فوج

احکام نگاه کردن

نگاه به زن مسلمان

نگاه به زن غیر مسلمان

نگاه برای خواستگاری

نگاه زن به مرد

نگاه به عکس و فیلم

عکس گرفتن و فیلمبرداری از زن

پوشش آقایان

س 1700

اشاره

- نگاه مرد به صورت اجنبیه بدون شهوت و ریبه حلال است یا حرام؟

ج

- حرمت نگاه در مفروض سؤال خالی از قوت نیست.

س 1701

اشاره

- می‌دانید که زن‌هایی مثل زن عمو، دایی و .. و نیز زن‌های همسایه هستند که فرد به هر حال با آنها غریبه نیست. اگر شخص آنها را از نظر ظاهری نشناسد یا موقع برخورد نگاهی نکند. از لحاظ عرفی فکر می‌کنند هدف ما بی‌احترامی به آنها بوده، به علاوه ممکن است فرد جاها و مواقع مختلف به آنها برخورد کرده باشد ولی چون نمی‌خواسته نگاه کند و یا اصلًا قیافه آنها را نمی‌شناخته است با آنها مانند غریبه‌ها برخورد کرده و طبعاً احوال پرسی هم از خویش وابسته به آن زن‌ها هستند نکرده و این باعث پیدایش یک سری کدورت‌هایی می‌شود. با توجه به اینکه آن زن‌ها غالباً ما را نگاه کرده و می‌شناسند بفرمایید در مورد طرز
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 170
برخورد و نگاه کردن به آنها نظرتان چیست؟

ج

- قطع معاشرت و آشنایی نکنید ولی نگاه هم نکنید و علّت را برای آنها بگویید که حکم شرع است و بر همه واجب است اطاعت کنند. و اللَّه العالم

س 1702

اشاره

- نگاه بی‌اختیار مرد بزن بی‌روسری چه حکمی دارد؟ و آیا صحبت زن با مرد خویشاوند و غیر خویشاوند جایز است؟

ج

- در صورتی که بدون قصد و بر حسب اتفاق چشم انسان به زن نامحرم بیفتد و زود نظر خود را برگرداند و نگاه را ادامه ندهد اشکال ندارد و صحبت کردن با نامحرم خویشاوند باشد یا غیر خویشاوند اگر به صورت و موی آنها نگاه نکند و در صحبت کردن قصد لذت نکند اشکال ندارد.

س 1703

اشاره

- اگر زنی آرایش کرده وارد خیابان شود و جوان بی‌تقصیر به او نگاه کند حکمش چیست؟

ج

- اگر نگاه بی‌اختیار بیفتد گناه نیست و همین که دید فوراً نگاهش را بردارد که بر حسب روایات موجب زیاد شدن ایمان می‌گردد ولی نگاه عمدی گناه است و اگر خدای نخواسته کسی مرتکب آن شد باید فوراً توبه کند.

س 1704

اشاره

- آیا احکام نظر در همسر مطلقه (یا همسر موقتی که وقتش تمام شده باشد) مشابه فردی است که هیچ وقت محرم نبوده؟ مثلًا دیدن عکسهای خانوادگی گذشته که محرم یکدیگر بوده‌اند و بارها آنها را در گذشته دیده است چه حکمی دارد؟

ج

- همسر مطلقه که در عده رجعیه نباشد و همسر موقتی که مدتش تمام شده باشد حکم اجنبیه را دارد، لکن حرمت نگاه بعکس مذکور معلوم نیست.

س 1705

اشاره

- صحبت با زن نامحرم چه صورت دارد، نگاه به وجه و کفین زن نامحرم بدون شهوت چه صورت دارد، انداختن عکس زن نامحرم چه صورت دارد؟

ج

- صحبت با زن نامحرم اگر قصد ریبه و تلذّذ نباشد اشکال ندارد و نگاه به 
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 171
وجه و کفّین اگر با قصد لذت باشد حرام است و نظر بدون لذت را هم بنابر احتیاط واجب باید ترک کند و انداختن عکس هم اگر مستلزم نظر نباشد اشکال ندارد و الا حکمش همان است که گفته شد. و اللَّه العالم.

س 1706

اشاره

- اگر مجبور شویم به صورت و دست نامحرمی (بدون قصد لذت) نگاه کنیم چگونه است؟

ج

- اجبار به معنی متعارف در بین مردم مجوز معصیت نیست بلی اگر اجبار شرعی باشد مثلًا بخاطر امری که اهمیّت آن شرعاً بیشتر از نظر به نامحرم است و اهمیت آن شرعاً ثابت شده باشد در این صورت اشکال ندارد.

