فوج

اشعار ذیل بمناسبت اتمام درب مسجدالرضا واقع در اصفهان میدان جمهوری (دروازه تهران) سروده شده است

دیوان اشتری اصفهانی_ب3

به مسجد در آیم ز باب الرضا*** که مسجد بود مأمن التجا
به سجده گذارند سر مؤمنین*** بود تا بپا این مقدّس بنا
به هر بانی خیر ایزد دهد*** ز الطاف خود در قیامت جزا
بدین همّت پاک هر ناظری*** فرستد درود و نماید دعا
عجب درگهی پاک کز جلوه اش*** بدلهای مشتاق بخشد صفا
بهر بانگ الله اکبر کشد*** سوی خویش بس بنده پارسا
از این در درآئی به حصن حصین*** که محفوظ مانی ز رنج و بلا
{صفحه508}
جز این در که سر خطّ امنست و خیر*** ندارد کسی نقطه اتّکا
بتاریخ آن خواست چون «اشتری»*** سراید یکی چامه دلربا
خرد گفت بنویس تاریخ آن*** «بمسجد درآیم ز باب الرضا»
«1408 هجری قمری»

سرود در تولّد حضرت مهدی (عج)

مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی
نیمه شعبان دهر ظلمانی*** از قدوم تو گشته نورانی
مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی
ملک ایمان را کرده ای روشن*** کرده میلادت عالمی گلشن
مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی
کن نظر بر ما از ره احسان*** مشکلات ما جمله کن آسان
مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی
سوی تو باشد روی اهل دل*** بر همه دلها کرده ای منزل
مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی
اهل ایمان را چون توئی رهبر*** شیعیانت را یک نظر بنگر
{صفحه509}
مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی
کن تمنّا از خالق سبحان*** تا شفا بخشد جمله بیماران
مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی
ای ولیّ عصر حقّ پیغمبر*** «اشتری» را شو شافع محشر
مهدی ای مهدی*** مهدی ای مهدی

یا هو

اگر خواهی بماند دین و ایامن تو پا برجا*** صفا ده خانه دل را ز نور خالق یکتا
طواف کعبه گل را مکن بهر ریاکاری*** بپای دل برو جانا بسوی کعبه دلها
جهان تنگست پیش چشم مردان خدا آری*** معذّب میشود در جوی آبی ماهی دریا
نبندد دل بدنیا آنکه دارد دانش و بینش*** که زندانست این دنیا بچشم مردم دانا
ولای حیدر کرّار را هرکس بدل دارد*** کا از روز رستاخیز دیگر باشدش پروا
بزن دست توسّل «اشتری» بر دامن شاهی*** که باشد نام نیکویش علیّ عالی اعلا
{صفحه510}

رباعیات

یا فاطمه ای خیر نشا ادرکنی*** ای زوج علی، نور خدا ادرکنی
ای پرده نشین حرم قدس دخیل*** محرم به حریم کبریا ادرکنی
*****
ای اسوه بینش و یقین ادرکنی*** ای راهنمای ششمین ادرکنی
ای مذهب جعفری بنامت شده ثبت*** استاد بدانشگه دین ادرکنی
*****
آفاق ز التفات حق غرق صفاست*** با شوق و شعف قرین دل اهل ولاست
باشد به طرب زهره بگردون زیرا*** میلاد سعید دخت احمد زهراست
*****
ای گوهر بحر عزّ و شان ادرکنی*** ای اسوه نسوان جهان ادرکنی
ای زهره عرش زهد و تقوی زهرا*** بهر تو بپاکون و مکان ادرکنی
*****
{صفحه512}
هرگز منگر بچشم کم پیمان را*** پیوسته بدار محترم پیمان را
آنکس که نگه نداشت پیمان وفا*** بشکست ز ما هم دل و هم پیمان را
*****
ای آنکه ترا بسوی مردی نظر است*** خواهی نگری چه مرد از جمله سر است
آن مرد که ناموس زنان را حامیست*** از جمله مردان جهان مردتر است
*****
یک مرد نکو خصلت و پاک و عاقل*** هرگز نشود ز کار مردی غافل
زیرا که براستی اگر مرد بود*** می پرورد آرزوی مردی در دل
*****
آن مرد ز مردی از همه پیش بود*** کایین و خصال و مردیش کیش بود
بر دامن هرکس نزند دست طلب*** پابند غرور مردی خویش بود
*****
{صفحه513}
یکدوست به صد جان و دل و تن ارزد*** رویش به هزار باغ و گلشن ارزد
آنشب که بسر بریم با صحبت دوست*** بی شکّ به هزار صبح روشن ارزد
*****
گر یار وفادار صفا خو داری*** زنهار که دامنش ز کف نگذاری
آندوست که عهد خود بپایان ببرد*** نیکوتر از آنست که می پنداری
*****
چشم خردت اگر که بر دوست بود*** نیکو نگری هر آنچه در دوست بود
در ظاهر کس نظر میفکن زیرا*** بس دشمن جان که در نظر دوست بود
*****
خواهی که محبّ کردگارت خوانند*** باید که به وفق این شعارت خوانند
با دست و زبان اگر نباشی صائم*** کی خلق زمانه روزه دارت خوانند
*****
{صفحه514}
بی فیض عطا لقمه گلوگیر شود*** دین نیز ز کردار تو دلگیر شود
امساک تو مقبول بدرگاه خداست*** وقتی که از آن گرسنه ای سیر شود
*****
آن روزه که طبق روزه داری نبود*** بر آن اثر ثواب جاری نبود
هر روزه که بی فطر بگیرد انسان*** مشمول رضای حیّ باری نبود
*****
سنبل به چمن ز نو صفائی دارد*** لاله به دشمن نشو و نمائی دارد
آزاد ز غم کسی که با سرو قدی*** محبوب به بزم انس جائی دارد
*****
شرمنده تر از من بدرت نیست کسی*** در طاعت تو صرف نکردم نفسی
ای دادگر از کرم بفریادم رس*** چون نیست مرا غیر تو فریاد رسی
*****
{صفحه515}

بمناسبت روز پدر

این طرفه عزیزی که مرا سایه سر است*** ارزنده تر از مخزن درّ و گهر است
توأم به تولّد علی گردیده است*** این روز گرانقدر که روز پدر است
*****
در تفرقه و نفاق آزادی نیست*** در ناله و آه راحت و شادی نیست
در چنگ ستمگران غاصب چیزی*** کوبنده چو عزم سخت پولادی نیست
*****
تاکس ز ادیب ادب گزینی نکند*** در بزم ادب صدرنشینی نکند
از بهر کسی جمع نگردد خرمن*** تا آنکه ز جهد خوشه چینی نکند
*****
سرشار بنه به کعبه مقصد گام*** لب را تو به ذکر کن لبالب به مقام
{صفحه516}
از روی خلوص در مصلّای صفا*** محرم شو و پرهیز کن از فعل حرام
*****
شادان ز شعف دل عمومست امروز*** چون مولد باقر العلومست امروز
صد باب حکم اگر که شد باز به خلق*** زان مقدم میمنت قدومست امروز
*****
آن بزم زِ هر عیب بری می باشد*** کاذین به ثنای حیدری می باشد
در منزلتش امام صادق فرمود*** فرشش ز پر و بال پری می باشد
*****
اوضاع زمانه از چه در هم باشد*** سر تا سر دهر، غرق ماتم باشد
جا دارد اگر که خلق خون گریه کنند*** چون رحلت پیغمبر اکرم باشد
*****
کس نیست سزای حمد جز ربّ عباد*** باید که بخاک در او روی نهاد
طاعات تو تا شود قبول از سر صدق*** امداد بجوی از امام سجّاد
{صفحه517}

میلاد حضرت سجّاد (ع)

درّی شده پیدا ز خدائی قلزم*** در وجد و طرب آمده ماه و انجم
در پنجم شعبان شده گیتی پر نور*** از مقدم سجّاد امام چارُم

بمناسبت تولّد امام زمان (عج)

شادیّ و طرب به بحر دل موج زنست*** هشدار که روز، روز دفع محنست
نوری که زِ هر طرف عیان می باشد*** از پرتو روی حجّت بن الحسنست
*****
هرجا نگری جلوه گر انوار خداست*** شادیّ و نشاط و شور در ارض و سماست
امروز که روز سوّم شعبانست*** میلاد حسین نور چشم زهراست
*****
{صفحه518}
حق را ز صفای دل کنم شکر و سپاس*** شادیّ و نشاط گشته رایج در ناس
در چارُم شعبان شده گیتی چو بهشت*** از مقدم با فرّ و شکوه عبّاس
*****
ایّام شهادت امام هادی*** برد از دل ما شور و نشاط و شادی
این سوگ عظیم تسلیت باید گفت*** بر راهروان مکتب آزادی
*****
ای خلق کبیر رنج دیدن تا کی*** حاصل زِ تلاش خود ندیدن تا کی
در زیر گرانبار غم و ناکامی*** در گوشه انزوا خمیدن تا کی
*****
ای درگه تو جلوه گه هو مددی*** ای صحن تو چون ساحت مینو مددی
ای حجّت حق امام هشتم الغوث*** ای آنکه شدی ضامن آهو مددی
*****
{صفحه519}
ای شیعه اگر گره به کارت افتاد*** سویت غم و غصّه و الم روی نهاد
سرباز متاب از ره حجّت حق*** یعنی ز امام عسگری جوی امداد
*****
ای علم تو هادی عموم ادرکنی*** ای فضل تو افزون ز نجوم ادرکنی
ای رأی تو رهنمای اهل بینش*** یا حضرت باقر العلوم ادرکنی
*****
در هفدهم ربیع الاوّل ز کرم*** بنمود خدا ریاض دلها خرّم
میلاد محمّد و امام صادق*** گردیده در این روز مبارک توأم
*****
از منبع فیض لایزال خالق*** این مژده رسد به شیعیان شائق
یعنی که به عرش و فرش داده است صفا*** میلاد فرحزای امام صادق
*****
{صفحه520}
ای پیک خدای حیّ سرمد مددی*** ای احمد و ای نبیّ امجد مددی
ای اسوه حسن خلق و ایمان الغوث*** ای نام نکوی تو محمّد مددی
*****
سرّ دل خود مگوی با هیچ کسی*** لب باز مکن در بر هر ملتمسی
از خلق مدد مجوی ای دل زیرا*** ما را نبود به جز خدا دادرسی

رباعی بعثت پیغمبر اکرم (ص)

پیغمبر اکرم نبی پاک سرشت*** در کوه حرا پای شرافت چو بهشت
از امر خدا شد برسالت مبعوث*** تا آنکه کند جهان دین را چو بهشت

رباعی امام هادی (ع)

معموره دل را نبود آبادی*** بر اهل ولا دگر نباشد شادی
غمخانه شده است خانه دل یکسر*** از ماتم جانسوز امام هادی
{صفحه521}
چون دید که پایمال گردیده شرف*** اسلام عزیز منحرف شد ز هدف
چون دید که آیین حقیقت شد محو*** بگرفت حسین بن علی سر بر کف
*****
بر دست ستمگران چو افتاد زمام*** مردم همه جان بکف نمودند قیام
با رهبری خمینی آن پاک امام*** گردید دوباره زنده دین اسلام
*****
ای مظهر کردگار عالم مددی*** ای خسرو دین میر معظّم مددی
گیتی همه پر شده است از ظلم و فساد*** ای حامی حق، عدل مجسّم مددی
*****
ای راهبر پاکنژاد ادرکنی*** ای از تو عیان داد و وداد ادرکنی
ای کان عطا و زهد و تقوی الغوث*** ای مظهر جود یا جواد ادرکنی
*****
{صفحه522}
صد شکر که یک عمر به الطاف خدا*** بودم به عزای خامس آل عبا
زانروی مرا امید باش که ز مهر*** زهرا بکند شفاعتم روز جزا
*****
بگذشت مه صیام چون باد صبا*** این ماه نزول وحی، این ماه خدا
گر طاعت ما را نکند حق تأیید*** ای وای بحال ما و صد وای بما
*****
چون روی حسین حق نما می باشد*** چون شیوه او لطف و عطا می باشد
در روز قیامت و بهنگام جزا*** ما را بحسین التجا می باشد
*****
مطرود خداوند جهانست حسود*** مردود به پیش این و آنست حسود
پس نیک اگر نظر کنی دریابی*** در هر دو جهان اهل زیانست حسود
*****
{صفحه523}
امروز نظام کفر بگسیخته شد*** در کام عدو شرنگ غم ریخته شد
امروز همه به رغم باطل شادند*** زیرا که رسول حق برانگیخته شد
*****
امروز خدا به مصطفی فرمان داد*** او را به حبیب خویشتن عنوان داد
منشور سعادت بشر را از لطف*** امروز بدان رسول عالیشان داد
*****
امروز دل اهل ولا خرّم شد*** پر عطر سرور گلشن عالم شد
میلاد محمّد آن نبیّ رحمت*** با صادق دودمان او توأم شد
*****
امروز اگرچه زاد روز زهراست*** خون در اثر سوگ شهیدان دل ماست
از بهر عزای این شهیدان عزیز*** هر جا نگریم عید اوّل برپاست
*****
سر به که کنم به پای جانانه نثار*** لایق اگر افتد به بر آن دلدار
{صفحه524}
از گفتن حرف حق ندارم بیمی*** منصور صفت گر بردم بر سر دار
*****
ساقی بده آن می که به حبّ حیدر*** لبریز شود ساغر جان زان ساغر
آنگه که شدم مست ز زصهبای ولا*** مستانه کنم مدح ولیّ داور
*****
گفتم که حسود زشت خو را بکشم*** آن پست لئیم کینه جو را بکشم
ناگاه شنیدم از حسادت که بگفت*** بیهوده نکش رنج من او را بکشم
*****
گفتم به زمانه تا مجالی دارم*** در دست مگر گوهر مقصود آرم
ناگه ز کمین حسود پیدا شد و گفت*** با طبع پلید خود اگر بگذارم
*****
آنرا که وفا نباشد انسان نبود*** در مذهب و کیش ما مسلمان نبود
{صفحه525}
آنکس که زند باز سر از مهر و وفا*** شک نیست که پایبند ایمان نبود
*****
پیوسته ترا وفا وقار افزاید*** هم مونس و یار و غمگسار افزاید
همواره وفادار بمان کاین خصلت*** گنجیست که بر تو اعتبار افزاید
*****
ای عهدشکن نصیحتی گوش نما*** تا گردی از این خصلت خصمانه رها
یک عهد ببند و دیگر آنرا مشکن*** کن عهد که مانی به وفا پا بر جا
*****
ای دوست در این فصل طرب خیز بخند*** در بزم نشاط شورانگیز بخند
اکنون که به روی همه گل می خندد*** همواره تو بر جمال گل نیز بخند
*****
اکنون که ز گلستان طرب می بارد*** بلبل به چمن پیام شادی آرد
{صفحه526}
این بزم نشاط و عیش و سرور*** ای یار دلارام ترا کم دارد
*****
از شاخ جدا مکن گل آذین را*** چون نیست صفا و عاطفت گلچین را
گل را چو کنی پرپر و ریزی بر خاک*** بر خویش خری بصد زبان نفرین را
*****
اکنون که چمن لباس شادی پوشید*** باید به نشاط و شادکامی کوشید
دانی ز چه لاله جام بر کف سر زد*** یعنی باید می تفرّج نوشید
*****
آن اهل خرد که سود بخشد اهلست*** گر جان به رهش نثار سازم سهلست
هشدار و خرد براه نیکی بگمار*** عقلی که در آن سود نباشد سهلست
*****
آنان که هنرشناس و علم آموزند*** دانش طلبند و معرفت اندوزند
{صفحه527}
از روی کمال و عین روشن بینی*** امروز خردمندتر از دیروزند
*****
ارباب خرد گرچه مشوّش باشند*** افسرده دل و زار و بلاکش باشند
از محضرشان پا نکشم من هر چند*** آنان به مثال در دل آتش باشند
*****
مطلوب همه مردم داناست خرد*** زیرا سبب حلّ معمّاست خرد
ما را نبود غم از گرفتاری خویش*** زینرو که بهین مشاور ماست خرد
*****
ای آنکه امیدم به عطای تو بود*** این توبه شکستنم برای تو بود
گر توبه بشکسته نباشد مقبول*** از چیست دل شکسته جای تو بود
*****
ای بار خدا که دست بالا دستی*** وین نقش تو بر وجود هستی بستی
{صفحه528}
کی راه برد به کنه ذات تو خرد*** جز اینکه به هر نفس بگوید هستی
*****
ای آنکه ترا به هر نفس می جویم*** پیوسته ره وصالت از جان پویم
پرسی تو اگر ز خواهشم گویم من*** خواهم نفسی که تا ثنایت گویم
*****
یا رب تو مرا نجات تدبیر نما*** همواره بقای فیض تقدیر نما
گر راه فلاح ما مقدّر نبود*** تقدیر بدست تست تدبیر نما
*****
گویند بشر بدست شر میمیرد*** یا از ستم دور قمر میمیرد
دارند امید و عمر چون پیوندی*** امّید اگر مرد بشر میمیرد
*****
امّید به آدمی روان می بخشد*** شادیّ و صفا به جسم و جان می بخشد
خرّم دل آنکسی که امّید فزون*** هم دارد و هم به این و آن می بخشد
*****
{صفحه529}
از هرچه گمان بری بتر نومید است*** بس آفت و بس خطر که در نومید است
نیکو بشناس یار و همصحبت خویش*** با او منشین دمی اگر نومید است
*****
از لطف عمیم حق چه باشی مأیوس*** چون بنده نواز است خدای قدّوس
آندم که ترا غمی رسد دست بزن*** بر دامن پر فیض رضا خسرو طوس
*****
همواره حسود سفله بیهده کوش*** از طبع پلید هست در جوش و خروش
آن بار کز ان کوه بیاید بستوه*** پیوسته حسود می کشد بر سر دوش
*****
خونین دلم از سوک جوان گردیده است*** بس اشک ز دیده ام روان گردیده است
در سینه مجروح من از سوز فراق*** داغیست که از چهره عیان گردیده است
*****
{صفحه530}
ای صاحب عقل و درک و هوش و فرهنگ*** دانی چه سخن بکام دارد این زنگ
گوید بزبان حال هر لحظه بما*** در قافله عمر نجوئید درنگ
*****
از لطف عمیم کردگار سرمد*** معبود جهانیان و دادار احد
رخ داده سعادت از دو جانب زیرا*** میلاد امام صادقست و احمد
*****
ساقی بده باده ای که از پاکدلی*** لب باز کنم به لطف حیّ ازلی
آرم به زبان پس آنگه از روی خلوص*** مدح نبی و علیّ و اولاد علی
*****
با پیر خرد گفتم کای مرشد راه*** بنمای مرا ز اسم اعظم آگاه
لب باز نمود و گفت سربسته مرا*** لا حولَ ولا قُوة الّا بالله
*****
سودای تو گر قرین بود با حسنات*** لایق به سعادتی بدینگونه صفات
{صفحه531}
افعال تو گر قرین بود با خیرات*** مقبول خداست بر محمّد صلوات
*****
از حضرت صادق این بیان می باشد*** زیبنده بسی ز عزّ و شان می باشد
بزمی که در آن مدح علی خوانده شود*** فرشش ز پر فرشتگان می باشد
*****
ای عصمت حیّ ازلی ادرکنی*** ای دخت نبی زوج علی ادرکنی
ای نور تو در حجاب مخفی زهرا*** ای مدحت تو ذکر اجلی ادرکنی
*****
دانی ز چه سینه منجلی می باشد*** روح از چه قرین خوشدلی می باشد
میلاد ابوالفضل بهین باب مراد*** فرزند برومند علی می باشد
*****
ایدل بره سفر چه خواهی کردن*** در این ره پر خطر چه خواهی کردن
{صفحه532}
در ماه صیام اگر نبردی سودی*** برگو بمه دگر چه خواهی کردن
*****
در غفلت اگر گذشت ماه و سالت*** در راه خدا صرف نشد افعالت
گر فرصت این ماه هم از کف دادی*** غافل منشین که وای بر احوالت
*****
آنکس که خرد پیشه و عاقل باشد*** باید بطریق خیر مایل باشد
چون ماه صیام ماه خیر است و ثواب*** حیفست کسی ز خیر غافل باشد
*****
گر داد حسین هستی خویش ز کف*** جز مجد و علای دین نمیدید هدف
لب تشنه شهید گشت و از خون گلو*** سیراب نمود نخل بستان شرف
*****
چون قطع نظر ز ما سوا کرد حسین*** روی از سر جان بکربلا کرد حسین
{صفحه533}
زان بار که از بهر شهادت بربست*** بس عقده ز کار بسته واکرد حسین
*****
چون ماه صیام ماه خیر است و ثواب*** بنما بطریق خیر همواره شتاب
امروز اگر که رنجه سازی خود را*** فردا تن خود رها نمائی ز عذاب
*****
میلاد ولیّ حق علیّ اعلاست*** شاهی که از او جهان هستی برپاست
نورش چو درخشید ببزم ایجاد*** روشن ز تجلّیش دل اهل صفاست
*****
سر خیل نکویان جهان را کشتند*** محبوب همه عالمیان را کشتند
با دست جفا رهبر دین گشت شهید*** یعنی که امیر مؤمنان را کشتند
*****
امروز جهانیان عزادار شدند*** بر غصّه و رنج و غم گرفتار شدند
{صفحه534}
افسرده دل و زار و جگر خون و ملول*** در مرگ علی حیدر کرّار شدند
*****
امروز تمام شیعیان گریانند*** مغموم و نژند با دل بریانند
در قتل علی رهبر پاکان جهان*** در صبح و مسا ز غصّه اشک افشانند
*****
جا دارد اگر که خلق از پیر و جوان*** هستند مدام خوندل و اشک افشان
زیرا که ز تیغ ظالمی پست و لعین*** شد کشته ز کین باب یتیمان جهان
*****
یا رب بعلی که رهبر خوبانست*** در عرصه حشر شافع عصیانست
بخشای گناه ما که ما را از بیم*** همواره ز غصّه دیده ای گریانست
*****
یا رب بحقیقت علی شاه نجف*** آن خسرو دین، امیر با فخر و شرف
{صفحه535}
دل را ز فشار درد و غم کن آزاد*** ما را برهان ز نا امیدیّ واسف
*****
گر بی خبر از خدای بیچون نشوی*** هرگز ز طریق خیر بیرون نشوی
گر باخبر از عالم عقبی گردی*** هرگز بجهان سفله مفتون نشوی
*****
جز بندگی حضرت دادار مکن*** سر خم ببر صاحب دینار مکن
این پند ز من شنو اگر هشیاری*** خود را بجهان دون گرفتار مکن
*****
ایدل مفروش بر جهان عقبا را*** از جهل مخر برای خود دنیا را
از حرص و طمع دست بکش تا هستی*** بیرون منه از راه قناعت پا را
*****
بشکست ز کین چونکه دل زار حسین*** بشتافت عدو چونکه به پیکار حسین
{صفحه536}
کوشید بسیاری برادر از جان*** عبّاس علی میر علمدار حسین
*****
در راه کمال و معرفت پویا باش*** همواره صفا و صدق را جویا باش
کم گوی سخن، ولی بهنگام لزوم*** بگشای دهان، گهر فشان، گویا باش
*****
از علم و هنر بشر سرافراز شود*** بس عقده بسته اش همی باز شود
البتّه بود خیر و نکو فرجامش*** با علم هر آن کار که آغاز کرد
*****
خواهی که شوی کامروا روز شمار*** خواهی که ترا لطف خدا گردد یار
این نکته ز من نیوش در هر حالت*** از دامن پرفیض علی دست مدار
*****
تا دور شوی ز رنج و حرمان و الم*** تا همچو نکویان شودت نام علم
{صفحه537}
گر طالب فیض و مایل احسانی*** از ذکر خدا مباش غافل یکدم
*****
ایدوست پی مردم گمراه مرو*** جز در پی مردم دل آگاه مرو
یعنی که بجز طریقه حق مسپار*** یعنی که بغیر راه الله مرو
*****
شد گر چه حسین بالب تشنه شهید*** پشتش ز غم ماتم احباب خمید
لیکن بود از لطف خداوند حمید*** نام و هدفش تا بقیامت جاوید
*****
شد کفر جهان گیر بسر حدّ وفور*** رایج شده در دهر بسی فسق و فجور
یا رب بنما فرج که از روی کرم*** تعجیل کند حجّت قائم بظهور
*****
امروز کجا جای محن می باشد*** چون بحر نشاط موج زن می باشد
این روز بخوبی و بپاکی طاقست*** چون روز تولّد حسن می باشد
{صفحه538}
احمد که بود کحل بصر خاک درش*** جاوید بود نام همایون اثرش
چون دید بود لایق این فیض عظیم*** بنهاد خدا تاج رسالت بسرش
*****
با پیر خمیده ای که مشکل می زیست*** گفتم که بدهر درد بی درمان چیست
گفتا همه درد جانگداز است، ولیک*** جانسوزتر از نداری و پیری نیست
*****
ای آنکه توئی همیشه در نعمت و ناز*** جویای حقیقت شو و کن ترک مجاز
کن کسب مال و معرفت تا هستی*** زیرا که در این جهان نمی آئی باز
*****
گویند خطرناک بود ماه صفر*** عاقل نکند چنین سخن را باور
خواهی ز خطر خاطرت آسوده شود*** باید که کنی ز نفس امّاره حذر
*****
{صفحه539}
آنکس که نماید حذر از ماه صفر*** باید کند از فعل بد خویش حذر
هرکس که مطیع امر شیطان نشود*** آسوده بود همیشه از خوف و خطر
*****
فرمود علی شهنشه ارض و سما*** عیدت به لباس نو نباشد تنها
عیدت بود آن وقت که ایمن باشی*** پیوسته ز فعل خویشتن نزد خدا
*****
چون باد صبا آمد و بگذشت صیام*** بی آنکه کنی به بینوائی اطعام
این باقی وقت را غنیمت بشمار*** کاید رمضان بسی و خاکیم تمام
*****
از لطف خدای قادر ذوالاکرام*** بگذشت مه صیام و شد عید صیام
خوش آنکه برای حق در این ماه عزیز*** گردیده ز سفره اش یتیمی اطعام
*****
{صفحه540}
امروز ز لطف حق علی رغم عدو*** رو کرد به مسلمین عنایت ز دو سو
طالع ز دو سوی کرد بر مردم رو*** هم عید محمّد است و هم بعثت او
*****
امروز رساند کردگار متعال*** خوشحالی مسلمین بسر حدّ کمال
چون بعثت و عید احمدی گشت قرین*** زین جمعه خجسته تر ندارد امسال
*****
میلاد سعید حضرت سجّاد است*** قلب همه دوستان مولی شاد است
از مقدم مسعود امام سجّاد*** روح همه مؤمنین ز غم آزاد است
*****
پیدا گهری شد از خدائی قلزم*** تابید فروغ وی بماه و انجم
آمد مه ذیقعده در این ملک شهود*** آن قبله هفتم و امام هشتم
*****
{صفحه541}
سلمان صفت ار کسی مسلمان گردد*** از صدق و صفا ثانی سلمان گردد
دائم بدلش مهر محمّد باشد*** یعنی که ز جان تابع قرآن گردد
*****
دانی ز چه امروز جهان روح افزاست*** شادی بمجالس و محافل برپاست
تبریک بگویند بهم خلق جهان*** میلاد رضا خسرو اقلیم وفاست
*****
بر کوری چشم فرقه ای شوم جهول*** حق پرده فکند از رخ زهرای بتول
از عرش برای تهنیت خیل ملک*** در خانه مصصطفی نمودند نزول
*****
ای دوست اگر فهیم و عاقل باشی*** پیوسته مطیع حیّ عادل باشی
این مر گرانمایه که حق داده ترا*** حیفست که اندر ره باطل باشی
*****
{صفحه542}
لب تشنه لب آب روان جان دادن*** جان از کف خویش در غم نان دادن
اندر نظر عقل بود نیکوتر*** از گوهر آبرو بدو نان دادن
*****
گر کار نکو کنی کجا گم گردد*** این گوهر پر بها کجا گم گردد
گیرم که بر خلق شود گم امّا*** کی از نظر بار خدا گم گردد
*****
کن سعی که حامی ضعیفان باشی*** یار فقرا ز روی احسان باشی
از کار فرو بسته گره بگشائی*** اینهاست طریق اگر مسلمان باشی
*****
ای دوست اگر که بنده داداری*** باید به رضای حق کنی دینداری
آنجا که قدم نهاده اند اهل طریق*** گر مرد رهی تو هم قدم بگذاری
*****
پیوسته ز لطف نیکخو باید بود*** همواره مطیع امر هو باید بود
گر شیعه مرتضی علی میباشی*** بشنو، ز عمل بسان او باید بود
{صفحه543}
گر تابع حقّ و بنده داداری*** گر نیکنهاد و پاک و بی آزاری
کن سعی که از دست عنایت باری*** باری ز سر دوش کسی برداری
*****
همواره ز شیوه حقیقت دم زن*** پا در ره راحت بنی آدم زن
پیوسته بنه گام ز جان در ره خیر*** یعنی که بساط اهل شر بر هم زن
*****
هر چند که فصل عید عشرت افزاست*** باغ و چمن و دشت و دمن پر زصفاست
هر شیعه بود لاله صفت داغ بدل*** چون عید قرین ماتم عاشوراست
*****
نوروز که روز شادی شاه و گداست*** امسال برای شیعیان روز عزاست
تبریک بیکدیگر نگوئید از آنک*** ایّام شهادت شه کرببلاست
*****
آیین وفا طریق نیکان باشد*** پیوسته وفا شعار انسان باشد
در راه وفا قدم نهد همواره*** هرکس که مطیع امر یزدان باشد
{صفحه544}
مقبول بدرگاه خداوند شوی*** از مرحمتش خرّم و خرسند شوی
پا بر سر پیمان نزنی از غفلت*** بر عهد و وفا اگر که پابند شوی
*****
گر دست دهد دلی ز خود شادان کن*** خدمت ز سر صدق بهر انسان کن
نیکان همه اهل جود و احسان بودند*** همواره تو هم ز مردمی احسان کن
*****
از عنایات خود خدای ودود*** غم زدلهای شیعیان بزدود
هست چون این خجسته عید سعید*** روز میلاد مهدی موعود
*****
آثار غم بچهره عالم عیان بود*** بر هرکسی نظر کنم آزرده جان بود
سرگرم ماتمند در افلاک قدسیان*** چون اربعین خسرو لب تشنگان بود
*****
{صفحه545}
بلند نام حسینی فراز عرش علاست*** از اینکه زنده ز خونش همیشه دین خداست
عجب نباشد از آن عهد جانفشانی او*** که ذکر تعزیتش تا بروز حشر بپاست
{صفحه546}
در رثای دوستان شاعر و مدّاح اهل بیت (ع) که دار فانی را وداع گفته اند

