فوج

نماز مسافر

قصد مسافرت

س 378

- شخصی از اول قصد مسافت نداشت، اول قصد سه کیلومتر داشت بعد از آن گفت برویم تا هشت کیلومتر و هکذا تا رسید به 25 کیلومتر، نماز این شخص در ذهاب تمام است سؤال اینکه اگر در 25 کیلومتری دو شب ماند در مدتی که مانده و در برگشت نمازش چگونه است؟

- در فرض سؤال در آن دو شب نمازش تمام است و در برگشت نیز چون برگشت هشت فرسخ شرعی نیست نماز تمام است.

س 379

- شخص بیهوشی که در حال بیهوشی به تهران برده می‌شود و معلوم است که از شرایط قصر قصد مسافت شرعی در حین خروج از وطن می‌باشد. اگر این شخص بمجرد رسیدن به تهران بهوش بیاید و پنج روز بیشتر قصد ماندن در تهران را نداشته باشد نماز خود را در تهران و برگشتن به وطن قصر بخواند یا تمام؟

- در مورد مسأله باید نمازهایش را در تهران تمام بخواند و در بازگشت به وطنش که علی الفرض بحد مسافت شرعیه است چون انشاء سفر می‌نماید نمازش قصر است.

وطن دوم

س 380

- آیا انسان می‌تواند بیشتر از دو وطن اخذ کند؟

- بلی می‌تواند. و اللّه العالم.

س 381

- می‌گویند اگر کسی در شهری مقیم شد و قصد توطن نداشته اگر مدّت مدیدی بماند که صدق کند عرفاً اهل آن بلد است نماز او تمام است سؤال اینکه از چه موقع نماز را تمام بخواند از همان اوّل یا بعد از گذشتن آن مدّت که 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 107
عرفاً صدق کند و چه مدت باید بگذرد چند ماه یا چند سال؟

- حدّ معینی چند ماه یا چند سال ندارد میزان این است که بمقداری توقف کند که در نظر عرف صدق وطن کند یعنی مردمی که از وضع او باخبرند بگویند این شخص وطنش اینجا شده است.

س 382

- آیا حوزه برای طلبه ای که قصد اقامت مثلًا پنج سال را دارد حکم وطن حساب می‌شود؟

- در صورتی که مدت توقف شما در آن شهر معین باشد حکم وطن ندارد.

اعراض از وطن

س 383

- اعراض با قصد محقق می‌شود و یا به اعراض قهری هم محقق می‌شود؟

- باعراض قهری نیز محقّق می‌شود. و اللّه العالم.

س 384

- کسی از وطن اصلی خود اعراض کرده ولی آنجا ملک دارد وقتی که به آنجا می‌رود نمازش تمام است یا شکسته؟

- با فرض اعراض حکم مسافر دارد. و اللّه العالم.

س 385

- کسی از وطن اصلی اعراض نکرده و پدر و مادرش آنجا زندگی می‌کنند و سالی چند مرتبه به آنجا می‌رود وظیفه‌اش نسبت به نماز و روزه چیست؟

- با فرض عدم اعراض و لو قهری نماز تمام و روزه صحیح است. و الله العالم.

س 386

- کسی از وطن اصلی خود اعراض نکرده ولی هر سال نمی‌تواند به آنجا برود وقتی که به آنجا می‌رود و کمتر از ده روز می‌ماند وظیفه‌اش نسبت به نماز و روزه چیست؟

- با فرض عدم اعراض و لو قهری نماز تمام و روزه صحیح است. و الله العالم.

س 387

- این جانب حدود 22 سال است از وطن اصلی به اصفهان آمده‌ام و
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 108
امید دارم که اگر بازنشسته شدم برگردم وطن و آنجا زندگی خود را ادامه دهم آیا در حال حاضر نمازم در وطن تمام است یا شکسته؟ و آیا می‌توانم در اطراف وطن 10 تا 20 کیلومتری نمازم را تمام بخوانم یا نه؟

- در فرض سؤال که از وطن اصلی اعراض نکرده‌اید نماز شما در وطن تمام و روزه صحیح است و اگر از وطن 10 یا 20 کیلومتر بروید و قصد مسافت شرعی نداشته باشید نماز را تمام بخوانید.

س 388

- شخصی 30 سال خدمت خود را در استخدام یکی از وزارتخانه‌ها در یکی از شهرها که وطن او نیست و قصد توطن هم نکرده می‌گذراند و بعد از اتمام 30 سال بر می‌گردد به شهر خود، در طول استخدام در آن شهر نماز و روزه‌اش چگونه است آیا همیشه باید قصد اقامه ده روز کند یا خیر؟

- در شهر محلّ خدمت حکم مسافر دارد.

س 389

- پسر از خانه پدر جدا شده است. پدر در تهران زندگی می‌کند پسر در قم زندگی می‌کند اگر پسر در ماه رمضان به منزل پدر که در تهران است برود نماز و روزه‌اش تمام است یا نه؟ و همچنین اگر پدر به منزل پسر برود نماز و روزه‌اش شکسته است یا نه؟

- اگر پسر از وطن سابق خود (تهران) اعراض کرده باشد فعلًا که به خانه پدری میرود حکم مسافر را دارد و همچنین است حکم پدر که بخانه فرزند میرود.

س 390

- کسی 2 خانه دارد یکی در روستا و یکی در قم ساکن دائمی قم می‌باشد تصمیم جدّی نگرفته که دیگر روستا نمی‌روم ترک علقه هم نکرده، برود روستا نماز این شخص شکسته است یا تمام؟

- اگر تصمیم جدّی به اعراض از روستائی که قبلًا وطن او بوده نگرفته نماز و روزه او در روستای مذکور تمام و صحیح است. و اللّه العالم.

س 391

- این جانب در اداره پست میلاجرد انجام وظیفه می‌نمودم و از اهالی آنجا می‌باشم و در آن محل خانه و باغ دارم و مدت چهار سال است که به مرا اراک انتقال داده‌اند این جانب نمازم را در اراک تمام می‌خوانم و موقعی که به میلاجرد می‌روم 2 روز و یا 3 روز اقامت می‌کنم و آنجا هم نمازم را تمام 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 109
می‌خوانم آیا عمل این جانب صحیح است؟

- در مورد سؤال تا موقعی که از میلاجرد که وطن فعلی شما است اعراض نکرده باشید حکم وطن باقی است نماز شما در آنجا و لو دو روز یا یک روز می‌مانید تمام و روزه صحیح است و اما در اراک چنانچه قصد توطن کرده‌اید حکم وطن دارد ولی اگر قصد توطن نکرده‌اید در صورتی که قصد اقامه ده روز نداشته باشید نماز شکسته است و روزه صحیح نیست ولی در صورتی که وضع شغلی و رفت و آمد شما به اراک طوری است که در اراک ده روز نمی‌مانید و در بین ده روز از آنجا به وطن رفت و آمد دارید باید نماز را تمام بخوانید و روزه را بگیرید، بلی اگر گاهی اتفاقاً در وطن با قصد یا بی‌قصد و یا در اراک با قصد ده روز بمانید در سفر اول بعد از آن نماز را شکسته بخوانید و روزه نگیرید.

