احکام نذر

نذر

از بین رفتن موضوع نذر

س 786

اشاره

- مبلغی پول بعنوان مناطق جنگی است و مبلغی بعنوان بازسازی با این پول مناطق جنگی چه کار بکند میتواند برای زلزله زده خرج کند و یا در سپاه و یا پایگاه مصرف کند؟

ج

- در مورد سؤال مبلغی که مربوط به بازسازی مناطق جنگی است باید صرف همان قسمت بشود و مقداری که مربوط به مناطق جنگی است صرف نیروهائی که فعلًا در همان منطقه بعنوان مرزبان و غیره هستند بشود و صرف آن در زلزله زده و غیره جائز نیست.

س 787

اشاره

- نذر جبهه جنگ یا بطور کلی وجهی را که بابت کمک بجبهه جنگ میدهند و سابقه دارد، در وضع موجود آن را در چه مواردی صرف کنیم؟

ج

- در مورد سؤال چنانچه چیزی را برای جبهه با خواندن صیغه شرعی نذر
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 220
نموده فعلا که جنگی نیست، صرف مرز داران کشور بنماید و اگر بدون نذر شرعی، اشخاصی برای جبهه وجهی پرداخته‌اند و شناسائی آنها مقدور نباشد، آن وجوه را به نیّت مظالم از طرف صاحبانش احتیاطاً به فقراء از مرزداران بدهند.

س 788

اشاره

- این جانب مغازه ای به این قصد دارم که هر چه پس‌انداز کنم از هزار تومان پنجاه تومان متعلق به حضرت أبو الفضل العباس (ع) باشد، در صورت امکان ببرم به کربلا فعلًا راه مسدود است، تا به حال مبلغ دو ملیون سرمایه شده است، طبق نیّتم صد هزار تومان باید بدهم، فعلًا امکانش هم ندارم آیا میتوانم مبلغ فوق را تدریجاً بوسیله روحانی هیئت در شعائر مذهبی اعم از روضه‌خوانی و سینه زنی در ایام محرم و صفر در مساجد و تکیه‌ها خرج کنم و یا بقم ارسال کنم، هر چه صلاح میدانید مصرف کنید؟ در غیر این دو صورت چه باید بکنم ضمناً آیا میتوانم آن قصد را لغو کنم یا نه؟

ج

- در مورد سؤال مجرّد قصد مذکور موجب تکلیف نمی‌شود، اگر صیغه نذر و عهد به عربی یا بفارسی نخوانده‌اید چیزی بر شما نیست، مع ذلک اگر بخواهید رشته توسّل خود را به مقام حضرت أبو الفضل علیه السلام ادامه دهید میتوانید این مبلغ را که در نظر گرفته‌اید در خیرات عامّه مخصوصاً تشکیل مجالس عزاداری و سوگواری برای آن حضرت و سائر شهداء بزرگوار کربلا، مخصوصاً حضرت سید الشهداء علیهم السلام بمصرف برسانید و ثواب آن را به آن حضرت هدیه نمائید.

س 789

اشاره

- کسی نذر کرده که مادام العمر در دهه عاشورا عزاداران را اطعام نماید و مدتی هم باین نذر عمل کرده است ولی اکنون برایش مقدور نیست وظیفه او چیست.

ج

- در فرض سؤال، تا حدی که مقدور نیست تکلیفی ندارد و اگر مجدّداً قدرت پیدا کرد، از تاریخ حصول قدرت به بعد بر طبق نذر باید عمل کند.

تغییر دادن مصرف نذر

س 790

اشاره

- شخصی نذر کرده بطور اطلاق که یک ربع عایدی وسیله نقلیّه خود را در راه حضرت عبّاس علیه السلام صرف کند، بفرمائید اگر بمصرف 
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 221
روضه‌خوانی برساند، هر روضه که خوانده شود مکفی است، یا باید روضه حضرت عباس علیه السلام خوانده شود و نیز اگر با آن پول کتاب بخرد در اختیار اهل علم و ارباب استحقاق قرار دهد در راه آن بزرگوار کفایت می‌کند یا خیر؟

ج

- در فرض سؤال لازم نیست خصوص روضه حضرت عباس علیه السلام باشد و خریدن کتب مفیدی که اطمینان به صحت آن داشته باشند و اهداء آن به اشخاص نیز اشکال ندارد خصوصاً اگر در صفحه اول کتاب هم قید شود که از محل نذر حضرت عباس علیه السلام است و بهر حال باید این کارها را بقصد اهداء ثواب بحضرت عباس علیه السلام انجام دهند.

س 791

اشاره

- کسی نذر کرده که در روز عاشورا مقدار معیّنی طعام به فقرا بدهد آیا می‌تواند پس از چندین سال که باین ترتیب عمل نموده مبلغی را که صرف طعام می‌نموده، جهت روضه‌خوانی حضرت سید الشهدا صرف نماید یا خیر؟

ج

- اگر صیغه نذر نخوانده باشد مختار است و الا باید طبق نذرش عمل نماید، البته حفظ برنامه‌های اطعام در ایام عاشورا قطع نظر از نذر خوب و تعظیم شعائر است.