در فقدان مادر و برادرم مرحوم مصطفی اشتری که یکی از مدّاحان آل محمّد (ص) بود، سروده شد.

دریغا ز بیداد و جور زمان*** که هرگز نخواهد دلی شادمان
تو گوئی ستمکاری آیین اوست*** نداند بد از نیک و دشمن ز دوست
بهر بوستانی گلی سر زند*** لهیب جفایش به پیکر زند
به بیند اگر بلبلی نغمه خوان*** زند قفل خاموشیش بر زبان
چنان کز طریق جفاگستری*** چشیدم از او زهر بی مادری
بخردی ز کین مادر از من گرفت*** چه مادر که تاج سر از من گرفت
چو او رفت او و در خاک منزل گرفت*** مرا شادی و شور از دل گرفت
{صفحه548}
چو آن مهربان از بر من برفت*** تو گوئی مرا روح از تن برفت
دگر بساره بر دل زد آذر مرا*** نمود از ستم بی برادر مرا
جوانی همه پای تا سر صفا*** خردمند و صافیدل، پارسا
جوانی محبّ نبیّ و علی*** دل او ز نور صفا منجلی
بمدّاحی آل طاها ز جان*** همی بود کوشا بحدّ توان
از آن شرح این قصّه کردم بیان*** که باقی بود نامشان در جهان 
بست «اشتری» دیگر افغان و آه*** سخن ساز کوتاه و غفران بخواه

ماده تاریخ در رثای عمّوی خویش

بدنیای دون ای برادر مکن خو*** که ارزش نباشد ورا یکسر مو
{صفحه549}
فریبش مخور ای خردمند زیرا*** وفائی ندیده است هرگز کس از او
«ابوالقاسم اشتری» آنکه عمری*** بر احباب خود مهربان بود و دلجو
بصد شوق جان گفت لبّیک لبّیک*** شنید ارجعی چونکه از جانب هو
ز دار جهان بست بار سفر را*** شتابان روان گشت بر باغ مینو
ز عقل «اشتری» چون مدد خواستم من*** پی سال فقدان آن مرد نیکو
بمجمع سر آورد دلجوی و گفتا*** «نکو نام ابوالقاسم اشتری کو»
1349 شمسی

در رثای پدرم سروده شده است

عبّاسعلی ذاکر و مدّاح علی بود*** در عمر نپیمود بغیر از ره معبود
حق بود ورا قبله آمال و ز اخلاص*** همواره روان بود سوی کعبه مقصود
{صفحه550}
چون راه علی راه نجاتست و سعادت*** راهی که بجز راه علی بود نپیمود
جز گنج مودّت بجهان هیچ نیندوخت*** جز نقد وفا در دل بی کینه نیفزود
پیوسته میان بست ز ایمان و ارادت*** بر حمد خداوند جهان قادر مسجود
چون روح وی آزاد شد از پیکر خاکی*** در خلد برین در بر محبوب بیاسود
تاریخ وفات «اشتری» از عقل طلب کرد*** تا اینکه بیفتد بکفش دامن مقصود
سر واقفی آورد به مجموع و بگفتا*** (عبّاسعلی ذاکر و مدّاح علی بود)
1351 شمسی

تقدیم به روح استاد ارجمند مرحوم فایض اصفهانی

لاله آسا داغ مرگ فایض روشن ضمیر*** سوخت جان اهل دل را از صغیر و از کبیر
{صفحه551}
آنکه بی شک در فنون شاعری ممتاز بود*** هم بفضل و علم و دانش بی قرین و کم نظیر
مستمع را روح می بخشید هنگام سخن*** بود از بس گفته هایش دلپسند و دلپذیر
تا که در تن داشت جان با نیروی ایمان پاک*** بود حق را یار و یاور، شرع احمد را ظهیر
کرد مرغ روح او پرواز بر باغ بهشت*** چون ندای ارجعی بشنید از حیّ قدیر
شمع بزم علم و دانش بود آن عالیمقام*** از روان پاک و قلب روشن و روی منیر
سال شمسی یکهزار و سیصد و چل بود و هشت*** کز جهان شد در جنان از امر ایزد جایگیر
از غم مرگش نه تنها «اشتری» باشد غمین*** بلکه زین ماتم پریشانند هر برنا و پیر
تاریخ فوت: 1348 شمسی
{صفحه552}

در رثای دانشمند بزرگوار و عالیمقدار مرحوم میرزاعلی مشفقی اصفهانی

دریغ و درد ز فقدان فاضلی خوشنام*** که در طریق ادب می نهاد عمری گام
ادیب مشفق علّامه مشفقی که ز صدق*** براه نشر حقیقت نمود سعی مدام
چو او ز علم دگر روزگار کم بیند*** که بود نادر دوران و نخبه ایّام
چه دانشی که باو داد داور دادار*** چه علمها که باو داد قادر علّام
براه توسعه دین و رونق فرهنگ*** ز جدّ و جهد شب و روز می نمود اقدام
ز آستانه پروردگار بر دل داشت*** امید فتح و ظفر بهر مذهب اسلام
به علم او همه عالمان کنند اقرار*** که شمّه ای بود از آن نجوم و علم کلام
{صفحه553}
بسا محقّق حقجو که در ره عرفان*** گرفته اند از آن مرد نکته سنج الهام
شبانه روز بصد شوق و ذوق هر مدّاح*** نموده کسب ادب زان ادیب نیکمرام
ندای ارجعی از حق بگوش او چو رسید*** بسوی ملک بقا رفت آن نکو فرجام
ز بسکه شوق لقا داشت روز و شب بر دل*** برفت نزد سمیّش علی امام همام
هزار و سیصد و پنجاه و هفت شمسی رفت*** بقرب حضرت پروردگار ذوالاکرام
چو «اشتریّ» جگر خون خشته مدّاحان*** ز مرگ او به غم و غصّه توأمند تمام
تاریخ فوت: 1357 شمسی

در رثای سخن سنج ارجمند مرحوم محفوظ اصفهانی

سوگ محفوظ شاعر دانا*** اهل دل را نمود نوحه سرا
عندلیبی ز بوستان ادب*** گشت خاموش ناگهان ز نوا
{صفحه554}
شاعر راستین احمد و آل*** از ره راستیّ و صدق و صفا
سخنانش بود برأی خرد*** پر بهاتر ز لؤلؤ لالا..
بود ظاهر ز روی حق طلبی*** از رخش نور سینه سینا
نام نیک و کتاب اشعارش*** هست باقی ز یمن طبع رسا
جمع یاران خود پریشان کرد*** رخت بر بست چونکه از دنیا
شد به نزد سمیّ خود حیدر*** داشت بر دل چو مهر آن مولا
مرگ پایان عمر او نبود*** هست جاوید نام مرد خدا
جای محفوظ «اشتری» خالیست*** در بر اهل دل بهر مأوا
تاریخ فوت: 1358 شمسی

در رثای شاعر فضل و عارف کامل شکیب اصفهانی

بزرگ شاعر روشن ضمیر صاحبدل*** شکیب مرد سخن سنج و عارف و فاضل
بهین ادب سخنور که در حیات نداشت*** جز اعتلای ادب هیچ آرزو بر دل
{صفحه555}
ره کلام فصیح ار چه مشکلست، ولیک*** ز جدّ و جهد به پیمود این ره مشکل
کلام نغز که بودش در انحصار بود*** برای شاعر عارف نکوترین حاصل
به نزد مردم شاعر شناس ادیب بزرگ*** به پیش مردم حق کیش عارفی واصل
براه کسب معارف بداد نقد حیات*** نخواست تا شودش عمر عاطل و باطل
از این سرای فنا رفت با سبکباری*** بدار ملک بقا یافت مأمن و منزل
رسید خدمت مولای خویش در جنّت*** ز بسکه بود بدیدار مرتضی مایل
کلام آخرم اینست با روان شکیب*** کز «اشتری» بپذیر این رثای ناقابل
تاریخ فوت: 1361 شمسی

در رثای شاعر پاکدل مرحوم حاج مسعود بصیری

حاج مسعود بصیری شاعر روشنروان*** دیده بست از این جهان و شد سوی جنّت روان
{صفحه556}
آنکه میزد دمبدم دم از ولای مرتضی*** آنکه بودش یا علی در عمر خود ورد زبان
آنکه اهل اصفهان بودند او را دوستار*** آنکه بودی باعث فخر از برای شهشهان
آنکه عمری از سر اخلاص و روی معرفت*** بود خادم در عزای خسرو لب تشنگان
فرقتش آتش زده بر جان فرزند و عیال*** داغ او سوزد بسان لاله قلب دوستان
نیست تنها «اشتری» در سوگ او غمگین و بس*** غرق ماتم بهر او گشتند اهل اصفهان
تاریخ فوت: 1366 شمسی

بمناسبت درگذشت خادم الحسین مرحوم حسن فرّخ فال که عمری را در ترویج مدّاحی اهل بیت صرف نمود اشعار زیر سروده شده است.

خادم بزم حسینی حسن فرّخ فال*** زد شرر از غم مرگش بدل اهل کمال
{صفحه557}
بود کوشا بره فضل و ادب در همه روز*** بود پویا بره مدح علی در همه و سال
به تکاپو بره نیک روان بود مدام*** بود در رونق آیین محمّد فعّال
دوستان در غم فقدان وی اندر تعبند*** سوگوارند بمرگش همگی اهل مقال
جای دارد که ز غم جامعه مدّاحان*** زین مصیبت همه گردند پریشان احوال
بود مشتاق لقای علی و آل علی*** باز شد بر رخ او روزنه صبح وصال
قفس تن بشکست و بسوی خلد شتافت*** ارجعی را چو شنید از سوی حیّ متعال
تسلیت گوی بود «اشتری» از روی خلوص*** به همه مدح سرایان سپاهان فی الحال
تاریخ فوت: 1365 شمسی
{صفحه558}

بمناسبت درگذشت مرحوم سیّد باقر میر مقتدائی سروده شد.

فلک گرفت ز ما میر مقتدائی را*** نمود قسمت ما فرقت و جدائی را
سمّی حضرت باقر سلیل ختم رسل*** که پاش داشت ز جان رسم پارسائی را
به بوریای قناعت چو تکیه داشت نمود*** به عمر شیوه خود خوی بیریائی را
فقیر حضرت مولی که هیچ می نشمرد*** شکوه و منزلت و فرّ پادشائی را
چو با خدای خود آن عارف آشنائی داشت*** ز خویش راند همی نفس خودنمائی را
هزار و چارصد و شش به هجری قمری*** شنید ارجعی آن نغمه خدائی را
بسوی خلد برین شد روان به قرب علی*** ز بسکه داشت بسر شور مرتضائی را
{صفحه559}
خوش آنکسی که کند پیشه «اشتری» چون او*** طریق معرفت و خوی حقستائی را
تاریخ فوت: 1406 هجری قمری

بمناسبت درگذشت دوست عزیزم مدّاح اهل بیت مرحوم سیّد تقی زعفرانی سروده شد.

به غربت رخت بست از دار فانی*** فغان سیّد تقیّ زعفرانی
دریغ از چرخ غارتگر که هر دم*** ز جمعی می رباید یار جانی
به ملک بی نشانی رفت امّا*** از او در لوح دل ماند نشانی
سلیل پاک پیغمبر که می کرد*** برای جدّ پاکش مدح خوانی
همان مدحتسرای آل طه*** که کوشا بود در فنّ معانی
بدرد خویش خو کرد و ننالید*** چو ایّوب از قضای آسمانی
{صفحه560}
اگر چه زعفرانی شهرتش بود*** بجنّت شد بروی ارغوانی
سرشک از دیده اهل دل ببارند*** بمرگش آشکارا و نهانی
کنون اخوان و فرزندان و خویشان*** کنند از غم بسوکش نوحه خوانی
به شمسی بر هزار و سیصد و شصت*** فزون شد هفت و رفت از دار فانی
از این فقدان جانسوز اسفناک*** که رفت از جمع یاران زعفرانی
بسان «اشتری» گشتند غمگین*** همه مدحتگران اصفهانی
تاریخ فوت: 1367 شمسی

ماده تاریخ درگذشت مرحوم مسیح ثقفی مدیر کتابفروشی ثقفی

چونکه خلقی ز ادب دوستی احیا کردی*** ای مسیح ثقفی کار مسیحا کردی
{صفحه561}
گره از کار خلائق ز کرم بگشودی*** بهر سرگشته همی حلّ معمّا کردی
عمر خود صرف نمودی بره خیر بشر*** زین عمل جمع بسی توشه فردا کردی
پی ترویج معارف همه دم کوشیدی*** یاری اینگونه بهر عارف دانا کردی
سعی و کوشش بنمودی ز پی نشر کتب*** تا که جاوید اثر شاعر شیدا کردی
رحمت حق بروان تو که با همّت خویش*** سود در دار جهان زین همه سودا کردی
ارجعی تا که شنیدی ز خداوند کریم*** روی از دار فنا چون سوی عقبا کردی
سر بجمع «اشتری» آورد و بتاریخ سرود
«ای مسیح ثقفی کار مسیحا کردی»
1394 قمری
{صفحه562}

بمناسبت رحلت عالم بزرگوار و مفسّر قرآن حجّة الاسلام والمسلمین حاج شیخ عبّاسعلی مصباح سروده شد.

خاموش گشت نور، مصباح اهل ایمان*** گشتند جمع یاران، در سوگ او پریشان
مصباح نیک فرجام، عبّاس آن نکو نام*** آن کز برای اسلام، کوشید تا دم جان
آن مرد پاک طینت، سر تا بپا حقیقت*** آن ناشر شریعت، آن بحر فضل و عرفان
از روی نیکرائی، عمری بپارسائی*** در عین بیریائی، تفسیر کرد قرآن
بدرود زندگانی، گفت از جهان فانی*** از مرگ ناگهانی، سوزاند قلب یاران
از تن چو رفت جانش، در خلد شد مکانش*** مسرور شد روانش، از وصل روی جانان
جمعی به سوگواری، جمعی به آه و زاری*** جمعی ز غمگساری، از رحلتش به افغان
{صفحه563}
چندین کتاب نیکو، بر جای باشد از او*** اجرت بگیرد از هو، در روز حشر و میزان
بهر چنین عزائی، گفت «اشتری» رثائی*** منظوم غمفزائی با حال زار و پژمان
تاریخ فوت سال 1366 شمسی

در فقدان عالم جلیل القدر آیت الله ادیب سروده شد.

آیت الله ادیب آن عالم پرهیزکار*** حامی امّ الکتاب و شرع را دائر مدار
در صراط مستقیم از شوق می زد گام و بود*** عابدی روشن ضمیر و زاهدی شب زنده دار
عالم کامل که توأم بود علمش با عمل*** شوق در صوم و صلاتش جعفر طیّار وار
اجتهادش کامل و ناشر بشرع احمدی*** در امور پیشرفت دین و مذهب مستشار
آسمان فکرتش بنگر که از نیک اختری*** بود در علم نجوم آن مقتدی کامل عیار
{صفحه564}
آفرین بر او که چون دیگر اثرهایش نهاد*** احسن التقویم را از خود به عالم یادگار
صرف و نحو و حکمت و معقول را بود اوستاد*** در علوم منطق و منقول و فقه آموزگار
ارجعی بشنید چون با گوش جان از سوی حق*** گفت لبّیک و روانش شد بجنّت رهسپار
زین مصیبت اصفهان غرق عزا گردیده است*** اهل ایمان گشته اند از ماتم او سوگوار
گشته اند از رحلتش پیر و جوان، خرد و کلان*** اشکباران از تأسّف همچو ابر نوبهار
سال شمسی یکهزار و سیصد و هفتاد و یک*** دیده بر بست از جهان با امر ذات کردگار
روح پاکش در جنان بگرفت جای و شد قرین*** باسمیّش حضرت عبّاس میرنامدار
«اشتری» گفت این رثا از بهر آن عالیمقام*** با دلی اندوهگین و با دو چشمی اشکبار
تاریخ فوت: 1371 شمسی
{صفحه565}

«اشعار زیر بمناسبت ارتحال جانگداز عالم ربّانی حاج شیخ محمد باقر صدّیقین سروده شد.»

