فوج

مجسمه‌سازی و نقاشی

س 1054

اشاره

- در حال حاضر نقاشی و مجسمه‌سازی چه حکمی دارد؟ خصوصاً ساختن مجسمه و کشیدن شمایل معصومین، نگهداری آنها در موزه‌ها (به عنوان آثار هنری) و منازل (به عنوان دکور) چگونه است؟

ج

- ساختن مجسمه ذی روح مطلقاً جایز نیست و کشیدن صورت ذوات ارواح نیز خلاف احتیاط است اگر چه جواز آن بعید نیست امّا کشیدن شمائل حضرات معصومین (ع) بر حسب اختلاف سلیقه‌ها و بلکه عقائد و آراء چون موجب ارائه ذهنیت‌های گوناگون و معارض با یکدیگر و خلاف واقع از آن بزرگواران میشود و شناخت صحیح از آنها را که فقط با مطالعه در سیره صحیح ایشان حاصل می‌شود مخدوش می‌نماید و در مواردی هم هتک و خلاف احترام است بنظر حقیر باید ترک شود و نگهداری از آنها بعنوان اثر هنری و یا دکور و تشویق از کسانی که این نقشها را می‌کشند و ترویج از آن راجح نیست و خلاف محافظت از حریم مقدسات بلکه عقائد است. و اللّه العالم.

س 1055

اشاره

- آیا حکم ساختن عروسکهای اسباب بازی و نمایشی برای بچه‌ها همان حکم مجسمه است؟

ج

- خلاف احتیاط است.

س 1056

اشاره

- نقاشی کردن صورت شخصیت‌های اسلامی معاصر و مراجع معظم (ایدهم اللّه تعالی) جهت تبلیغات اسلامی به چه صورت است؟

ج

- مکروه است.

س 1057

اشاره

- آیا بین مجسمه‌های نیم‌تنه و ناقص با مجسمه‌های تمام قد و کامل فرقی از نظر حکم شرعی قائلید یا خیر؟ و تصاویر فرشته و جن به صورت مجسمه و به صورت منقوش دارای چه حکمی است؟

ج

- اگر مجسمه بعض بدن باشد اشکال ندارد. ولی مجسمه کامل بدن در حالت مثلًا نشسته یا نیم‌رخ حکم مجسمه تمام قد را دارد و ساختن آن حرام است و در حرمت ساختن مجسمه و اخذ اجرت فرقی بین صورت فرشته و جنّ و آدمی نیست و امّا نقش آنها جوازش بعید نیست اگر چه احتیاط در ترک آن است. و الله العالم.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 307

س 1058

اشاره

- ساختن مجسمه ناقص انسان یا حیوان، بعنوان اثر هنری، چه حکمی دارد؟

ج

- اگر مشتمل بر سر و صورت و سینه باشد که از اعضای رئیسه بدن می‌باشد اشکال دارد ولی ساختن مجسمه دست و پا یا سر و صورت تنها اشکال ندارد.

س 1059

اشاره

- ساختن مجسمه کامل انسان یا حیوان با امعاء و احشاء داخلی، جهت استفاده آموزشی در مراکز آموزشی چه حکمی دارد؟

ج

- اگر بصورت قطعات متعدده باشد مثل اینکه مجسمه سر و گردن تنها و یا مجسمه شکم و امعاء و احشاء تنها دست‌ها و پاها تنها که هر سه قسمت در یک مجموعه بصورت انسان کامل به هم وصل نشود اشکال ندارد.

س 1060

اشاره

- نقاشی انسان یا حیوان به عنوان اثری هنری یا در کتب علمی یا تابلوهای آموزشی چه حکمی دارد؟

ج

- نقاشی انسان یا حیوان که اشکال ندارد.

س 1061

اشاره

- خریدوفروش مجسمه یا نقاشی، بعنوان آثار هنری، چه حکمی دارد؟

ج

- نسبت به نقاشی اشکال ندارد و نسبت به مجسمه ذی روح احتیاط در ترک است.

س 1062

اشاره

- آموزش مجسمه‌سازی و نقاشی چه حکمی دارد؟

ج

- آموزش نقاشی اشکال ندارد ولی آموزش مجسمه‌سازی ذی روح حرام است.

س 1063

اشاره

- حکم سازنده مجسمه، مسلمان و غیر مسلمان، چیست؟

ج

- سازنده مجسمه ذی روح مرتکب فعل حرام میشود و باید توبه کند.

س 1064

اشاره

- ساختن مجسمه یا نقاشی برای معابد غیر مسلمین چه حکمی دارد؟

ج

- حرام است.