تبعیت همسر و فرزند در سفر

س 392

- دختری که خانه شوهر می‌رود اگر خارج از مسافت شرعی باشد در شب اول که خانه شوهر وارد می‌شود و قبل از 10 روز برمی‌گردد نماز او چه حکمی دارد؟ آیا دختر به مجرد ورود به خانه شوهر وطن او حساب می‌شود یا خیر؟

- در فرض سؤال به مجرد ورود به خانه شوهر وطن محسوب نمی‌شود، بنابراین در مدت توقف کمتر از ده روز، نماز شکسته است. و اللّه العالم.

س 393

- اگر دختری که شوهر رفته است به خانه پدر و برادر خودش برود نماز قصر است یا تمام؟

- اگر خانه پدر و برادر در وطن شوهر نباشد نماز زن قصر است.

س 394

- معقوده دائمی که با وطن شوهرش مسافت شرعی فاصله است و هنوز عروسی نشده مکرّر به وطن شوهر رفت و آمد دارد بدون قصد اقامه، تکلیف نماز و روزه‌اش بین راه و در وطن شوهرش چیست؟ و همچنین شوهرش که چه بسا کثیر السفر هم هست ولی این رفت و آمدها بخاطر ملاقات یکدیگر است تکلیف نماز و روزه‌اش چیست؟

- در فرض سؤال قبل از انتقال عروس بوطن شوهر بعنوان عروسی و ماندن 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 110
در نزد شوهر وطن شوهر برای زوجه حکم وطن ندارد و مجرّد رفت و آمد جهت دیدن موجب تمام خواندن نماز در مسافرت نمی‌شود و همچنین است حکم نسبت به شوهر.

س 395

- زنی که ازدواج می‌کند و از وطن اصلی خود به شهر دیگری می‌رود و در عرض سال چند مرتبه برای دیدن ارحام به وطن اصلیش بازمی‌گردد نماز و روزه او چه حکمی دارد؟

- در فرض سؤال که زن بنا دارد در وطن شوهر همراه با شوهر زندگی کند اعراض قهری از وطن خود اوست در بازگشت به وطن جهت صله ارحام حکم مسافر را دارد.

س 396

- آیا تابع بودن زن از شوهر تا چه حدّ می‌باشد مثلًا اگر شوهرش گاهی در وطن اصلیش یک شب و دو شب می‌ماند و همسرش را با خودش میبرد آیا وظیفه زن نسبت به نماز و روزه چیست؟

- اگر سابقاً در وطن شوهر همراه او زندگی کرده است فعلًا هم که به وطن شوهر می‌رود نماز تمام و روزه او صحیح است و الا وطن قبلی شوهر که فعلًا شوهر در غیر آنجا زندگی میکند برای زوجه او حکم وطن ندارد.

س 397

- شوهر از مشهد و همسرش از بشرویه است زوجین برای زیارت و احوالپرسی به مشهد می‌آیند آیا تکلیف این زن برای نماز و روزه‌اش چیست درحالی‌که از وطن اصلی پدری خود اعراض نکرده است؟

- در فرض سؤال که زن هنوز بوطن همسرش (مشهد مقدس) منتقل نشده و بطور موقت برای زیارت رفته است در وطن همسرش حکم مسافر را دارد که اگر قصد اقامه ده روز ننماید باید نماز را شکسته بخواند و روزه‌اش صحیح نیست هرچند تکلیف شوهرش اتمام نماز و گرفتن روزه است.

س 398

- تکلیف فرزندان این خانواده برای نماز و روزه در بشرویه چیست؟ بخصوص که بخاطر وجود پدر بزرگ و مادر بزرگشان و اقوام آنان در این شهر اقامت در آن را دوست می‌دارند؟

- در صورتی که خود فرزندان فعلًا در زندگی مستقل نشده باشند و همراه پدر
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 111
و مادر هستند در بشرویه حکم مسافر را دارند.

س 399

- دختری را پس از ازدواج بشهر دیگری می‌برند و در آنجا ساکن می‌شود و اگر با شوهرش بشهر خودش (یعنی زادگاه پیش پدر و مادرش) می‌آید با توجه باینکه تابع شوهر است مثل شوهرش حکم مسافر دارد یا نه؟

- در مورد سؤال چنانچه زوجه بنا دارد با شوهر خود در شهر شوهرش زندگی نماید معنی این اعراض قهری از زادگاه خود می‌باشد. بنابراین زوجه مذکوره در زادگاه خود حکم مسافر دارد مگر اینکه قصد اقامه ده روز بنماید یا متردّداً یک ماه در آنجا مانده باشد.

س 400

- زن وقتی که با شوهر خانه پدر شوهرش می‌رود آیا نمازش قصر است یا تمام چون شوهر اعراض نکرده است همچنین زن وقتی که می‌رود برای دیدن پدر و مادرش که منزل آنها جای اول نیست رفته‌اند در شهر دیگر آیا نماز زن تمام یا قصر است؟

- در هر دو صورت نماز زن قصر است.

س 401

- این جانب متولد تهران هستم ولی پس از 5 سال به شهرستان نجف‌آباد آمدیم و به مدت چند سال آنجا زندگی می‌کردم. وقتی ازدواج کردم نیز به مدت 3 سال در نجف‌آباد بودم ولی در حال حاضر ساکن اصفهان هستم و در اصفهان زندگی می‌کنم با این حال که محلّ کار همسرم در نجف‌آباد و خانه پدری و خانه پدر شوهرم نیز در نجف‌آباد می‌باشد. حال می‌خواهم ببینم حکم نماز و روزه‌های من در این دو وطن (نجف‌آباد و اصفهان) چگونه است؟

- اگر نجف‌آباد را به عنوان وطن اتخاذ کرده بودید و از آنجا و لو بتبع شوهر اعراض نکرده‌اید فعلًا هم نماز شما در آنجا تمام و روزه صحیح است. و اگر اصفهان را نیز برای خود وطن قرار داده‌اید، نماز شما در آنجا هم تمام و روزه صحیح است. و اللّه العالم.