اصفهان از مرگ صدّیقین بود غرق عزا*** بانگ واویلا رسد از ارض زین غم بر سما
رفت از عالم یگانه عالمی کز علم و فضل*** مشکلات اهل تقوی را بُد او مشکل گشا
فاضلی والا مقام و پاکدل، صافی درون*** آنکه بود از پای تا سر صدق و ایمان و صفا
گر بگوئی در فنون خود سر آمد بود او*** هست اسراری بجا و ادّعائی بس روا
بود در فقه و اصول و منطق و علم رجال*** کم نظیر الحق به رأی اهل فن آن مقتدا
چون مسلّط بود بر آیات قرآن کریم*** داشت استیلا بسی در علم شور با خدا
بود در دور حیات خویش در تعبیر خواب*** ابن سیرین وار الحق آن حقیقت آشنا
{صفحه566}
چون سمّیش حضرت باقر بسی مجهول علم*** میشکافید از ره علم و درایت سالها
سوگواری میکنند از بهر او اهل کمال*** وای از این ماتم اندوهبار و غمفزا
گرچه او رفت و گرفت آرام در دامان خاک*** رفت در سوگش قرار و طاقت و آرام ما
سال شمسی یکهزار و سیصد و هفتاد و دو*** ارجعی را چون شنید از کردگار آن رهنما
گفت لبّیک و شتابان رفت در خلد برین*** در جوار اتقیا و اولیا و انبیا
«اشتری» گفت این رثا از بهر او با چشم تر*** تا که باقی ماند و جاوید در دار فنا
از خدا خواهد بدور زندگانی دمبدم*** بر محبّانش کند صبر و شکیبائی عطا
تاریخ فوت: 1372 شمسی
{صفحه567}

«بمناسبت ارتحال جانسوز عالم ربّانی آیت الله حاج سیّد احمد فقیه امامی»

آیت الله امامی زاده ختمی مآب*** یادگار فاطمه، یکتا نشان بو تراب
ناشر شرع پیمبر، پشتبان دین حق*** آنکه بودی در سپاهان پیشگام انقلاب
کوکب اوج حقیقت، ماه برج مّجد و فرّ*** آنکه انوار جمالش بود همچون آفتاب
گوهر دریای دانش آنکه در هنگام وعظ*** هر کلامش بود بهتر از هزاران درّ ناب
بود از زُهد و ورع، پاکیّ و ایمان بی گمان*** در میان اهل علم و فضل فردی انتخاب
آنکه طلّاب از مکاسب، منطق و فقه و اصول*** فیض می کردند از دریای علمش اکتساب
نی فقط بود او مباهات از برای شرع و دین*** بود فخر از بهر اجداد و نیاکان، اُمّ و باب
{صفحه568}
ناگهان پوشید چشم از این خراب آباد و کرد*** ارتحال جانگدازش قلب خلقی را کباب
چون ندای ارجعی آمد ز حق بر گوش او*** گفت لبّیک و بُقرب او روان شد با شتاب
رفت در نزد سمیّش احمد مرسل به خُلد*** گشت از فیض حضور حضرت او کامیاب
سال شمسی یکهزار و سیصد و هفتاد و دو*** دیده بست از این جهان آن سیّد عالیجناب
هست بر جاتا به سوگ آن یگانه مرد پاک*** اشک ریزد «اشتری» از دیدگان همچون سحاب
تاریخ فوت: 1372 شمسی

«بمناسبت رحلت مرجع بزرگ تشیّع حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی»

رحلت گلپایگانی مرجع والا مقام*** لرزه افکند از تأسّف بر وجود خاص و عام
شیشه عمرش چو شد بشکسته از سنگ اجل*** شیعیان را ریخت زین ماتم شرنگ غم به کام
{صفحه569}
ماتمش عظمی بود در پیش اهل علم و فضل*** بس معظّم بود او در نزد آیات عظام
طور سینای حقیقت را کلیم روزگار*** آنکه احیاء کرد دین حق به اعجاز کلام
این بود فتوای اهل علم و دانش، کان ز عیم*** بود الحق مرجعی از هر جهت تام و تمام
ثانی او را نبیند دیده ای در هیچ باب*** تالی او را نزاید در زمانه هیچ مام
دیده تابست از جهان آن مشعل دنیای علم*** پیش چشم اهل دین شد روز روشن همچو شام
ماه آذر یکهزار و سیصد و هفتاد و دو*** سوخت داغش قلب ما، لیک آن زعیم نیکنام
ارجعی از حق شنید و گفت لبّیک و برفت*** در بهشت جاودانی نزد اجداد کرام
ضمن عرض تسلیت از درگه حق «اشتری»*** از برای عمر اهل علم میخواهد دوام
تاریخ فوت: 1372 شمسی
{صفحه570}
در فقدان مرجع عالیقدر عالم تشیّع آیت الله خوئی سروده شد.
آیت الله خوئی آن عالم عالی نسب*** آنکه در بین مراجع بود فردی منتخب
نام نیکویش ابوالقاسم سمیّ جدّ خویش*** سیّد والا تبار و موسوی او را لقب
از عجائب بود آن فرزانه بین اهل علم*** خوانمش علّامه دوران اگر، نبود عجب
بود دانشگاه علم و فضل او از بس وسیع*** مجتهد بسیار پرورده است در راه طلب
گشته است از نور ایمان وجودش بهره مند*** هرکه با آن آیت الله بوده منتسب
آنکه صد باب علوم از دست او بگشوده شد*** چشم بر بست از جهان، وز گفتگو بر بست لب
وای دل، صد آه و واویلا که آن مرد بزرگ*** دید از اهل ستم جور و جفا، رنج و تعب
{صفحه571}
بود چون موسی بن جعفر جدّ خود تحت نظر*** دفن شد همچون حسین بن علی هنگام شب
داغ مرگ جانگداز آن زعیم روزگار*** زد بلقب اهل ایمان شعله ای پرتاب و تب
کیفرش را می دهد داور بفردای جزا*** هرکسی امروز بر آزردن او شد سبب
ماه مرداد هزار و سیصد و هفتاد و یک*** چشم بر بست از جهان آن عالم عالی نسب
از برای صاحب الامر و تمام اهل علم*** صبر خواهد «اشتری» از پیشگاه ذات رب
تاریخ فوت: 1371 شمسی

بمناسبت رحلت آیت الله مرعشی نجفی قدّس سرّه الشریف سروده شد.

آیت حق مرعشی آن مرجع عالیمقام*** مجری احکام داور زاده خیر الانام
بود در علم رجال و فقه او واقف بسی*** در حقیقت بود او دریای موّاج کلام
{صفحه572}
فخر او این بس که بود او در میان اهل علم*** باعث فخر نیاکان، افتخار باب و امام
آیت اخلاص بود او بین ابنای زمان*** صاحب رتبت بُد او در بین آیات عظام
ارتحال جانگداز آن گرامی پیشوا*** لاله آسا زد شرر از غم بقلب خاص و عام
گرچه از فقدان او اسلامیان غمگین شدند*** روح پاکش شاد گشت و یافت در جنّت مقام
از برای بستگانش «اشتری» با اشک و آه*** صبر بسیار از خدا خواهد بپایان کلام
{صفحه573}

شعر در وصف اشتری

روزی بقصد ملاقات حاج مرشد مرتضی اشتری بکارگاه دُرودگری او رفتم، چون خودش در آنجا حضور نداشت برای ابلاغ عرض اخلاص و ارادت چند بیت زیر را شروع کردم، به بیت سوّم رسیده بودم که مرشد از راه رسید و چهار بیت اخیر را در وصف برخورد گرم و صادقانه او بر آن افزودم:
حاج مرشد مرتضای اشتری*** الفت و مهر و وفا را مشتری
بهر دیدار آمدم امّا نکرد*** ابتدا اقبال با من یاوری
تو نبودیّ و خموش و سرد بود*** دکّه ات از شور و شوق شاعری
چون ز در وارد شدی از هم شکفت*** چهره ات مانند گلبرگ طری
در نگاه نافذت بود آشکار*** همدمی، همداستانی، خوگری
{صفحه574}
بود در لبخند بی آلایشت*** منتهای لطف و مهمان پروری
با محبّت بر نوا دل میدهی*** با صفا از دوستان دل میبری
نوای اصفهانی 67/11/16

اثر استاد ارجمند آقای عبدالکریم بصیری (بصیر) بمناسبت نشر دیوان آقای مرشد مرتضی اشتری.

کتاب مرتضای اشتری چیست؟*** مدیح رهبران دین اسلام
بجز مدح و بغیر از منقبت نیست*** ز آغاز این صحیفه تا به انجام
حدیث از چارده معصوم باشد*** بیان اشتریّ نیک فرجام
سخن گفته چو با صدق و ارادت*** به نیکی تا ابد ماند از او نام
غرض این نامه پر فیض نامی*** چو تصحیف و چو طبعش یافت اتمام
{صفحه575}
بصیر از بهر سال طبع آن گفت*** «کلام اشتری باشد از الهام»
1394 هجری قمری

بمناسبت دیوان اشتری

جناب آقای مرشد مرتضی اشتری فرزند مرحوم مرشد عبّاسعلی، متدیّن بدین اسلام و پیرو مذهب جعفری، زادگاهش بخش 2 اصفهان و یکی از پیشکسوتان و رهبران مدّاحان و گویندگان نصف جهان و اهل ذوق و اعری شیرین زبان و مصاحب سخنوران، با اهل اغلب اهالی این دیار اعمّ از صغار و کبار رفیقیست حقیقی و دوستیست صمیمی با کار روزانه امر معاش خود و عائله اش را فراهم و هیچگاه زیر بار منّت بنی آدم نرفته و تاکنون مدّاح صاحبان زر و زور نشده و از وادی آزادگی بدور نگردیده. چون دروغ گفتن گناهست و خدا گواهست این شرح حال حقیقتیست آشکار و توفیقش را مسئلت می نمایم از پروردگار.
کریم هژبری (پیام)

بمناسبت نشر دیوان آقای مرشد مرتضی اشتری.

مرتضی اشتری آن شاعر پاکیزه خصال*** حامد ذات خدا مادح پیغمبر و آل
{صفحه576}
اُطلُب العلم مِنَ المَهدِ اِلی اللحد چو خواند*** گشت از عهد صغر شیفته فضل و کمال
بود جوینده و یابنده شد از سعی و عمل*** دانش آموخت ز آموزش و شد ز اهل مقال
چونکه هم مرثیه هم منقبتست اشعارش*** گاه خواننده غمین گردد و گاهی خوشحال
ولی این نکته بدانید که سر تا سر عمر*** مدح و مرثیّه نگفته است ز بهر زر و مال
باب او مرشد با عاطفه عبّاسعلی*** آنکه در خلد برینست روانش الحال
بود اهل ادب و دانش و مأنوس کتاب*** دلش از مهر علی شیر خدا مالامال
رحمت الله، خداوند دهد او را مزد*** بود در حال عبادت شب و روز و مه و سال
«اشتری» خواست دهد دفتر خود نشر و پیام*** کرد با این غزل خویش از او استقبال
{صفحه577}

بمناسبت چاپ کتاب حاج مرشد مرتضی اشتری شاعر شهیر و مدّاح کم نظیر چند بیتی این حقیر «جابر» سروده ام.

رائی رزین به روشنی نور آفتاب*** اندیشه ای نوین به بلندای نه قباب
طفلی مکیده شیر ز پستان چار ام*** فردی کشیده سخت بر این پنج حس رکاب
شخصی به زیر سیطره آورده شش جهات*** مردی به مکتب هنر آورده هفت باب
طبعی لطیف تر ز نسیم پگاه عید*** روحی ظریف تر ز شعاع قمر در آب
شمعی به آستان ادب مهر تابناک*** شعری به بوستان سخن فرد انتخاب
نظمش ز لطف چون دم عیسی حیاتبخش*** نثرش بگوش دل همه یادآور شباب
بر سالکان مسلک عرفان امید بخش*** بر ساکنان کوی حقیقت امین باب
{صفحه578}
در محفل کمال و ادب شمع دلفروز*** در مجلس رجال هنر فضل هر کتاب
نامش به نام حیدر کرّار مرتضاست*** آنکس که چشم چرخ نبیند چو او به خواب
شهرت گرفته اشتری و بس بجاست چون*** باشد صفات مالک اشتر در آن جناب
مدّاح اهل بیت نبوّت بود ز جان*** از لطف حق شده است در این حرفه کامیاب
یا رب قسم به مرتبت مرتضی علی*** این کاخ فضل و دانش و عرفان مکن خراب
«جابر» صفات بارز او نیست حدّ تو*** توصیف بحر چون نبود درخور حباب

بمناسبت طبع دیوان دوست عزیزم آقای مرشد مرتضی اشتری سروده شد.

تا که میباشد دی و پائیز و فصل نوبهار*** تا که میباشد مه و خورشید عالم برقرار
{صفحه579}
از برای مرتضای اشتری ماند همی*** نام و اشعار و کتابش جاودانه یادگار
مرتضای اشتری آن شاعر نیکو سیر*** آنکه میباشد بحق وصف کمالش بی شمار
شاعری باشد سخن سنج و فهیم و هوشمند*** عارفی باشد مسلّم در طریقت پایدار
از خلوص نیّت و اندیشه روشن نمود*** عمر خود را صرف در مدّاحی هشت و چهار
شهره میباشد ز مدّاحی بشهر اصفهان*** چونکه میباشد بفنّ خویشتن استاد کار
بهر سال طبع دیوانش رها سنجیده گفت*** یکهزار و سیصد و پنجاه و سه را برشمار
اثر رمضان خنجری (رها)
«بسم الله الرّحمن الرّحیم»
اوّلاً مقصود از این چند کلمه که از این حقیر ناقابل در این کتاب پرارزش رقم شد این بود که دوستی مدّاحان آل محمّد در حقیقت دوستی همان خانواده است ولی نخواستم تعریف یا تکذیب از کسی نموده باشم بلکه عرایضم حقگوئی میباشد. قدر مسلّم اینکه حقیر پنجاه سال با مرحوم میرزا عبّاسعلی اشتری و چندی با مرحوم
{صفحه580}
مصطفی اشتری فرزند بزرگ آن مرحوم که پدر و برادر آقا مرتضی ناظم این کتاب میباشند محشور بودم و در این مدّت غیر از دوستی و پاکدامنی از آنان مشاهده نشد چون هر دو مظهر ذوق و ادب و محبّت و اخلاص بودند.
البتّه: شیر را بچه همی ماند بدو
خواستم بگویم مدّاحی آقا مرتضی اشتری اکتسابی نیست بلکه موروثی و خانوادگی میباشد و پیداست کسی که یک عمر در راه آل محمّد با پاکدامنی قدم زد پایان کار چه نتیجه ای خواهد گرفت. 
آنجا که عیانست چه حاجت به بیانست
در این محیط غم افزای خالی از شادی*** چو اشتری قدم از راه صدق بنهادی
بشیر ما در تو بود مهر دوست عجین*** که لب بمدحت این خانواده بگشادی
تمام گشت کتابت بمدح آل رسول*** کز این وسیله بگیری برات آزادی
(رجاء)
{صفحه581}

تفریظ گونه ای کوتاه

جدّاً هر وقت مشاهده میکنم که آثار یا اشعار نویسنده و یا شاعری که از هر حیث واقعاً لیاقت شهرت و محبوبیّتی دارد و براستی براه صلاح جامعه گام بر میدارد منتشر و در دسترس مردم قرار میگیرد بی نهایت شادمان و خشنود میشوم از این رو بر طبق عادت دیرینه چون آگاهی یافتم که دیوان برادر شاعر و مدّاحم آقای مرشد مرتضی اشتری در دست چاپست نهایت خوشحالی و رضایت خاطر دست داد. ناگفته نماند که این شادمانی وقتی بیشتر شد که دیدم مقدّمه آنرا شاعر فاضل و استاد جناب آقای «جعفر نوابخش نوای اصفهانی» نوشته اند و باز این خوشحالی هنگامی باوج خود رسید که ملاحظه شد استاد چنانکه باید انتظار داشت فی الواقع ضمن مقدّمه آموزنده و کامل و جامع خود حقّ شاعر را کاملاً ادا نموده اند. از خداوند توفیق روز افزون برای استاد در راه خدمت به ادبیّات و تشویق شاعران و برای آقای مرشد مرتضی اشتری توفیق بیشتر در راه نشر ادب آرزو میکنم. در خاتمه اگر چه نثراً و نظماً آنچه درباره شاعر سزاوار بوده است گفته شده ولی بحکم وظیفه چند بیت ذیل را بحضورش تقدیم میکنم.
{صفحه582}

«سرور اصفهانی» عضو انجمن ادبی سعدی اصفهان (اشتری و دیوانش)

جاودان اشتری و دیوانش*** شهرت و مرتبه و عنوانش
شاعری پاکدل و پاک سرشت*** که عجین گشته ادب با جانش
ادب آیین و نکو خو که توان*** خواند ز اخلاص و صفا انسانش
مرتضی نام که پیوسته بود*** بر زبان ذکر شه مردانش
بسکه پر مغز بود گفتارش*** بس روانبخش بود الحانش
هست شایسته که باشد والا*** در بر اهل ادب عنوانش
چونکه از بخت خوش و طالع خوش*** طبع شد دفتر جاویدانش
{صفحه583}
عقل گفت از پی تاریخ سرور*** «جاودان اشتری و دیوانش»
1353 شمسی

چامه ناچیزیست بمناسبت تجدید طبع دیوان دوست شاعرم جناب حاج مرشد مرتضی اشتری بامیّد توفیق روز افزون برای او.

«حسین سرور اصفهانی»
حاصل مقبول شعر اشتری*** هست باغ میوه های نوبری
برگ برگ دفتر اشعار او*** نخل پر فیضیست از بارآوری
جابجا در صفحه دیوان او*** نو بنو بینیم اشعار دری
سعی وافر کرده در رشد عقول*** حاج مرشد مرتضای اشتری
هر که شعرا شیوه باشد در کلام*** نغمه اش را زهرا باشد مشتری
{صفحه584}
شیوه او در عمل مدح علیست*** در سخن خوش خوانی و مدحتگری
بر هزار و سیصد و پنجاه و هشت*** ده چو آری در حساب و بشمری
خواست دیوان را کند تجدید طبع*** اشتری با التفات داوری
سال طبع آن «سرور» از عقل خواست*** تا بیابد با کمال سروری
هاتف غیبی بگوش هوش گفت*** «حاصل مقبول سعی اشتری»
1368 خورشیدی

بمناسبت نشر دیوان آقای مرشد مرتضی اشتری سروده شد اثر عیسی قلی شیرانی (سالم)

جهان وفا مرتضی اشتری*** مهین بلبل گلشن حیدری
ز جان گشته غوّاص بحر ادب*** بپوید ره علم و دانشوری
{صفحه585}
شب و روز در مدحت هشت و چار*** کند نکته سنجی، سخن پروری
ز اندیشه، پاک و گفتار نیک*** کند بهر گمگشتگان رهبری
حقیقت شعار است و پاکیزه خو*** برفتار او گر نکو بنگری
ز سر تا بپا هست فضل و کمال*** ز هر عیب و هر نقص باشد بری
چو تألیف کرد این کتاب مفید*** شدندش ز جان اهل دل مشتری
درخشید در آسمان ادب*** چو مهر و مه و زهره و مشتری
بتاریخ آن کرد «سالم» رقم*** «سراید کلام نکو اشتری»
1353 شمسی
{صفحه586}

بمناسبت تجدید طبع دیوان جناب آقای حاج مرشد مرتضی اشتری سروده شد. اثر عیسی قلی شیرانی (سالم)

با ادب بگشا کتاب اشتری*** ایکه هستی طالب دانشوری
هر که شد زین گنج دانش باخبر*** از دل و جان گردد آنرا مشتری
اشتری آن نکته سنج با کمال*** آن هنرمند ز هر نقصان بری
مدح خوان اهل بیت مصطفی*** بلبل دستانسرای حیدری
تا که بر تن باشدش تاب و توان*** میکند بر ناتوانان یاوری
در سپهر معرفت آن نیکنام*** میدرخشد همچو مهر خاوری
از برای آل یاسین روز و شب*** میکند از جان و دل مدحتگری
{صفحه587}
آن نکو اندیش با ادراک و هوش*** دور میباشد ز کبر و خودسری
نیست او را تالی و مثل و نظیر*** در جوانمردی، بزرگی، سروری
هر زمان از طبع گوهرزای خویش*** می سراید شعر با لفظ دری
میکند همواره آن نیکو مرام*** سعی و کوشش در ره دین پروری
بسکه خوشرفتار باشد رفته است*** حسن صیتش بر ثریّا از ثری
جز براه راست کی گامی نهاد*** تا قدم زد در طریق شاعری
از سر صدق و صفا هر صبح و شام*** میکند از امر حق فرمانبری
چونکه تدوین یافت از اقبال نیک*** این بهین در دانه گنج گوهری
بهر طبعش (سالم) شیرین کلام*** گفت (ادب جوی از کتاب «اشتری»)
1368 هجری شمسی
{صفحه588}

بمناسبت طبع دیوان آقای مرشد مرتضی اشتری سروده شد اثر فضل الله شیرانی (سخا)

صد آفرین به طبع سخندان اشتری*** صد مرحبا به فکر درخشان اشتری
عمری بود که خادم درگاه اولیاست*** این بس بود به مرتبه و شأن اشتری
رفتار او دلیل صفا و صداقتش*** گفتار او نشانه ایمان اشتری
زیب کتاب اوست مدیح علی و آل*** لطف خدا همیشه نگهبان اشتری
خواهی معطّر از گل ایمان کنی مشام*** از جان و دل بیا به گلستان اشتری
طبع (سخا) سرود بتاریخ نشر آن*** (پند نکو بگیر ز دیوان اشتری)
1353 شمسی
{صفحه589} 
به لطف خداوند، برادر ارجمند، رفیق شفیق و دوست داشتنی، شاعر و مدّاح با اخلاص، آقای حاج مرتضی اشتری توفیق یافت چاپ دوّم دیوان خود را با اضافه آثار جدید بزیور طبع بیاراید. ضمن تقدیر از همّت والای ایشان موفقیّت همه خدمتگزاران به آستان مقدّس مولای متقیّان را آرزومندم.

فضل الله شیرانی (سخا)

شاعر و مدّاح پاک و راستین ای اشتری*** ای نوایت گرم و شعرت دلنشین ای اشتری
افتخار آستان بوسیّ آل مصطفی*** بهتر است از مسند و تاج و نگین ای اشتری
شاد روح آن پدر کز ابتدا نامت نهاد*** مرتضی نام امیرالمؤمنین ای اشتری
روز و شب مدّاحی اولاد زهرای بتول*** توشه ای باشد بروز واپسین ای اشتری
{صفحه590}
دم زدن از عشق پر شور حسین بن علی*** نیست بهرت افتخاری بیش از این ای اشتری
جمله اشعار تو آثار عشق و معرفت*** پندهایت بهتر از درّ ثمین ای اشتری
با کلامی دلنواز ارشاد خلق از روی صدق*** هست دائم شیوه اهل یقین ای اشتری
چاپ دوّم از کتابت چون ز طبع آید برون*** میشویم از باغ طبعت خوشه چین ای اشتری
چون به شمسی خواست سال انتشارش را سخا*** از دل و جان گفت (ای صدّ آفرین ای اشتری)
1368 شمسی

اثر علی شیرانی (صحّت)

شیوا بود مطالب دیوان اشتری*** زیبا بود شکفته گلستان اشتری
در مدح اولیا بود اشعار نغز او*** صد آفرین به طبع سخندان اشتری
از شعر پر ز صدق و صفایش عیان بود*** حقگوئی و دیانت و ایمان اشتری
{صفحه591}
در بیت بیت شعر متین و روان او*** یابی نشان ز پاکی وجدان اشتری
از گفته های او به رسول و به آل او*** پیداست اشتیاق فراوان اشتری
تا اهل دل کنند معطّر مشام جان*** این دسته گل دمید ز بستان اشتری
«صحّت» به لطف ایزد منّان چو این کتاب*** شد منتشر ز طبع در افشان اشتری
سر در میان جمع «ادیبی» نمود و گفت*** «شیوا بود مطالب دیوان اشتری»
1394 هجری قمری

اثر شاعر و عارف گرامی جناب آقای حاج میرزا محمدحسین رامپناه متخلص به طالع اصفهانی

قطعه ایست در اوصاف دیوان فرح افزای شاعر شهیر معاصر و مدّاح اهل بیت عصمت و طهارت صلوات الله علیهم اجمعین، رفیق شفیق عتیق، استاد گرامی و رجل نامی، ممدوح خاص و عام، محبوب انام، آقای حاج آقا مرتضی اشتری زید توفیقانه. باری عذر
{صفحه592}
می خواهم از سرور مکرّم معظّم چونکه بنده کمترینی با عدم بضاعت و بدون سرمایه علمی و ادبی چه لایق تقریظ و تعریف و توصیف دیوان مستطاب و سر تا پا درهای سفته و ناسفته ای را دارم امّا به حکم «ما لا یدرک کله لا یترک کله» و مشهور است که آن پیرزن هم با کلاف ریسمانی برای خریداری حضرت یوسف آمده بود «اهوت سلیمان قبره یوم العید» تا می رسد به «ترقمت بفصیح القول الهدا یا علی مقدار مهدیها» تحفه ملح زان مور است.
میرزا حسین رامپناه (طالع)
«دیوان اشتری» کانون حکمتست*** «دیوان اشتری» کانون وحدتست
از جان و دل کنم تکرار این کلام*** «دیوان اشتری» کانون حکمتست
گر «عبرت» از سماک آید بروی خاک*** این درّ تابناک از بهرش عبرتست
«طالع» ز لطف حق از شام تا فلق*** آنرا زند ورق بهرش چو فرصتست
به به بدین بیان صد آفرین بر آن*** بالله بهر زمان این نظم صنعتست
{صفحه593}
تا روز نفخ صور یا عرصه نشور*** نظمی چو روی حورکی در مشیّتست
الحق که در بدیع هستش مکان رفیع*** شأنش بسی منیع چون مهد لذّتست
گنجینه ایست آن از دید مهتران*** یا بحر بیکران در وصف عترتست
این رحمت خدا بی حدّ و انتها*** بر ناظم و نیاکان عین رحمتست
این منطق صواب عالیترین کتاب*** دیوان مستطاب درس مودّتست
دستور عاطفت منشور معرفت*** پیرایه صفت شرح مروّتست
مجموعه ایست آن در نزد عارفان*** از نظم دلستان آثار همّتست
{صفحه594}
اشعار ذیل را جهت ثبت در دیوان اشعار دوست شاعرم جناب آقای حاج مرشد مرتضی اشتری شاعر و خواننده مذهبی اصفهان که بیان گرمش صفابخش دلهاست تقدیم میدارم.

