اشنایی و شرح بیماری آسم

آسم

شرح بیماری

علایم‌ شایع‌

علل‌

عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر

پیشگیری‌

عواقب‌ مورد انتظار

عوارض‌ احتمالی‌

درمان‌

اصول‌ کلی‌

داروها

فعالیت

رژیم‌ غذایی‌

درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

شرح بیماری:

آسم (برگرفته شده از واژه یونانی ἅσθμα به معنی «آسما» یا «نفس نفس زدن») یک بیماری التهابی رایج مزمن مجاری هوایی است که ویژگی‌های آن عبارتند از علائم متغیر و عودکننده، انسداد برگشت پذیر جریان هوا و اسپاسم برونش. نشانه‌های رایج آن عبارتند از خس خس، سرفه و تنگی نفس که به سه‌گانه آسم معروف است‏.

تصور بر این است که آسم از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی ایجاد می‌شود. تشخیص آن معمولاً بر اساس الگوی علائم، پاسخ به درمان در طول زمان و اسپیرومتری صورت می‌گیرد.

این بیماری از نظر بالینی با توجه به دفعات علائم، حجم بازدمی با فشار در یک ثانیه (FEV1) و بیشینه میزان جریان بازدمی طبقه‌بندی می‌شود.

آسم را همچنین می‌توان بر اساس آتوپیک (بیرونی) یا غیرآتوپیک (درونی) بودن عامل آن طبقه‌بندی کرد که در اینجا آتوپی اشاره به استعداد بروز واکنش‌های حساسیت نوع ۱ اشاره دارد.

درمان علائم حاد معمولاً با استفاده از داروهای استنشاقی کوتاه اثر آگونیست بتا ۲ (مانند سالبوتامول) و کورتیکواستروئیدها خوراکی صورت می‌گیرد.

در موارد بسیار شدید ممکن است لازم باشد از کورتیکواستروئیدهای داخل وریدی، سولفات منیزیم استفاده شده و فرد بستری گردد. با اجتناب از حساسیت‌زاها یا آلرژن‌ها و محرک‌ها و با استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی می‌توان از بروز علائم جلوگیری کرد.

اگر علائم آسم تحت کنترل در نیامد، آگونیست‌های طولانی‌اثر بتا (LABA) یا آنتاگونیست لکوترین را نیز می‌توان علاوه بر کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده نمود. شیوع آسم از دهه ۱۹۷۰ به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۱، تعداد ۲۳۵-۳۰۰ میلیون نفر در سطح جهان به این بیماری مبتلا بودند، و این بیماری حدود ۲۵۰،۰۰۰ مورد مرگ و میر را سبب شد.

عبارت‌ است‌ از یک‌ بیماری‌ مزمن‌ همراه‌ با حملات‌ مکرر خس‌خس‌ و تنگی‌ نفس‌. این‌ بیماری‌ در تمام‌ سنین‌ می‌تواند وجود داشته‌ باشد اما 50% از موارد، کودکان‌ زیر 10 سال‌ هستند. آسم‌ بیشتر در پسران‌ رخ‌ می‌دهد تا دختران‌، اما در آسمی‌ که‌ در سنین‌ بزرگسالی‌ آغاز می‌شود زنان‌ سهم‌ بیشتری‌ را به‌ خود اختصاص‌ می‌دهند. 

علایم‌ شایع‌:

احساس‌ فشردگی‌ در قفسه‌ سینه‌ و تنگی‌ نفس‌

خس‌ خس‌ سینه‌ به‌ هنگام‌ بازدم‌

سرفه‌، خصوصاً در شب‌، معمولاً همراه‌ با خلط‌ غلیظ‌، شفاف‌ و زرد

تنفس‌ سریع‌ و سطحی‌ که‌ به‌ هنگام‌ نشستن‌ بهتر می‌شود.