س 1065

اشاره

- عده‌ای مردم از شهرستان ما (مبارکپور اعظم گومه هند) کار بافندگی انجام میدهند و بر روی آن پارچه بوسیله زری نقش و نگار و با عکس حیوانی یا
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 308
انسانی می‌بافند پس حکم بافتن و هر نقش و نگار و بالخصوص حکم بافتن عکس حیوانی یا انسانی از نظر حکم شرعی چیست؟

ج

- در فرض سؤال، اگر نقاشی باشد جایز است هر چند نقاشی انسان و حیوان کراهت دارد ولی اگر مجسمه باشد حرام است.

س 1066

اشاره

- احتراماً به استحضار می‌رساند: ما تعدادی از نقاشان و هنرمندان رشته‌های مختلف تجسمی هستیم که مایلیم از قصص و داستانهای اسلامی بعنوان موضوع کار در تابلوهایمان استفاده کنیم با توجه به سبکها و تکنیکهای مختلفی که هنرهای تجسمی از آنها بهره می‌برد و تنوعی که به لحاظ روحیات هنرمندان در برخورد با موضوعات مختلف فوق الذکر وجود دارد، استدعا داریم تکلیف ما را به لحاظ شرعی روشن بفرمائید که آیا مجاز هستیم از راه داستانهای قرآنی برای آفرینشهای تجسمی استفاده کنیم یا خیر؟ و اگر مجاز هستیم، آیا این اجازه مشروط است؟

ج

- در مورد سؤال، نسبت به ذوات ارواح چنانچه بصورت مجسمه باشد جائز نیست، تذکراً نظر هنرمندان متعهّد و عزیزمان را به این نکته جلب می‌نمایم که دین مبین اسلام در ارائه کلّ استعدادات انسانی و استفاده از آنها ارشادات و هدایتهائی دارد که با پیروی هنرمندان مسلمان از این راهنمائی‌ها هنر اسلامی بشکل خاص و ممتاز خود در آمد، و هنرها در آن رشته‌ها که مجاز است شکوفا و پیشرفت کرد لذا رشته مجسمه‌سازی که در جوامع دیگر مثل بت‌پرستان که هنوز پیکرهائی را میسازند و آنها را پرستش مینمایند در جوامع اسلامی متروک شد و در عوض در رشته‌های دیگر هنرمندان مسلمان اعمّ از ایرانی و غیر ایرانی ترقی و تکامل چشم‌گیر پیدا کرد و در عصر حاضر یکی از باجاذبه‌ترین مظاهر تمدّن اسلامی که جلب نظر بیگانگان را می‌نماید و برای دیدن آنها و مطالعه در آنها به کشورهای مسلمان سفر می‌کنند همین هنرهای ظریف و زیبای اسلامی است که حتی کشوری مثل اسپانیا که فعلًا اسلامی نیست بمناسبت سوابق تمدن اسلامی در آنجا و وجود بقایای آثار مهم هنرهای مسلمانان میلیاردها درآمد دارد و با اینکه بیشترین آثار بزرگ را از روی تعصب محو و تخریب نمودند، اخیراً در دوره طاغوت بتقلید از غربیها برای ساختن پیکره‌ها در میادین و بعض اماکن گرایشی به مجسمه‌سازی پیدا شد و
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 309
برنامه‌هائی در برابر این پیکره‌ها که جلوه بشرپرستی داشت انجام می‌شد که از برکت پیروزی انقلاب اسلامی همه از بین رفت و امید این است که این رسم غیر اسلامی و نصب پیکره‌ها در میادین و اماکن به هر عنوان که باشد در این کشور اسلامی تجدید نشود و با همت هنرمندان مؤمن و آگاه در همان رشته‌هائی که هنر اسلامی تبلور و تجلّی داشت در جمهوری اسلامی بیشتر و کاملتر ظاهر شود.

س 1067

اشاره

- لطفاً نظر مبارک را نسبت به ساختن مجسمه و خریدوفروش آن و بخصوص نصب آن در میادین و مراکز شهرها، بیان فرمائید.
اگر هدف از نصب مجسمه تجلیل از مقام علمی و سیاسی افراد باشد چه حکمی دارد؟

ج

- ساختن مجسمه ذی روح از انسان و غیر انسان و شغل و کسب مجسمه‌سازی و گرفتن اجرت برای ساختن آن حرام است و نصب آن در میادین و مراکز دیگر خلاف شئون و شخصیت اسلامی جامعه و سیره مسلمین است. و اللّه العالم.

س 1068

اشاره

- ساختن مجسمه‌های پلاستیکی که فعلًا دایر است مانند مجسمه اسب، گوسفند و سگ و مانند اینها چه صورتی دارد و خریدوفروش آنها چه حکمی؟

ج

- ساختن مجسمه ذی روح جائز نیست ولی خریدوفروش آن اشکالی ندارد.