دیوان اشتری

شعر است در کمال بدیوان اشتری*** زیباست این جمال بدیوان اشتری
نقصی به شعر او نبود، هست بی شمار*** اشعار در کمال بدیوان اشتری
خواهی که حال و شور بجوئی ز شعر نغز*** خودجوی شور و حال بدیوان اشتری
اشعار او چو پردگیان می برند دل*** با غنج و با دلال بدیوان اشتری
گر عارفی به معنی اشعار او نگر*** بگذر ز قیل و قال بدیوان اشتری
با ذکر یا علیّ و نوای رسا بخوان*** مدح علی و آل بدیوان اشتری
{صفحه595}
سیم ارادتت به ولایت شوی قویّ*** گر یافت اتّصال بدیوان اشتری
آنانکه راه غیر علی را سپرده اند*** یابند انفعال بدیوان اشتری
شعرش بود بیان غم انگیز هر شهید*** ای دل چونی بنال بدیوان اشتری
مدّاح اهل بیت حسینست «مرتضی»*** ای آسمان ببال بدیوان اشتری
ثبتست شعر او به در بارگاه طوس*** هست اینهمه جلال بدیوان اشتری
مدحی به غیر پاکنهادان (طلائیا)*** امری بود محال بدیوان «اشتری»
اصفهان- حاج احمد غفورزاده (طلائی) مؤسس انجمن ادبی و هنری سعدی
این منظومه را که از یم حقیقت سرچشمه داشته بدیوان شاعر معنی آفرین و دوست دیرین خود آقای مرشد مرتضی اشتری تقدیم می داریم.

سیّد مصطفی موسوی زاهد (فراز)

محکم بنظم آمده دیوان اشتری*** باشد بقرنها ز گزند زمان بری
{صفحه596}
آورده اشتری سخن منطقی بنظم*** آری سخن بنظم نیاورده سرسری
روشن بود ز متن کتابش که سالها*** بنموده در محیط ادب جستجوگری
در معنی اشتریست غنی این گواه اوست*** کز سیم و زر برد سخنش گوی برتری
مدح علی و آل چه نیکو سروده است*** کرده است در مدیحه سرائی نوآوری
همچون عقاب طائر اندیشه اش مدام*** بوده است گرم سیر سپهر سخنوری
روشنگر است، بر همه بس نور معنوی*** سر میکشد ز صفحه دیوان اشتری
میل فراز و «اشتری» است اینکه در جهان*** گردد میان خلق مقرّر برابری

اثر آقای فراز

اشتری یک عمر کرد آه و فغان بهر حسین*** شد ز جان مدحتگر و مرثیّه خوان بهر حسین
{صفحه597}
زندگی را وقف سالار شهیدان کرده است*** میدهد بیوقفه جان توش و توان بهر حسین
میدهند اجر شهیدان اشتری را روز حشر*** جان فشاند بسکه از راه بیان بهر حسین
در گلستان سخن مأوا گرفت و با خلوص*** همچو بلبل خواند در این گلستان بهر حسین
اشتری بشکسته در نظم مراثی استخوان*** در حقیقت او شکسته استخوان بهر حسین
نقد هستی در ره معشوق چون عاشق دهد*** جانفشانی میکند این جانفشان بهر حسین
گر چه در کانون خود مخدوم باشد اشتری*** با چنین رتبت کند خدمت ز جان بهر حسین
در محرّم اشتری چون تو مرا بی اختیار*** میشود بارانی ابر دیدگان بهر حسین
اجر تو با صاحب اسمت علیّ مرتضاست*** چونکه گفتی شعر جانسوز و روان بهر حسین
شور و شینی در کتاب اشتری باشد فراز*** کرده از جان سوگواریها در آن بهر حسین
شد کتابش بار دوّم چاپ با تأیید حق*** مورد تأیید شد این نکته دان بهر حسین
{صفحه598}
رباعی

اثر فرج الله شیرانی «واصف»

بخشد بدل اشتری صفا اشعارت*** جانبخش بود کلام گوهر بارت
بزم ادب و کمال و عرفان دائم*** روشن بود از درخشش پندارت

اثر فریور بمناسبت نشر دیوان آقای مرشد مرتضی اشتری

اشتری شاعر سخن پرداز*** که براه سخن کند اعجاز
بر فراز سپهر علم و ادب*** کرده با بال معرفت پرواز
در گلستان دانش و فرهنگ*** اشتری بلبلیست خوش آواز
آن حقیقت شعار در همه عمر*** نگذارد قدم براه مجاز
مرحبا آفرین بر او که بود*** مدح گوی علی و شاه حجاز
بهر چاپ کتاب خود بنمود*** باب دانش بروی مردم باز
سال پنجاه و سه «فریور» گفت*** «اشتری» شاعری بود ممتاز
{صفحه599}
تقدیم به دیوان شریف دوست شاعرم جناب آقای مرشد مرتضی اشتری اصفهانی، به شاعر گرانمایه ای که یک عمر دم زده از عشق خدا و محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله و سرور موحّدان، مولای متّقیان، پیشوای آزادگان و رهبر رادمردان جهان و آقای درویشان حضرت علی علیه السلام و اولاد ایشان.

غوغای عشق

بار دیگر عشق من بیدار شد*** واله و آشفته دیدار شد
باز شد یاری مرا الهام بخش*** شد دلارامی مرا آرام بخش
باز خواند مرغ طبعم دوست دوست*** باز هر جا پیش چشمم اوست اوست
باز شد سینای جانم منجلی*** پرتوی زد بر دلم عشق علی
باز حق رخسار خود بر من نمود*** هستیم بگرفت و شوقم را فزود
{صفحه600}
باز مست از جام وحدت گشته ام*** باز سر شوق از محبّت گشته ام
خلق کرد ایزد زمین و آسمان*** ماه و مهر و اختران و کهکشان
بود با این حال هستی ناتمام*** ناقص و بی جذبه و بی لطف و خام
تا بیابد خلقت هستی کمال*** خلق شد عشق و جمال و شور و حال
اخگری از غیب آمد در شهود*** عشق را بر آدم و حوّا نمود
عشق را خود بربشر تعلیم داد*** این ودیعت را به جان ما نهاد
اینهمه مستی ز یک پیمانه است*** مستیش افزون ز صد خمخانه است
عشق عشق ای آتش جانسوز ما*** شعله هایت زندگی آموز ما
گاه می سازی مرا سرمست مست*** گاه سازی اشتری را پایبست
{صفحه601}
اشتری آن مرشد صاحب نظر*** اشتری آن عارف نیکو سیر
اشتری آن نیکخواه مهربان*** اشتری آن شاعر شیرین زبان
هست عمری کو بود جویای عشق*** گفته های او بود گویای عشق
گفته هایش جمله مدح مصطفی*** در کرامات و مقام مرتضی
شیوه اش مدّاحی آل رسول*** گفته در توصیف فرزندش بتول
هست دائم در دلش مهر علی*** دارد از عشق علی دل منجلی
مدح گوید از علیّ و آل او*** نیست جز صدق و صفا آمال او
شعر گفته در مدیح مُجتبا*** شرح داده داستان کربلا
شعرهایش رهنمای گمرهان*** پندهایش رهبر پیر و جوان
{صفحه602}
مهر ورزیده به ابنای بشر*** داده خواب از هم تمیز خیر و شر
گرچه ماند اوصاف شعرش ناتمام*** میکنم ختم سخن دیگر (قیام)
در هزار و سیصد و پنجاه و سه*** چاپ شد دیوان او بی وسوسه
اصفهان- علی غفورزاده (قیام) اصفهانی مهر یکهزار و سیصد و پنجاه و سه خورشیدی برابر با رمضان یکهزار و سیصد و نود و چهار هجری قمری.

تقدیم به دوست ارجمند شاعر شیرین سخن جناب آقای مرتضی اشتری اثر حیدر علی غاضری (محفوظ)

هر که شد دارای اخلاق نکو*** میکند در خلق کسب آبرو
هر پسر را نیست آثار از پدر*** هست مانند درختی بی ثمر
این صفات نیک از نیک اختری*** شد نصیب مرتضای اشتری
{صفحه603}
هم بود ز اخلاق نیکو بهره ور*** هم بود مرآت آثار پدر
چونکه عبّاس علیّ اشتری*** باب او شد بر ثریّا از ثری
بر دل خلقی غبار غم نشست*** کاخ مدّاحی از او در هم شکست
بود شیرینکار چون قنّاد بود*** در تناسب خوانیش استاد بود
دین و کیشش شیعه خاص علی*** مادح با مهر و اخلاص علی
نغمه داودیش دل میر بود*** مستمع او را به نیکی می ستود
گاه گاهی شعر نغزی می سرود*** نکته سنج و فاضل و حسّاس بود
بود نادر قدرت ادراک او*** رحمت حق بر روان پاک او
مرتضای اشتری فرزند اوست*** شاعر و مدّاح و شوخ و بذله گوست
او فراتر از پدر بنهاد گام*** هم ز دانش، هم ز شهرت، هم ز نام
{صفحه604}
زانکه او از قدرت نطق و بیان*** بر پدر بگرفت سبقت در زمان
خلق نیک و رسم مردمداریش*** هست شیرین تر ز شیرینکاریش
صوت او داروی درد دردمند*** جمله اشعارش نکو و دلپسند
شاعر و مدّاح آل مصطفاست*** شیعه خاص علیّ مرتضاست
هست این استاد شعر آبدار*** در بر اهل ادب با افتخار
از خدا خواهم سعادتمند باد*** در تمام عمر خود خرسند باد
در جهان (محفوظ) باد از حادثات*** روز محشر از علی گیرد برات

داستان اشتری اثر طبع مسعود بصیری (مسعود)

آفرین گو بر بیان اشتری*** بر بیان در فشان اشتری
گر که نیکو بنگری باشد یکی*** آشکارا و نهان اشتری
لب چو بگشاید بهنگام سخن*** قند ریزد از دهان اشتری
بحر عمّان در نظر آری اگر*** بنگری طبع روان اشتری
{صفحه605}
با تواضع، بی تکبّر، بیریاست*** گر که میخواهی نشان اشتری
جز سعادت بهر نوع خویشتن*** نیست هرگز آرمان اشتری
چون کتابش طبع شد گردید پر*** عالمی از داستان «اشتری»
از پی تاریخ آن مسعود گفت*** (پند جو شو از بیان اشتری)
1353 شمسی
بمناسبت طبع دیوان دوست عزیزم شاعر ارجمند آقای مرشد مرتضی اشتری سروده شد.

اثر علی غفراللهی (ماهر)

اشتری شاعر خجسته مرام*** عاقبت بین و عافیت فرجام
طرفه مدّاح آل پیغمبر*** طالب حقّ و پیرو اسلام
میدهد گفته اش نشاط و روان*** گاه بر روح و گام بر اجسام
گشت نائل به منزل مقصود*** چون زد از جان براه دانش گام
در ره طبع و نشر دیوانش*** کرد اکنون ز رأی خوش اقدام
تا به تأیید حقّ و لطف علی*** یافت نشر کتاب او اتمام
سال تاریخ طبع آن (ماهر)*** خواست بر لوح دل زند ارقام
«اشتری» سر بجمع کرد و بگفت*** (پند گیر از فرشته الهام)
1353 شمسی
{صفحه606}
بمناسبت نشر دیوان شاعر ارجمند آقای مرشد مرتضی اشتری سروده شد.

اثر علی غفراللّهی (ماهر)

در این دفتر همه شعر روان بین*** جهانی از معانی در بیان بین
ز کلک اشتری اشعار شیوا*** ز بهر اهل معنی ارمغان بین
سخنهائی گران چون درّ مکنون*** در این دریای ژرف بیکران بین
بچشم دل ز شور عشق و مستی*** هزاران نکته فاش و نهان بین
بمدح چارده معصوم اطهر*** کلام دلنشین چون نقد جان بین
{صفحه607}
بیانات امامان هدی خوان*** روایات مکان ولا مکان بین
کنون تجدید تضنیف کتابش*** ز لطف پیر و اقبال جوان بین
به هجری گفت ما هر سال نشرش*** (مقام «اشتری» را جاودان بین)
1410 هجری قمری

تشکّریست منظوم بمناسبت تقریظهائی که شعرای بزرگوار اصفهانی در مورد انتشار کتاب اینجانب سروده اند توضیح: از ز شعرائی که در قید حیات نیستند با عنوان روانشاد یا مرحوم یاد شده و تخلّص شعراء نیز بترتیب حروف الفبا درج گردیده است.

در اوّل ز دادار بیچون سپاس*** که درکش نگنجد بفهم و قیاس
خداوند کرسیّ و لوح و قلم*** که بخشیده ما را وجود از عدم
{صفحه608}
مهین داور پاک پروردگار*** که بر خاک گردیده صورت نگار
(سپس بر رسول و بر آلش درود*** که یادش بما باب رحمت گشود)
خدای جهان قادر ذوالمنن*** که بخشوده ما را توان سخن
می معرفت ریخت در جام ما*** قرین با سخن رفت ایّام ما
سپس بر ادیبان دانا سلام*** که بس ارجمندند و با احترام
همان عندلیبان باغ سخن*** که ریزند بس درّ ناب از دهن
براه شرف در سخن سازیند*** قرین کمال و سرافرازیند
همانان که بودند بر یاد من*** سرودند در باب شعرم سخن
(بصیر) آن روانشاد روشنروان*** که با پیریش داشت طبعی جوان
بهشتی مکان آن کریم (پیام)*** که بر ضدّ اوهام کرد اهتمام
{صفحه609}
دگر (جابر) آن شاعر نغز گوی*** که در سلک عرفان بود راهپوی
دگر پیر با صدق و ایمان (رجا)*** که باشد براه سخن پابجا
(رها) آنکه در فنّ نطق و بیان*** رها ورد او هست شعر روان
(سرور) آن سخن سنج مضمون طراز*** که باشد به بزم ادب سرافراز
یکی (سالم) آن شاعر مردمی*** که کوشاست در شعر شیوا همی
(سخا) شاعر نیک نیکوبیان*** که بس با کمالست و بس نکته دان
سخن سنج (صحّت) که با رأی و فکر*** بسازد پر اندیشه اشعار بکر
(طلائی) که اشعار او چون طلاست*** کلامش بسی بهتر از کیمیاست
یکی (طالع) آن شاعر خوش ضمیر*** که در علم دین عالمست و خبیر
دگر شاعر نکته پرور (فراز)*** که در شعر باشند بسوز و گداز
{صفحه610}
(فریور) که مدّاح آل علیست*** بنور ادب سینه اش منجلیست
(قیام) آنکه با طبع شعر روان*** نشان داده در شعر از خود توان
روانشاد (محفوظ) خلد آشیان*** که در شاعری داشت طبعی روان
بصیریّ (مسعود) جنّت مقام*** که او شاعری بود نیکو مرام
یکی شاعر آن (ماهر) با خرد*** که در شعر گوی بلاغت برد
(نوا) اوستاد سخن آفرین*** که بر اوست از اهل فن آفرین
دگر (واصف) آن شاعر با کمال*** که نیکو مرامست و نیکو خصال
سپاس فراوان کند اشتری*** از این شاعران ز نقصان بری
بدین نکته سنجان عالیمقام*** درود فراوان بختم کلام
{صفحه611}

طالبان یلی

به نام خدا داور دادرس*** که الطاف او دستگیر است و بس
توانا خدایی که نیرو دهد*** توانمندی و زور بازو دهد
خدایی که قدرت ببخشد به تن*** که جنگیم با نیروی اهرمن
از آن پس به نام نبی و ولی*** که دل گردد از نامشان منجلی
دگر بر امامان والامقام*** فراوان درود و فراوان سلام
دگر باره بر طالبان یلی*** همه وارث پوریای ولی
خدای هر آنکس که نیروی تن*** کند صرف در راه دین و وطن
بود نام او در جهان برقرار*** به خوشبختی و عزت و اعتبار
دعاگوی از جان بود «اشتری»*** به مردان میدان نام آوری
{صفحه612}

رتبه والای جانبازان

اگر با دیده حق جو، بجویی جای جانبازان*** بود بر دیده اهل نظر مأوای جانبازان
چه بتوان گفت در اوصاف این گردان شیر اوژن*** نداند غیر حق، کس رتبه والای جانبازان
فدا کردند دست و پا برای فتح و پیروزی*** فراوان بُرد سود اسلام از سودای جانبازان
خدایا شاد کن روح شهیدان به خون خفته*** به حق ارتباط قدسی شبهای جانبازان
بیا با دیده حق بین نگر کامروز این محفل*** شد نورانی از سیمای روح افزای جانبازان
معطر گر مشام جان یاران شد، عجب نبود*** که بوی عشق آید هر دم از اعضای جانبازان
به حق گشتند شایق با دلی روشن چو آئینه*** زهی صدیق و صفا و سینه سینای جانبازان
مرو راهی به غیر از راه جانبازان راه حق*** که دنیائی است روشن «اشتری» دنیای جانبازان
{صفحه613}
بسمه تعالی
جناب اشتری صاحب کمال است*** غزلهایش همه با شور و حال است
ز دیوان نفیسش هست پیدا*** که بحر طبع او باشد گهر زا
به هر بیتش دو صد معنی نهفته*** بیانش جز گهر چیزی نسفته
برش بنشین، گلی خوش رنگ و بو بین*** نسیم شعر عطر آگین او بین
بود او مرشدی کامل در ارشاد*** خدا این نعمت کامل به او داد
یکی از افتخارات زمان است*** در این ایام فخر اصفهان است
زبانم در صفاتش هست الکن*** همین دانم که هست او مرشد من
به او من «کاظمی» امیدوارم*** چو جان خویش او را دوست دارم
«اثر طبع شاعر توانا و هنرمند عزیز جناب آقای کاظم کاظمی»
{صفحه614}

در سوگ عالم و خطیب توانا مرحوم آیت ا... قمی نژاد سروده شد.

بر بست رخت خویش ز دنیا قمی نژاد*** با روح پاک و دیده بینا قمی نژاد
چون داشت نام احمد و آیین احمدی*** در نزد او شتافت به عقبی قمی نژاد
پیوسته بود ناشر احکام دین حق*** آن عالم و خطیب توانا قمی نژاد
بود از خلوص شاعر و مداح اهل بیت*** با فکر بکر و طبع چو دریا قمی نژاد
بودش مدام از پی ارشاد دیگران*** گفتار روح پرور و شیوا قمی نژاد
آن عارف بزرگ که عمری ز جان و دل*** پویید راه حضرت مولا قمی نژاد
با گرمی نفس همه جا داد انتشار*** فضل و کمال و علم و ادب را قمی نژاد
چندی اگر چه بود پریشان و دردمند*** بود از ادب صبور و شکیبا قمی نژاد
همواره بسکه بود رضا بر رضای حق*** شد از دواری دوست مداوا قمی نژاد
{صفحه615}
بشنید ارجعی زخداوند و پر گشود*** با شوق سوی عالم اعلا قمی نژاد
رفت او به روز نیمه شعبان به سوی حق*** با سینه ای ز عشق مصفا قمی نژاد
ای «اشتری» چو داشت دلی پاک و تابناک*** آزاد شد زمحبس دنیا قمی نژاد
«نیمه شعبان سند 1420 (هـ ق)»
{صفحه616}

حکمت صلح امام مجتبی (ع)

با مقدمه حضرت آیت الله حاج سید حسن فقیه امامی دام ظِلّه
سراینده:
اشتری اصفهانی
نقل از صفحه 11روزنامه کیهان پنجشنبه 31 شهریور 1379:
اصفهان- خبرنگار کیهان:
برای اولین بار دیوانی تحت عنوان «حکمت صلح حضرت امام حسن مجتبی (ع)» به چاپ رسید و وارد بازار کتاب شد.
این دیوان با مضامین متنوع و پربار متجاوز از سی قصیده در رابطه با مناقب امام حسن مجتبی علیه السلام به ابتکار شاعر توانا و دین پرور و مداح بی ریا، حاج میرزا مرتضی اشتری به رشته نظم کشیده شده که هرگز در هیچ دیوانی و از هیچ شاعری دیده نشده است.
«حکمت صلح» با مقدمه دانشمند عالیقدر آیت الله حاج سید حسن فقیه امامی تحت مؤلف حاج میرزا مرتضی اشتری به چاپ رسیده است که در مقدمه این کتاب از این شاعر شیفته اهل بیت پاک پیغمبر (ص) به نیکی تجلیل شده و دیوان او را به عنوان بهترین تابلو برای معرفی مجموعه کمالات آن حضرت بیان کرده اند.
آیت الله سید حسن فقیه امامی دیوان (حکمت صلح)، را گویای روح بلند و طبع روان و عمق اندیشه و صفای باطن شاعر ارزنده اصفهانی نامیده است.
{صفحه618}

جلوه نور خدا

جلوه نور خدا در خود عیان دارد بقیع*** در درون خویش بس گوهر نهان دارد بقیع
جای دارد زهره گر از آن نماید کسب نور*** چونکه مخفی قبر زهرای جوان دارد بقیع
مجتبی و زینت عُبّاد، سجّاد و دگر*** در دل خود باقر و صادق چو جان دارد بقیع
چار معصومی که در خود داده جا این خاک پاک*** از شرف بس فخرها بر آسمان دارد بقیع
گوش جان را باز کن تا اینکه هر دم بشنوی*** بانگ فریاد و فغان تا کهکشان دارد بقیع
بسکه در آن گشته جاری اشک غم نبود عجب*** صد چو جوی خون اگر در خود روان دارد بقیع
در جوار خویش با صد عزّ و شأن و افتخار*** بارگاه خاتم پیغمبران دارد بقیع
نی عجب گر بر بنات النعش دارد فخر از آنک*** مرقد اُمّ البنین فخر زنان دارد بقیع
گرچه طیّ گردیده دورانی ز عمر این زمین*** مدح گو چون (اشتری) در هر زمان دارد بقیع
{صفحه621}