س 792

اشاره

- در دهه اول محرم نذوراتی بابت هیئت و دستجات که به مناسبت شهادت سالار شهیدان ابا عبد اللّه الحسین (ع) در این دهه برپا می‌شود آورده‌اند، الان مقداری برنج، 2 رأس گوسفند مقداری چای، قند و شکر اضافه آمده است و هیئت مبلغ حدوداً 300 هزار تومان بدهکاری دارد خواهشمندم مسأله شرعی این هیئت را توضیح دهید، لازم بتذکر است که واقفین اجناس (نذرکنندگان) مشخص نمی‌باشد و اینکه آیا می‌شود اجناسی که اضافه آمده است به نرخ روز فروخته شود و بدهکاریهای هیئت که اعم از خرید برنج، حبوبات، کرایه فرش و کرایه پوش، کرایه داربست و غیره می‌باشد با فروختن این اجناس پرداخت شود.

ج

جامع الاحکام ؛ ج‌1 ؛ ص221
اشیاء مذکور باید در مواردی که اهداء کنندگان آن در نظر داشته‌اند حسب معمول محلّ و برنامه سالهای گذشته صرف شود و چنانچه موضوع آن بر حسب معمول منتفی باشد و صاحبان آنها هم مجهول و تحصیل اذن از آنها میسّر نباشد احتیاطاً آنها را بفقیر غیر سیّد از باب مظالم بدهند و فقیر به اختیار خودش برای اداء قروض هیئت می‌تواند آن را اهداء نماید.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 222

س 793

اشاره

- در ایام تاسوعا و عاشورا رسم شده، در یک محل یا در یک خانه خیمه‌گاه درست کرده، مردم در اطراف آن مشغول عزاداری می‌شود، و بر مصیبت‌های حضرت سیّد الشهداء هفتاد و دو یار و انصارش گریه می‌کنند و عده‌ای از ارادتمندان ائمه اطهار (ع) نذورات از قبیل نقد، لباس و پارچه می‌آورند که مقداری از آن نذورات برای پذیرائی از مهمانان در همان محل خرج میشود و مقدار زیادی می‌ماند، لطفاً حضرت عالی محل مصرف نذورات باقی مانده را معین فرمائید که در کجا مصرف شود؟

ج

- در مورد سؤال نذورات مذکور را در همان مواردی که قبلًا مصرف میشده مصرف نمائید، لباس و پارچه‌های نذری را نیز مجازید با نظارت امناء محل بفروشید و در موارد مذکور مصرف نمائید موفق باشید.

س 794

اشاره

- من در ابتدای تکلیف برای اینکه فعل حرام خاصی را ترک کنم عهد یا نذر شرعی با بیان صیغه آن کردم که در مقابل هر دفعه ارتکاب آن عمل مدت زمان مشخصی مثلًا ده شب نماز شب بخوانم و ده جزء قرآن و زیارت عاشورا هم بخوانم تا آمدم آن فعل حرام را ترک کنم تعداد بسیار زیادی بدهی بر عهده‌ام قرار گرفت که البته سالهاست مشغول ادای این بدهیها هستم ولی می‌ترسم عمرم کفاف ندهد و از عهده ادای دین بر نیایم و می‌ترسم بعد از من هم، کسی آنها را برایم انجام ندهد البته در بین سالهایی که هنوز موفق به ترک آن گناه نشده بودم، چند بار خودم تصمیم گرفتم آن عهد را از عهده‌ام خارج کنم، امّا می‌دانستم این نحوه شرعی نیست. سؤال بنده این است چطور می‌توانم این بدهیها را شرعاً از عهده خود خارج کنم تا اگر مردم، لازم نباشد دیگران باقی آنها را برایم انجام دهند؟ آیا این کار با پرداخت کفاره میسر است و اگر میسر است چند کفاره‌ای باید بپردازم؟

ج

- در مورد سؤال هر مقدار که متمکّن هستید از تکلیف خود انجام دهید و نسبت به بقیّه وصیت کنید که در صورت امکان ورثه انجام دهد ولی می‌توانید به مقداری که یقین به اشتغال ذمّه دارید اکتفا کنید. و اللّه العالم.

س 795

اشاره

- اگر انسان چیزی را نذر کند و فراموش کند یا نداند که چند بار (مثلًا
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 223
زیارت عاشورا) باید بخواند چه باید بکند؟

ج

- اگر تعداد آن را فراموش کند اکتفا به مقدار یقینی کافی است. و اللّه العالم.

س 796

اشاره

- اگر کسی نذر کند که چنانچه منزلم را تجدید بناء کنم سالی چند جلسه توسل به اهل بیت (ع) در آن منزل برپا می‌کنم، چنانچه این منزل را بعد از چند سال بفروشد تکلیف او چیست؟

ج

- در فرض مذکور بعد از فروختن منزل نسبت به نذر مذکور تکلیفی ندارد. و اللّه العالم.