خریدوفروش طلا

س 1069

اشاره

- آیا معامله و تجارتی بین المللی مانند خرید یکصد ساعت مچی طلا از کشور سوئیس توسط تاجر ایرانی در مقابل فی المثل یک هزار دلار یا در مقابل ظرفی از نقره به وزن پانصد مثقال مشمول بیع صرف می‌باشد یا خیر؟ در صورت مثبت بودن پاسخ آیا شرط قبض عوضین در مجلس عقد تابع عرف تجارت بین الملل می‌باشد و یا بنحو دیگری است؟

ج

- خرید ساعت طلا با دلار از مصادیق صرف نیست و نیز خرید آن با نقره غیر ظرف بی‌اشکال است ولی ثمن و یا مثمن قرار دادن ظرف بقصد خوردن و
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 310
آشامیدن و سایر استعمالات محرم جائز نیست و پول و عوضی هم که فروشنده می‌گیرد حرام است و این ربطی به معامله صرف ندارد و قبضی که در معامله صرف معتبر است لازم است در مجلس معامله باشد و تابع عرف بین الملل نیست و یادآوری می‌شود که بستن ساعت طلا برای مرد حرام و نماز با آن باطل است. و اللّه العالم.

س 1070

اشاره

- تعویض طلا با طلا باید چگونه باشد؟

ج

- طلای خود را بفروشید و طلای او را به قیمت بخرید تا خالی از اشکال باشد.

س 1071

اشاره

- اگر طلائی را به کارگر سازنده بدهیم که آن را بسازد و طلای ساخته شده از او بگیریم چه صورتی دارد؟

ج

- اگر همان طلا را از او بگیرید اشکال ندارد.

س 1072

اشاره

- کارگری طلا ساز طلایی را که از آن خودش بوده می‌سازد و می‌فروشد و معامله فقط روی اجرت کار انجام می‌شود چون هموزن طلای ساخته‌شده خودش طلای نساخته می‌گیرد و با رضایت طرفین معامله انجام می‌پذیرد این معامله از نظر شرع چه صورتی دارد؟

ج

- اگر طلای ساخته‌شده خود را به قیمت بفروشد و طلای طرف را هم به قیمتی بخرد بی‌اشکال است و اگر طلای خود را به طلای دیگری که حسب فرض وزن آنها مساوی است بفروشد و برای اجرت ساخت طلای خودش که بعد از انجام معاوضه آن را میسازد اجرت بگیرد نیز اشکال ندارد.

س 1073

اشاره

- آیا طلای ساخته شده را به وعده دو ماه یا سه ماه به بیشتر از قیمت نقد می‌شود معامله کرد یا نه مثلا اگر طلای نقد مثقالی 1500 تومان است به وعده دو یا سه ماه 1600 تومان معامله شود؟

ج

- اشکال ندارد.

س 1074

اشاره

- اگر شخصی 5/ 2 مثقال طلا برای عوض کردن بیاورد و قیمتش بر فرض 500 تومان باشد و در عوض 2 مثقال طلا بگیرد به قیمت 500 تومان در
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 311
این صورت قیمت یکی است ولی مزد تفاوت می‌کند آیا اشکال دارد یا نه؟

ج

- چنانچه به قیمت فروخته شود و به قیمت بخرد اشکال ندارد.

س 1075

اشاره

- شخصی طلافروش با شخصی که طلا را تعویض می‌کند و طلا را با طلا مقابل می‌گذارد اگر کالای تعویض‌کننده اضافه شد پولش را می‌دهد و اگر کالای طلافروش اضافه شد پولش را می‌گیرد ولی نسبت به مقدار مساوی به طرف می‌گوید که من مبلغی دستمزد داده ام و تقریباً مقداری هم منفعت بر می‌دارم آیا جایز است یا خیر؟

ج

- اگر هر یک را جداگانه به قیمت خریدوفروش کنند اشکال ندارد.

س 1076

اشاره

- در بازار تهران و سایر نقاط ایران طلای شکسته یا آب‌شده را به بنکدار یا به کارگر می‌دهند و در مقابل طلای ساخته شده با اجرت می‌گیرند مثلًا 500 گرم طلای شکسته را می‌دهند و 500 گرم طلای ساخته شده را می‌گیرند به اضافه 50000 ریال اجرت آیا این کار صحیح می‌باشد یا خیر؟

ج

- معامله به صورت مذکوره اشکال دارد اگر بخواهند شرعی عمل کنند ممکن است طلای شکسته را به قیمت خودش به زرگر بفروشد و طلای ساخته شده را هم به بهای خودش از او خریداری کند یا طلای شکسته را بدهد به زرگر که عین آن را برای او بسازد و مزد معین دریافت کند.