زیارات

زیارت امام حسن مجتبی علیه السّلام
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ نَبِیِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ فاطِمَةَ الزَّهْراَّءِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابنَ خَدِیجَةَ الکُبری، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حَبیبَ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا صِفْوَةَ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَمینَ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّةَ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا نُورَ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا صِراطَ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا لِسانَ حِکمَةِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا ناصِرَ دینِ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا السَّیِدُ الزَّکِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْبَرُّ الْتَقِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْقاَّئِمُ الاْمینُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْعالِمُ بِالتَّنزِیلِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْهادِی الْمَهْدِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الباهِرُ الخَفِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الطّاهِرُ الزَّکِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ، السَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْحَقُّ الْحَقیقُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مَولایَ یا اَبا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ بْنَ عَلِی وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ 
زیارت امام زین العابدین علیه السلام
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا زَیْنَ الْعابِدِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا زَیْنَ الْمُتَهَجّـِدِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اِمامَ الْمُتَّقِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وَلِیَّ الْمُسْلِمِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا قُرَّةَ عَیْنِ النّاظِرِینَ الْعارِفِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وَصِیَّ الْوَصِیّـِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا خازِنَ وَصایَا الْمُرْسَلِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا ضَوْءَ الْمُسْتَوْحِشِینَ، اَلسَّلامُ 
{صفحه622}
عَلَیْکَ یا نُورَ الْمُجْتَهِدِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سِراجَ الْمُرْتاضِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا ذَخِیرَةَ الْمُتَعَبّـِدِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مِصْباحَ الْعالَمِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سَفِینَةَ الْعِلْمِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سَکِینَةَ الْحِلْمِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مِیزانَ الْقِصاصِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سَفِینَةَ الْخَلاصِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا بَحْرَ النَّدی، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا بَدْرَالدُّجی، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الاَوّاهُ الْحَلِیمُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصّابِرُ الْحَکِیمُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا رَئِیسَ الْبَکّائِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یامِصْباحَ الْمُؤْمِنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مَوْلایَ یا أَبا مُحَمَّد،أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّةُ اللهِ وَابْنُ حُجَّتِهِ وَأَبُو حُجَجِهِ، وَابْنُ أَمِینِهِ وَابْنُ اُمَنائِهِ، وَأَنَّکَ ناصَحْتَ فِی عِبادَةِ رَبِّکَ، وَسارَعْتَ فِی مَرْضاتِهِ، وَخَیَّبْتَ أَعْداءَهُ، َسَرَرْتَ أَوْلِیاءَهُ، أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ عَبَدْتَ اللهَ حَقَّ عِبادَتِهِ، وَاتَّقَیْتَهُ حَقَّ تُقاتِهِ، وَأَطَعْتَهُ حَقَّ طاعَتِهِ، حَتّی اَتیکَ الْیَقِینُ، فَعَلَیْکَ یا مَوْلایَ یَاابْنَ رَسُولِ اللهِ أَفْضَلَ التَّحِیَّةِ، وَالسَّلامُ عَلَیْکَ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
زیارت امام محمّد باقر علیه السّلام
الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْباقِرُ بِعِلْمِ اللّهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْفاحِصُ عَنْ دِینِ اللّهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْمُبَیِّنُ لِحُکمِ اللّهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا القائِمُ بِقِسْطِ اللّهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النّاصِحُ لِعِبادِ اللّهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الدّاعِی إلَی اللّهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ 
{صفحه623}
اَیُّهَا الدَّلِیلُ عَلَی اللّهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الحَبْلُ الَمَتِینُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْفَضْلُ المُبِینُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النُّورُ السّاطِعُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْبَدْرُ الْــلاّمِعُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الحَقُّ الاَبَلَجُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا السِّراجُ الاَسْرَجُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّجْمُ الاَزْهَرُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الکَوْکَبُ الاَبْهَرُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا المُنَزَّهُ عَنِ المُعْضَلاتِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا المَعْصُومُ مِنَ الزَّلاّتِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الزَّکِیُّ فِی الْحَسَبِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الرَّفِیعُ فِی النَّسَبِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا القَصْرُ الَمَشِیدُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّةَ اللّهِ عَلی خَلْقِهِ اَجْمَعِینَ، اَشْهَدُ یا مَوْلای اَنَّکَ قَدْ صَدَعْتَ بِالْحَقِّ صَدْعاً، وبَقَرْتَ العِلْمَ بَقْراً، ونَثَرْتَهُ نَثْراً، لَمْ تَاْخُذْکَ فِی اللّهِ لَوْمَةُ لائِم، وَکُنْتَ لِدِینِ اللّهِ مُکاتِماً، وَقَضیْتَ ما کانَ عَلَیْکَ، وَاَخْرَجْتَ اَوْلِیاءَکَ مِنْ وَلایَةِ غَیْرِ اللّهِ اِلی وِلایةِ اللّهِ، وَاَمَرْتَ بِطاعَةِ اللّهِ، وَنَهَیْتَ عَنْ مَعْصِیَةِ اللّهِ، حَتّی قَبَضَکَ اللّهُ اِلِی رِضْوانِهِ، وَذَهَبَ بِکَ اِلی دارِ کَرامَتِهِ، وَاِلی مَسَاکِنِ اَصْفِیائِهِ، وَمُـجاوَرَةِ اَوْلِیائِهِ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ.
زیارت امام صادق علیه السلام
اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا الاِمامُ الصّادِقُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا الوَصِیُّ النّاطِقُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا الفائِقُ الرّائِقُ، اَلسَّلامُ
{صفحه624}
عَلَیکَ اَیُّهَا السَّنامُ الاَعظَمُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا الصِّراطُ الاَقوَمُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مِصباحَ الظُّلُماتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا دافِعَ المُعضَلاتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مِفتاحَ الخَیراتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مَعدِنَ البَرَکاتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا صاحِبَ الحُجَجِ وَالدَّلالاتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا صاحِبَ البَراهِینَ الواضِحاتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا ناصِرَ دینِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا ناشِرَ حُکمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا فاصِلَ الخَطاباتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا کاشِفَ الکُرُباتِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا عَمِیدَ الصّادِقینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا لِسانَ النّاطِقینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا خَلَفَ الخائِفِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا زَعِیمَ الصّادِقینَ الصّالِحینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا سَیِّدَ المُسلِمِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا هادِیَ المُضِلّینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا سَکَنَ الطّائِعِینَ، اَشهَدُ یا مَولایَ اَنَّکَ عَلَی الهُدی، وَالعُروَةُ الوُثقی، وَ شَمسُ الضُّحی، وَ بَحرُ المَدی، وَ کَهفُ الوَری، وَالمَثَلُ الاَعلی، صَلَّی اللهُ عَلی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ، والسَّلامُ عَلَیکَ وَ عَلَی العَبّاسِ عَمِّ رَسُولِ اللهِ، صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ.
سپس برای هر امامی دو رکعت نماز می خوانی.
{صفحه625}
تمثال پیر روشن ضمیر، مدّاح پاک دامن و با صفای اهل بیت (ع)، خلد آشیان جنّت مکان، مرحوم مغفور میرزا عباسعلی اشتری پدر مؤلف که عمری با کمال اخلاص پویای راه پرفیض مدحتگری بود و در مناسب خوانی ید طولانی داشت.
محل دفن آن مرحوم تخت فولاد اصفهان تکیه حاج آقا مجلس
{صفحه626}
در رثای پدرم سروده شده است
عبّاسعلی ذاکر و مدّاح علی بود*** در عمر نپیمود بغیر از ره معبود
حق بود ورا قبله آمال و ز اخلاص*** همواره روان بود سوی کعبه مقصود
چون راه علی راه نجاست و سعادت*** راهی که بجز راه علی بود نپیمود
جز گنج مودّت بجهان هیچ نیندوخت*** جز نقد وفا در دل بی کینه نیفزود
پیوسته میان بست ز ایمان و ارادت*** بر حمد خداوند جهان قادر مسجود
چون روح وی آزاد شد از پیکر خاکی*** در خلد برقین در بر محبوب بیاسود
تاریخ وفات «اشتری» از عقل طلب کرد*** تا اینکه بیفتد بکفش دامن مقصود
سر واقفی آورد به مجموع و بگفتا*** (عبّاسعلی ذاکر و مدّاح علی بود)
1351 شمسی
{صفحه627}
بمناسبت نگارش مقدّمه عالمانه و عارفانه فقیه و مدّرس عالیقدر، محبوب اهل فضل و درایت حضرت آیت الله سید حسن امامی دامت برکاته بر این مجموعه سروده شد.
بهین آیت حضرت کردگار*** شریعت پناه و شریعتمدار
سمیّ امام دوم مجتبا*** حسن پای تا سر، ز سر تا بپا
امامی، که سر تا سر زندگی*** به سیمای دین داد تا بندگی
پی دین حق، قادر ذوالمنن*** بخُلق نکو و بنام حسن
چنان سرگذارد بفرمان دین*** که پاید به اعزاز، دیوان دین
امامی، که محبوب پیغمبر است*** فروغ دل و زیور و باور است
اگر لب بگفتار حق واکند*** فضا را پر از عطر معنا کند
{صفحه628}
بصرف و بنحو و بفقه و اصول*** بود اوستادی، بچشم قبول
به علم رجال و مکاسب بسی*** توانمند باشد بر هرکسی
بحکمت که حُکمی قوی پایه است*** ز رأی گرانبار، پرمایه است
به بین حُسن تأیید پروردگار*** که تطبیق گردید اینکه بکار
حَسَن نام با حُسن شرح و بیان*** بِوَصف حَسَن بر گشوده زبان
به دیباچه آن فاضل مُحترم*** ببخشیده رونق بسی با قلم
ز حق خواهم این عالم حق شعار*** بماند پی نشر دین پایدار
کز این التفات و ادب پروری*** دعاگوی جانش بود (اشتری)
{صفحه629}

مقدمه حضرت آیت الله سید حسن امامی

بسم الله الرّحمن الرّحیم
بعد الحمد والصلوة
یکی از وظائف خطیر شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام احیاء امر آنان است همانطور که علّامه مجلسی رضوان الله علیه از اباصلت هروی نقل کرده که او از حضرت ثامن الائمّه علی بن موسی الرّضا علیه آلاف التحیة والثناء روایت نموده که آن بزرگوار فرمود:
رَحِمَ اللهُ مَن اَحیا اَمرِنا، فَقُلتُ لَهُ: کَیفَ یُحیی اَمرَکُم؟ قالَ: یَتَعَلّم عُلومَنا وَ یُعَلِّمُها اَلناسَ فَاِنَّ الناسَ لَو عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونَا.
بحارالانوار ج 2 ص 30
خدای رحمت فرستد بر کسی که امر ما را زنده کند، عرض کردم: چگونه امر شما را زنده کند؟ فرمود: باینکه دانش ما را فرا گیرد و به دیگران هم بیاموزد، زیرا مردم اگر به خوبی گفتار ما آگاهی پیدا کنند از ما تبعیّت و پیروی خواهند نمود.
باز در حدیث دیگر از حضرت رضا علیه السلام آمده که فرمود:
مَن جَلَسَ مَجلِساً یُحیی فیه اَمرُنا لَم یَمُت قَلبُهُ یَومَ یَمُوتُ القُلُوبُ
بحارالانوار ج 44 ص 278
کسی که در مجلسی نشیند که در آنجا امر ما زنده می شود آن روز که همه قلبها میمیرد قلب او همچنان زنده می ماند و نمی میرد.
احیاء و زنده نگاهداشتن برنامه و مکتب اهل بیت سلام الله علیهم به شیوه هائی گوناگون امکان پذیر است.
{صفحه630}
2- همان طور که در روایت مذکوره آمده بود فراگرفتن علوم و نشر فرهنگ آنان در بین مردم دنیا.
2- پیروی از آنها و التزام عملی به انجام دستورات و متخلّق شدن به اخلاق و سیره و روش الهی آنان.
از حضرت صادق علیه السلام نقل شده که فرمود:
عَلَیکَ بِتَقوَی اللهِ وَ الوَرَعِ وَ الاِجتِهادِ وَ صِدقِ الحَدیثِ وَ اَداءِ الأَمانَةِ وَ حُسنِ الخُلقِ وَ حُسنِ الجَوارِ، کُونُوا دُعاةً اِلی اَنفَسِکُم بِغَیرِ اَلسِنَتکُم، وَ کُونوا لَنا زَیناً وَ لا تَکُونُوا شَیناً.
کافی ج 2 ص 77
بر تو باد به ترس از خدا و پرهیزگاری و تلاش و راستگوئی و پرداخت و برگرداندن امانت و خوش خلقی و خوش رفتاری با همسایگان و مردم را به سوی خود دعوت کنید از غیر راه زبان و مایه زینت ما باشید نه مایه سرافکندگی ما.
و نیز از حضرت صادق علیه السلام روایت شده که فرمود:
... فِاِنَّ الرَجُلَ اِذا وَرعَ فی دینِهِ وَ صَدَقَ الحَدیثَ وَ اَدَّی الأَمانَةَ وَ حَسُنَ خُلقُهُ مَعَ النّاس قیلَ هذا جَعفَرِیٌ فَیَسُرُّنی ذلِکَ وَ یَدخُلُ مِنهُ السُّرورُ وَ قیلَ هذا اَدَبُ جَعفَرٍ.
کافی ج 2 ص 36
اگر مردی در دین خود پرهیزگار باشد و راست بگوید و امانت را بپردازد و با
{صفحه631}
مردم خوش اخلاقی کند گفته می شود او جعفریست مرا خوش حال می کند و در قلبم شادی وارد می شود و گفته می شود این ادب جعفر است.
3- زیارت قبور و اعتاب مقدّسه آنها از دور و نزدیک.
4- ذکر تاریخ زندگی و بیان معجرات آنها.
5- ذکر فضائل و مناقب آنان به ویژه تفسیر آیاتی که در شأن آنها نازل شده.
6- ذکر مصائب و گریه کردن و گریاندن برای مظلومیّت و محزون بودن در حزن و شادی کردن در شادی آنان.
7- برپا کردن مجالس جشن و سرور و بزرگداشت آنان و غیر اینها...
خلاصه آنکه هر شیعه ای موظّفست بهر نحو ممکن وسیله ای برای ابراز علاقه و زنده کردن نام و یاد و اشاعه و ترویج مکتب آنان فراهم نماید.
در طول تاریخ، دلباختگان و شیفتگان اهل بیت سلام الله علیهم سعی داشتند بهترین امکانات و هنرها و صنایع خود را در استخدام احیاء امر آنان قرار دهند خطّاطان، نقّاشان، شاعران، ارباب قلم، خطبا و سخنرانان، معماران، حجّاران، نجّاران، کاشی سازان، کاشی تراشان، زرگران، خوش صداها و دیگران هریک به اندازه وسع و قدرت و استعدادشان فداکاری و تلاش کرده اند و همراه با صدور هنرها و صنایع دستی خود نام و نشان آنها را به مردم کشورهای دیگر معرّفی نموده اند.
در این میان شعرا هم سهم به سزائی داشتند زیرا می دانستند اشعارشان نقش سینه ها و نقل مجالس و زینت بخش کتیبه ها و سنگهای حجّاری شده و غیره می گردد تا جائیکه مادران برای آرامش بخشیدن به فرزندان شیرخوار خود با
{صفحه632}
هزار شور و شعف در کنار گاهواره آنان اشعار دلنشین را زمزمه می کنند، پدران، معلّمان و خطباء شعر را وسیله ترویج اوصاف پسندیده و خصلتهای نیکو قرار داده، شور ایمان و فضائل را در رگ و پوست و خون جوانان خود تزریق می کنند با توجّه به اینکه خود پیغمبر و ائمّه (ع) با سرودن اشعار حکیمانه و استماع اشعار شعرای با ایمان از راه عمل و تقریر مشروعیّت کار آنان را اعلام می کردند، و با ذکر ثوابهای سنگین و پرداخت صله های گران قیمت، و دعا کردن در حق آنان و تشکیل مجالس جهت استماع اشعارشان آنانرا به شدّت تشویق می کردند.
پیغمبر خدا، هم خود شعر می خواندند هم از دیگران می خواستند شعر بخوانند و هم اجازه می دادند شعراء شعر بسرایند و به آنان که رسالت شعر را مراعات می نمودند ارج می نهادند.
روزی در میان جمعی از اصحاب از عمّویشان حضرت ابوطالب یاد کردند و فرمودند کیست که شعری از ابوطالب بخواند حضرت علی علیه السلام چند بیتی از پدرشان ابوطالب خواندند سپس شخصی از قبیله کنانه برخاست و اشعاری چند سرود، پیغمبر فرمودند: مرحبا ای کنانی خداوند برای هر بیت شعر خانه ای در بهشت به تو پاداش دهد.
ابولیلی نابغه جعدی را می نگریم که بر پیغمبر وارد شد و دویست بیتی را که در مدح پیغمبر سروده بود خواند پیغمبر صلی الله مسرور شدند و در حق او دعا کردند و فرمودند: دهانت خورد مباد.
باز می بینیم هنگامیکه کعب بن زهیر قصیده لامیّه خود را برای آن حضرت خواند پیغمبر خدا (ص) به او صله دادند که بعدها معاویه آنرا به بیست هزار
{صفحه633}
درهم از کعب خریداری کرد و پیوسته خلفاء آنرا در روزهای عید می پوشیدند.
و در روایتی آمده که وقتی کعب این قصیده را می خواند پیغمبر خدا (ص) با آستین خود به مردم فرمان سکوت دادند تا آن قصیده را بشنوند.
مرحوم علّامه امینی رحمة الله علیه در جلد 2 الغدیر ص 7 می نویسد: پس از اینکه آیات 227-221 سوره شعرا نازل شد و قرآن با جمله الشعراء یتبعهم الغاوون شعراء را تخطئه و مذمّت کرد حسان بن ثابت و عدّه ای از شعراء متعهّد، شرفیاب محضر پیغمبر اسلام (ص) شدند و کسب تکلیف نموده عرض کردند: پس از نزول این آیه وظیفه ما چیست پیغمبر اکرم فرمودند:
اهجوا بالشعر اِنَّ المُؤمِنَ یُجاهِدُ بِنَفسِه وَ مالهٍ وَ الّذی نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِه فَکَانَّما تَنضَحُونَهُم بِالنَبل
با شعر (کفّار را) هجو کنید زیرا مؤمن با جان و مالش جهاد می کند. قسم بآنکس که جان محمّد در دست اوست (هجو کردن آنها) مانند اینست که آنها را تیرباران کنید.
و در جنگ خندق که رسول خدا (ص) خود خاکهای خندق را جابجا می کرد اصحاب شنیدند که آن حضرت اشعار عبدالله بن رواحه را زمزمه می فرمودند.
و در مقام تجلیل از مقام شعر و شعراء همین بس که پیغمبر اکرم (ص) دستور فرمودند برای حّسان منبری نصب کنند و او بر منبر می ایستاد و فضائل پیغمبر و مکتب او را بازگو می کرد.
و هنگامیکه عمروبن سالم بر پیغمبر وارد شد و شعر خود را خواند حضرت فرمود حقّا که ما را یاری نمودی، خداوند یار تو باشد.
{صفحه634}
در اثر این برخوردها از میان یاران پیغمبر کسانی که قریحه شعری داشتند از هر سوگرد پیغمبر جمع می شدند و در اوقات مختلفه در سفر و حضر در حضور آن بزرگوار به سرودن اشعار همّت می گماشتند و چون شیران قوی پنجه جبهه فشرده شرک و ضلالت را متلاشی می کردند و همسان باز شکاری دلها را به طرف خود می کشاندند، و آنها بودند که با تیغ برّان شعر و سلاح دلسوز نظم، دشمنان اسلام را مفتضح و رسوا می کردند و در میدان نبرد تبلیغاتی، مردانه از حریم اسلام دفاع می کردند تا آنجا که حتّی زنان مسلمان هم در این زمینه هنرنمائی چشم گیری می کردند و پرده نشینی و حجاب آنان را از انجام وظیفه باز نمی داشت از جمله:
1- خدیجه کبری همسر پیغمبر اکرم (ص)
2- سُعدی دختر کربز خاله عثمان
3- شیماء دختر حارث خواهر رضاعی پیغمبر (ص)
4- هند دختر ابان بن عباد
5- خنساء که پیغمبر دستور دادند مردم از شعر او استفاده کنند
6- رفیقه دختر ابوصیفی
7- اروی عمّه رسول خدا (ص)
9-8- عاتکه و صفیّه دختران عبدالمطلّب
10- هند دختر حارث
11- امّ سلمه همسر پیغمبر اکرم (ص)
12- عاتکه دختر زید بن عمرو
13- امّ ایمن خادمه بنیّ اکرم (ص)
{صفحه635}
در زمان ائمّه علیهم السلام نیز همچون زمان رسول خدا (ص) بگونه ای از شعر و شعراء حمایت می شد که از نقاط دور با قصائد مذهبی و چکامه های دینی خود به خدمت ائمّه مشرف می شدند و مورد تفقّد و اکرام ایشان قرار می گرفتند و به احترام مقدمشان محفلها تشکیل می دادند و دوستان خود را به آن محافل دعوت می کردند و احیاناً نکاتی را که موجب خلل و نقص شعر آنان بود گوشزد می نمودند. اهمیّت شعر به جائی رسید که برپا نمودن مجلس شعر و صرف وقت به خاطر آن در مکتب اهل بیت جزء طاعات شمرده می شد و گاهی بعض اشعار نغز در شریفترین اوقات خوانده می شد چنانکه این حقیقت را به وضوح از گفتار و رفتار امام صادق علیه السلام نسبت به هاشمیات کمیت می یابیم.
کمیت در ایام تشریق (10-11-12 ذی حجه) در منی بر آن حضرت وارد شد و اجازه خواست تا از اشعار خود بخواند حضرت فرمودند این ایّام بسیار شریف و باارزش است. کمیت عرض کرد این اشعار درباره شما سروده شده امام چون این جواب را شنیدند، فرمود تا یاران و همراهانش جمع شوند و به کمیت هم اجازه دادند تا شعرش را بخواند کمیت هم قصیده لامیّه از قصائد هاشمیاتش را خواند. پس از تمام شدن شعر حضرت درباره اش دعای خیر نموده، هزار دینار و یک دست خلعت به او مرحمت فرمودند.
امام سجّاد علیه السلام برای فرزدق که به جرم سرودن قصیده ای در مدح آنحضرت در عسفان زندانی شده بود دوازده هزار درهم فرستاده از کمی آن به علّت مساعد نبودن زمان اعتذار طلبیدند.
امام سجّاد و امام باقر و امام صادق علیه السلام هر یک جداگانه در حق
{صفحه636}
کمیت دعا کردند و امام باقر به او فرمود:
لاتَزالُ مُؤَیَّدا بِرُوحِ القُدُسِ مادُمتَ تَقُولُ فینا
تا مادامیکه درباره ما سخن می گوئی پیوسته بواسطه روح القدس مؤیّد خواهی بود.
امام باقر علیه السلام به فرزندشان امام صادق وصیّت نمودند که از مال من (فلان مقدار) وقف کن جهت نوحه سرایان که تا ده سال در منی موقعیکه حاجیان جمعند برای من نوحه سرائی کنند.
کشی دانشمند رجالی بزرگ در کتاب رجال خود ص 212 از ابوطالب قمی نقل می کند او می گوید چند شعری سرودم و برای حضرت صادق فرستادم و در ضمن اشعار از امام باقر یادی شده بود از حضرت اجازه گرفتم که مدح خود آن بزرگوار را نیز بگویم حضرت آن قسمت از کاغذ که شعرها در آن نوشته شده بود جدا کردند و نگهداشتند و در بالای کاغذ نوشتند:
قدا حسنت فجزاک الله خیراً
چه نیکو سروده ای خداوند به تو جزای خیر دهد.
در روایت دیگری چنین آمده که از حضرت تقاضا کردم تا اجازه فرمایند تا در مصیبت پدرشان نوحه سرائی کنم آن حضرت در جواب نوشتند: اشکالی ندارد، هم برای پدرم و هم برای خودم نوحه سرائی کن.
باز امام صادق علیه السلام به عبدالله بن غالب اسدی فرمودند:
اِنَّ مَلَکاً یُلقِی الشِّعرَ عَلَیکَ وَ اِنّی اَعرِفُ ذلِکَ المَلَکَ
هر آینه فرشته ای هست که به تو شعر القاء می کند و من او را می شناسم
{صفحه637}
و نیز آن بزرگوار مجالسی ترتیب دادند که ابوهرون عبدی اشعاری را که در مرثیه امام حسین سروده بود بخواند.
حضرت رضا علیه السلام جُبّ خّز قیمتی و انگشتری عقیق و مقداری درهم به دعبل خزاعی مرحمت نموده، فرمودند این پیراهن را نگهداری کن که من هزار شب هزار رکعت نماز در آن بجا آورده ام و در آن قرآن را ختم کرده ام.
روزی حسن بن هانی معروف به ابونواس شاعر نگاهش به حضرت رضا (ع) افتاد آنگاه که از نزد مأمون مراجعت می نمود و بر قاطری سوار بود نزدیک آن بزرگوار آمد و سلام کرد و عرض نمود.
یَابنَ رَسُولِ اللهِ قَد قُلتُ فیکَ اَبیاتاً فَاُحِبُّ اَن تَسمَعَها مِنّی قالَ هاتِ
ای پسر پیغمبر من درباره شما اشعاری سروده ام دوست دارم شما آنها را از من بشنوید حضرت فرمودند بیاور
وقتی ابونواس اشعار خود را قرائت کرد حضرت فرمودند
لَقَد جِئتَنا بِأبَیاتٍ لَم یَسبِقکَ اَحَدُ اِلَیها فَاَحسَنَ اللهُ جَزاکَ
اشعاری برای ما آوردی که هیچکس قبل از تو نیاورده بود خداوند بهترین جزا را به تو عنایت فرماید.
سپس رو به غلام خود کرد و فرمود: آیا از خرجی چیزی نزد تو هست عرض کرد سیصد دینار فرمودند بیاور و به ابونواس مرحمت نموده بعداً فرمودند شاید آنها را کم شمارد سُق اِلَیهِ البَغلَةَ قاطر را هم بیاور، قاطر را آورد و آنرا به ابونواس اهداء نمودند.
و از آنحضرت نقل شده که فرمودند:
{صفحه638}
مَن قالَ فَینا بَیتَاً بَنَی اللهُ لَهُ بَیتَاً فِی الجَنَّةِ
کسیکه درباره ما شعری بگوید خداوند برای او خانه ای در بهشت بنا کند. عجیب تر اینکه در مواردی ائمّه هدی شاعری را که در تنگنای قافیه فرو مانده یا به شعرش اعتراضی وارد بود در عالم رویا مورد لطف قرار داده کمک و راهنمایی کرده اند برای نمونه چند مورد را ذکر می کنیم.
1- شاعری در مدح مولی علی علیه السلام مصرعی گفت که 
به ذرّه گر نظر لطف، بوتراب کند
و هرچه فکر کرد نتوانست مصرع دوم را بیاورد آنحضرت را در عالم رویا دید فرمودند بگو: به آسمان رود و کار آفتاب کند
2- شاعر دیگری این مصرع را زمزمه می کرد «جگر شیر شود آب ز پا داری دل» و در مصرع دوم دچار تحیّر شد مولی را در عالم رؤیا دید فرمودند بگو
اسدالله گر آید به مددکاری دل
3- یکی از شعرا در مدح حضرت علی علیه السلام سروده بود
حاجب اگر محاسبه حشر باعلیست*** من ضامنم که هرچه بخواهی گناه کن
شب در عالم رویا آنحضرت را دید فرمودند اجازه هست مصراع دوم شعر ترا اصلاح کنم عرض کرد: بلی فرمودند بگو
شرم از رخ علی کن و کمتر گناه کن
4- در ریحانة الادب ج 5 ص 266 آمده
محتشم کاشانی بعد از وفات برادرش عبدالغنی بی تابی می کرد و نوحه ها و مراثی بسیاری برای او می گفت تا شبی در رؤیا حضرت امیرالمؤمنین را زیارت
{صفحه639}
کرد حضرت به او فرمودند: چرا در مصیبت برادرت مرثیه می گوئی و برای فرزندم حسین علیه السلام نمی گوئی عرض کرد یا امیرالمؤمنین مصیبت حضرت امام حسین (ع) خارج از حد و حصر است و بهمین جهت آغاز سخن را پیدا نمی کنم و متحیّر هستم که از کدام مصیبت شروع کنم و از چه راه وارد شوم فرمودند بگو:
باز این چه شورش است که در خلق عالمست
محتشم بیدار شد در حالی که مصرع دوم را زمزمه می کرد
باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتمست
این دو مصراع مطلع دوازده بند وی شد و مشغول انجام این خدمت بزرگ دینی بود تا آنجا که گفت:
هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال
باز در مصرع دوم فرو ماند متحیّر شد که هرچه بگوید شایسته مقام ذوالجلال نخواهد بود تا در خواب از طرف ولیّ عصر ارواحنا فداه، مأمور شد ادامه دهد و بگوید:
او در دلست و هیچ دلی بی ملال نیست
علّت این همه عنایت به شعر و حمایت از شعراء که از ائمّه هدی علیهم السلام مشاهده می شود به این جهت بود که شعر و کلام منظوم متناسب با طبع بشر بوده معمولاً احساس برانگیز و مهیّج و احیاناً نشاط آور و نشأة گرفته از عواطف و برنده ترین سلاح تبلیغیست علاوه بر اینکه جهت تعلیم و تعلّم سهل المؤنه است. یک شاعر توانا و خوش ذوق زبان یک ملّت و حاکم بر قلوب مردم است زیرا او
{صفحه640}
حاصل سرشار خویش را بر اعماق دل آنها می نشاند.
ولی متأسّفانه این سرمایه عظیم مورد سوء استفاده جاهلان و بلهواسان قرار می گرفت و آنرا وسیله پیاده کردن خیالات واهی و افکار از حقیقت عاری و توصیف زنان و معاشقه با آنان و ستایش افراد نالایق و افتخارات بیهوده و هجو و تعریض به نوامیس مردم و چاپلوسی بیجا و ترویج باطل و تضییع حقوق قرار می دادند تا آنجا که
سُئِلَ بَعضُ الشُّعَراء مَن اَشعَرُ النّاس
سؤال شد از بعضی شعراء که چه کس شاعرترین مردم است؟
قَالَ الّذی یُصَوِّرُ الباطِلَ فی صُورَةِ الحَقِّ وَ الحقَ فی صُورَةِ الباطِلِ
عقد الفرید ج 5 ص 298
گفت آنکس که بتواند حق را بصورت باطل و باططل را بصورت حق درآورد. یا معروف است که می گویند:
در شعر مپیچ و در فن او*** چون اکذب اوست احسن او
تا آن حد در عالم شعر و شاعری هر نوع مبالغه و گزاف گوئی مجاز بود که گاهی بقول بعضی نویسندگان دیده می شد که شاعر با آب و تاب بزدلی را در شجاعت و رشادت تالی تلو رستم دستان، و بخیلی را در جود و سخاوت تالی حاتم طائی، و جاهلی را در علم و ادراک نظیر خواجه طوسی، و ظالمی را در عدل و انصاف همانند سلمان فارسی جلوه می داد.
ائمّه هدی صلوات الله علیهم اجمعین تلاش می کردند که به این سرمایه و موهبت الهی جهت بدهند و آنرا در کانال حق و اهداف خدا پسندانه قرار دهند تا در
{صفحه641}
جهت سازندگی بکار بیفتد و حکم و مواعظ در قالب شعر به جامعه عرضه شود و معیارها در مدح و ذمّ افراد دگرگون شود و بالاخره توانستند به این هدف بلند و مقدّس برسند.
شعرای شیعه را می بینیم که با عقیده و ایمان و علاقه و مودّتی که به پیغمبر و خاندان پاکش داشتند و آنانرا بالاترین نمونه کمال، و برجسته ترین افراد جامعه و آراسته به عالیترین ملکات فاضله اخلاقی و فضائل و کمالات صوری و معنوی می دانستند آخرین درجه ابتکار و خلاقیّت خود را در یافتن مضامین بدیع و نکات تازه بکار می گرفتند و در آئینه معصومین پاک شجاعت، سخاوت، همّت و جوانمردی و صلاح و سداد، و بزرگواری و عزّت و جلال و مناعت و علم و حلم و تقوی و عظمت و اقتدار را ارائه می کردند و درسهای اخلاق و کمالات انسانی را در تابلو چهره آنان نشان می دادند.
از باب نمونه شاعری که با شرح زندگی سبط اکبر پیغمبر امام ممتحن حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام آشنا می شود (که او از جهت پیکر و منظر و اخلاق و رویّه و مجد و بزرگواری شبیه ترین مردم به رسول خدا بود و در سرشت و طینت او برترین نشانه های انسانیّت وجود داشت، حلم او به گفته دشمنانش با کوه برابری می کرد و در جود و کرم زبانزد خاص و عام و در زهد سرآمد مردم روزگار و مظهر علم و شجاعت و معدن حلم و کرامت بود) باین نتیجه می رسد که آن بزرگوار بهترین تابلو برای معرّفی مجموعه کمالاتست و می توان او را بعنوان بهترین الگو و اسوه معرّفی کرد.
روی این اصل شاعر توانا و دین باور مدّاح بیریا و سخن پرور، شیفته اهل بیت
{صفحه642}
پاک پیغمبر آقای حاج میرزا مرتضی اشتری دام بقائه که گل وجودش با ولایت اهل بیت سرشته شده و مدّاحی اهل بیت را از گذشتگان خود به میراث برده قریحه شعری و ذوق سرشار و استعداد خدادادی خویش را در جهت احیاء امر ائمّه معصومین سلام الله علیهم بکار بسته و با اشعاری نغز و دلپذیر زندگانی پر افتخار آن بزرگواران را به رشته نظم کشیده و عمر شریف خود را در گفتن و خواندن اشعار صرف کرده و با لحنی ملیح و پر صلابت با آهنگی رسا و جذّاب و دمی گرم و نفسی گیرا در مجالس دینی اعمّ از مجالس عزای امام حسین و ائمّه (ع) و یا مجالس جشن و سرور آن بزرگواران بدون هیچ توقّع و انتظار مادّی و بدون چشم داشت به کسی و چیزی و بدون دریافت درهم و دیناری، با سوز و شور و علاقه شرکت نموده با سروده های خود و یا دیگران زینت بخش این مجالس بوده خداوند با دست با کفایت حضرت بقیه الله ارواحنا فداه اجر و پاداش این خدمات را به ایشان عنایت فرماید.
و امّا در توانایی ایشان در صناعت شعری همین بس که ایشان دست به ابتکاری زده اند که بطور مسلّم در هیچ دیوانی و از هیچ شاعری دیده نشده است و با مضامین متنوّع و پر بار متجاوز از سی قصیده در رابطه با مناقب امام حسن مجتبی علیه السلام سروده اند که هریک گویای بُعدی از ابعاد شخصیت آن بزرگوار است. مهم تر آنکه در مورد صلح آن بزرگوار که بزرگترین رسالت آنحضرت در حفظ و حراست از اسلام بود به علل گوناگونی اشاره نموده که هریک در خور رساله ای جداگانه است در جائی صلح را مستند به امر پروردگار کرده می گوید
حق ز حکمت اقتضای وقت را تنظیم کرد*** جنگ بهر مرتضی صلح از برای مجتبی
{صفحه643}
در جای دیگر صلح را صفا بخش جامعه مسلمین معرّفی کرده می گوید 
مصلحت اندیشیش بنگر که بی غوغای جنگ*** از برای مسلمین صلحش صفا آورده است
و در موردی دیگر صلح را آگاهانه تلقّی کرده می گوید
شهی که صبر و شکیبش ز روی بینش کرد*** به راه دین خدا کار صد هزار حُسام
و گاهی صلح را زنده کننده اسلام قلمداد کرده می گوید
حسن خصال و حسن سیرت و حسن سیما*** حسن که صلح الهیش زنده کرد اسلام
و زمانی رواج دین را بدون صلح محال دانسته می گوید
اگر که صلح وی از امر حق نبود به حق*** رواج دین خدا در زمانه بود محال
و بالاخره صلح آن بزرگوار را با توجّه به شرائط زمان عظیم تر از قیام شمرده می گوید:
حَسَن که حکمت صلحش به رأی اهل خرد*** بود عظیم تر از صد هزار سال قیام
دیوان شعر او که بطبع رسیده گویای روح بلند و طبع روان و عمق اندیشه و صفای باطن اوست خداوند توفیق قدردانی از این مفاخر و رجال ارزنده را به همگان عنایت فرماید.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
1375/2/1 مطابق 6 ماه ذی حجه 1416
امضاء سید حسن فقیه امامی
{صفحه644}