س 402

- این جانب وطن پدر و مادریم و محل ولادتم در 90 کیلومتری اصفهان است که منزل مسکونی هم در آن محلّ دارم و از آن محلّ اعراض نکرده‌ام و هفت فرزند دارم که در تهران متولد شده‌اند که چهار نفر آنها ازدواج 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 112
کرده‌اند و سه نفر آنها در منزل حقیر هستند و شوهر نکرده‌اند هر زمانی که به آن محلّ میرویم و چند روزی آنجا هستیم آیا نماز فرزندانم قصر یا تمام است؟ و آیا فرق می‌باشد بین فرزندانی که ازدواج کرده‌اند و یا ازدواج نکرده‌اند. (و اکنون هم ساکن تهران هستم).

- در فرض سؤال، چنانچه فرزندانی که هنوز در منزل هستند صغیرند و همراه شما به وطنتان می‌آیند وطن آنها محسوب می‌شود و اگر کبیر هستند و نیز آنها که ازدواج کرده‌اند اگر قبل از بلوغ همراه شما به آنجا رفت و آمد داشته و بعد از بلوغ اعراض نکرده‌اند باین معنی که بناگذاری بر عدم سکونت در آن محل ننموده‌اند و در ضمن هر سال برای ماندن در آنجا به آن محلّ میروند که عرفاً گفته شود آنجا را ترک نکرده‌اند حکم وطنیت باقی است ولی اگر در صورتی که آنجا را ترک کرده‌اند و برای انجام کاری مثل رسیدگی به وضع منزل یا صله رحم می‌روند حکم وطن را ندارد.

قصد اقامت

س 403

- آیا خارج شدن از حدّ ترخص مُضر به قصد اقامه می‌باشد یا خیر؟

- اگر از اوّل قصد داشته که در بین ده روز از محل اقامه خارج شود نمازش قصر است.

س 404

- پس از قصد اقامت ده روز و خواندن نماز چهار رکعتی تصمیم گرفتم فقط سه روز توقف نمایم در همان حال متوجه شدم نمازی که خواندم (بخاطر عدم طهارت لباس) باطل بود، آیا در این سه روز نماز شکسته است یا تمام؟

- در فرض سؤال قصد اقامه محقق نشده سه روزی که بنا دارید بمانید نماز شکسته است. والله العالم

س 405

- روحانی اعزامی از قم وارد روستایی شده و قصد اقامه ده روز کرده و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی (یا بعد از 3 الی 4 روز) آیا می‌تواند به روستاهای اطراف رفت و آمد کند؟
(روستاهای همسایه با روستای مرکزی 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 113
حد اقل 4 کیلومتر فاصله دارد که رفت و برگشت 8 کیلومتر می‌شود).

- در مورد سؤال، چنانچه از اول قصد رفتن به روستاهای اطراف را نداشته و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی این قصد پیدا شده مضر به اقامه نیست و در همه آنها نماز تمام است بلی در دفعه آخر اگر از روستاهای اطراف بقصد قم حرکت می‌کند و از روستای محل اقامه عبور میکند که آن روستا در مسیر او محسوب میشود از همانجا مسافر محسوب می‌شود که بین راه و روستای محل اقامه تا قم نمازش قصر است مگر اینکه بخواهد در آن روستای محل اقامه مدتی هر چند کمتر از ده روز باشد بماند و بعد به قم سفر کند در این صورت نمازش در روستاهای اطراف و روستای محل اقامه تمام است.

س 406

- این جانب طلبه‌ای هستم همه‌ساله به یکی از روستاهای شهرستان خمین در ایّام تبلیغی جهت تبلیغ دعوت می‌شوم و روستای دیگری در مجاورت آن هست که از بیرون مرکز دهستان تا ابتدای آن روستا 4 کیلومتر فاصله دارد، مزرعه آنها در جوار هم و در ساعات ساکت صدای برنامه‌های مساجد بطور کامل شنیده و همچنین دیوار ساختمان‌ها دیده می‌شوند لذا با توجه به اینکه وطنم نیست آیا می‌توانم امامت جماعت و مجالس وعظ هر دو روستا را تقبل نمایم؟

- در فرض سؤال که محلّ تبلیغ با روستای مورد ذکر دو محل است و از ابتدا قصد رفتن به هر دو محل دارید قصد اقامه محقق نمیشود بلی بعد از اقامه ده روز در محلّی اگر به محلّ دیگر که بین آن دو مسافت شرعی نیست رفت و آمد کند ضرری به اقامه نمی‌زند مگر اینکه انشاء سفر جدید بشود.

س 407

- اگر انسان در محلی برای تبلیغ در ماه محرم قصد اقامه برای ده روز کند در میان این ده روز به اطراف آن محل (یعنی در باغ و بستان زراعت‌هایشان و زمین‌هایشان و صحراهای روستا) می‌رود آیا به قصد اقامه ضرر می‌زند یا خیر؟

- رفت و آمد در بساطین و صحراهای محلّ اقامه که متصل به محلّ و نزدیک است ضرر به قصد اقامه نمی‌زند. و اللّه العالم.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 114

س 408

- اگر شخصی در سفر در مکانی معین قصد ده روز نماید و پس از ده روز بخواهد بعد از ظهر به وطن خود بازگشته و قبل از ظهر فردا به همان مکانی که قصد ده روز کرده بازگردد آیا دوباره بایستی قصد ده روز مجدد نماید؟

- بلی در فرض سؤال اگر بخواهد در مکان مفروض نماز را تمام بخواند باید مجدّداً قصد ده روز کند.

احکام دائم السفر و سفر شغلی

س 409

- ملاک دائم السفر بودن چیست؟ همچنین تکلیف معلمین و محصلینی که هفته‌ای یک بار به شهر یا روستای خود مسافرت می‌کنند چیست؟

- دائم السفر یعنی کسی که بدون توقف ده روز در یکجا (وطن و یا غیر وطن) مسافرت کند و معلم و یا محصّل که شغل او در سفر است و هر هفته به شهر یا روستای خود برمی‌گردد نماز او تمام و روزه او صحیح است.
و اللّه العالم.

س 410

- فرق بین من شغله السفر و من شغله فی السفر چیست؟ آیا احکام مسافر بر هر دو مترتب است؟

- من شغله السفر مانند راننده و من شغله فی السفر مانند کسی که از وطنش تا محل کارش بقدر مسافت شرعی است و درآمد و رفت است بطوری که در هیچ‌کدام ده روز متوالی نمی‌ماند و هیچ‌کدام حکم مسافر را ندارند و نمازشان تمام و روزه آنها صحیح است. و اللّه العالم.