نگاه به زن غیر مسلمان

س 1707

اشاره

- نگاه کردن به عکس برهنه زنان اهل کتاب و مشرکین بدون لذت و شهوت و بدون آنکه مقدمه گناه شود چه حکمی دارد؟

ج

- چون معرضیت برای فساد دارد جایز نیست. و اللَّه العالم

س 1708

اشاره

- احتراماً خواهشمندم حکم شرعی نگاه کردن به فیلم‌هایی که بازیگر زن خارجی (احیاناً مسیحی) در آن ایفای نقش می‌کند و موها و بقیه اعضای بدن پوشش اسلامی را ندارد را مرقوم فرمایید.

ج

- چنانچه نظر همراه با التذاذ باشد و یا مفسده اخلاق و لو در آینده داشته باشد جایز نیست. و اللَّه العالم

نگاه برای خواستگاری

س 1709

اشاره

- برای اینکه انسان جمال و زیبائی زن را ببیند در وقت ازدواج تا چند مرتبه می‌تواند عروس را ببیند و چه مقدار از بدن او را حق دارد ببیند؟

ج

- بنابر احتیاط واجب اکتفا کند به دیدن وجه و کفّین و اگر با یک مرتبه نگاه مقصود حاصل نشود یعنی اطلاع بر حال او پیدا نکند تکرار نظر مانع ندارد و شرط است در جواز نظر اینکه از حال او قبل از نظر، اطلاع نداشته باشد و احتمال تزویج با او را بدهد و الا جایز نیست.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 172

نگاه زن به مرد

س 1710

اشاره

- دانش‌آموزان و دانشجویان دختری که در کلاس درس آقایان شرکت می‌کنند وظیفه آنها نسبت به نگاه کردن، سؤال و جواب و دیگر برخوردهای بین شاگرد و استاد چیست؟

ج

- نگاه عمدی با التذاذ و ریبه حرام و بدون آن نیز بنابر احتیاط واجب ترک شود و اما صحبت کردن در صورتی که التذاذ و ریبه در بین نباشد اشکال ندارد و الّا جایز نیست. و اللَّه العالم

س 1711

اشاره

- آیا بر زن واجب است وجه و کفّین را از نامحرم بپوشاند و آیا نگاه اجنبی به وجه و کفین اجنبیه و نامحرم و بالعکس جایز است و آیا نگاه زن نامحرم به سر و گردن و پاهای مرد نامحرم آن مقداری که معمولًا آن را نمی‌پوشانند جایز است؟

ج

- بلی پوشاندن وجه و کفّین بنابر احتیاط لازم است و نگاه اجنبی بآنها حرام است و نگاه زن به مواضعی که در بین متدینین پوشاندن آنها مرسوم نبوده مانند سرو گردن چنانچه بدون نظر شهوت باشد اشکال ندارد.

س 1712

اشاره

- حکم نگاه کردن زنان به بازو، آرنج مردان نامحرم چیست؟

ج

- جایز نیست.

س 1713

اشاره

- چنانچه زنی بدون قصد و لذت به مرد نگاه کند جایز است؟

ج

- به مواضعی که بر حسب متعارف مردان آن را نمی‌پوشانند جایز است ولی احتیاط ترک نظر استقلالی است.

س 1714

اشاره

- آیا نگاه کردن زنان به مردان شناگر در سواحل و استخرها جایز است؟ در صورتی که چنین موردی پیش آمد وظیفه ما چیست؟

ج

- جایز نیست و در مواردی که پیش بیاید در صورت امکان و احتمال تأثیر باید نهی از منکر نمود. و اللَّه العالم.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 173

نگاه به عکس و فیلم

س 1715

اشاره

- نگاه کردن به عکس بانوانی که آنان را می‌شناسیم و حجاب اسلامی هم دارند بدون قصد و لذّت چگونه است؟

ج

- خلاف احتیاط و غیرت اسلامی است.

س 1716

اشاره

- نگاه کردن به عکس بانوانی که آنان را می‌شناسیم و حجاب اسلامی ندارند بدون قصد و لذت چه صورتی دارد؟

ج

- اشکال دارد.

س 1717

اشاره

- نگاه کردن به عکس برهنه زنان مسلمان ناشناس بدون قصد لذت چه حکمی دارد؟

ج

- چون معرضیت برای فساد دارد جایز نیست. و اللَّه العالم

س 1718

اشاره

- نگاه کردن به دست و ناخن‌های رنگ‌آمیزی شده خانم‌ها یا عکس‌هایی که دست و ناخن‌های بلند رنگ‌آمیزی‌شده خانمها را نشان می‌دهد، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟

ج

- نگاه به دست و ناخن‌های رنگ‌آمیزی‌شده آنان اشکال دارد و نگاه به عکس ناخن‌های رنگ‌آمیزی شده هم اگر همراه با قصد لذّت و ریبه باشد جایز نیست. و اللَّه العالم

س 1719

اشاره

- دیدن زن بی‌حجاب در تلویزیون چه صورت دارد؟

ج

- اگر معرض ریبه یا التذاذ نباشد و زن را نشناسد جواز آن بعید نیست.