فروغ علم لدنّی

نخست نام خدا را زجان کنم مرقوم*** که ذکر او بزداید ز دل غبار غموم
زبعد حمد خداوندگار بنده نواز*** به احترام برم نام چهارده معصوم
حبیب حیّ توانا، محمّد مسعود*** که جهل گشت به امر مطاع او محکوم
فروغ علم لدنّی که نزد دانش او*** عناد و زندقه و کبر و عجب شد معدوم
سپس بنام علی شیر کردگار که بود*** بدست قدرت او قبضه فنون و علوم
فروغ چشم نبی، همسر علی زهرا*** که پیش زهره نامش خجل شوند نجوم
حسن که ساخته از صلح مصلحت آمیز*** تمیز حق و حقیقت عیان بنزد عموم
پدپد ساخت از آن صلح کید دشمن را*** اگر که بود بر چشم دیگران مکتوم
همو که گشت زکید و عناد خصم پلید*** بروزگار امامت ز زهرکین مسموم
{صفحه645}
حسین سرور ازادکان حق اندیش*** که داد شیعه خود را پیام از حلقوم
یگانه رهبر زُهّاد، حضرت سجّاد*** که بوده ساجد مجذوب قادر قیّوم
امام پنجم ما باقر العلوم که بود*** بدست قدرت او مشکلات همچون موم
امام جعفر صادق همان یگانه دهر*** که بود دانش او مایه جمیع علوم
امام موسی جعفر که صد چو موسی را*** کمینه داشت به علم و جلالت محتوم
رضای آل محمّد که ساحران گشته اند*** ز شیر پرده زاعجاز حضرتش معدوم
نهم امام جواد آن یگانه مظهر جود*** که جور دید فراوان زکید دشمن شوم
دهم امام علی النقّی عالیشأن*** که بوده است بس از صدمت عدو مصدوم
امام یازدهم عسکری که عسکر خصم*** بر او نموده تعدّی ز کینه مرسوم
امام غائب ما آن زعیم ظلم ستیز*** که خصم اهل عناد است و یاور مظلوم
{صفحه646}
مهیمنا زبلا دوستانشان ایمن*** عدویشان همه از فیض عافیت محروم
زچامه ای که سروده است «اشتری» به جزا*** امید اوست به الطاف چارده معصوم
{صفحه647}

بنام خدا

در کلام اوّل بنام فرد بی همتا خدا*** پاک یزدانی که با امرش بود هستی بپا
روح پویای طبیعت کز کلام نافذش*** عالم ایجاد بافرمان «کُن» شد پابجا
خالق مجموعه هستی که بی تأیید او*** ذیحیاتی را نمی باشد سر نشو و نما
مهربان معبود پاکی کز جهان بیگانه شد*** هر که با او شد به آیین تقرّب آشنا
تکیه بر او رنگ ناپای هستی کی زند*** کرد هرکس از عبودیّت به لطفش اتّکا
کی دگر بر هر خسی گردد ز غفلت ملتجی*** جست هرکس بر چنین دادار بیچون التجا
بهر عقبی جمع سازد بی گمان ساز سفر*** گرد کرد آنکس که با ایقان به او برگ و نوا
در دو عالم می شود از فیض عامش کامجو*** دست آرد هرکه سویش با دعا بی ادّعا
آنکه شد با حسن خلقت معجزا و آشکار*** بر ولیّ حق و فرزند پیمبر مجتبا
{صفحه648}
پیشوای اهل عالم آنکه جان قربان او*** مقتدای اهل ایمان و یقین روحی فدا
در مقام و رتبه این بس شأن آن سرور که هست*** جدّ پاکش مصطفی و مادرش خیرالنّسا
دوّمین شخص امامت کز سوی دادار پاک*** هست در شأن و مقام خاندانش هل عطا
پاس آیین خداوندی ز کید دشمنان*** داد از صلحش زبینش چهره دین را صفا
آنکه گسترده است از فیض سخای خویشتن*** سفره احسان و خوان جود و اکرام و عطا
«اشتری» پیوسته خواهد با تضّرع روز و شب*** تا شفیع او شود در روز حشر آن مقتدا
{صفحه649}

منبع مروّت

شد عالم وجود زپا تا بسر ضیا*** از مقدم امام گرانقدر، مجتبا
نوباوه رسول که از بینش عمیق*** رأیش بود به توسن اندیشه رهنما
گر کائنات تشنه فیضش بود رواست*** زیرا که اوست ساقی سرچشمه بقا
آن منبع مروّت و مردانگی که هست*** دریای جود و بحر کرم، قلزم سخا
شد بی نیاز، در دو جهان سائل درش*** چون دست او بگنج مروّت شد آشنا
از روی پایمردی و الطاف بیکران*** بس عقده ها گشود ز دست گره گشا
عبّاد روزگار حقیرند نزد او*** از بندگیّ و زهد و عبودیّت و رضا
ای رهبری که از سر بینش براه حق*** از صلح خود بچهره دین داده ای صفا
روزی که بود در کف باطل عنان حق*** دین مبین ز مصلحتت ماند پابجا
{صفحه650}
ای بهترین سلاله ختم پیمبران*** ای خلق را بخاک درت روی التجا
از بهر (اشتری) بطلب خدمت بخلق*** از پیشگاه قادر معبود، با دعا
{صفحه651}

سخای مجتبی

مرحبا میلاد پاک جانفزای مجتبی*** آفرین عید سعید غمزدای مجتبی
اوّلین فرزند شیر حق امام دین پناه*** ماجد فرخنده نام کبریای مجتبی
از بزرگیّ و جلال و رتبت و فرّ و شکوه*** بر سر عرش برین باشد لوای مجتبی
معجز عیسی اگر منسوخ شد نبود عجب*** از دم جان گرور معجز نمای مجتبی
رفت در گیتی سخای حاتم طائی زیاد*** از عطا و بخشش و لطف و سخای مجتبی
بود از بخشایش وجود و عطای بی دریغ*** ملجأ درماندگان دولتسرای مجتبی
حسن روی نیکرویان جهان افسانه شد*** در بر خورشید رخسار لقای مجتبی
چهره آئینه اسلام را روشن نمود*** مصلحت اندیشی و صلح و صفای مجتبی
گشت رأی پاک او رونق افزای دین حق*** آفرین بر همّت والا و رای مجتبی
{صفحه652}
صلح را ترجیح داد از حکمت آن سَروَر، بجنگ*** کس نکرده است این چنین صلحی سوای مجتبی
حق ز حکمت اقتضای وقت را تنظیم کرد*** جنگ بهر مرتضی، صلح از برای مجتبی
پا نهاد از بی نیازی بر سر ملک جهان*** هر که شد از همّت عالی گدای مجتبی
گر خدا را طالبی نقش ضمیر خویش ساز*** چهره نورانی ایزدنمای مجتبی
گر شود سوسن صفت پاتا بسر یکسر زبان*** کی تواند کس کند مدح و ثنای مجتبی
«اشتری سر بر رواق عرش، سایم گر بود*** بر سر من سایه فرّ همای مجتبی
{صفحه653}

صلحت مصلحت آمیز

مظهر حسن و فروغ بینش و عین عطا*** نور خورشید سیادت، وجه حق، سر تا به پا
اهل بینش را وجودش شمع جمع انجمن*** آفرینش را زفیض خلقتش قدر وبها
مظهر حسن عمل فرزند پیغمبر حسن*** زاده زهرای اطهر شبل حیدر مجتبا
چونکه باشد نام پاک او حسن، خویش حسن*** گر بگویم خالق حُسنست می باشد بجا
مصلحت آمیز صلحی کرد از حکمت کز آن*** رکن دید گردید بس محکم اساس و پابجا
گشت از مهر رخش در نیمه ماه صیام*** عرش و فرش و کرسی و لوح و قلم پُر از ضیا
گشت از عرش ولایت اختر رویش پدید*** در مه تنزیل قرآن، آن کلام کبریا
نخل دین مصطفی از رأی او شد بارور*** از گل رویش بود بستان ایمان با صفا
از سر اکرام و اطعام و سخاوتگستری*** بود خوان نعمتش گسترده بر هر بینوا
{صفحه654}
پیرو بُرنا را بگیتی رهبر و در روز حشر*** هست سیّد بر جوانان بهشت آن مقتدا
«اشتری» خواهد مدام از پیشگاه آن امام*** تا که سازد باز، کار بسته مخلوق را
{صفحه655}

آسمان حق

شاهد مقصود عالم برفکند از رخ نقاب*** از قدوم میمنت آثار پور بوتراب
مجتبی آن نجم رخشان سپهر دین حسن*** آنکه گفتارش بود شیواتر از درّ خوشاب
جای دارد ماه تابان شرمسار آید برون*** چون برافکند از رخ رخشنده زیبا نقاب
دوّمین نور ولایت زآسمان حق که هست*** مکتب جاوید علمش رهنمای شیخ و شاب
آنکه بی حبّ وجود فیض آثارش همی*** نیست ممکن تا دعای خلق گردد مستجاب
آسمان با آن همه مجد و بلندیّ و مقام*** هست کوته پیش فرّوجاه آن عالیجناب
آسمان جاهی که از خاک عبیر آسای او*** بر مشام جان رسد هر لحظه بوی مشک ناب
گر گل رویش نمی روئید در گلزار دین*** عالم ایجاد را هرگز نبودی رنگ و آب
آنکه هرکس کرد رأی پاک او از جان قبول*** در دو عالم می شود حاجتروا و کامیاب
هست امّید (اشتری) را گردد این اشعار نغز*** سر خط آزادگی هنگامه یوم الحساب
{صفحه656}

منبع فیض

باز بوی مشک تر باد صبا آورده است*** همره خود یک جهان لطف و صفا آورده است
بلبل گلزار ایمان و شرف، تقوی و فضل*** مژده ای جانبخش با شور و نوا آورده است
پیک روح افزای جانبخش مسرّت آفرین*** آگهی از منبع فیض و عطا آورده است
آنچه را بودند دائم بندگان در انتظار*** قاصدی روحانی از سوی خدا آورده است
شکر بی پایان، خدائی را که از روی کرم*** بندگان را از عنایت رهنما آورده است
مقدم پور ولی الله سبط مصطفی*** روشنی بر دیده اهل ولا آورده است
الغرض در نیمه ماه گرانقدر صیام*** آگهی از زاد روز مجتبا آورده است
آنکه بایمن قدوم خویشتن از مولدش*** بهر چشم اهل بینش توتیا آورده است
از در الطاف او کی می برد دست تهی*** روی هرکس سوی آن کان سخا آورده است
{صفحه657}
در دو عالم گشته از روی یقین حاجتروا*** نزد او هرکس که دست التجا آورده است
مصلحت اندیشش بنگر که بی غوغای جنگ*** از برای مسلمین صُلحش صفا آورده است
در حضورت ای سلیمان جاه چون موری ضعیف*** هدیه اینک «اشتری» مدح و ثنا آورده است
{صفحه658}

مظهر سخاوت

میلاد با سعادت سبط پیمبر است*** کز نور او فضای دو عالم منوّر است
دوّم امام، علّت غائیّ ممکنات*** کورا زمجد کشور هستی مُسخّر است
باشد اگر چه نام نکویش حسن ولی*** بینی اگر که نیک زهر نیک بهتر است
نوباوه رسول، گل باغ بوتراب*** کز مقدمش سراچه گیتی معطّر است
از خلق و خوی پاک و الهیّ و معنوی*** گوئی که آن امام ز دنیای دیگر است
ماه سپهر حسن و ملاحت که بی گمان*** خورشید در برابرش از ذرّه کمتر است
آن مظهر سخاوت و بخشش که گاه جود*** صدها هزار حاتم طائیش، بر در است
حق را هزار مصلحت از بهر حفظ دین*** در صلح آن امام حق آئین مستّر است
صلح حسن ز حکمت و از اقتضای وقت*** با نهضت و قیام حسینی برابر است
{صفحه659}
تا چرخ، پابجاست در این نیلگون سپهر*** تا نوربخش، چهره خورشید خاور است
تا روز روشنست بدنبال شام تار*** تا این جهان بپای بفرمان داور است
تا هست نوبهار و بود در پیش خزان*** تا باد نوبهار پی باد صرصر است
خصمت بود غمین و محبّ تو شادمان*** تا آنکه در سپهر برین نیز اختر است
بهر چکامه ای که سروده است «اشتری»*** چشم امید او به تو در روز محشر است
{صفحه660}

صلح بجا

لوحه باورم از نام حسن پر نور است*** زولایش بخدا، خانه دل معمور است
هست عشقش متجلّی به تقرّبگه دل*** سرما نیز بمدحتگریش پر شور است
حسن صورت که از آن حسن بصیرت جاریست*** پرضیا تربسی از جلوه ماه و هور است
گرچه با مصلحتش قهر نیامد به میان*** تا ابد دشمن از آن صلح بجا مقهور است
دو بردارد، یکی از جنگ، به دشمن تازد*** آن یکی صلح بجا را زقضا مأمور است
صلح فرخنده پیی کرد که در عالم دین*** نزد ارباب تو را یخ بسی مشهور است
حسن آن حُسن مجسّم که فروغ رخ او*** جمله اهل ولا را به طلب منظور است
هرکه نزدیک بدان مشعل رحمت نشود*** عقل داند که زانو ار هدایت دور است
رزم با دشمن مکّار بآیین خرد*** گاه با حسن مماشات و گهی با زور است
{صفحه661}
نور او چونکه کند جلوه رخشان بضمیر*** به تجلّیگه آن موسی جان دل طور است
مجتبی را بدل پاک توانی دیدن*** گرچه از بُعد مسافت بنظر مستور است
دوّمین شخص امامت که ز میلاد وی است*** شیعیان را اگر اسباب طرب مقدور است
به چه میلاد مبارک که زیُمنَش همه جا*** دوستان را دل و جان از اثرش مسرور است
حبّ او مایه محبوبی و مهر آئینیست*** کین او هرکه بدل جای دهد منفور است
(اشتری) را اگر این چامه شیوا گل کرد*** جای دارد که بمدّاحی او مشهور است
{صفحه662}