س 411

- نماز کسی که محلّ کارش از خانه بیش از حد تعیین شده فاصله دارد چگونه است؟

- در مورد سؤال که فاصله بیشتر از مسافت شرعی است چنانچه شغلش حدود چهار ماه و بیشتر ادامه خواهد داشت نماز او تمام و روزه‌اش صحیح است.

دانش‌آموزان و محصلین و معلمین

س 412

- کلیه اساتید دانشگاه که هفته‌ای دو روز از تهران به اصفهان برای تدریس می‌آیند حکم نماز و روزه آنها چیست؟

- افرادی که شغلشان مثل معلمی یا استادی یا مأموریت یا دانشجوئی یا
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 115
خرید جنس یا کارگری یا کشاورزی یا تجارت یا تبلیغ و امثال اینهاست اگر در مدت طولانی مثل پنج شش ماه و بیشتر برای این شغلها بصورت همه روزه یا هر هفته یک روز یا بیشتر یا هر ده روز یک بار سفر مینمایند و سفرشان حد اقل ذهاباً و ایاباً هشت فرسخ باشد روزه آنها صحیح و نمازشان تمام است.

س 413

- معلّمی که در هفته پنج یا شش روز به مسافت شرعی می‌رود، شب و روز جمعه خانه می‌آید نماز او تمام است آیا در راه رفت و برگشت نیز وظیفه او تمام است؟

- بلی در بین راه رفت و برگشت نیز تمام است. و اللّه العالم.

س 414

- کسی که برای درس خواندن هفته‌ای یک یا دو بار به بیش از مسافت شرعی سفر میکند، آیا دائم السفر محسوب می‌شود؟

- در صورتی که مدتی طولانی مانند چهار ماه و بیشتر این وضع را داشته باشد نمازش تمام و روزه‌اش صحیح است.

س 415

- اگر شخصی برای تحصیل از وطن خود به شهر دیگری برود نماز و روزه‌اش چگونه است و اگر هفته‌ای یک مرتبه به وطن خود برود نماز و روزه‌اش چگونه است؟

- در فرض سؤال چنانچه فاصله وطنش با محلّ تحصیل به مقدار مسافت شرعی باشد در صورت اوّل که در محلّ تحصیل، ده روز یا بیشتر پشت سرهم می‌ماند نمازش تمام و روزه‌اش صحیح است بلی هر وقت که قصد ده روز نکند نماز شکسته است و در صورت دوّم چنانچه همه هفته به وطن بر می‌گردد در وطن و بین راه و محل تحصیل، نماز تمام و روزه صحیح است و اگر اتفاقاً در وطن یا محلّ تحصیل ده روز توقف کرد تفصیلی دارد که در توضیح المسائل مسأله 1321 و 1322 مذکور است مراجعه نمایید. و اللّه العالم.

س 416

- ما در یک دبیرستان شبانه روزی مشغول تحصیل هستیم فاصله محلّ سکونتمان تا محل تحصیلمان بیشتر از هشت فرسخ است و در طول سال تحصیلی همه هفته از روز شنبه تا روز پنج شنبه در محلّ تحصیل و از ظهر پنج شنبه تا صبح شنبه در محل سکونتمان می‌باشیم وضعیت نماز و روزه ما در محل 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 116
تحصیل و بین راه محل تحصیل و محلّ سکونت چگونه است؟
و بطور کلی آیا سفر برای تحصیل علم سفر شغل یا مقدمه شغل محسوب می‌شود یا نه؟

- در فرض سؤال، نماز شما در محلّ تحصیل و محلّ سکونت و بین راه تمام و روزه صحیح است بلی چنانچه ده روز در وطن مطلقاً و در غیر وطن با تصمیم قبلی بمانید در سفر اوّل نماز شکسته است و روزه صحیح نیست و از سفر دوم دوباره نماز تمام و روزه صحیح است، و اگر در غیر وطن بدون تصمیم قبلی و بر حسب اتفاق ده روز بمانید در سفر اوّل بعد از آن ده روز هم شکسته و هم تمام بخوانید.

س 417

- دانش‌آموزان این دبیرستان در طول سال تحصیلی در این دبیرستان شبانه‌روزی زندگی می‌کنند و عموماً هر هفته به وطن خود مراجعت نموده و ایام تعطیلی را در آنجا می‌گذرانند. با توجه به بعد مسافت این دانش‌آموزان با محیط اصلی زندگانیشان بفرمایید انجام فرایض دینی مشارٌ الیهم اعم از نماز و روزه چگونه می‌باشد؟

- دانش‌آموزانی که فاصله محلّ تحصیل آنها با وطنشان حد اقل، چهار فرسخ شرعی است چنانچه در محلّ تحصیل یا در وطن، ده روز متوالی توقف نمی‌کنند نمازشان در هر دو جا و در بین راه تمام و روزه هم صحیح است بلی اگر اتفاقاً ده روز متوالی در وطن توقف کردند چه از اول قصد توقف داشته باشند و چه بدون قصد باید در سفر اول بعد از ده روز نماز را شکسته بخوانند و بعد مجدداً تمام می‌خوانند و بعد از این اگر اتفاقاً در غیر وطن ده روز توقف کردند در صورتی که از اول قصد توقف ده روز را داشته باشند ولی اگر بدون قصد توقف ده روز، توقفشان به ده روز کشیده شده باید احتیاطاً در سفر اوّل بعد از این ده روز نماز را هم شکسته بخوانند و هم تمام و روزه را بگیرند و قضای آن را هم بگیرند و در سفرهای بعدی مجدداً نماز را تمام بخوانند و روزه هم صحیح است. و دانش‌آموزانی که فاصله بین وطن و محلّ تحصیل آنها کمتر از چهار فرسخ است در هر حال نمازشان تمام و روزه صحیح است. و اللّه العالم.

