنگ عشق توام در میانه باز آورد
میانهٔ صف مردان بدم چو گوهر تیغ****چو نقطهٔ زرهم بر کرانه باز آورد
خدنگ غمزه زدی بر نشانهٔ دل من****خدنگ خون به نشان از نشانه باز آورد
دلم که خدمت زلف تو کرد چون گل سر****نکرده پای گل‌آلود شانه باز آورد
شد آب و خاکم بر باد هجر، بادهٔ وصل****بیار، کاتش عشقت زبانه باز آورد
عنان عمر شد از کف رکاب می به کف آر****که دل به توبه شکستن بهانه باز آورد
تو عمر گمشدهٔ من به بوسه باز آور****که بخت گمشدهٔ من زمانه باز آورد
هزار کوه و بیابان برید خاقانی****سلامتش به سلامت به خانه باز آورد
غزل شماره 147: مکن کز چشم من بر خاک سیل آتشین خیزد
مکن کز چشم من بر خاک سیل آتشین خیزد****نترسی ز آن چنان سیلی کزو آتش چنین خیزد
گوزن آسا بنالم زار پیش چشم آهویت****چه سگ‌جانم که چندین ناله زین جان حزین خیزد
کله کژ کرده می‌آئی قبای فستقی در بر****کمانکش چشم بادامت چو ترکی کز کمین خیزد
چو تو در خندهٔ شیرین دو چاه از ماه بنمائی****مرا در گریهٔ تلخم دو دریا بر زمین خیزد
بگریم تا مرا بینی سلیمان نگین رفته****بخندی تا ز یاقوتت سلیمان را نگین خیزد
به هجرت خوشترم دانم که از هجر تو وصل آید****به مهرت خوش نیم دانم که از مهر تو کین خیزد
چو رحم آرد دلت بینم که آب از سنگ می‌زاید****چو خشم آرد لبت بینم که موم از انگبین خیزد
بده عناب چون سازی کمند زلف چین بر چین****مرا عناب‌وار از روی خون آلوده چین خیزد
نو باری اشک خون می‌بار خاقانی در این انده****که انده شحنهٔ عشق است و سیم شحنه زین خیزد
غزل شماره 148: بر دل غم فراقت آسان چگونه باشد
بر دل غم فراقت آسان چگونه باشد****دل را قیامت آمد شادان چگونه باشد
تو کامران حسنی از خود قیاس میکن****آن کو اسیر هجر است آسان چگونه باشد
پیغام داده بودی گفتی که چونی از غم****آن کز تو دور ماند میدان چگونه باشد
هر لحظه چون گوزنان هوئی برآرم از جان****سگ‌جانم ارنه چندین هجران چگونه باشد
نالندهٔ فراقم وز من طبیب عاجز****درماندهٔ اجل را درمان چگونه باشد
خواهم که راز عشقت پنهان کنم ز یاران****صحرای آب و آتش پنهان چگونه باشد
پیش پیام و نامه‌ات بر خاک باز غلطم****در خون و خاک صیدی غلطان چگونه باشد
نامه به موی بندی وز اشک مهر سازی****در مهر تر نگوئی عنوان چگونه باشد
بر موی بند نامه‌ات طوفات گریست چشمم****چندین به گرد موئی طوفان چگونه باشد
خاقانی است و آهی صد جا شکسته دربر****یارب که من چنینم جانان چگونه باشد
غزل شماره 149: شور عشق تو در جهان افتاد
شور عشق تو در جهان افتاد****بیدلان را به جان زیان افتاد
تو هنوز از جهان نزاده بدی****کز تو آوازه در جهان افتاد
آتشی زد غم تو در جانم****که شرارش بر آسمان افتاد
تو سلامت گزین که نام دلم****از ملامت به هر زبان افتاد
کار من مصلحت کجا گیرد****خاصه کاین فتنه در میان افتاد
صوتر حال خصم و خاقانی****مثل مار و باغبان افتاد
غزل شماره 150: عقل ز دست غمت دست به سر می‌رود
عقل ز دست غمت دست به سر می‌رود****بر سر کوی تو باد هم به خطر می‌رود
در غم تو هر کجا فتنه درآمد ز در****عافیت از راه بم زود بدر می‌رود
از تو به جان و دلی مشتریم وصل را****راضیم ار زین قدر بیع به سر می‌رود
گرچه من اینجا حدیث از سر جان می‌کنم****نزد تو آنجا سخن از سر و زر می‌رود
جان من از خشک و تر رفته چو سیم است لیک****شعر به وصف توام چون زر تر می‌رود
نیستی آگه ز حال کز صف عشاق تو****حال چو خاقانیی زیر و زبر می‌رود
اشعار کامبیز صدیقی کسمایی 
بهرام سالکی_غزلیات 
اسدي توسي(گرشاسپ نامه)3 
اقبال لاهوری(ارمغان حجاز) 
غزلیات ابن حسام خوسفی 
برگزيده اشعار فروغ فرخزاد3 
فیلم تشکیل جنین/مراحل لقاح تا رشد جنین
شکارچی که شکار شد
عصاره گوشت..
حمله ببر به یک مرد
تفسیر المیزان_جلد_1(استنباط پاسخ آن‌ها از آيه كريمه )
اشعار استاد شهریار
پنج گنج نظامی گنجوی4
بانك جامع اشعار حضرت رقيه (ع).jpg "زندگینامه امام حسین علیه السلام")
زندگینامه امام حسین علیه السلام
تعیین جنسیت جنین با جوش شیرین!
سینه مرغ بخارپز با سبزیجات
دانلود مستند Birds of Paradise 2010
بین الارشاد و بی سر نامه_عطار
نماز میّت
نکاتی برای انواع دلمه و کوکو