رأی منیر

راهبر بر همه از کهتر و مهتر حسنست*** به علی شبل و بحق آیت و مظهر حسنست
بهدایتگری آن پاک امامی که بود*** از فرامین خداوند مظفّر حسنست
آنکه از رأی منیرش که بود آیه نور*** چهره عقل شود آینه منظر حسنست
آن حسن نام بآئین و برفتار حسن*** که بگفتار و بکردار، سراسر حسنست
آنکه با فیض امانات امامت او را*** کشور حسن عمل هست مسخّر حسنست
همه راهبران ریزه خور خوان و یند*** زانبیای سلف از آنکه فراتر حسنست
هست رخشنده تر از مهر رخ تابانش*** چونکه نوباوه زهرا مطهّر حسنست
با چنین شور قیامت که به اکرام وی است*** بی گمان شافع ما در صف محشر حسنست
آن امامی که بود چشم شفاعت بر او*** روز میزان که بود عرصه کیفر حسنست
{صفحه663}
دوّمین اختر تابنده گردون جلال*** که بنام خوش و با روی منوّر حسنست
نقش کن چهره آن مهر منوّر بر دل*** رهگشا چون سوی خشنودی داور حسنست
چون پدر یاور مسکین و گرفتار و یتیم*** خصم سرسخت پلیدان ستمگر حسنست
آنکه با مصلحت اندیشش از روی صلاح*** صلح او هست زهر جنگ کبوتر حسنست
ورنه از صولت و دشمن شکنی وقت نبرد*** ثانی شیر خدا، حیدر صفدر حسنست
زاد روز شرف و فیض بود میلادش*** چونکه از گوهر والای پیمبر حسنست
(اشتری) بر کرمش چشم شفاعت دارد*** با چنین بنده نوازی که عیان در حسنست
{صفحه664}

مولای صلاح اندیش

هر که دامان نکویان از سر باور بگیرد*** دست او را لطف حق، در عرصه محشر بگیرد
در صباح داوری ار فعل خود خجلت نبیند*** هر که راه نخبگان حضرت داور بگیرد
جای دارد پایمرد از شوق و ذوق و عین ایمان*** تا قیامت درس عشق او اگر از سر بگیرد
زینت طومار هستی می شود نام نکویش*** گر وجود او از علم و معرفت زیور بگیرد
در جزا باشد پناهش سایه لطف امامان*** هر که از جان دامن فرزند پیغمبر بگیرد
مجتبی پور علی آن روح ایمان و عدالت*** آنکه جا دارد که مرغ روح سویش پربگیرد
آن صلاح اندیش، مولائی که از صلحش مسلّم*** رونق پاینده دین حق به هر کشور بگیرد
نور خورشید ولایت جای دارد گر به عزمش*** عرصه گاه آسمان و تارم اخضر بگیرد
هرکسی راه ولای مجتبی باشد طریقش*** کی به غیر از مسلک او مشرب دیگر بگیرد؟
{صفحه665}
می برد آن ناخدا در ساحل امن خدایش*** گر که سکّان را زهر کشتیّ بی لنگر بگیرد
هر که گردد خاکسار مخلص او جای دارد*** گر باوج سروری، از مرتبت افسر بگیرد
تا که از سیر زمان شب از قفای روز آید*** صبحگاهان روشنی از مشعل خاور بگیرد
تا که هر فصل بهار از صنع دادار مهیمن*** شاخساران زیب گل را همچنان بر سر بگیرد
خصم بدکیشش مراد خویشتن هرگز نیابد*** یاور و یارش مراد از قادر اکبر بگیرد
(اشتری) را چامه کوتا هست امّا از عنایت*** دستش از بخت بلند آن ثانی حیدر بگیرد
{صفحه666}

آیت نور

زچیست ماه صیام اعظم شهور بود؟*** زچیست ماه صیام آیتی زنور بود؟
زچیست این مه پرفیض و پر ز خیر و فلاح*** ستوده در نظر قادر غفور بود؟
بدان سبب که قدم زد بکشور ایجاد*** شهی که شافع امّت گه نشور بود
امام دوّم ما مجتبی که میلادش*** بدهر، موجب شادیّ و شوق و شور و بود
کمال حسن، حَسن رهبری که هر نقصان*** زفرط نیکی و پاکی از او بدور بود
یگانه بدر منیری که رأی انور او*** بآسمان شرف، رشک ماه و هور بود
زبسکه پایه قدرش بود رفیع و بلند*** قصیر در بر او فکرت فکور بود
خلاف عقل بود گر طلب کنی او را*** که او چو ذات خداوند در حضور بود
گذار سر بخط امر او، ترا بر دل*** اگر هوای بهشت و وصال حور بود
مدام (اشتری) ار مدح او بگوئی باز*** در این رویّه ترا خجلت از قصور بود
{صفحه667}

قصّه خون و شهادت

آن امامی که خدایش زلقب، تحسین کرد*** لنگر حللم وی آیین خدا تضمین کرد
مجتبی مصلحت اندیش امامی که زصلح*** کار بدر و احد و هیمنه صفّین کرد
رهبر پاک سرشت آیت ایمان و خلوص*** که خدایش به مددکاری دین تعیین کرد
آبروباخته ای پست و بداندیش به شب*** آبش از ره جگر سوز شرنگ آگین کرد
سینه اش لجّه خون ساخت زخوناب و بسی*** خلق را درهم و افسرده دل و غمگین کرد
قتل مرد از سوی زن درچه مرامست و چه کیش؟*** این جنابت بچه دینست که آن بی دین کرد؟
گر بدل راه ندارد ولی آخر زچه روی*** دل پرخون تو قلب همه را خونین کرد
قصّه خون و شهادت بود این شعر و بجاست*** «اشتری» گفته شیوای تو گر رنگین کرد
{صفحه668}

سه عید سعید

بمناسبت اقتران سه عید سعید، (در سال 1412 ق مطابق با 1371 ش)، جمعه نیمه رمضان عید حضرت محمّد (ص) عید میلاد حضرت امام حسن مجتبی (ع) و عید نوروز باستانی سروده شد
رباعی
از لطف عمیم و بی کران داور*** گر دید سه عید توأم یکدیگر
میلاد امام مجتبی و نوروز*** با جمعه که عید باشد از پیغمبر
باز فصلی دلپسند و دلکش و دلجو بود*** صحنه گیتی تو گوئی روضه مینو بود
شاخساران دست افشانند در گلگشت باغ*** سبزه خود رو سرافشان در کنار جو بود
چار ارکان باز گردیده است پر از زیب و زین*** خرّمی و خوشدلی آماده از شش سو بود
شد بهار روزگاران با بهار دین قرین*** به عجب فصلی نکو و خرّم و دلجو بود
ماه پر ارج صیام آن مه که بر ختم رسل*** ماه نازل گشتن قرآن ز سوی هو بود
{صفحه669}
از پس یکدیگر آمد عید فصل و عید دین*** وین دو جشن از گردش ایّام، رودررو بود
بر محبّان روی بنموده سه عید بس سعید*** هر یکی عید نکو بر مردم خوشخو بود
عید نوروز است و عید مصطفی و مجتبی*** الحق ایّامی نشاط انگیز و بس نیکو بود
جمعه ای پرفیض تا حال این چنین کم دیده کس*** کز جلالش پر صدا این گنبد نه تو بود
ویژه میلاد امام مجتبی کز مقدمش*** عالم ایجاد، عطرآگین و عنبر بو بود
پرتو رویش هویدا گشت در شهر و دیار*** آشکارا جلوه رخسارش از هر کو بود
مجتبی آن کز برای فیض سرشارش بحشر*** چشم خلق اوّل و آخر بسوی او بود
آنکه از روی عنایات عمیم و بی کران*** بر قلوب دردمندان مهر او دارو بود
روی هرگز برنتابم از سوی درگاه او*** تا به تن تاب و توان و قدرت و نیرو بود
«اشتری» را بس بود این رتبه کز الطاف حق*** بهر آن سرور ثناخوان و مدیحت گو بود
{صفحه670}

غم اولیاء

آوخ از آزار چرخ روزگار*** وز سیه کاریّ دهر کجمدار
ارمغانش جز غم و اندوه نیست*** شادمانی را نیارد در شمار
بس نکویان را بیازارد بقهر*** بی ترحّم در نهان و آشکار
گاه می تازد زدور فتنه خیز*** گاه گردد کینه توز و فتنه بار
گاه یوسف را بیندازد بچاه*** گه کشد منصور را بر چوب دار
انبیا را گه بیازارد بجور*** اولیا را گه به غم سازد دچار
گه حسن را آب زهرآگین دهد*** از شرارتهای خصم نابکار
تازکام او فرو ریزد جگر*** از شرنگ جانگزا و جانشکار
قاسم او را زکین سازد یتیم*** اشک ریزد از غم باب کبار
{صفحه671}
تا محبّان را نماید از غمش*** سوگمند و دلغمین و بی قرار
شیعیان در مرگ او تا روز حشر*** مرثیت خوانند و زار و دل فگار
بارالها تا که باشد در قفا*** هر زمستان و خزان را نوبهار
دشمنان او نژند و دلغمین*** دوستانش شاد و خرّم روزگار
تا ابد بر دشمنان شوم او*** لعن و نفرین باد از پروردگار
(اشتری) تا اینکه جان داری بتن*** دست از دامان لطفش برمدار
{صفحه672}

ماه رحمت

به نیمه رمضان ماه رحمت داور*** زرخ نقاب برافکند سبط پیغمبر
شهی که نام نکویش چه خوی اوست حسن*** شهی که هست همه حُسن خلق پا تا سر
زنو بسیط جهان همچو باغ رضوان شد*** به یمن مقدم مسعود زاده حیدر
شهی که از شرف و حسن و عزّ و جاه و جلال*** بساکنان بهشتست سیّد و سرور
سپهر جود و کرامت که گشته اند ز جان*** کمین گدای درش صد چو حاتم و جعفر
شهی که مهرورا اگر بدل نداشت خلیل*** نداشت راه نجاتی زشعله آذر
مدیح او نتواند کسی کند انشاء*** که گفته مدح و را پاک خالق اکبر
امید «اشتری» بینوا بود شاها*** که وارهانیش از هول عرصه محشر
{صفحه673}

عزم خدائی

حَسَن خوئی که حسن دین حق باشد زعنوانش*** کتاب عرف باشد سطری از ایمان و عرفانش
چنان گسترده باشد سفره اطعام آن مولی*** که باشد ذکر تحسین هر کجا از خوی احسانش
تنور عزّ و عرفانش چنان گرمست تا محشر*** که گوئی قرص خورشید است نان پهنه خوانش
رها سازد زچنگ محنت دوران گریبان را*** هر آنکس با صداقت دست حاجت زد بدامانش
چنان خوان عطا گسترده دارد آن سخاوتخو*** که جا دارد اگر خلق جهان گردند مهمانش
امام دوّمین، بحر یقین آن فیض جاویدان*** که دین حق بود پاینده با دست جهانبانش
بخطّ پاک یزدانیّ او هرکس نهد گامی*** کجا دیگر فریبد از طریق خیر، شیطانش
بهین روح مجسّم، مجتبی آن نام جاویدان*** که از عزّ و شرف عزم خدائی داد یزدانش
بدانشگاه اخلاق اوستاد کاملی گردد*** مسلمانی که خواند درس ایمان از دبستانش
{صفحه674}
روا باشد که عیسای مسیح و موسی عمران*** شوند از جان و دل همواره خدمتکار و دربانش
ز رأی مصلحت پرورد کرد آهنگ بر صلحی*** که باشد تا ابد محکم بنای دین یزدانش
جهان با منظر سبزینه باغ خلد خواهد شد*** ببارد بر زمین گر رشحه ای از ابر احسانش
نمی بیند اساس زندگی روی فنا هرگز*** اگر با فیض جاویدان خود گردد نگهبانش
هنوز از نوحه نوح نبی پر بود گوش ما*** نمی کرد او رها گر زانکه از امواج طوفانش
فروغ حسن بی پایان او گیتی برافروزد*** بجای مهر اگر پرتو فشاند چهر تابانش
چه کفر اندیش بد کردار آن ظاهر مسلمانان*** که بنمودند از بعد شهادت تیر بارانش
به مدحش «اشتری» این چامه شیوا سرود از جان*** به امیّدی که باشد تا قیامت زیب دیوانش
{صفحه675}

توصیف قبرستان بقیع

سینه ای سرشار از درّ ثمین دارد بقیع*** سرزمینی برتر از چرخ برین دارد بقیع
با چنین جاه و جلال و اعتبار و اعتلاء*** فخرها بر عیسی گردون نشین دارد بقیع
قبله گاه اهل ایمانست آن ارض شریف*** چونکه در خود مدفن مردان دین دارد بقیع
آستانش سرهمی ساید به اوج آسمان*** چون بحق خورشیدها در آستین دارد بقیع
از شرف بر زهره دارد فخر، چون مخفی بدل*** قبر هجده ساله زهرای حزین دارد بقیع
حسن روز افزون آن با تربت پاک حسن*** گویدت فرّو شکوه بی قرین دارد بقیع
جای دارد از شرف گر زینت ارض و سماست*** چون نهان در سینه زین العابدین دارد بقیع
باقرالعلم نبی دفنست در این خاک پاک*** کاشف حقّ الیقین با خود عجین دارد بقیع
صادق آل محمّد را چو دارد در بغل*** آبرو در نزد ربّ العالمین دارد بقیع
با بنات النعش خود گردون از آن کمتر بود*** زینتی در خویش چون امّ البنین دارد بقیع
با چنین شأن و شرافت واصفی چون (اشتری)*** از ره اخلاص و ایمان و یقین دارد بقیع
{صفحه676}

ماه سعادت

دوباره دور شد از سینه گرد رنج و ملال*** دوباره موسم شادی رسید و نیکی حال
زمانه گر غم از لوح سینه ها بسترد*** دوباره هاتف شدی بخلق داد مجال
که تاز شوق سرایند نغمه شادی*** هماره با سر پُر شور و نیکی احوال
دوباره ماه سعادت نمود رخ که بُود*** به پیش مردم حق بین، به از هزاران سال
تبارک الله از این ماه افتخار آمیز*** تبارک الله از این ماه پرشکوه و جلال
ز فرّ و شوکت و اجلال و مرتبت ای ماه*** بخویش غرّه شو و بر مقام خویش ببال
که در تولّد فرخنده امام حسن*** بامر بار خدا با تو یار شد اقبال
شهی که باب عطایش گشاده بود مدام*** زلطف بر رخ هر مبتلای استیصال
شهی که پیش مقامش بسی بود کوتاه*** کلام اهل سخن، رشته دراز مقال
{صفحه677}
شهی که بر سر خلق جهان فکند از لطف*** پُر از تولّد او، طائر همایون فال
اگر که صلح وی از امر حق نبود بحق*** رواج دین خدا در زمانه بود محال
شها زلطف خود این تهنیت قبول نمای*** ز«اشتری» که سروده است با طراوت حال
{صفحه678}

ماه پر افتخار

خدیو کشور جان خسرو رفیع مقام*** که از طریق جلالت بما سو است، امام
سپهر جود و سخاوت سلیل ختم رسل*** چراغ بزم هدایت دوم امام همام
جهان چو خلد برین شد زیُمن میلادش*** بروز نیمه ماه پرافتخار صیام
بزرگوار امامی که از طریق کرم*** گشوده بود سرایش پی ضیافت عام
وجود اطهر او مظهر صفات علی*** جمال انورش آئینه ای زخیر انام
زبذل و بخشش و احسان و جود و فضل و کرم*** نزاده ثانی آن شاه، مادر ایّام
شهی که صبر و شکیبش ز روی بینش کرد*** براه دین خدا کار صدهزار حُسام
شهنشهی که چو دریافت اقتضای زمان*** زحلم خویش بر غم ستم نمود قیام
زبردباری و صبر آن امام دوراندیش*** شکست پشت بداندیش و خصم بدفرجام
شها اگر که بوصف تو کاتبان جهان*** رقم زنند، نیابد بحقّ حق، اتمام
{صفحه679}
کجا بکُنه کمال تو دست و هم رسد؟*** از آنکه نیست مقام تو در خور افهام
مرا که پای خرد گشته است لنگ چه حدّ*** که تا زنم بره مدحت و ثنایت گام
ولی بدست تو ای مخزن عنایت حق*** مرا بهر دو جهان هست دیده انعام
چو نیست مدح تو مقدور، «اشتری» گوید*** بروح پاک شریفت درود ختم کلام
{صفحه680}

نظام شریعت

زباد بهاری جهان گشته خرّم*** شده عطرآگین و سرسبز عالم
بهار طبیعت، بهار عبادت*** بیکدیگر امسال، گردیده توأم
بماهی، که قرآن زحق گشته نازل*** بسوی محمّد، رسول مکرّم
بماه صیام آن مه فیض و رحمت*** همان مه که باشد شریف و معظّم
بحسنش بیفزود از مقدم خود*** حسن آنکه شد نخبه در نسل آدم
زمیلاد فرخنده سبط اکبر*** نشاط و طرب گشته یکسر فراهم
حسن آنکه ماه جمالش بگیتی*** بود جلوه گر همچو خورشید اعظم
حسن آنکه باشد خجل در بر او*** به هنگام بذل و سخاصد چو حاتم
حسن آنکه صد قلزم پر ز گوهر*** ز بحر عطایش بود کم ز شبنم
{صفحه681}
حسن آنکه از رأی روشن ز صُلحش*** نظام شریعت شد اینسان منظّم
حسن مصلحتجوی صلح آفرینی*** که ارکان دین شد از او سخت محکم
حسن آنکه پیوسته مهر ولایش*** قبولی طاعات باشد مسلّم
حسن اختر برج حُسن و ملاحت*** که بر عرش دلها برافراشت پرچم
نباشد یک از صد هزاران صفاتش*** بگویم اگر مدح او را دمادم
بود «اشتری» شرمسارش بمدحت*** لسانش در این مدح چون هست ابکم
{صفحه682}

حکمت صلح

شمیم رحمت حق می رسد مرا بمشام*** در این مهی که بود ماه ارجمند صیام
مهی که هست بسی روحبخش و با عظمت*** مهی که فیض الهی رسد به خلق مدام
همیشه رحمت حق می شود بما نازل*** علی الخصوص در اینماه، ویژه این ایّام
مهی که نیمه آن شد تولّد از مادر*** حسن امام دوم با رخی چو ماه تمام
قرین شوق و شعف گشته اند اهل ولا*** گه تولّد مسعود آن امام همام
حسن که حکمت صلحش به رأی اهل خرد*** بود عظیم تر از صد هزار سال قیام
حسن خصال و حسن سیرت و حسن سیما*** حسن که صلح الهیش زنده کرد اسلام
حسن سرور دل مرتضی و خیر نساء*** حسن فروغ فزای درون خیر انام
حسن که باب سرایش ز روی عین کرم*** همیشه بود گشوده پی ضیافت عام
{صفحه683}
حسن که از ره احسان و بذل و بخشش و جود*** بخانه اش همه دم پهن بود خوان طعام
زخلق و خوی حسن هر کجا شود عنوان*** کنند مستمعین بوی خلد استشمام
الا امام مبین ای ولیّ بار خدای*** که مظهری تو به یکتا مهیمن علّام
زیاری و مددت هز زمان ز مصدر فیض*** سروش غیب دهد بر ضمیر من الهام
کجا رسد بمقام تو دست فهم و خیال*** که هست پای خرد لنگ و عاجز است اوهام
همیشه تا که بگردش بود مه و خورشید*** هماره تا که بود صبح روشن از پی شام
محّب تو سرور و نشاط دل توأم*** عدوی بدسیر تو قرین رنج مدام
قرین بخت جوان می شود اگر از لطف*** کنی نظر سوی این مدحگوی و پیر غلام
از این چکامه زیبا که «اشتری» بسرود*** بدست لطف تواش هست دیده انعام
{صفحه684}

سپهر مکرمت

اوّلین فرزند دلبند امیرالمؤمنین*** شد تولّد زالتفات حیّ هستی آفرین
مجتبی شمع فروزان هدایت آنکه هست*** اختر تابنده ای در آسمان شرع و دین
مجتبی آن نوگل طه که باشد از نسب*** زاده زهرای اطهر سبط خیرالمرسلین
مجتبی آن گوهر رخشنده دریای فضل*** مجتبی سر تا بپا مرآت ربّ العالمین
مجتبی آن مظهر زیبائی و حسن و جمال*** مجتبی نور هُدی سر حلقه اهل یقین
معجز عیسی ابن مریم از دم جانبخش اوست*** صدید بیضا چو موسایش بود در آستین
نور بخش آسمانها گشت از میلاد خویش*** او نه تنها رحمت محضست بر اهل زمین
آن سپهر مکرمت کز خرمن احسان او*** انبیاء و اولیا باشند یکسر خوشه چین
آنکه باشند آستانش را به اعزاز تمام*** عرشیان دائم نگهبان از یسار و از یمین
{صفحه685}
آنکه شد در عرش از میلاد مسعودش بلند*** در میان قدسیان با شوق بانگ آفرین
صلح را بر جنگ چون ترجیح داد از مصلحت*** موجب تحکیم دین گردید با صلحی چنین
حکمت آن صلح می باشد که باشد برقرار*** مذهب و آیین احمد تا بروز واپسین
در ضمیر خویشتن آینده اسلام را*** نیک می دید از سر همّت بفکر دوربین
از سر عقل و درایت گر که نیکو بنگری*** دین حق بر جا بود از آن وجود نازنین
دارد امید «اشتری» کز پایمردی مجتبی*** دستگیر و یاورش گردد بروز واپسین
{صفحه686}

منشاء نیکوئی

هست میلاد بهین بنده دادار حسن*** آن بگفتار و به پندار و برفتار حسن
سبط والا گهر احمد مرسل محمود*** پسر شیر خدا حیدر کرّار حسن
آن امامی که چو جدّ و پدر خویش مدام*** به عمل نیز نکو بود و بگفتار حسن
باطل از خوی نکویش بحقیقت پی برد*** طینتش بود زبس با همه اشرار حسن
صلح او داد به آیین پیمبر رونق*** گرچه از بیهده، گردید بس آزار حسن
بود خوان کرمش بر ضعفا گسترده*** داشت بر خسته دلان رأفت بسیار حسن
بودش اخلاق پسندیده و نیکو چون داشت*** نسبت از ختم رُسُل احمد مختار حسن
نه عجب باشد اگر منشأ نیکوئی بود*** چونکه او بود زاندیشه و گفتار حسن
چونکه با مصلحت از جنگ گذشت آن سرور*** صلح را داد بسی ارزش و مقدار حسن
«اشتری» سر بسرا پرده افلاک بسای*** گر پذیرد ز تو این سلسله اشعار حسن
{صفحه687}

عنایت حق

باز شد، از عنایت یزدان*** اختری تابناک نورافشان
باز دُر دانه ای پدید آورد*** یم فضل و عنایت یزدان
گوهری ارجمند و با مقدار*** گوهری بی عدیل و عالیشان
دوّمین قائم بلند مقام*** حسن آن پای تا بسر احسان
متولّد شد از عنایت حق*** تا که گردد ز چهره تابان
باعث روشنائی گیتی*** موجب رهنمائی انسان
مجتبی رهنمای اهل طریق*** مجتبی مقتدای حقکیشان
آن امامی که گشت از صلحش*** پایه دین حق قوی بنیان
آن امام مبین که احسانش*** هست بیرون ز حدّ و حصر بیان
{صفحه688}
حبّذا آن پدر که از صلبش*** پسری شد بدین خصال عیان
مرحبا مادری که دامانش*** گوهری داد پرورش اینسان
که بود از جمال بی مانند*** که بود از کمال عالیشان 
خواهم از حق که دوستارانش*** جمله باشند خوشدل و خندان
دشمنانش مدام خوار و زبون*** مبتلای ملامت و خسران
«اشتری» دست حاجت خود را*** هیچگه بر مدارش از دامان
{صفحه689}

پیشوای دوّمین

بر جمال دین جلال جاودان باشد حسن*** پیشوای آسمانی آستان باشد حسن
تا که وادیّ هدایت بسپرد نوع بشر*** تا قیامت رهگشاری کاروان باشد حسن
تا مصون مانند خلق از موج طولان بلا*** ناخدای کشتی دین بی گمان باشد حسن
زورق سرگشته ما رو بساحل آورد*** غرقه را چون رهنما سوی کران باشد حسن
مشکویش دارالامان میهمان بود از کرم*** مستمندان را ز رأفت میزبان باشد حسن
مقتدای عالی و دانیست بی شک مجتبی*** ملجأ و حامیّ هر پیرو جوان باشد حسن
تا مگر از هر جهت بینند آمال درون*** شیعیان را آرزو و آرمان باشد حسن
در بر علمش عیان بینی تمام رازها*** چون گشایشگر، به اسرار نهان باشد حسن
دشمنان خویشتن را موجب حقد و حسد*** دوستان خویش را حرز امان باشد حسن
{صفحه690}
مدح او مشکل گشای هر زبان بسته است*** چون کلیدی بهر هر قفل زبان باشد حسن
هم در این عالم مراد و هم در آن گیتی مغیث*** داور دنیا و دین از عزّ و شان باشد حسن
اینکه حبّ او بهشت جاودان باشد بجاست*** سیّدی چون از جوانان جنان باشد حسن
همچو نام خویشتن از حسن سیرت مشتهر*** مهر جو و مهر خو و مهربان باشد حسن
پیشوای دوّمین، شِبل امام اوّلین*** نور چشم خاتم پیغمبران باشد حسن
از طلوع حُسن نام و حُسن خصلت، حُسن خلق*** مطلع جاوید طومار جهان باشد حسن
پیش مدحش گرچه طبعم ناتوانست «اشتری»*** لیک ما را موجب طبع روان باشد حسن
{صفحه691}

تکیه گاه بی پناهان

پیشوای مسلمین، شاه الهی دستگاه*** رهنمای دومّین و بنده پاک اله
پای تا سر حُسن خوی و پاکی خصلت حسن*** همچو جد آیین مدار و همچو باب آیین پناه
مستمندان را کف جود آشنایش دستگیر*** بی پناهان را جوار لطف عامش تکیه گاه
شمع بزم افروز دین، فرزند حیدر مجتبی*** کز قدومش فخر بر گردون فروشد خاک راه
خواست تا بر ضدّ بی دینان بپا سازد قیام*** خواست تا بر رغم بدکاران برانگیزد سپاه
مختصر، جمعی به ظاهر یار و دشمن در خفا*** جمع گردیدند با اکراه، پیرامون شاه
لیک در پایان نپائیدند بر پیمان و عهد*** روی گرداندند از آن شاه گردون بارگاه
دین خویش از خودسری بر سیم و زر بفروختند*** ناروا گشتند مجذوب مقام و مال و جاه
چونکه شد تنها و بی یار و معین آن شهریار*** قوم را چون دید پویا در طریق اشتباه
{صفحه692}
ناگزیر آن شاه صلحی مصلحت آمیز کرد*** آن چنان صلحی که فرمان بود از سوی اله
خواست تا روز مخالفت را به کردار پدر*** از نهیب صولتش پیکار جو سازد سیاه
پس صلای دعوتش گردید از هر سو بلند*** پیکی از رأی همایونش فراز آمد براه
کای جماعت کار دین از فسق فاسق گشت سخت*** گشته نزدیک اینکه حال دین حق گردد تباه
کای طرفداران حقّ و عدل از خرد و کلان*** کای هواخواهان ایمان از سفید و از سیاه
هان بپاخیزید در پیکار عمّال ستم*** دست بردارید از دامان مشتی کینه خواه
تا که مظلومیّتش گردد به مردم آشکار*** تا که معدودی زیاران، بهره گیرند از رفاه
صلح او و جنگ خونین حسین بن علی*** هر دو می باشد مقدّس باشد انکارش گناه
آرزو دارم کف فیّاض عامش «اشتری»*** گرددم در هر دو عالم پشتبان و تکیه گاه
{صفحه693}

پناه مستمندان

ای امامی کز عنایت یاور اهل زمینی*** بی پناهان را پناهی، مستمندان را معینی
فیض بخش ممکناتی، معنی صوم و صلاتی*** هادی خضر نجاتی، وجه ربّ العالمینی
مظهر حیّ و دودی، آیت غیب و شهودی*** روان را مستعانی، خود بمعنی مستعینی
مستمندان را پناهی، آیت ذات الهی*** یاور خیل فقیران، یار کهنه آستینی
کوکب هفت آسمانی، اختر پرتوفشانی*** آیت ایزد نشانی، خسرو گردون نشینی
شیعیان را دادرس در حشر و هنگام نشوری*** مونس جاوید ما در عرصه گاه واپسینی
تا حقیقت را به معجز جلوه گر سازی بگیتی*** پیشوای حق نمائی، ملجأ اهل یقینی
آیت ایزد نمائی، بر ضای حق رضائی*** اسم اعظم را نمائی، بلکه خود برتر از اینی
در تجلّیگاه هستی، اعتلای حق پرستی*** فرد بی همتای فیضی، یکّه تاز بی قرینی
{صفحه694}
زاده زهرای اطهر، مجتبی فرزند حیدر*** بر پیمبر سبط اکبر، پیشوای دوّمینی
با چنین نام حَسَن، خُلق حَسَن، باشد مسلّم*** اینکه محبوب خدا، معبود هستی آفرینی
با دم معجز نمایت ای امام مجتبی خود*** موجب احیای صد چون عیسی گردون نشینی
از سر عین عنایت، وز طریق استعانت*** تا مصون ماند دیانت، عهده دار صلح دینی
با چنین لطف خدائی، نیک دانم «اشتری» را*** یاور از روی محبّت، در سرای آخرینی
{صفحه695}

آینه رحمت

ای آنکه نظر داری بر کیش مسلمانی*** رو کن بسوی نیکان با فطرت عرفانی
در جمع نکویان رو با همّت و ایقان رو*** تا گم نشوی حیران در عین پریشانی
تا اینکه به بیرنگی و اصل شوی ای سالک*** بی نقش به بر بنما این جامه عریانی
بر فعل نکو خو کن بر زورق حق رو کن*** کارام کنی دل را از حالت طوفانی
ایمان مجسّم شو دنبال فزون کم شو*** از مرتبه آدم شو با طینت انسانی
شو در ره حق گویا، در راه یقین پویا*** تا داد دل خود را، حق گوئی و بستانی
دل کن همه اعضا را رو راه تولّا را*** شو مدحت مولا را در سلسله جُنبانی
مولای حسن نام و مولای حسن خصلت*** مولای حسن فطرت، در عاطفه افشانی
آن میر ابد مدّت، آن فرد ازل قدرت*** کاندر دل ما دارد اوسطوت سلطانی
{صفحه696}
دربار خلافت را دیوان زعامت را*** عنوان امامت را از بعد علی ثانی
پیوسته بقا دارد، همواره عطا دارد*** با خصلت پیغمبر، با قدرت یزدانی
باشد ز سر شفقت، باری ز ره فطرت*** آن آینه رحمت، با شوکت رحمانی
گر باغ جنان خواهی، باید که زآگاهی*** جوئی ببرش راهی، زودیده نپوشانی
حال دل شیدا را، سودای تمنّا را*** در سرّ و عَلَن شاها، دانم که تو میدانی
بگرفت بکف خامه، گفت (اشتری) این چامه*** تا آنکه از این نامه، رخسار نگردانی
{صفحه697}

لوای صلح

حسن آن مظهر دادار علّام*** حسن خوی و حسن خصلت، حسن نام
حسن روح یقین و عین ایمان*** حسن فرمانروای ملک احسان
حسن خورشید عرش عالم دین*** حسن ماه فلک پیمای آیین
همو کایین زسعیش در امانست*** امین دین خلّاق جهانست
امام اوّلین را جانشینست*** امام را دوم رکن رکینست
بدین چون همّتش دائر مداراست*** بدستش رکن ایمان پایدار است
چو کرد از مصلحت در صلح اقدام*** مصون شد از گزند خصم اسلام
چو امر نافذش هر سو روان شد*** بلاد دین حق دار الامان شد
در آن عهدی که دشمن جنگ می خواست*** نفاق از کینه و نیرنگ می خواست
{صفحه698}
چو حکم صلح با فرمان حق داشت*** لوای صلح را آن شه برافراشت
گهی با جنگ آئین سرفراز است*** زمانی صلح کامل کارساز است
لوای کفرکیشان واژگون ساخت*** زکید اهرمن دین را مصون ساخت
شد از آن آفتاب ذرّه پرور*** لوای دین ایزد سایه گستر
هر آنکس را که با دین آشنائیست*** قرین فیض صلح مجتبائیست
ولایش هرکسی جست «اشتری» وار*** سپاس لطف او گوید در اشعار
{صفحه699}

تضمین غزلی از لسان الغیب حافظ شیرازی

سرلوحه وجود ز نو زیب و فر گرفت*** عالم دوباره لطف و صفای دگر گرفت
مطرب بیا که باید شادی ز سر گرفت*** «ساقی بیا که یار زرخ پرده برگرفت»
«کار چراغ خلوتیان باز در گرفت»
دانی زچیست شور بروی زمین بپاست*** میلاد پی خجسته مسعود مجتباست
تنها نه بانگ تهنیت از ارض برسماست*** «زین قصّه هفت گنبد افلاک پرصداست»
«کوته نظر به بین که سخن مختصر گرفت»
گردون اگر که غم زستم بر غمم فزود*** باب جفا و جور زکین بر رخم گشود
از روی عین بنده نوازیّ و فضل و جود*** «بار غمی که خاطر ما خسته کرده بود»
«عیسی دمی خدا بفرستاد و برگرفت»
روشندل آنکه دیده بر وی مه تو دوخت*** با آنکه در شرار تمنّای وصل سوخت
آنگه که نیّر رخت از مهر بر فروخت*** «هر سرو قد که بر مه و خور جلوه می فروخت»
«چون تو درآمدی پی کار دگر گرفت»
{صفحه700}
این گفته های دلکش چون درّ شاهوار*** وین طبع با ملاحت و اشعار آبدار
ای «اشتری» که داد باین نیکی و وقار*** «حافظ تو این سخن ز که آموختی که یار»
«تعویذ کرد شعر ترا و بزرگرفت»
{صفحه701}

تضمین غزلی از سرور اصفهانی

ایدل از چیست هوا غیرت مشک ختنست*** پرتو لطف لواگستر دشت و دمنست
هر طرف مرغ طرب طوطی شکّر شکنست*** یا رب امروز چه شوریست بهر انجمنست
مترنّم همه جا نغمه بصوت حسنست*** رفته است از کفم از فرط طرب صبر و قرار
بشنوم نغمه شادی زیمین و ز یسار*** در چنین فصل که شاداب نباشد گلزار
گوئی از یک گل نورسته عیان گشته بهار*** که مرا طبع غزل ساز چو مرغ چمنست
هست امروز زایّام دگر روشن تر*** خلق را شور دگر باشد و احوال دگر
چهره چرخ برافروخته آید به نظر*** نور شادی دمد از چهره خورشید مگر
عید میلاد شه ملک امامت حسنست*** مجتبی مظهر نیکوئی و مرآت کمال
بنده پاک خداوند و خداوند جمال*** پادشاهی که زپاکیّ و نکوئیّ مقال
{صفحه702}
شهریاری که ز رفتار خوش و حسن خصال*** نام او راحت و آرام دل و جان و تنست
کیست آن شاه که دارد بدل ما منزل؟*** کیست آن ماه که خورشید بر او گشته خجل؟
کیست آن دوست که وصلش شده ما را واصل*** منبع فیض لدنّی که زآگاهی دل
مردمان را همه دم واقف سرّ و علنست*** در چنین دم که امامان هدا مسرورند
انبیا از ره اخلاص و صفا مسرورند*** اولیا نیز زمهر و زوفا مسرورند
در چنین روز خوشی کاهل سمامسرورند*** دوستان را نه دگر جای ملال و محنست
مجتبی هست چو ممدوح خداوند غفور*** بود از همّت او خانه ایمان معمور
«اشتری» دل شود از فیض ولایش پر نور*** مدح او کی شود از عهده برآئیم سرور
که خود او با خبر از مرتبت خویشتنست
{صفحه703}

رباعیات

در نیمه ماه رمضان، ماه خدا*** ماه برکت، ماه قبولی دعا
بگرفت بخویش، عالم ظلمانی*** از مقدم مسعود حسن نور و ضیا
*****
سرسبز و مصفّا همه دشت و دمنست*** بلبل بترنّم به بساط چمنست
دانی ز چه این شور و شعف گشته بپای؟*** میلاد سعید سبط اکبر حسنست
*****
در نیمه ماه پر ز فیض رمضان*** ماه برکت، ماه نزول قرآن
با لطف خداوند جهان عالم پیر*** از مقدم مسعود حسن گشت جوان
*****
پیوسته روان بوادی همّت باش*** جویای چنین سعادت و دولت باش
با حسن معاش زندگی کن همه عمر*** یعنی که حسن خوی و حسن خصلت باش
{صفحه704}
خواهی که شوی بهره و راز فیض کرم*** روجانب مجتبی شه ملک حشم
زیرا که به مشکوی وی از جود و سخا*** گسترده بود سفره انواع نعم
*****
خواهی که مغزّز به برهو باشی*** در معرض دید خلق نیکو باشی
در حُسن سلوک با یقین در همه عمر*** باید که حسن خلق و حسن خو باشی
*****
با عاطفه در سرّو علن باید بود*** پاکیزه دل و خجسته تن باید بود
یعنی با مور خویشتن همواره*** پیرو به ولیّ حق حسن باید بود
*****
پاکیزه خصال عالم و آدم شد*** پشت ستم آیین و ستمگر خم شد
آیین محمّدی زنو رونق یافت*** از صلح حسن پایه دین محکم شد
*****
معدوم زنو گشت خط جو روفتن*** از همّت دوست مفتضح شد دشمن
یعنی که زکید اهرمن گشت مصون*** آیین خدا دوباره از صلح حسن
{صفحه705}
با شوکت و اعتلا مقام حسنست*** آئین ممتعالی زمرام حسنست
هر چند بود جنگ نشانی ز قیام*** آن صلح خجسته هم قیام حسنست
*****
در مجمع اصحاب، نبیّ ذیشان*** این طرفه حدیث نغز را کردبیان
گفتا: نشود کور به محشر وارد*** چشمی که برای حسنم شد گریان
*****
امروز کجا جای محن می باشد*** چون بحر نشاط موج زن می باشد
این روز بخوبی و بپاکی طاقست*** چون روز تولّد حسن می باشد
{صفحه706}

گل عرفان

ای اشتری ای شاعر و مدّاح نامی*** به به بدین شیرینی و لطف بیانت
باشد کلامت دلنشین و نغز و جانبخش*** شیوا و روح افزاست اشعار روانت
صلح امام مجتبی این ابتکارت*** دارد به نزد اهل دل قدر و بهائی
در گلشن شعرت گل عرفان زند موج*** می باشد این گلزار را لطف و صفائی
تعداد این شیوا قصائد را که سی گشت*** هست اقتباسی نیک از سی جزء قرآن
هر بیت از این ابیات شورانگیز و شیرین*** باشد بوصف مجتبی آن بحر احسان
آن پیشوای حق که از صلح بجایش*** محفوظ گشت و جاودان دین محمد
باقیست تا روز قیامت دین اسلام*** صد آفرین بر پاک آیین محمد
{صفحه707}
گر پیرو رفتار نیک مجتبائی*** جانا اطاعت کن زامر آن خداجو
باشد کلیدشش مهر آن محبوب ایزد*** خواهی اگر پیدا کنی راهی بمینو
از ابتکار اشتری کسب ادب کن*** ای آنکه هستی طالب راه حقیقت
خواهم ز درگاه خدا توفیق یابد*** آن سالک حقجو و آگاه حقیقت
تاریخ نشر این کتاب پر بها را*** خواهی اگر چون (واصف) بیدل بدانی
«صلح امام مجتبای نیک سیرت»*** 1416 ق گردید سال نشر این گنج معانی
{صفحه708}
بنام خدا
این کتاب نه تنها از نظر من بلکه از دیدگاه اهل کتاب مجموعه ایست ابتکاری، نوین و منحصر بفرد، اثریست واقعاً بی نظیر زیرا اگر کتاب دیگری هم در رابطه با شخصیّت، مقام، مدح و منقبت حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام وجود داشته باشد مسلّماً شعر نیست آنهم اشعاری شیوا و پر احساس که برادر و دوست ارجمندم حاج آقا مرتضی اشتری شاعر و مدّاح با اخلاص سروده است، ایشان شاعری بیریا، خاکسار و در عین حال توانا و پربار است.
استاد نوای اصفهانی شاعر و دانشمند بزرگوار و ستاره تابناک آسمان شعر و ادب معاصر در مقدّمه ای که بر دیوان اشتری نگاشته اند می فرماید:
«هرکس چون نویسنده مدّت سی سال از نزدیک با اشتری آشنا بوده باشد می داند این سخنان تماماً زبان دل بی کینه اوست و اذعان دارد که سخن اشتری چون خودش صاف و یکدست و بی آلایش است»
فضل الله شیرانی- سخا
{صفحه709}
بنام خدا
شرحی به اختصار و چکامه ای، بقلم، و اثر طبع حسین سرور اصفهانی
در سرزمین شاعر پرور و ادب خیر ما ایران، اگرچه بوده و هستند شاعرانی که با گسترش آیین مقدّس اسلام، شعر مذهبی و عتقادی را وجهه همّت خود قرار داده اند، و در خلال آثار جاویدان خود، بفرمان معتقدات، و ایمان پاک عقیدتی، آثار گرانبها و کم نظیری در زمینه ادبیّات مذهبی سروده و فراهم آورده اند.
بدیهیست که ارادت قلبی و عشق و علاقه فراوانی آن گویندگان بخاندان رسالت، دستمایه خلق این آثار بوده و گفتنیست که مدح و منقبت حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و حضرت حسین سرور شهیدان علیهم السلام جای ویژه ای داشته اند و همیشه در صدر بوده اند.
اما تا آنجا که اینجانب بیاد دارم مناقب و مراثی یک تن از معصومین علیهم السلام بطور یکجا و انحصاری بی سابقه بوده و یا لااقل نگارنده از آن بی اطّلاع است. کتاب حاضر که از نظر علاقه مندان می گذرد بطوری که مشاهده می شود تماماً در بردارنده آثاری در ستایش مقام ارجمند امام دوّم شیعیان، حضرت حسن مجتبی است و بطوری که در پیش اشاره رفت، این اندیشه ابتکاری و معنوی، تا این زمان اختصاصاً بدوست ارجمند، شاعر و مدّاح اهل بیت، جناب حاج مرشد مرتضی «اشتری» اصفهانی تعلّق دارد.
اشعار آن ویژه نامه که به صلح صلاح اندیشانه حضرت امام مجتبی علیه السلام نیز اشارتها دارد، بجهت تنوّع هرچه بیشتر، در قالبها و اوزان مختلف سروده شده
{صفحه710}
است تا از یکنواختی نیز بدور ماند.
از آنجا که مراعات ایجاز و اختصار، رخصت شرح و بسط بیشتری را نمی دهد لذا با تقدیم چکامه ای نارسا، مقال را بپایان می برم و برای ایشان توفیق روز افزون در مسیر ستایش از حق و حقیقت را از درگاه احدیّت مسئلت دارم.
حسین «سرور» اصفهانی بهمن ماه 1374
{صفحه711}
و این هم شعر و ماده تاریخیست در بزرگداشت این کتاب، امید است مورد نظر امام حسن مجتبی علیه السلام و مورد پسند دوست ارجمندم حاج آقا اشتری و نیز خوانندگان قرار بگیرد. آمین
چون ز سر تا پا حسن باشد امام مجتبی*** گشت این مجموعه تدوین در مقام مجتبی
بی گمان نشر کتابی اینچنین پر محتوی*** گوش جان را می نوازد با پیام مجتبی
هر یک از اشعار انسان ساز و روح افزای آن*** هست تفسیری حقیقی از کلام مجتبی
سبط اکبر، پور حیدر، زاده خیر النساست*** راستی بر ماست واجب احترام مجتبی
از برای حفظ دین بنمود سازش ورنه بود*** چون علی با کفر جنگیدن مرام مجتبی
بود گرم جنگ با تیغ زبان از آنجهت*** بر نیامد برق شمشیر از نیام مجتبی
اشتری سال هزار و سیصد و هفتاد و پنج*** داد تزیین دفتر خود را زنام مجتبی
سال طبعش را به شمسی چون (سخا) می خوست گفت*** «بود عین مصلحت صلح امام مجتبی»
1375 شمسی
{صفحه712}
با توکّل بر فروغ عالم هستی، خدا*** آنکه پاشد مشعل خاور بفرمانش ضیا
فرد بی همتا که باشد فرّه الهام او*** با فروزش تا ابد القاء قلب با صفا
در کتاب آفرینش مبتدای هر خبر*** آنکه باشد نام او در نامه دین ابتدا
کارپرداز نگارش، خالق لوح و قلم*** قائل «مایسطرون» و زیب طومار بقا
گشت تدوین دفتری آکنده از مدح حسن*** رکن دین مصطفی، یعنی امام مجتبا
دوّمین فرد امامت کز صلاح صلح او*** هست آیین محمّد برقرار و پا بجا
مجتبی آن صاحب تکریم و فرزند کرم*** آنکه بود از مکرمت مشکوی او مهمانسرا
چون علی کانون احسان و سخاورزیّ وجود*** مظهر پیغامبر، از خَلق و خُلق و اعتلا
آن امیر عاطفت آیین که در دیوان دین*** شیعیان را هست بر لطف و عطای او رجا
حُسن روز افزون صلح آسمانیّ حسن
{صفحه713}
زیب این دیوان سراسر داستان صُلح اوست*** صلح خوش یمنمی که باشد ارجمند و پربها
هست این گنجینه یکجا مدح آن آیین مدار*** آنکه حق را از سر تدبیر شد رونق فزا
پُربها دیباچه ای از حیث قدر معنوی*** نادر و کمیاب و ناب از اعتبار محتوا
از عنایات خدا و جدّ و جهد «اشتری»*** هست این گنجینه یکجا در مدیح مجتبا
از خدا خواهم «سُرور» امداد، بهر «اشتری»*** سالها ماند حقیقت مشرب و مدحتسرا
{صفحه714}

جهان معرفت

هر آنکه در ره خدمت بدیگران پویاست*** مدام شامل او لطف بیکران خداست
کسیکه پیشه خود میکند مناعت طبع*** نشان سیرت زیبا زصورتش پیداست
بسان حاج رضای عمادزاده که او*** ز راه صدق و صفا بر رضای دوست رضاست
زمهر و عاطفه سرپنجه محبّت وی*** زکار بسته مردم همیشه عقده گشاست
جهان معرفت و دوستار علم و ادب*** شفیق و پاکدل و بیریا و باتقواست
برای او بود این افتخار بس که سرش*** به آستانه پر فیض حضرت مولاست
بنا نهاد حسینیّه ای بنام حسین*** که برقرار در آن ذکر سیّد الشهداست
چو از چگونگی این کتاب شد آگاه*** زجای با مدد عشق مجتبی برخاست
میان ببست پی انتشار آن با شوق*** چنین بزیور طبعش زجان و دل آراست
کسالتیست بقلب رئوف و پرمهرش*** که «اشتری» زبرای شفای او بدعاست
{صفحه715}
بنام خدا
این چکامه به عنوان سپاس و قدردانی از جناب آقای حاج آقا رضا عمادزاده که خود نیز از خانواده فضل و دانش می باشند و این اثر مذهبی، ادبی و معنوی را با همّت و پایمردی خویش بدست چاپ سپرده اند، تقدیم می گردد. توفیق بیشتر، و سلامت ایشان را از درگاه احدیّت خواهانم.
حاج مرتضی «اشتری»
{صفحه716}
بنام خدا
این کتاب مستطاب که با عنایت پروردگار بزیور طبع آراسته گردیده و از نظر خوانندگان عزیز می گذرد، سروده شاعر گرامی و مدّاح نامی جناب آقای حاج مرشد مرتضی اشتری «اشتری اصفهانی» است. تعداد قصائد این صحیفه لطیفه افزون بر سی قصیده است، الحق که سراینده در تهیّه و تنظیمش ابتکاری بخرج داده، این حقیر تا حال سی قصیده شیوا و غرّاء از یک شاعر در مدح و منقبت حضرت امام حسن مجتبی (ع) ندیده و نشنیده ام، شاید هم وجود داشته باشد و بنده از آن بی اطّلاع باشم.
لذا، با توصیف ویژگیهای کتاب مزبور که بقسمتی از آن اشاره نمودم، جامعه ادب دوست و اهل معرفت را بمطالعه این اثر جامع و نافع یادآور می شوم و توفیق سراینده اش را در کارهای علمی و ادبی از درگاه ایزد متعال خواهان و خواستارم.
والسلام
مورّخ 1374/11/16 هجری شمسی مطابق با پانزدهم رمضان المبارک 1416 هجری قمری روز ولادت با سعادت حضرت امام حسن مجتبی (ع)
فرج الله شیرانی، واصف
{صفحه717}
در پایان از فقیه دانشمند حضرت آیت الله سیّد حسن فقیه امامی که با مقدّمه بلیغ رسایشان رونق خاصّی بکتاب بخشیده اند و نیز از جناب حاج آقا رضا عمادزاده که عُهده دار چاپ کتاب شده اند و از آقای محمّدعلی روستازاده مدیر محترم چاپخانه نشاط که در کار چاپ کتاب کوشش فراوان نموده و همچنین از شعرای ارجمندی که اشعاری شیوا در توصیف کتاب سروده اند صمیمانه تشکّر و سپاسگذاری نموده و توفیق هریک از آنان را از درگاه حضرت احدیّت خواستارم.
1375/4/31
حاج مرتضی اشتری
{صفحه718}

پایان                     قبلی