س 418

- حکم نماز و روزه دانشجویانی که به صورت نامرتب و نامعلوم بین 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 117
شهر خود و محل تحصیل رفت و آمد می‌کنند به طوری که در محل تحصیل گاهی یکی دو روز و گاهی مثلًا چهل روز و یا کمتر می‌مانند و در شهرهای اصلی خویش نیز به همین ترتیب گاهی در تعطیلات مثلًا سی روز و گاهی هم فقط تعطیلات آخر هفته را می‌مانند و بعضی از اوقات نیز در محل تحصیل تنها یک روز برای امتحان و یا سایر امور درسی می‌مانند، چیست؟

- با فرض اینکه وضع رفت و آمد ایشان مرتب نیست که اغلب بین شهر خود و محل تحصیل هر هفته یا در بین هر ده روز در رفت و آمد نیستند، حکم مسافر را دارند که باید در بین راه و محل تحصیل با عدم قصد اقامه ده روز یا عدم توقف سی روز بدون قصد، نماز را قصر خوانده و روزه نگیرند و اگر وضع آمد و شد آنها بصورتی است که اغلب بطور مرتب همه هفته یا در بین ده روز آمد و شد به محل تحصیل دارند مثل اینکه آخر ایام هفته بوطن می‌روند وظیفه ایشان اتمام نماز و گرفتن روزه است و در این صورت اگر اتفاقاً یا بجهت تعطیلی دانشگاه ده روز و بیشتر با قصد در محل تحصیل یا ده روز در وطن چه با قصد و چه بی‌قصد بمانند در سفر اول بعد از آن نمازشان قصر و وظیفه ترک روزه است.

س 419

- این جانب برای تحصیل در دانشگاه و نیز فراگیری دروس حوزوی از اصفهان به قم آمده‌ام و هر چند وقت یک بار به اصفهان مراجعت می‌کنم مثلًا هر دو هفته یک بار، آیا قم هم وطن بنده حساب می‌شود یا خیر؟ حکم نماز و روزه چگونه است؟

- در فرض مسأله اگر موقتاً و در مدّت تحصیل در قم می‌مانید وطن محسوب نمی‌شود و با قصد اقامه ده روز نماز تمام و روزه صحیح است.

سربازان و نیروهای مسلح

س 420

- سربازی هستم که در غیر وطن خودم مشغول خدمت هستم و در طول خدمت وظیفه‌ام رانندگی است هم رانندگی داخل شهر را انجام می‌دهم و هم مأموریتی که پیش بیاید خارج از شهر بیش از حد ترخص رانندگی می‌کنم حالا وظیفه من در طول خدمت نسبت به نماز و روزه‌ام چگونه است؟

- اگر خدمت به نحو مذکور حد اقل تا چهار ماه ادامه دارد و طوری است که 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 118
ده روز پشت سرهم در شهر نمی‌مانید نماز تمام و روزه صحیح است. و اللّه العالم.

س 421

- نماز سربازی که محلّ سربازیش از خانه بیش از حد تعیین شده فاصله دارد چگونه است؟ و نیز در محلّ آموزش که 2 ماه است اگر نماز را شکسته بخواند به دلیل اینکه تصمیم ماندن و یا مدّت آن مشخص نیست چه حکمی دارد؟

- اگر سرباز مرتباً به محل سربازی میرود و به وطن برمی‌گردد و طوری است که ده روز پشت سرهم در وطن یا محل سربازی نمیماند نمازش تمام و روزه‌اش صحیح است و الا حکم مسافر را دارد بلی هر وقت در محل سربازی قصد ده روز اقامه کند نمازش تمام است و نسبت به محلّ آموزش چنانچه معلوم نباشد که ده روز پشت سرهم میماند یا نه نماز شکسته است بلی اگر با همین حال باقی باشد تا سی روز، از روز سی و یکم باید نماز را تمام بخواند مگر اینکه در اثناء سی روز به وطن برود و مجدداً برگردد که نماز شکسته است.

س 422

- اگر شغلی در داخل پادگان داشته باشم و هر چند روز یک بار بیشتر از 4 کیلومتر از آن محل دور شویم و بعد از ظهر و یا مدت طولانی (چند ساعت) به پادگان برگردم نماز را چگونه به جای آورم آیا می‌توان با توجه به اینکه مطمئن هستم که بیش از 10 روز به این طریق در پادگان هستم نماز را تمام بخوانم و اگر در مدت اقامت بیش از ده روز در پادگان هر چند روز یک بار بیشتر از 23 کیلومتر از آن محل دور شده و بعد از چند ساعت به پادگان برگردم. از خداوند متعال برای شما و تمامی خدمتگزاران واقعی به اسلام طول عمر و سلامتی روزافزون خواهانم.

- چنانچه راننده پادگان شوید و بنحو مذکور در سؤال در شهرها رفت و آمد نمایید و معلوم باشد که حد اقل تا چهار ماه این شغل ادامه دارد نماز تمام و روزه صحیح است و اگر شغل شما در داخل پادگان باشد در صورتی که مطمئن باشید ده روز متوالی در آنجا می‌مانید و با این اطمینان یک نماز چهار رکعتی بخوانید بعد از آن، دور شدن از پادگان به مقدار کمتر از مسافت شرعی ضرر ندارد و نماز تمام است و اگر مسافرت به 23 کیلومتر و بیشتر در هر چند روز حد اقل تا چهار ماه ادامه داشته باشد در این صورت هم نماز تمام است بشرط اینکه ده روز پی‌درپی، در
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 119
پادگان نمانید ان شاء اللَّه تعالی موفق به انجام فرایض و تکالیف دینی باشید تعهد شما به احکام دین و وظایف مذهبی مورد تقدیر است ان شاء اللَّه تعالی شما و سائر برادرانی که در پادگان انجام وظیفه می‌نمایند در ظل عنایات حضرت بقیة اللَّه ارواح العالمین له الفداء موفق و سعادتمند باشید و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته. و اللَّه العالم.

س 423

- پاسدار هستم محل کار من تا وطنم بیش از چهار فرسخ است اگر بخواهم اوّل هفته بیایم محلّ کارم و آخر هفته برگردم یا وسط هفته برگردم به وطنم نماز و روزه‌ام چگونه است؟

- چنانچه بنا دارید حد اقل چهار ماه به نحو مذکور آمد و رفت داشته باشید نماز تمام و روزه صحیح است.
و اللّه العالم.

س 424

- این جانب پاسدار هستم در نیروی دریایی سپاه، محلّ کار من تا وطنم بیش از چهار فرسخ است و کار من طوری است که حالت شیفتی دارد به این معنی که هفت روز یا ده روز در محلّ کار هستم و در بین این چند روز ممکن است یا حتماً مأموریت دریایی برای من پیش بیاید که بیشتر از چهار فرسخ در دریا باید بروم و بعداً به همین مقدار هفت یا ده روز در حال استراحت هستم در این صورت نماز و روزه من چگونه است؟

- در فرض سؤال اگر همیشه 7 روز در محل کار و 7 روز در وطن می‌مانید نماز تمام و روزه صحیح است و اگر همیشه ده روز می‌مانید نماز در محل کار شکسته است و روزه صحیح نیست مگر اینکه قصد اقامت ده روز داشته باشید. و الله العالم.