عکس گرفتن و فیلمبرداری از زن

س 1720

اشاره

- اخیراً یعنی چند سالی است که در بین بعضی از مخدرات مذهبی عکس گرفتن در مجالس عروسی و جشنها و یا مهمانیهای خودمانی شایع گشته و حتّی بدون چادر با موهای پریشان و مثلًا آستینهای کوتاه مرتکب این امر می‌گردند و مدّعی هستند که چاپ‌کننده این فیلمها خانمها می‌باشند و بیگانه و
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 174
اجنبی آن را نگاه نمی‌کند، امّا تحقیقی که حقیر در این امر نموده‌ام خبری که دال بر چاپ فیلم از جانب بانوان باشد بدست نیامد و یا می‌گویند الآن چاپ فیلم توسط دستگاه کامپیوتر انجام می‌شود ولی در آن طرف دستگاه مردی ایستاده عکسها را گرفته داخل پاکت می‌گذارد، علی ایّ حال نظر اینگونه افراد این است که اگر عکس را بیگانه چاپ کند چون نمی‌شناسد اشکالی ندارد آیا نظر حضرتعالی در این مورد چیست و آیا اجازه می‌فرمایید به صورت مزبور عکس گرفته شود حتی اینکه چاپ‌کننده مرد باشد و صاحبان عکس را نشناسند؟

ج

- نفس عمل در صورتی که در تمام مراحل بوسیله بانوان انجام گیرد اشکال ندارد و در صورتی که در معرض بعض مفاسد اخلاقی و یا بر خلاف عفت و حیاء باشد اشکال دارد و اگر متصدی ظهور فیلم مرد نامحرم باشد و صاحبان عکس را بشناسد نگاه کردن به آنها جایز نیست و در صورتی که آنها را نمی‌شناسد جواز نگاه محل اشکال است. و اللَّه العالم

س 1721

اشاره

- فیلمبرداری از مجالس عروسی و جشن عقد کنان با توجه به اینکه کلیه مراسم و حتی رقص‌های زنان دیگر فیلمبرداری شود؛ چه حکمی دارد؟

ج

- اگر در معرض دید نامحرم و ترویج فساد باشد اشکال دارد.

پوشش آقایان

س 1722

اشاره

- حدود پوشش شرعی آقایان چیست؟ آیا لباس آستین کوتاه جایز است؟

ج

- در جایی که معرض نظر اجنبیه است احتیاط برای مرد پوشیدن لباس آستین‌دار است. و اللَّه العالم.

س 1723

اشاره

- آیا استفاده از لباس بدن‌نما برای آقایان بنحوی که حجم کامل بدن مشخص باشد جایز است؟

ج

- خلاف شرم و حیا و متانت است و اگر موجب رؤیت بدن باشد برای ستر مواضعی که پوشاندن آن واجب است، کافی نیست. و اللَّه العالم.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 175

س 1724

اشاره

- منظور از حدّ شرعی حجاب برای آقایان چیست؟ این امر مورد شبهه جامعه قرار دارد و می‌گویند با مسائلی که از سوی بعضی افراد صادر می‌شود، لباس احرام در زمان حج از لحاظ حجاب مردان به زیر سؤال می‌رود.

ج

- بر مردان بر حسب حکم اوّلی، مستور نمودن عورتین واجب است و همه اعمّ از مرد و زن و محرم و نامحرم بجز همسر و مملو که نظر بر عورتین مرد حرام است و همچنین نظر زن اجنبی بسایر مواضع مرد بجز جاهائی که پوشاندن آنها برای مرد از سابق متعارف نبوده حرام است و در حال نماز و طواف هم اگر عورتین مستور نباشد نماز و طواف باطل است و این احکام با قطع نظر از سایر ملاحظات است، لکن بعض احکام با ملاحظات دیگر، رعایت آنها لازم است مثلًا ظاهر شدن مرد در اجتماع و در بین زنان و مردان با پیراهن آستین کوتاه که بازوها نمایان است طبعاً در بسیاری از موارد جلب توجه زنان را می‌کند و در انظار مردان نیز سبک است و تدریجاً موجب فساد اخلاق و شیوع بی‌عفتی در مردان و زنان و تبعات دیگر می‌شود لذا رعایت پوشش خوب برای مردان پوششی که موجب اینگونه امور نباشد راجح بلکه لازم بنظر می‌رسد و پوشش مخصوص در حال احرام یک امر استثنائی است که خود مشتمل بر اسرار و حکمتهائی است و با سایر احوال. قابل مقایسه نیست. و اللَّه العالم.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 177

احکام فعالیت اجتماعی بانوان