آفتاب‌سوختگي‌ : sunburn

آفتاب‌سوختگي‌ sunburn

  شرح بيماري

 علايم‌ شايع‌

  علل‌

 عوامل تشديد كننده بيماري

 پيشگيري‌

  عواقب‌ مورد انتظار

  عوارض‌ احتمالي‌

  درمان‌

  اصول‌ كلي‌

  داروها

  فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري

 رژيم‌ غذايي‌

  درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟

    شرح بيماري:

آفتاب سوختگی نوعی التهاب پوستی است که در اثر مجاورت طولانی مدّت در آفتاب یا یا سایر منابع پرتو فرابنفش حاصل می‌شود. این سوختگی در اثر پرتو فرابنفش موجود در نور خورشید یا دستگاه‌های برنزه کننده (سولاریوم) به‌وجود می‌آید. از نشانه‌های آن می‌توان سرخی بیش از حد پوست، دردناک شدن و گاهی ایجاد تاول را نام برد.

آفتاب سوختگی هنگامی رخ می‌دهد که مقدار تابش اشعه خورشید یا سایر منابع نوری حاوی پرتو فرابنفش بیش از توانایی رنگدانه محافظت کننده پوست بدن یعنی ملانین باشد.

آسیب‌ها:

آفتاب سوختگی شدید به همان اندازه سوختگی حرارتی وخیم است و ممکن است همان اثرات عمومی مانند تاول زدن، ورم و تب را داشته باشد. بنابراین نباید آفتاب سوختگی را بی‌اهمیت انگاشت. هرسال بسیاری از افراد در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید فوت می‌کنند و میلیون‌ها نفر دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند.

آفتاب‌سوختگی برخلاف سوختگی حرارتی فوراً تظاهر نمی‌کند.

بنابراین هنگامی که دردناکی و قرمزی پوست شروع می‌شود، آسیب پوستی از قبل رخ داده‌است. درد در ۶ تا ۴۸ ساعت ابتدایی پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید بیشترین شدت را دارد. در موارد شدید ممکن است پوست تاول بزند. تورم پوست، به خصوص پاها شایع است.

سمومی در بدن به علت آفتاب سوختگی آزاد می‌شوند و باعث ایجاد تب به صورت یک علامت معمول می‌شوند. پوسته ریزی معمولاً سه تا هشت روز پس از قرارگرفتن در معرض آفتاب شدید رخ می‌دهد.

سرطان، آب مروارید و آسیب‌های دراز مدت

عواقب درازمدت سال‌های متوالی قرار گرفتن در معرض نور تند خورشید نیز مهم هستند.

یک بار آفتاب سوختگی همراه با تاول زدن پوست احتمال سرطان سلول‌های رنگی پوست (ملانوسیت‌ها) را که ملانوم نامیده می‌شود دو برابر می‌کند. قرار گرفتن مداوم در معرض نور خورشید باعث پیری زودرس پوست و ایجاد چین و چروک در آن می‌شود. لکه‌های پیری (lentigo) نتیجه تابش نور خورشید به پوست هستند.

سرطان پوست (چه از نوع سلول پایه‌ای و چه از نوع سلول فلسی) مستقیماً با میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب (که بر حسب دو عامل رنگدانه‌های پوست و ساعات زیر آفتاب بودن معین می‌شود) ارتباط دارد.

نهایتاً در معرض قرارگیری به نور خورشید و صدمه ناشی از پرتو فرابنفش در ایجاد آب مروارید دخیل دانسته شده‌است.

عوامل افزایش آفتاب‌سوختگی:

عواملی که حساسیت شخص را نسبت به آفتاب‌سوختگی افزایش می‌دهد عبارت‌اند از:

در معرض آفتاب قرار گرفتن در ساعت اوج آفتاب (۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر)خصوصاً در نوزادان و کودکان که نسبت به بزرگسالان پوست حساس‌تری دارند.

روشنی پوست: افراد با پوست‌های روشن با احتمال بیشتری نسبت به افراد با پوست تیره‌تر دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند.

استفاده از برخی داروها از جمله بعضی از آنتی بیوتیک‌ها و قرص‌های ضدبارداری [۲] و همچنین برخی از مواد آرایشی.

استفاده از روش‌های برنزه‌کردن.

   علايم‌ شايع‌:

قرمزي‌، تورم‌، درد و گاهي‌ تاول‌ زدن‌ پوست‌ 

تب‌ (گهگاه‌) 

تهوع‌ و استفراغ‌ (در سوختگي‌هاي‌ شديد) 

دليريوم‌ (در سوختگي‌هاي‌ شديد و وسيع‌) 

تيره‌ شدن‌ يا ور آمدن‌ پوست‌ پس‌ از بهبودي‌، بسته‌ به‌ شدت‌ سوختگي‌

    علل‌:

مواجهه‌ بيش‌ از حد با اشعه‌ فرابنفش‌. در روزهاي‌ ابري‌، ابرهاي‌ نازك‌ جلوي‌ آن‌ را نمي‌گيرند ولي‌ بخار ودود تا حدي‌ جلوي‌ آن‌ را مي‌گيرند. مقدار زيادي‌ اشعه‌ فرابنفش‌ به‌ وسيله‌ برف‌، آب‌، شن‌، و پياده‌روها منعكس‌ مي‌شود.

   عوامل تشديد كننده بيماري:

عوامل‌ ژنتيك‌ به‌ ويژه‌ پوست‌ روشن‌، چشمان‌ آبي‌ و موي‌ قرمز يا بور 

مواجهه‌ با منابع‌ صنعتي‌ نور مثل‌ قوس‌ جوشكاري‌ 

استفاده‌ از داروها از جمله‌ داروهاي‌ گوگرددار، تتراسايكلين‌ها، آموكسي‌سيلين‌ يا قرص‌ ضد بارداري‌ خوراكي‌

تسکین‌دادن آفتاب‌سوختگی:

دوش یا حمام آب سرد بگیرید یا پارچه مرطوب و سرد روی سوختگی قرار دهید.

کرم‌های حاوی بنزوکائین، لیدوکائین و وازلین روی پوست نمالید.

اگر تاول پوستی به وجود آمده‌است، پانسمان خشک ممکن است از عفونت جلوگیری کند.

اگر پوستتان تاول نزده‌است، از کرم مرطوب کننده برای تسکین ناراحتی استفاده کنید.

داروهای مسکن مانند ایبوپروفن را برای کاهش درد مصرف کنید.

در صورتی که به همراه آفتاب سوختگی تب دارید یا تاول‌های پر از مایع، سرگیجه یا اشکالات بینایی به همراه آفتاب سوختگی وجود دارند، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

   پيشگيري‌:

از ظهر تا 3 بعدازظهر از آفتاب‌ دوري‌ كنيد. 

براي‌ فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هاي‌ خارج‌ از منزل‌ از كرم‌ ضد آفتاب‌ استفاده‌ كنيد. محصولاتي‌ كه‌ قدرت‌ محافظت‌كنندگي‌ آنها 15 يا بيشتر است‌، محافظت‌ تقريباً كامل‌ ايجاد مي‌كنند.

كرم‌هايي‌ كه‌ قدرت‌ محافظتي‌ كمتري‌ دارند، محافظت‌ نسبي‌ ايجاد مي‌كنند و باعث‌ تيره‌ شدن‌ خفيف‌ مي‌شوند. برخي‌ از اين‌ كرم‌ها در برابر آب‌ و تعريق‌، مقاوم‌ هستند ولي‌ بايد پس‌ از شنا يا مواجهه‌ طولاني‌ مدت‌ دوباره‌ از آنها استفاده‌ كنيد. روغن‌ معدني‌ يا كره‌ كاكائويي‌، باعث‌ محافظت‌ در برابر آفتاب‌ نمي‌شوند. 

براي‌ حداكثر محافظت‌ از يك‌ داروي‌ محافظت‌ كننده‌ فيزيكي‌ مثل‌ پماد اكسيد روي‌ استفاده‌ كنيد. پس‌ از شنا و در مواجهه‌هاي‌ متعدد، دوباره‌ از آن‌ استفاده‌ كنيد.

استفاده‌ از كرم‌هاي‌ محافظت‌كننده‌ به‌ويژه‌ در نواحي‌ حساس‌تر به‌ سوختگي‌ مثل‌ پوست‌ بيني‌، گوش‌ها، پشت‌ ساق‌ها و پشت‌ گردن‌ مفيد هستند. 

اگر بندرت‌ دچار سوختگي‌ مي‌شويد، از يك‌ كرم‌ ضد آفتاب‌ استفاده‌ كنيد كه‌ باعث‌ تيره‌ شدن‌ شود و حداقل‌ محافظت‌ را ايجاد كند. 