س 425

- تعدادی از برادران پاسدار تیپ مستقل 48 فتح استان کهکیلویه و بویر احمد وطن اصلیشان شهر یاسوج می‌باشد و با محلّ کارشان 165 کیلومتر فاصله دارد و در شهر گچساران اسکان داده شده‌اند با اینکه محلّ اسکان تا محلّ کار 18 کیلومتر می‌باشد با توجه به اینکه وضعیّت شغلی در یک مکان ثابت نیست و هر چند مدّت ممکن است تغییر یابد نماز و روزه آنها چه حکمی دارد؟

- در فرض سؤال در محلّ کار و اسکان و نیز در سایر مسافرت‌های شغلی 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 120
نماز تمام و روزه صحیح است.
و اللّه العالم.

س 426

- پرسنل یکی از یگانهای نظامی از نیروهای هوائی ارتش جمهوری اسلامی ایران هفته‌ای یک بار جهت خرید از حدّ ترخص خارج می‌شوند تکلیف نماز و روزه آنان چیست؟

- در فرض سؤال که جهت خرید از حدّ ترخص خارج می‌شوند چنانچه جزء خدمت و شغل آنها باشد نمازشان تمام و روزه‌شان صحیح است و اگر برای احتیاجات شخصی خود هر هفته خارج می‌شوند نمازشان قصر است و روزه هم صحیح نیست. و اللّه العالم.

رانندگان و ملوانان

س 427

- کسی که قصد دارد راننده بشود و به مسافرت می‌رود در رابطه با رانندگی و آنها که کمک راننده هستند در سفر اوّل حکم نماز و روزه آنها چیست؟

- در سفر اوّل که مدتش طولانی نیست نماز آنها قصر است و روزه آنها صحیح نیست.

س 428

- راننده‌ای که شغلش مسافربری است (البته رفت و برگشت همه روزه کمتر از حدّ مسافت شرعی است) با انجام چه مقدار سفر شغلی در مسیری که رفت و برگشت آن تا سرحدّ مسافت شرعی یا بیشتر از آن است، نمازهای وی تمام و روزه‌هایش صحیح می‌شود؟

- اگر راننده مذکور، در مدت کمتر از ده روز حدّ اقل یک مرتبه مسافرت به مقدار مسافت شرعی داشته باشد و مسافرت در حدّ مسافت شرعی به نحوی که گفته شد ادامه داشته باشد نمازش تمام است. و الله العالم

س 429

- مهاجر جنگ تحمیلی می‌باشم و در محلی نزدیک شهر که حدوداً 18 یا 19 کیلومتر فاصله دارد زندگی می‌کنم و شغلم همیشه در سفر می‌باشد و یا به عبارت دیگر برنامه کاری من ایجاب می‌کند که همیشه در سفر باشم که 2 روز بیشتر در 7 یا 8 روز در خانه نمی‌مانم بعضی وقتها مسافرت باربری بین ایران و امارات متحده و گاهی بین ایران و کویت و گاهی بین شهرهای ایران مسافرت 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 121
می‌کنم. آیا دائم السفر بحساب می‌آیم یا خیر؟ و اگر همراه سفر کاری بزیارت قوم و خویشی که در آن شهر زندگی می‌کند و یا از تهران به قم بروم نماز و روزه‌ام چه حکمی دارد. و اگر سفری غیر محدوده‌ای که ذکر کردم برای من پیش آید در آن صورت نماز و روزه‌ام چه حکمی پیدا می‌کند مثلًا سفر برای تنظیم پرونده به آبادان و یا اروند کنار بروم که برای ساختن خانه در موطن اصلی باشد. در طی راه و مسافت نماز و روزه‌ام چه حکمی پیدا می‌کند؟

- در فرض مسأله تکلیف شما در سفر و محلّ سکونت و بین راه گرفتن روزه و تمام خواندن نماز است، بلی در هر مورد که برای غیر شغل خود مسافرت میکنید حکم مسافر را دارید. و الله العالم.

س 430

- اگر کسی کارش ملوانی است و لنج آنها در بندر عباس و خانه آنها در آبادان است، رفت آمد او بین آبادان و بندر عباس که جزء شغل او و از توابع شغل او می‌باشد آیا در رفت و برگشت بین بندر عباس و آبادان نماز او تمام است و روزه دارد یا نه؟

- بلی نماز او در بین راه وطن و محل کار تمام و روزه صحیح است.

س 431

- شخصی کارش ملوانی است در لنجی که از بندر خرمشهر به کویت می‌رود، کار آنها بردن بار می‌باشد این شخص بعد از برگشت، به موتور لنج دیگری می‌رود و به ماهیگیری در مسافت شرعیّه مشغول می‌شود آیا این شغل دیگری است که باید در سفر اوّل نماز را شکسته بخواند یا اینکه ادامه همان سفر قبلی است؟

- شغل دیگری است پس اگر بنا دارد حد اقل تا چهار ماه بدون اینکه ده روز پی‌درپی در جائی توقف کند این کار را ادامه دهد در سفر اوّل نماز شکسته و در سفرهای بعد تمام است.

س 432

- اگر در فرض قبلی با همان موتور لنج باشد و لنج خود را عوض نکند ولی کار آنها از بارکشی به ماهیگیری عوض شد آیا این موجب تغییر شغل است که در سفر اول شروع به کار دوم، نماز شکسته و بعد تمام است یا اینکه ادامه سفر اولی است؟

- چنانچه در مسأله قبلی گفته شد این شغل دیگری است و در این جهت فرقی 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 122
نمیکند که با موتور لنج خودش برود یا دیگری.

س 433

- شخصی در شرکت نفت کار می‌کند 15 روز در کار و 15 روز در خانه می‌باشد ضمناً کار او در 15 روز در کشتی یدک‌کشی در اسکله بندر بوشهر است و منزل او در آبادان آیا اگر 15 روز در خانه بود و بعد به سرکار رفت بمدت 15 روز نماز و روزه او چگونه است؟ (چون بعد از ده روز اگر در خانه ماند سفر اوّل شکسته است و حال آنکه این شخص 15 روز در کار است و کلًا یک سفر است چون نه به خانه می‌آید و نه از بندر بوشهر جای دیگری می‌رود).
س 434- اگر در فرض بالا یک سفر تصنّعی در بین 15 روز به محلّ کار خود برود و برگردد کفایت می‌کند در عدم صدق بقاء ده روز در خانه یا خیر؟
س 435- اگر در فرض بالا آن شخص با کشتی یدک کش به اسکله‌های دیگر می‌رود و به بوشهر بر می‌گردد آیا با این فرض تعدّد اسفار می‌شود یا خیر؟
س 436- در فرض قبل اگر از اوّل می‌دانست به اسکله‌های متعدد خواهند رفت با علم به این مطلب آیا همه یک سفر است یا تعدد اسفار صدق می‌کند.
اگر نمی‌دانست مسأله چگونه است؟

- شخص مذکور نمازش در سفر شکسته است و دائم السفر محسوب نمیشود چون علی الفرض 15 روز در وطن میماند، بلی اگر در بین 15 روز استراحت یک مسافرت به مسافت شرعی و لو در غیر شغل بنماید نماز او تمام و روزه صحیح است.