س 1077

اشاره

- در مبادلات کلی که بین طلافروش‌های جزء و کلی‌فروش‌ها و بنکدارهای بازار طلا صورت می‌گیرد شخص کلی‌فروش مقداری طلای ساخته شده عرضه کرده و در مقابل بعد از چند روز طلای شکسته و متفرقه به علاوه اجرت ساخت طلاهای ساخته شده می‌گیرد گاهی هم به جای مقداری از طلای شکسته شده وجه آن را دریافت می‌دارد، لازم به یادآوری می‌باشد غالباً زرگرها عیار طلای شکسته را کمتر از طلای ساخته شده می‌دانند و به جهت برابر شدن ارزش طلای شکسته و طلای ساخته شده مقداری از حیث وزن اضافه می‌گیرند این مبادلات از جهت شرعی چه صورتی دارد؟

ج

- معامله بنحو مذکور جائز نیست و راه صحیح اینست که طلای ساخته را با وزن و به قیمت خودش بفروشند و طلای شکسته را با وزن و به قیمت خودش بخرند یعنی دو معامله انجام گیرد. و اللّه العالم.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 312

س 1078

اشاره

- طلای ساخته شده (آماده) را می‌شود با همکار تعویض نموده و اجرت آن را دریافت یا پرداخت نمود یعنی فرضاً یک کیلو طلای ساخته‌شده 18 عیار (آماده) را در مقابل یک کیلو طلای مستعمل شکسته شده با عیار مشخص تعویض نموده و اجرت آن پرداخت یا دریافت شود؟

ج

- معامله بنحو مذکور در سؤال، بنظر این جانب اشکال دارد موافق احتیاط این است که طلای خود را به پول بفروشد و طلای طرف را نیز به پول بخرد.

س 1079

اشاره

- آیا خریدوفروش طلا بصورت مدت‌دار صحیح می‌باشد یا خیر طلای یک‌ماهه را مثقالی 7000 ریال به قیمت طلای نقدی اضافه نموده و می‌فروشند؟

ج

- اگر معامله به طور منجز به مبلغ معین واقع شود اشکال ندارد.

س 1080

اشاره

- آیا دست‌گردان کردن طلا به شکل نقد و نسیه صحیح می‌باشد یا خیر یعنی طلایی را به مدت دو ماه به خریدار بفروشند و خریدار طلا را تحویل گرفته و در همان زمان طلا را به شخص فروشنده و یا غیر، نقداً بفروشد و پول آن را دریافت نماید؟

ج

- اگر جدّاً قصد معامله و خریدوفروش داشته باشید اشکال ندارد.

س 1081

اشاره

- اگر مقداری طلا یا سکه به صورت نقد خریداری کنیم و با چک یک ماهه بفروشیم چنانچه موقع تاریخ سررسید چک، قبل از اینکه به بانک رفته و چک را وصول کنیم با توافق طرفین معامله یعنی خریدار و فروشنده آیا می‌توانیم مقداری مبلغ چک مذکور را بالا برده و چک دیگری به تاریخ دو ماه دیگر بگیریم که در واقع این عمل را می‌گویند (نو کردن چک) یا خیر؟

ج

- جایز نیست و فروشنده بیشتر از ثمن معیّن که در چک ذکر شده حق مطالبه ندارد. و اللّه العالم

س 1082

اشاره

- شغل زرگری از نظر اسلام چه صورتی دارد؟

ج

- اگر طلافروش آشنایی کامل به مسائل معاملات داشته باشد که ندانسته مبتلا به معاملات ربوی نشود اشکال ندارد.
جامع الاحکام، ج‌1، ص: 313

س 1083

اشاره

- مقدار 30 گرم طلای کهنه از مشتری می‌گیریم اگر مشتری بخواهد همین 30 گرم را تعویض نماید باید مبلغ هجده هزار تومان پرداخت نماید حال همین 30 گرم طلا را مدت نه ماه دست طلافروش امانت می‌گذارد و بعد از مدت نه ماه مقدار 30 گرم طلای نو دریافت می‌کند و هیچگونه مبلغی را پرداخت نمی‌کند و طلا فروش مبلغ فوق را می‌پردازد تا کار کهنه را به نو تبدیل نماید و با طلای مشتری کاسبی می‌کند آیا شرعاً اشکال دارد و اگر دارد راه حل آن را مشخص فرمائید.

ج

- طریق صحیح آنست که طلای کهنه را به قیمت بخرید و طلای ساخته شده را بنحو مدت دار بفروشید.

جامع الاحکام، ج‌1