از لباس‌هاي‌ به‌ رنگ‌ خنثي‌ مثل‌ خرمايي‌ استفاده‌ كنيد. از رنگ‌هاي‌ روشن‌ و سفيد بپرهيزيد زيرا آفتاب‌ را روي‌ صورتتان‌ منعكس‌ مي‌كنند. 

اگر اصرار بر آفتاب‌ گرفتن‌ داريد، مواجهه‌ خود را با آفتاب‌ در روز اول‌ به‌ 10-5 دقيقه‌ در هر طرف‌ بدن‌ محدود كنيد. هر روز 5 دقيقه‌ به‌ اين‌ زمان‌ اضافه‌ كنيد.

    عواقب‌ مورد انتظار:

بهبود خود به‌ خود در عرض‌ 3 روز تا 3 هفته‌ بسته‌ به‌ شدت‌ آفتاب‌ سوختگي‌

    عوارض‌ احتمالي‌:

تغييرات‌ پوستي‌ منجر به‌ سرطان‌ پوست‌ از جمله‌ ملانوم‌ بدخيم‌ و تهديد كننده‌ زندگي‌ 

كراتوز ضايعات‌ پوستي‌ پيش‌ بدخيم‌ 

چروك‌ شدن‌ زودرس‌ و از دست‌ رفتن‌ خاصيت‌ الاستيكي‌ پوست‌ 

دليريوم‌ موقت‌ در موارد شديدتر

    درمان‌

    اصول‌ كلي‌:

براي‌ كاهش‌ گرمي‌ و درد، پارچه‌ نرمي‌ را در آب‌ خنك‌ مرطوب‌ كرده‌، روي‌ نواحي‌ سوخته‌ قرار دهيد. 

از كرم‌ سرد يا لوسيون‌ نوزاد استفاده‌ كنيد. 

براي‌ تاول‌هاي‌ شديد پوست‌، از پوشش‌ سبك‌ ژل‌ نفت‌ خام‌ استفاده‌ كنيد. اين‌ ماده‌ مانع‌ چسبيدن‌ اشيا به‌ تاول‌ها مي‌شود. 

در يك‌ وان‌ آب‌ سرد كه‌ داراي‌ بلغور يا سوداي‌ آشپزي‌ باشد، غوطه‌ور شويد. خشكي‌ پوست‌ را آرام‌ نوازش‌ دهيد و روي‌ آن‌ محكم‌ نكشيد.

    داروها:

براي‌ تسكين‌ درد و كاهش‌ تب‌ از داروهاي‌ بدون‌ نياز به‌ نسخه‌ مثل‌ آسپرين‌ يا استامينوفن‌ استفاده‌ كنيد. داروهاي‌ ضد سوختگي‌ بدون‌ نياز به‌ نسخه‌ كه‌ محتوي‌ بي‌حس‌ كننده‌هاي‌ موضعي‌ باشند، مثل‌ بنزوكائين‌ يا ليدوكائين‌، ممكن‌ است‌ مفيد باشند ولي‌ در برخي‌ از افراد واكنش‌هاي‌ آلرژيك‌ ايجاد مي‌كنند. 

مسكن‌ها يا داروهاي‌ كورتيزوني‌ به‌ مقدار كم‌ ممكن‌ است‌ تجويز شوند.

    فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري:

تا كاهش‌ تب‌ و ناراحتي‌ در هر وضعيتي‌ كه‌ راحت‌ هستيد، استراحت‌ كنيد. خود را با يك‌ «گهواره‌» تمام‌ قد يا چادر نازك‌ يا مواد ديگر بپوشانيد تا پارچه‌ بستر به‌ پوست‌ سوخته‌ شده‌ نخورد.

   رژيم‌ غذايي‌:

رژيم‌ غذايي‌ خاصي‌ ندارد. مصرف‌ مايعات‌ را افزايش‌ دهيد.

    درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟

اگر پس‌ از آفتاب‌ سوختگي‌ موارد زير پيش‌ بيايند: 

ـ تب‌ 3/38 درجه‌ سانتيگراد يا بيشتر 

ـ استفراغ‌ يا اسهال‌ 

ـ دليريوم‌ 

ـ درد و تبي‌ كه‌ بيش‌ از 48 ساعت‌ طول‌ كشيده‌ باشد.