کارمندان و کارگران و کسبه

س 437

- کارکنان ادارات و مانند آن که وطن یا محلّ اقامت (سکونت) آنها جائی، و محلّ کار آنها جای دیگری است و هر روزه (مگر ایام تعطیل) قطع مسافت مینمایند آیا نمازشان تمام و روزه دارند یا خیر؟ و اگر افراد فوق الذکر یک هفته در محل کار و یک هفته برای استراحت در منزل باشند چه حکمی دارند؟

- اگر چندین ماه همه هفته قطع مسافت شرعیه را مینمایند نمازشان تمام و
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 123
روزه‌شان صحیح است چه همه روزه رفت و آمد کنند چه یک هفته در منزل و یک هفته در محلّ کار باشند و ده روز در منزل چه با قصد چه بی‌قصد یا در محلّ کار با قصد نمانند.

س 438

- کارمندی که به دستور مافوق مقید است سه روز در یک شهرستان کار کند با فاصله 130 کیلومتر، سه روز دیگر هفته را در شهرستان دیگر انجام وظیفه نماید نمازش را قصر بخواند یا تمام؟

- در فرض سؤال باید نمازش را تمام بخواند.

س 439

- شخصی محلّ کارش در اصفهان است هفته‌ای پنج روز در محلّ کار است و دو روز برمی‌گردد به وطن در یزد هفته دیگر پنج روز در محل کار است و دو روز در قم می‌ماند که مسافر است نماز و روزه این شخص در محل کار حکمش چیست؟

- در مورد سؤال نماز و روزه شخص مذکور در وطن و محل کار و در بین راه و محل کار و وطن تمام و صحیح است ولی در دو روز مسافرت به قم که جهت شغل نیست نماز شکسته است و روزه صحیح نیست.

س 440

- کسی شغلش کاسبی است فقط هفتگی می‌رود 4 روز می‌ماند نماز و روزه این شخص چطور می‌باشد؟

- اگر هر هفته جهت شغل می‌رود و برمی‌گردد نماز او تمام و روزه صحیح است. و اللّه العالم.

س 441

- افرادی مدت 5 الی 15 سال و بیشتر در یک شرکت کار می‌کنند بعضی از آنها محلّ کار و سکونتشان در کنار یکدیگر می‌باشد. و بعضی از آنها فاصله محل سکونتشان تا محلّ کار کمتر از حد شرعی می‌باشد و بعضی از آنها محلّ کار و سکونت بیشتر از 8 فرسخ است حکم نماز و روزه آنها را بیان فرمائید.؟

- کسانی که محلّ کار و سکونت آنها یکی است نمازشان تمام و روزه صحیح است مگر اینکه از آنجا به جای دیگر سفر به مقدار مسافت شرعی و خارج از شغل بنماید و وقتی برگشت، نخواهد 10 روز پی‌درپی در محل کار بماند که در
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 124
آن موقع شکسته است و نیز افرادی که فاصله محلّ کار و سکونت آنها کمتر از چهار فرسخ است پس از تحقق اقامه در محل سکونت نمازشان در محل کار نیز تمام است و نسبت به گروه سوّم به مسأله 1325 توضیح المسائل مراجعه فرمایید. و الله العالم.

س 442

- شخصی مقلّد مرحوم آیت اللّه العظمی گلپایگانی بوده و مدت 6 سال در 25 کیلومتری محل زندگیش کار می‌کرده (روز می‌رفت و شب برمی‌گشت) روزه می‌گرفت آیا روزه‌هایش را باید قضاء نماید یا نه؟

- در فرض سؤال، نمازها و روزه‌های شخص مذکور، صحیح بوده و قضا ندارد، و اللّه العالم

س 443

- افرادی در محل کار با قصد 10 روز می‌مانند ولی به علت پیش‌آمدی قبل از 10 روز مسافرت می‌کنند وظیفه آنها نسبت به نماز و روزه چیست؟

- در فرض سؤال اگر مسافرتی که پیش آمده بحدّ مسافت شرعی است نماز او در این مسافرت شکسته است ولی نمازهائی که در محلّ کار با قصد ده روز تمام خوانده صحیح است و بعد از برگشت به محلّ کار چنانچه مجدداً قصد ده روز اقامت نداشته باشد نماز او در محلّ کار نیز شکسته است، بلی اگر مسافرت مذکور کمتر از مسافت شرعی باشد در این مسافرت و در مراجعت به محل اقامه نماز تمام است. و الله العالم

س 444

- در فرض قبل اگر محل کار محل آسایش آنها است و از آنجا به مسافت و غیر مسافت سفر می‌کنند چه وظیفه‌ای دارند؟

- با عدم قصد اقامه ده روز در یک محلّ نماز شکسته است. و اللّه العالم.

س 445

- و اگر از اول قصد اقامه 10 روز دارند ولی در ضمن آن می‌دانند که ممکن است برای آنها مأموریتی تا حدّ مسافت شرعی پیش آید؟

- اگر از اوّل می‌داند و یا حتّی احتمال عقلایی می‌دهد که در ضمن 10 روز، مأموریتی به محلّ دیگر و لو کمتر از مسافت شرعی باشد برای او پیش می‌آید قصد اقامه او محقّق نمی‌شود باید نماز را شکسته بخواند. و اللّه العالم.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 125

س 446

- این جانب مدت بیست سال است که در شرکت ملی حفاری نفت مشغول بکار می‌باشم در طول ماه پس از 14 روز متوالی کار، 14 روز متوالی استراحت و مرخصی دارم. با این تناوب طبق ضوابط شرکت در پی حفر چاه نفت در خارج از شهرها فعالیت می‌نمایم و به فراخور حجم کار مدت اتمام حفاری چاهها مختلف و در نتیجه محل کارم متغیّر خواهد بود بطوری که گاهی سه ماه و گاهی یک سال عملیات حفاری در یک منطقه طول می‌کشد نظر به اینکه خانواده‌ام در شهر و به فاصله دهها کیلومتر دور از محلّ کارم زندگی می‌کنند و پس از پایان هر 14 روز کار به محل زندگی خانواده‌ام مراجعت می‌کنم و پس از 14 روز استراحت دوباره برای یک دوره 14 روز به محل کار بر می‌گردم مرقوم فرمائید حکم نماز و روزه این جانب در محلّ کار و همچنین در مدت مسافرت از منزل تا محلّ کار و یا بالعکس که گاهی از یک روز هم بیشتر می‌شود چگونه خواهد بود؟
ضمناً در یک سال یک ماه مرخصی دارم در پایان مرخصی که به سرکار می‌روم در مسیر راه و سرکار وضعیت نماز و روزه چگونه است؟
و در بعضی از مواقع قبل از شروع عملیات حفاری میدانیم که کمتر از ده روز در یک مکان برای کار متوقف می‌شویم و عملیات حفاری را انجام میدهم در این صورت حکم نماز و روزه‌ام چگونه خواهد بود؟

- در مورد سؤال، که چهارده روز در محلّ زندگی میمانید و چهارده روز در محلّ کار حکم دائم السفر ندارید یعنی هر وقت فاصله محلّ کار با محلّ سکونت بقدر مسافت شرعی باشد در بین راه حکم مسافر را دارید یعنی نماز شکسته است و روزه صحیح نیست و اما در محل کار با اینکه قصد ماندن ده روز و بیشتر دارید نماز تمام و روزه صحیح است و الّا نماز قصر و روزه هم صحیح نیست و از اینجا حکم مسافرت بعد از دو ران مرخّصی و نیز مواقعی که عملیّات حفّاری کمتر از ده روز طول میکشد هم معلوم شد که در هر دو مورد نماز شکسته است و روزه صحیح نیست.

س 447

- شخصی در کرج مقیم است و همه روزه در چهار فرسخی کرج در کارخانه‌ای مشغول به کار می‌باشد اگر این شخص اتفاقاً در تهران کار داشته باشد
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 126
و باین قصد مسافرت نماید. نماز و روزه او قصر است یا تمام؟

- در فرض مذکور اگر از کارخانه تا تهران چهار فرسخ نباشد باید نماز را تمام بخواند و روزه را بگیرد.

مسائل متفرقه نماز مسافر

س 448

- اول وقت در وطن مثلًا اصفهان حاضر بودم و نماز نخواندم و مسافرت به قم کردم در بین راه هم فراموش کردم و نماز ظهر و عصر قضا شد در برگشتن از قم به اصفهان اول ظهر در قم بودم نماز نخواندم بعداً هم که باصفهان رسیدم فراموش کردم و نماز نخواندم قضای این نمازها را چگونه باید بجاآورد؟

- در فرض اول باید قضای نماز را شکسته بخوانید و در فرض دوم تمام.

س 449

- شخصی از نظر قصر و اتمام وظیفه‌اش جمع است و با نیت قصر داخل نماز شده ولی سهواً برکعت سوم برخاسته و پس از رکوع رکعت سوم متذکر شده است آیا می‌تواند آن را به نیت تمام چهار رکعت تمام کند و بعداً قصراً بخواند یا اینکه نماز باطل است و آن را بهم زند و از نو نماز را از سر بگیرد. و اگر چنین شخصی بعد از تمام شدن چهار رکعت متذکر شود چگونه است؟

- در فرض سؤال در هر دو صورت، احتیاط اعاده نماز است.

جامع الاحکام ؛ ج‌1 ؛ ص126

س 450

- شخصی روحانی و امام جماعت یکی از مساجد شهر می‌باشد و ضمناً عضو هیئت امناء یکی از امام‌زاده‌ها است که حدود سی و شش کیلومتر با شهر فاصله دارد و هر هفته روزهای جمعه برای رسیدگی به بعضی از امور امام زاده مزبور صبح می‌رود و عصر بر می‌گردد بیان فرمایید که نمازهای او در وقت رفتن به آن امام زاده قصر است یا تمام با مسافرت کردن یک روز در هفته به آن امام زاده دائم السفر محسوب می‌شود یا خیر؟

- ظاهر عدم ترتّب حکم من شغله السفر أو شغله فی السفر بر این شخص است زیرا رفتن برای رسیدگی به امور امام‌زاده- مثل رفتن همه هفته برای زیارت یا
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 127
نظافت آنجا به قصد قربت و کسب ثواب- عرفاً شغل و کار او محسوب نیست. و الله العالم.

س 451

- حکم نماز و روزه در سفری که برای شرکت در یک مسابقه ورزشی انجام می‌شود، چیست؟

- اگر سفر حرام باشد مثل اینکه برای مسابقه بکس یا مسابقه در شطرنج باشد سفر معصیت است و نماز در آن تمام است و روزه را باید بگیرد و الّا تکلیفش قصر نماز و افطار روزه است.

س 452

- آیا تهران بلاد کبیره است در صورتی که جواب مثبت باشد حکم آن چیست؟

- بلاد کبیره با بلاد صغیره در حکم اقامه در آن وطی مسافت در داخل آن فرقی ندارند باین معنی که قصد اقامه ده روز در تمام شهر گرچه در محلّ واحد نباشد برای وجوب اتمام نماز کافی است وطی مسافت شرعی داخل آن موجب ترتب حکم سفر نیست.

س 453

- از دربند تا تجریش و تهران و حضرت عبد العظیم و بهشت زهرا متصل است از شمال به جنوب و از شرق به غرب متجاوز از 30 کیلومتر ساختمان متصل است آیا این مسافت را اگر برود و برگردد از شمال بجنوب یا از شرق بغرب نماز او قصر میشود یا تمام است و روزه او صحیح است یا باطل؟

- هر جا که تهران محسوب شود حکمش همان است که در سؤال قبلی گفته شد و هر جا که محلّ جدائی بوده مانند تجریش و شهر ری و بهشت زهرا که با مرور زمان به تهران متصل شده محل جداگانه محسوب میشود و باید میزان مسافت شرعی در آن ملاحظه شود.

س 454

- اگر از شهری مانند تهران بمسافرت برود یا از سفر برگردد حدّ ترخص را باید از کجا حساب کند از ساختمانهای آخر شهر یا از محله‌ای که در آن زندگی میکنند؟

- در فرض سؤال، حدّ ترخّص از آخرین خانه‌های شهر محاسبه شود.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 128

س 455

- مسافری که در تهران قصد 10 روز اقامه کرده، میتواند به شمال و جنوب و شرق و غرب تهران برود، و ضرری به قصد اقامه او وارد میشود یا نه؟

- با فرض اینکه جاهائی که میرود از تهران محسوب شود نه مانند تجریش و غیره که حکم آن قبلًا گفته شد شخص مذکور نمازش تمام است.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 129