نذر زن

س 797

اشاره

- آیا نذر و سایر تصرفات زوجه در مال خودش بدون اذن زوج جایز است یا خیر؟

ج

- نذر زوجه بدون اذن زوج صحیح نیست ولی تصرفات او در اموال خودش اشکال ندارد اگر چه نسبت به صدقه دادن به غیر ذی رحم خوب است از زوج اذن بگیرد. و اللّه العالم.

س 798

اشاره

- چهل سال قبل، وضع زندگی من خوب نبوده، همسرم نذری کرد که آشی در آخر ماه صفر پخته به همسایگان بدهد، و خداوند متعال محبّت فرموده کارم رو براه شده، چند سال هم آن آش را مطابق نذر پخته و دادیم ولی بواسط ضعف و پیری پختن و توزیع آش برای ما مشکل بوده از یک نفر روحانی محترم راهنمائی خواستیم دستور فرمودند مبلغ پولی را در صندوق ایتام محل باین نیّت بپردازید لذا از حدود تقریباً 15 سال قبل مبلغ یک هزار و پانصد ریال در ماه صفر باسم آش نذری بصندوق میدادم ولی تازگی بفکرم رسید که تورّم قیمت جنس برای نذرم اشکال پیش می‌آورد و ضمناً از لحاظ قدرت مالی هم توانائی پرداخت بیش از این مبلغ را ندارم لذا استدعا دارم حضرتعالی حکم مسأله را بیان فرمائید.

ج

- نذر زوجه بدون اینکه قبل از نذر از شوهر خود اذن گرفته باشد صحیح نیست و بر فرض اینکه اذن گرفته باشد اگر صیغه نذر نخوانده باشد عمل بآن نذر واجب نیست و در این صورت بهر نحوی که خواستید عمل کنید مختارید.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 224

س 799

اشاره

- زنی نذر کرده که اگر شوهرش سیگار را ترک کند خرج هر هفته سیگار کشیدن او را صدقه بدهد. اگر شوهر چند هفته سیگار را ترک کرد آیا صدقه دادن بر زن از اولین هفته ترک، واجب است یا شرعاً میتواند صبر کند و صدقه را تأخیر بیندازد تا از ترک سیگار مطمئن شود.

ج

- اگر با اذن شوهر نذر کرده ظاهراً باید مدتی از کشیدن سیگار خودداری کند که عرفاً گفته شود سیگار را ترک کرده است.

س 800

اشاره

- در صورتی که در نظر زن ترک موقت، یا همیشگی نبوده باشد، از این جهت در ضمن نذر غفلت شده باشد، اگر شوهر بعد از چند هفته مجدداً شروع به سیگار کشیدن کرد تکلیف زن چه می‌شود آیا نذرش به هم می‌خورد و صدقه دادن بر او واجب نمی‌شود یا اینکه هر هفته که نکشید صدقه واجب است و هر هفته که کشید صدقه لازم نیست؟

ج

- ظاهر این نذر ترک عرفی سیگار است، نه ترک یک روز و چند روز و چند دفعه ولی اگر نذر مطلق بود که شامل ترک یک‌دفعه و یا چند دفعه می‌شد همان ترک در آن مدت کفایت می‌کند، باید به نذر عمل شود و این صورت هم نذر ترک بعد از ترکِ اول را شامل نمی‌شود مگر اینکه از صیغه استفاده عموم شود.

س 801

اشاره

- اگر در نذر اذن شوهر لازم باشد و بعد از چند هفته شوهر بگوید گمان من در اذن چند هفته بیشتر نبوده که شما صدقه بدهید در این صورت تکلیف زن چه می‌شود؟

ج

- اعتبار اذن شوهر در انعقاد نذر بنابر احتیاط است لذا در فرض مرقوم احتیاط وفاء به نذر است بلکه رعایت این احتیاط لازم است.

مسائل متفرقه نذر

س 802

اشاره

- اگر پدری نذر کرد که دختر خود را بکسی بدهد و آن دختر راضی باین ازدواج نشد، این نذر چه صورتی دارد؟

ج

- در فرض سؤال، نذر پدر صحیح نیست.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 225

س 803

اشاره

- اگر شخصی برای انجام کار مهم نذری را به زبان آورد، اما به دل آن را نپسندد (از لحاظ مبلغ و یا از نظر چیزهای نذر شده مثل دعا) تصمیم بگیرد نذر را عوض کند آیا امکان دارد؟ و یا اگر قبل از تعویض نذر خواسته او برآورده شود باید نذر را اداء کند؟

ج

- وفاء به نذر در صورتی واجب است که به زبان یا صیغه عربی یا فارسی نذر کند مثل این که بگوید برای خدا بر من یا بذمّه من است اگر فلان حاجتم برآورده شد این مبلغ را به فقراء بدهم، و اگر فقط در دل قرار گذاشته باشد و بر زبان نیاورده باشد، یا فقط گفته باشد نذر کردم، و خود را برای خدا عهده‌دار و مدیون خدا نکرده باشد، اختیار با خود اوست می‌خواهد عمل کند می‌خواهد ترک کند یا آن را عوض نماید.