مشکل‌ در تنفس‌

انقباض‌ عضلات‌ گردن‌ علایم‌ شدید حمله‌ حاد:

آبی‌ شدن‌ پوست‌

خستگی‌ زیاد

تنفس‌ صدادار شبیه‌ خرخر

ناتوانی‌ در صبحت‌ کردن‌

تغییرات‌ ذهنی‌ و روانی‌، از جمله‌ بی‌قراری‌ یا گیجی‌

علل‌:

التهاب‌ و اسپاسم‌ ناشی‌ از آن‌ در مجاری‌ هوایی‌ ( نایژه ها و نایژک ها)، و به‌ دنبال‌ آن‌ ورم‌ مجاری‌ هوایی‌ و غلیظ‌ شدن‌ ترشحات‌ ریه (خلط‌). این‌ امر باعث‌ کاهش‌ یا بسته‌ شدن‌ راه‌ عبور هوا به‌ ریه‌ها می‌شود. عواملی‌ که‌ می‌توانند این‌ تغییرات‌ را ایجاد کنند عبارتند از: 

مواد آلرژی‌زا مثل‌ گرده‌ گیاهان‌، گرد و غبار، شوره‌ بدن‌ حیوانات‌، کپک‌ها یا بعضی‌ از غذاها

عفونت‌های‌ ریوی‌ مثل‌ برونشیت

مواد آلاینده‌ موجود در هوا، مثل‌ دود و بوهای‌ مختلف‌

قرار گرفتن‌ در معرض‌ موادشیمیایی‌ یا سایر مواد، در قالب‌ مواجهه‌ شغلی‌

عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

وجود سایر بیماری‌های‌ آلرژیک‌، مثل‌ اگزما یا تب یونجه

سابقه‌ خانوادگی‌ آسم‌ یا آلرژی‌های‌ دیگر

قرار گرفتن‌ در معرض‌ آلاینده‌های‌ خطر

سیگار کشیدن‌

مصرف‌ بعضی‌ از داروها مثل‌ آسپیرین

استرس های‌ مختلف‌ (عفونت‌های‌ ویروسی‌، ورزش‌، ناراحتی‌ عاطفی‌، بوهای‌ زیانبار، و دود تنباکو )

پیشگیری‌:

از مواد آلرژی‌زای‌ شناخته‌ شده‌ و آلاینده‌های‌ هوا دوری‌ کنید.

داروهایی‌ که‌ به‌ منظور پیشگیری‌ از بروز حملات‌ آسم‌ تجویز می‌شوند را به‌ طور منظم‌ مصرف‌ کنید؛ توجه‌ داشته‌ باشید که‌ حتی‌ اگر احساس‌ می‌کنید مشکلی‌ ندارید، مصرف‌ داروها را قطع‌ نکنید.

از مصرف‌ آسپیرین خودداری‌ کنید.

به‌ دنبال‌ عوامل‌ آغازکننده‌ حمله‌ آسم‌ بگردید و از آنها دوری‌ کنید.

نرمش‌های‌ آسوده‌سازی‌ و شل‌کننده‌ عضلات‌، و نیز حرکات‌ کمک‌کننده‌ به‌ تخلیه‌ ترشحات‌ تنفسی‌ را انجام‌ دهید.

عواقب‌ مورد انتظار:

علایم‌ را می‌توان‌ با درمان‌ و پایبندی‌ جدی‌ به‌ اقدامات‌ پیشگیرانه‌ کنترل‌ نمود.

نیمی‌ از کودکان‌ آسمی‌ نهایتاً خوب‌ خواهند شد.

در صورتی‌ که‌ درمان‌ انجام‌ نشود، حملات‌ شدید ممکن‌ است‌ مرگبار باشند.

عوارض‌ احتمالی‌:

نارسایی‌ تنفسی‌

پنوموتوراکس (وارد شدن‌ هوا به‌ فضای‌ اطراف‌ ریه‌ها)

عفونت‌ ریه و مشکلات‌ مزمن‌ ریوی‌ در اثر حملات‌ مکرر آسم‌

درمان‌

اصول‌ کلی‌:

اقدامات‌ تشخیصی‌ ممکن‌ است‌ عبارت‌ باشند از آزمایش‌ خون؛

بررسی‌های‌ مربوط‌ به‌ کار ریه؛ و بررسی‌های‌ مربوط‌ به‌ آلرژی‌ که‌ معمولاً به‌ کمک‌ آزمون‌های‌ پوستی‌ انجام‌ می‌گیرند.

مراقبت‌ اورژانس‌ و بستری‌ کردن‌ در موارد حملات‌ شدید آسم‌

روان‌ درمانی‌ یا مشاوره‌، در صورتی‌ که‌ آسم‌ با استرس ارتباط‌ داشته‌ باشد.

حتی‌المقدور مواد آلرژی‌زا و آزاردهنده‌ را از خانه‌ و محل‌ کار حذف‌ کنید. درمان‌ برای‌ حساسیت‌زدایی‌ از بعضی‌ مواد آلرژی‌زای‌ خاص‌

داروهایی‌ را که‌ به‌ طور منظم‌ استفاده‌ می‌کنید همیشه‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشید.

به‌ هنگام‌ حملات‌ بنشینید.

در زمان‌هایی‌ از سال‌ که‌ مواد آلرژی‌زا در محیط‌ فراوان‌ هستند در منزل‌ بمانید.

داروها:

اکسپکتورانت برای‌ رقیق‌ کردن‌ خلط‌

گشادکننده‌ نایژه برای‌ بازکردن‌ مجاری‌ هوایی‌

داروی‌ کورتیزونی‌ داخل‌ رگی‌ (تنها برای‌ موارد اورژانس‌) برای‌ کم‌ کردن‌ واکنش‌ آلرژی‌ بدن‌

استنشاق‌ داروی‌ کورتیزونی‌ با دستگاه‌ ریزقطره‌ ساز. این‌ شکل‌ از مصرف‌ داروهای‌ کورتیزونی‌ عوارض‌ جانبی‌ کمتری‌ نسبت‌ به‌ نوع‌ خوراکی‌ دارد.

آنتی هیستامین (کرومولین‌ سدیم‌ یا ندوکرومیل‌) به‌ صورت‌ استنشاقی‌ با دستگاه‌ ریزه‌ قطره‌ساز. این‌ نوع‌ دارو جهت‌ پیشگیری‌ به‌ کار می‌رود.

فعالیت:

فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری خود را حفظ‌ کنید، اما از فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های‌ ورزشی‌ ناگهانی‌ خودداری‌ کنید. اگر به‌ دنبال‌ ورزش‌ سنگین‌ حمله‌ آسم‌ رخ‌ دهد، بنشینید و استراحت‌ کنید. مقدار کمی‌ آب‌ گرم‌ بنوشید.

درمان‌ با داروهای‌ گشادکننده‌ نایژه‌ غالباً از آسم‌ ناشی‌ از ورزش‌ پیشگیری‌ به‌ عمل‌ می‌آورد.

شاید بهترین‌ ورزش‌ برای‌ بیماران‌ آسمی‌ شنا باشد.

رژیم‌ غذایی‌:

رژیم‌ خاصی‌ توصیه‌ نمی‌شود، اما از خوردن‌ غذاهایی‌ که‌ به‌ آنها حساسیت‌ دارید خودداری‌ کنید.

روزانه‌ حداقل‌ 3 لیتر آب‌ بنوشید تا ترشحات‌ رقیق‌ باقی‌ بمانند.

درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

شما یا یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ علایم‌ آسم‌ را دارید.

شما دچار حمله‌ آسمی‌ شده‌اید که‌ به‌ درمان‌ جواب‌ نمی‌دهد. این‌ یک‌ اورژانس‌ است‌!

علایم‌ جدید و بدون‌ توجیه‌. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممکن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشند.