غزل شماره 201: بی‌وفا یارا وفا و یاریت معلوم شد
بی‌وفا یارا وفا و یاریت معلوم شد****داشتی دست از دلم دلداریت معلوم شد
شد رقیبم خصم و گفتنی جانبت دارم نگاه****آخرم کشتی و جانب داریت معلوم شد
بر دلم پر جوری از کین نهان کردی ولی****آن چه پنهان بود از پر کاریت معلوم شد
گفتمت مستی ز جام حسن و خونم ریختی****آری آری زین عمل هشیاریت معلوم شد
در قمار عشق خود را می‌نمودی خوش حریف****خوش حریفی از حریف آزاریت معلوم شد
دوش می‌کردی دلا دعوی بیزاری یار****امشب ای معنی ز آه و زاریت معلوم شد
این که می‌گفتی پشیمانم ز قتل محتشم****از تاسف خوردن ناچاریت معلوم شد
غزل شماره 202: هیچ میگویی اسیری داشتم حالش چه شد
هیچ میگویی اسیری داشتم حالش چه شد****خستهٔ من نیمه جانی داشت احوالش چه شد
هیچ می‌پرسی که مرغی کز دیاری گاه گاه****می‌رسید و نامه‌ای می‌بود بربالش چه شد
هیچ کلک فکر میرانی بر این کان خسته را****جان نالان خود برآمد جسم چون نالش چه شد
در ضمیرت هیچ می‌گردد که پار افتاده‌ای****مرغ روحش گرد من می‌گشت امسالش چه شد
پیش چشمت هیچ می‌گردد که در دشت خیال****آهوی من بود مجنونی به دنبالش چه شد
پیش دستت چاکری استاده بد آخر ببین****مرگ افکندش ز پا غم کرد پامالش چه شد
ملک عیش محتشم یارب چرا شد سرنگون****گشت بختش واژگون اقبالش چه شد
غزل شماره 203: هر خون که از درون ز دل مبتلا چکد
هر خون که از درون ز دل مبتلا چکد****جوشد ز سوز سینه و از چشم ما چکد
گردد چو آه صاعقه‌انگیز ما بلند****زان ابر فتنه تفرقه باد بلا چکد
از شیشهای چرخ به دور تو بی‌وفا****در جام عاشقان همه زهر جفا چکد
آتش ز گل گلاب چکد این چه ناز کیست****کز گرمی نگه ز تو آب حیا چکد
من با تو گرم عشق و دل خونچکان کباب****تا بی تو زین کباب چه خونابه‌ها چکد
باشد به قتل خلق اشارت چو زهر قهر****از گوشه‌های ابروی آن بی‌وفا چکد
اعجاز حسن بین که مسیحا دم مرا****از لعل آتشین همه آب بقا چکد
در عرض درد ریختن آبرو خطاست****گیرم ز ابردست طبیبان دوا چکد
مگشای لب به عرض تمنا چو محتشم****آب حیات اگر ز کف اغنیا چکد
غزل شماره 204: دلا گذشت شب هجر و یار از سفر آمد
دلا گذشت شب هجر و یار از سفر آمد****ز خواب غم بگشا دیده کافتاب برآمد
شب فراق من سخت جان سوخته دل را****سهیل طلعت آن مه ستاره سحر آمد
فدای سنگ سبک خیز یار باد سر من****که بر سر من خاکی ز باد تیزتر آمد
تو ای بشیر بشارت ببر به قافلهٔ جان****که یوسف امل از چاه آرزو بدرآمد
چه داند آن که نسوزد ز انتظار که یار****چه مدتی سپری شد چه محنتی بسر آمد
نهال عشق که بود از سموم حادثه بی‌بر****هزار شکر که از آب چشم ما ببر آمد
تو خود ز سنگ نه‌ای ای محتشم چه حوصله بود این****که جان ز ذوق ندادی دمی که این خبر آمد
غزل شماره 205: دلا نخل امل بنشان که باز آن سروناز آمد
دلا نخل امل بنشان که باز آن سروناز آمد****تو هم ای خان باز آ که عمر رفته باز آمد
گریزان شد فراق و هجر بی‌خم زد تو هم اکنون****روی افسرده کی کان مایهٔ سوز و گداز آمد
بزن بر بام چرخ ای بخت دیگر نوبت عشقم****که با حسن بلند آوازه باز آن سروناز آمد
دگر غوغای مرغانست در نخجیر گاه او****که آواز پر شهباز و بانک طبل باز آمد
تو نیز ای دل که مالامال رازی مطمئن باشی****که آن جنبش‌نشین بحر بی‌آرام باز آمد
دگر ما و بهای خون خود کردن چو آب ارزان****که با سرمایهٔ ناز آن خریدار نیاز آمد
مخور غم محتشم من بعد کان غمخوار پیدا شد****مزن دیگر دم بیچارگی کان چاره ساز آمد
غزل شماره 206: چو تیر غمزه افکندی به جان ناتوان آمد
چو تیر غمزه افکندی به جان ناتوان آمد****دگر زحمت مکش جانا که تیرت بر نشان آمد
سحرگه تر نشد در باغ کام غنچه از شبنم****که لعلت را تصور کرد و آتش در دهان آمد
نمازم کرد تلقین شیخ و آخر زان پشیمان شد****که ذکر قامت آن شوخ اول بر زبان آمد
هلاکم بی‌وصیت خواست تا کس نشنود نامش****ز رسوائی چو من زان رو به قتلم بی‌کمان آمد
رسید افکنده کاکل بر قفا طوری که پنداری****قیامت در پی سر آفت آخر زمان آمد
مه من طفل و من رسوا و این رسوائی دیگر****که هرجا مجمعی شد قصهٔ ما در میان آمد
همان بهتر که باشم محتشم در کنج تنهائی****که با هرکس دمی همدم شدم از من به جان آمد
غزل شماره 207: کمان ناز به زه نازنین سوار من آمد
کمان ناز به زه نازنین سوار من آمد****شکار دوست بت آدمی شکار من آمد
جهان دل و جان میرود به باد که دیگر****جهان بهم زده سلطان کامکار من آمد
چو افتاب که از ابر ناگهان بدر آید****سوار رخش برون رانده از غبار من آمد
شد آرمیده سوار سمند و آخر جولان****فکنده زلزله در جان بی‌قرار من آمد
سترده داد بلاکار زاریان بلا را****به لشگر عجبی وقت کارزار من آمد
ز پیش راه مرو محتشم که بهر عذابت****سر از خمار گران مست پر خمار من آمد
غزل شماره 208: دم جاندان آن بت بر سرم با تیغ کین آمد
دم جاندان آن بت بر سرم با تیغ کین آمد****پس از عمری که آمد بر سر من این چنین آمد
ز قتلم شد پشیمان تا ز اندوهم برآرد جان****نه پنداری که رحمش بر من اندوهگین آمد
سخن‌چین عقده‌ای در کار ما افکنده پنداری****که باز آن بت گره بر ابرو و چین بر جبین آمد
ز دست مرگ خواهد یافت مرهم دردم آخر****ازو زخمی که بر دل از نگاه اولین آمد
سکون در خاک آدم کی گذارد عالم آشوبی****که هر جا پانهاد از ناز جنبش در زمین آمد
ز سیلب اجل هرگز نیامد بر بنای جان****شکستی کز هوای آن صنم در کار دین آمد
تو زین سان محتشم نومید چون هستی اگر ناگه****بشارت در رساند قاصدی کان نازنین آمد
غزل شماره 209: گه رفتن آن پری رو بوداع ما نیامد
گه رفتن آن پری رو بوداع ما نیامد****شه حسن بود آری بدر گدا نیامد
چو شنیدم از رقیبان خبر عزیمت او****دلم آن چنان ز جا شد که دگر به جا نیامد
چو ز مهر دستانم به سر آمدند کس را****ز خراب حالی من به زبان دعا نیامد
خبر من پریشان ببر ای صبا به آن مه****پس از آن بگو که مسکین ز پیت چرا نیامد
ز قدم شکستگی بود و فتادگی که قاصد****به تو بی‌وفا فرستاد و خود از قفا نیامد
من خسته چون ز حیرت ندرم چو گل گریبان****که رسولی از تو سویم به جز از صبا نیامد
ز کجاشد آن صنم را سفر آرزو که هرگز****ز زمانه محتشم را به سر این بلا نیامد
غزل شماره 210: زلفش مرا به کوشش خود می‌کشد به بند
زلفش مرا به کوشش خود می‌کشد به بند****گیسو به پشت گرمی آن گردن بلند
شمشیر قاطع اجل است آلت نجات****آنجا که گردن دل من مانده در کمند
صد اختراع می‌کند از جلوه‌های خاص****قد بلندش از حرکت کردن سمند
از اضطراب درد تو بر بستر هلاک****افتاده‌ام چنان که در آتش فتد سپند
من ناصبور و طبع تو بسیار ذیرانس****من ناتوان و عشق تو بسیار زوردمند
قارون نیم که از تو توانم خرید بوس****دشنام را که کرده‌ای ارزان بگو چند
غزل شماره 211: یار بیدردی غیر و غم ما می‌داند
یار بیدردی غیر و غم ما می‌داند****می‌کند گرچه تغافل همه را می‌داند
آفتابیست که دارد ز دل ذره خبر****پادشاهیست که احوال گدا می‌داند
گر بسازم به جفا لیک چه سازم با این****که جفا می‌کند آن شوخ و وفا می‌داند
ای طبیب ار تو دوائی نکنی درد مرا****آن که این در به من داد دوا می‌داند
همه شب دست در آغوش خیالت دارم****کوری آن که مرا از تو جدا می‌داند
روز و شب مهر تو می‌ورزم و این راز نهان****کس ندانست به غیر از تو خدا می‌داند
محتشم کز ملک و حور و پری مستغنی است****خویشتن را سگ آن حور لقا می‌داند
غزل شماره 212: ای گل به کس این خوبی بسیار نمی‌ماند
ای گل به کس این خوبی بسیار نمی‌ماند****دایم گل رعنایی بر بار نمی‌ماند
مگذار که نا اهلان چینند گل رویت****کز نار چو گل چینند جز خار نمی‌ماند
می گرچه کمست امشب گر یار شود ساقی****از مجلسیان یک تن هوشیار نمی‌ماند
که مه به تو می‌ماند خوئی که کنون داری****فرداست که در کویت دیار نمی‌ماند
ای دم به دم از چشمت آثار ستم پیدا****تا می‌نگری از ما آثار نمی‌ماند
بیمار تو را هر بار در تن نفسی می‌ماند****پاس نفسش میدار کاین یار نمی‌ماند
چون محتشم از وصفت خاموش نمی‌مانم****تا تیغ زبان من از کار نمی‌ماند
غزل شماره 213: بهترین طاقی که زیر طاق گردون بسته‌اند
بهترین طاقی که زیر طاق گردون بسته‌اند****بر فراز منظر آن چشم میگون بسته‌اند
حیرتی دارم که بنایان شیرین کار صنع****بیستون طاق دو ابروی تو را چون بسته‌اند
از ازل تا حال گوئی نخل بندان قدت****کرده‌اند انگیز تا این نخل موزون بسته‌اند
جذبهٔ دل برده شیرین را به کوه بیستون****مردم ظاهر نگر تهمت به گلگون بسته‌اند
از سگان لیلیم حیران که در اطراف حی****با وجود آشنائی راه مجنون بسته‌اند
مژده مجنون را که امشب محرمان بر راحله****محمل لیلی به قصد سیر هامون بسته‌اند
کرده‌اند از وعدهٔ وصل آن دو لعل دلگشا****پرنمک در کار تا از زخم ما خون بسته‌اند
زیر این خون بسته مژگان مردم چشم ترم****از خس و خاشاک پل بر روی جیحون بسته‌اند
حاجیان خلوت دل با خیال او مرا****دردرون جا داده‌اند و در ز بیرون بسته‌اند
ترک خدمت چو نتوان کین بنده پرور خسروان****پای ما درپایهٔ چتر همایون بسته‌اند
تا ز محرومی به خوابش هم نبینم محتشم****خواب بر چشمم دو چشم او به افسون بسته‌اند
غزل شماره 214: یک جهان شوخی به یک عالم حیا آمیختند
یک جهان شوخی به یک عالم حیا آمیختند****کان دو رعنا نرگس از بستان حسن انگیختند
دست دعوی از کمان ابرویش کوتاه بود****زان جهت بردند و از طاق بلند آویختند
بود پنهان در یکتائی که در آخر زمان****بهر پیدا کردن آن خاک آدم بیختند
ریخت هرجا هندوی جانش به ره تخم فریب****از هوا مرغان قدسی بر سر هم ریختند
خلق را حسنش رهانید آن چنان از ما سوی****کز مه کنعان زلیخا مشربان بگریختند
بست چون پیمان به دلها عشق تو پیوند او****دیده پیوندان ز هم پیوندها بگسیختند
پیش از آن کز آب و خاک آدم آلاینده‌ست****عشق پاک او به خاک محتشم آمیختند
غزل شماره 215: یک دلان خوش دلی از فتح سلطان یافتند
یک دلان خوش دلی از فتح سلطان یافتند****دشمنان سر باختند و دوستان جان یافتند
مژده را شد بال و پر پیدا که موران ضعیف****قوت عنقا ز تشریف سلیمان یافتند
رنج بیماران مرفوع الطمع را باد برد****کز مسیحا نسخهٔ پر فیض درمان یافتند
ز آفتاب فتنه گشتند ایمن از دوران که باز****خویش را در سایه دارای دوران یافتند
دست سلطان را قوی کردند ارباب دعا****فتنه را با ملک چون دست و گریبان یافتند
کرد بی زحمت در انگشت سلیمان دست غیب****در سواد ملک آن خاتم که دیوان یافتند
مرغ اقبالی که دیر از ناز می‌آمد فرود****آخر از نصرت تو را بر بام ایوان یافتند
بر زمین بارند آمین بس که اهل آسمان****محتشم را بهر این دولت دعا خوان یافتند
غزل شماره 216: دی همایون خبری مژده دهانم دادند
دی همایون خبری مژده دهانم دادند****مژدهٔ پرسش دارای جهانم دادند
بر کران پای مسیح از در این کلبه هنوز****ملک صحبت ز کران تا به کرانم دادند
میشوم با همه پس ماندگی آخر حاجی****که به پیش آمدن کعبه نشانم دادند
رنج ویرانه نشینی چو تدارک طلبید****بهر عیش ابدی گنج روانم دادند
تا به یک بار سبک‌بار شود رنج خمار****ساقیان از شفقت رطل گرانم دادند
آن قدر شکر که بد ز اهل عبادت ممکن****بهر این طرفه عیادت به زبانم دادند
محتشم بهر من اندیشه‌ای از مرگ مدار****که به این مژده ازین ورطه امانم دادند
غزل شماره 217: عاشقان نرد محبت چو به دلبر بازند
عاشقان نرد محبت چو به دلبر بازند****شرط عشق است که اول دل و دین دربازند
آن چه جان دو جهان افکند آسان بگرو****نرد شوخی است که خوبان سمنبر بازند
ز دیاری که ز یاد از همه می‌باید باخت****حکم ناز است که طایفه کمتر بازند
بر سر داد محبت که حسابی دگرست****بی‌حسابست که تا سر بود افسر بازند
نرد دعویست که چون عرصه شود تنگ آنجا****سروران افسر و بی‌پا و سران سر بازند
بندی شش جهتم فرد چو آن مهرهٔ نرد****کش جدا در عقب عقده ششدر بازند
هست در عشق قماری که حرج نیست در آن****گرچه بر روی مصلای پیامبر بازند
محتشم نرد ملاقات بتان باعشاق****هست خوش خاصه کز افراط مکرر بازند
غزل شماره 218: حسن روزافزون او ترسم جهان برهم زند
حسن روزافزون او ترسم جهان برهم زند****فتنه‌ای گردد زمین و آسمان برهم زند
هرچه دوران در هم آرد از پی آزار خلق****در زمان آن فتنه آخر زمان برهم زند
فرد چون پیدا شود غارتگر عشقش ز دور****گرد او جمعیت صد کاروان برهم زند
اینک می‌رسد شورافکنی کز گرد راه****قلب دلها بر درد صفهای جان برهم زند
لعبتان صد جا کنند از حسن صد هنگامه گرم****چون رسد آن بت به یک لعبت نهان برهم زند
چون کند نازش کمان دلبری را چاشنی****قلب صد خیل از صدای آن کمان برهم زند
از دو لب خوش آن که من جویم به ایما بوسه‌ای****در قبول آهسته چشم آن دلستان برهم زند
کس چه می‌دانست کز طفلان اندک دان یکی****کشور دانائی صد نکته دان برهم زند
عقل کی می‌گفت کاید مهر پرور کودکی****چون برون از خانه چندین خانمان برهم زند
کی گمان می‌برد می کانشمع فانوس حجاب****چون ز عرفان دم زند صد دودمان برهم زند
صد ره اسباب ملاقات سگش از خون دل****محتشم گر در هم آرد پاسبان برهم زند
غزل شماره 219: گر از جمال جهانتاب او نقاب کشند
گر از جمال جهانتاب او نقاب کشند****جهانیان قلم رد بر آفتاب کشند
برای نیم نگه سرخوشان خواب غرور****هزار منت از آن چشم نیم خواب کشند
اگر شوی نفسی با بهشتیان همدم****دگر ز همدمی حوریان عذاب کشند
برند راه به میزان حسن چون تو سوار****شوی به ناز و بتان حلقهٔ رکاب کشند
ز طبع آب تحیر برون برد حرکت****ز صورت تو مثالی اگر بر آب کشند
غبار راه جنیبت کشان حسن تو را****بود دریغ که در چشم آفتاب کشند
سپار محتشم آخر زمام کشتی تن****به ساقیان که تو را در شط شراب کشند
غزل شماره 220: بلا به من که ندارم غم بقا چکند
بلا به من که ندارم غم بقا چکند****کسی که دم ز فنا زد باو بلا چکند
نشانده بر سر من بهر قتل خلقی را****من ایستاده که آن شوخ بی‌وفا چکند
به قتل ما شده گرم و کشیده تیغ چو آب****میان آتش و آبیم تا خدا چکند
کشی به جورم و گوئی که خونبهای تو چیست****شهید خنجر تو با جان مبتلا چکند
به دست عشق تو دادم دل و نمی‌دانم****که داغ هجر تو با جان مبتلا چکند
چو آشنای تو شد دل ز من برید آری****تو را کسی که به دست آورد مرا چکند
دوای عشق تو صبر است و محتشم را نیست****تو خود بگو که به این درد بی دوا چکند
غزل شماره 221: گر بر من آرمیده سمندش گذر کند
گر بر من آرمیده سمندش گذر کند****او صد هزار تندی ازین رهگذر کند
زان لعل اگر دهد همه دشنام آن نگار****صد بار از مضایقه خونم جگر کند
چشمش چو کار من به نخستین نگاه ساخت****نگذاشت غمزه‌اش که نگاه دگر کند
دی گرمیش به غیر نه از روی قهر بود****افروخت آتشی که مرا گرمتر کند
پیکان او ز سینه من می‌کشد طبیب****کو باده اجل که مرا بی خبر کند
آواره‌ای کجاست که در کوی عاشقی****با خاک ره نشیند و با ما به سر کند
گر جان کشی به کین ز تن محتشم برون****باور مکن که مهر تو از دل به در کند
غزل شماره 222: آه از آن لحظه که مجلس به غضب در شکند
آه از آن لحظه که مجلس به غضب در شکند****دامن افشاند و می ریزد و ساغر شکند
میرود سرخوش و من بر سر آتش که چه وقت****مست باز آید و غوغا کند و درشکند
دست ز احباب ندارد چو کشد خنجز ناز****مگرش دست شود رنجه و خنجر شکند
سگ آن مست غرورم که نگه داند راه****شحنه را بر سر بازار اگر سر شکند
زده‌ام دوش به جرات در قصری کانجا****حاجب از جرم سجودی سر قیصر شکند
مو بر اندام شود راست مه یک شبه را****افتاب من اگر طرف کله برشکند
محتشم باده ده از خون منش کان خونخوار****نیست مستی که خمار از می دیگر شکند
غزل شماره 223: چون باز خواهد کز طلب جوینده را دور افکند
چون باز خواهد کز طلب جوینده را دور افکند****از لن‌ترانی حسن هم آوازه در طور افکند
یارب چه با دلها کند محجوب خورشیدی که او****در پیکر کوه اضطراب از ذره‌ای نور افکند
چون بی خطر باشد کسی از شهسوار عشق وی****کو بر فرس ننهاده زین در عالمی شور افکند
بی شک رساند تیر خود آن گل رخ زرین کمال****گر در شب از یک روزه ره در دیدهٔ مور افکند
خوش بود گر از دل رسد حرف اناالحق بر زبان****غیرت به جرم کشف را ز آتش به منصور افکند
با ساقی ار نبود نهان کیفیت دیگر چه سان****آتش درین افسردگان از آب انگور افکند
بهر چه سر عشق را با بی‌بصر گوید کسی****بیهوده کس دارو چرا در دیده کور افکند
هرسو چراغی محتشم افروزد از رخسارها****یک شمع چون در انجمن پرتو به جمهور افکند
غزل شماره 224: هر کسی چیزی به پای آن پسر می افکند
هر کسی چیزی به پای آن پسر می افکند****شاه ملک افسر گدای ملک سر می‌افکند
آفتاب از پرده پیش از صبح می‌آید برون****چون سحرگه باد از آن رخ پرده بر می‌افکند
سایه می‌افکند مرغی بر سر مجنون و من****وادی دارم که آنجا مرغ پر می‌افکند
چون گریزد از بلا عاشق که آن ابرو کمان****ناوک مژگان به دلها بی‌خبر می‌افکند
سایه از لطف تن پاکش نمی‌افتد به خاک****جامه چون آن نازنین پیکر ز بر می‌افکند
وه که هرچند آن مهم نزدیک می‌خواهد به لطف****بختم از بی‌طالعی ها دورتر می‌افکند
هرگه آن مه بر ذقن می‌افکند چوگان زلف****محتشم در پای او چون گوی سر می‌افکند
غزل شماره 225: خدا اگر چه ز پاکان دعا قبول کند
خدا اگر چه ز پاکان دعا قبول کند****دعا کنم من و گویم خدا قبول کند
فشاند آن که ز ما آستین رد به دو کون****کجا نیاز من بینوا قبول کند
ز روی ساعد سلطان پریده شهبازی****چگونه طعمه ز دست گدا قبول کند
در خز این درد و دوا چه بگشایند****که غیر بی جگر آنجا دوا قبول کند
بلا و عافیت آیند اگر به معرض عرض****حریف عشق بلاشک بلا قبول کند
مکن قبول ز کس دعوی محبت پاک****که درد را بگذارد دوا قبول کند
اگر قبول کند مرد هر کجا دردیست****کسی که درد ندارد کجا قبول کند
فقیه قابل عفو و فقیر نا قابل****ازین میانه کرم تا که را قبول کند
شوم چو محتشم از مقبلان راه خدا****گرم به بندگی آن بی‌وفا قبول کند
غزل شماره 226: چشمت چو شهر غمزه را آرایش مژگان کند
چشمت چو شهر غمزه را آرایش مژگان کند****صد رخنه زین آئین مرا در کشور ایمان کند
از کشتکان شهری پر و خلق از پی قاتل دوان****با نرگس فتان بگو تا غمزه را پنهان کند
اشک من از خواب سکون بیدار و مردم بی خبر****این سیل اگر آید چنین صدخانه را ویران کند
ماهی نهد دل بر خطر مرغ هوا یابد ضرر****آن دم که اشک و اه من در بحر و بر طوفان کند
گر مژدهٔ کشتن دهی زندانیان عشق را****صد یوسف از مصر طرب آهنگ این زندان کند
زین‌سان که من در عاشقی دارم حیات از درد او****میرم اگر عیسی دمی درد مرا درمان کند
گردد کمال حسن و عشق آن دم عیان بر منکران****کورا بهار خطر رسد ما را جنون طغیان کند
ای پرده‌دار از پیش او یک سو نشین بهر خدا****تا عرض حال خود گدا در حضرت سلطان کند
دشتی که سازد محتشم گرم از سموم آه خود****گر باد بر وی بگذرد صد خضر را بی‌جان کند
غزل شماره 227: عاشق از حسرت دیدار تو آهی نکند
عاشق از حسرت دیدار تو آهی نکند****که درو غیر غنیمانه نگاهی نکند
آن چه با خرمن جانم بنگاهی کردی****برق هرچند بکوشد به گیاهی نکند
عشق تاراج گرت یک تنه با هر دو جهان****کرد کاری که به یک کلبه سپاهی نکند
شدم از سنگدلیهای تو خورسند به این****که کسی در دلت از وسوسه راهی نکند
منعم از ناله رسد پند دهی را که شود****هدف تیر نگاه تو و آهی نکند
من گرفتم گه نگه در تو گناهست ای بت****بنده این حوصله دارد که گناهی نکند
دیدم آن زلف و تغافل زدم آهم برخاست****نتوانست که تعظیم سیاهی نکند
آن چه با کوه شکیبم رخ تابان تو کرد****شعلهٔ آتش سوزنده به کاهی نکند
محتشم این همه از گریه نگردد رسوا****که تواند کند گاهی و گاهی نکند
غزل شماره 228: عجب که دولت من بی‌بقائیی نکند
عجب که دولت من بی‌بقائیی نکند****بهانه جوی من از من جداییی نکند
ز دادخواه پرست آن گذر عجب کامروز****برون نیاید و تیغ آزماییی نکند
چه دلخوشی بودم زان مسیح دم که مرا****هلاک بیند و معجز نماییی نکند
برش ادا نکنم مدعای خود هرگز****که مدعی ز حسد بد اداییی نکند
زمان وصل حبیب از پی هلاک رقیب****خوش است عمر اگر بی وفائیی نکند
نشان دهم به سگش غایبانه مردم را****که با رقیب به سهو آشنائیی نکند
چنین که گشته ز می ذوق بخش ساقی دور****عجب که محتشم از وی گداییی نکند
غزل شماره 229: لعل تو رد شکست من زمزمه بس نمی‌کند
لعل تو رد شکست من زمزمه بس نمی‌کند****آن چه تو دوست میکنی دشمن کس نمی‌کند
از سخن حریف سوز آن چه تو آتشین زبان****با من خسته میکنی شعله به خس نمی‌کند
راحله از درت روان کردم و این دل طپان****می‌کند امشب از فغان آن چه جرس نمی‌کند
از خم زلف بعد ازین جا منما به مرغ دل****مرغ قفس شکن دگر میل قفس نمی‌کند
مرغ دلی که می‌جهد خاصه ز دام حیله‌ای****دانه اگر ز در بود باز هوس نمی‌کند
محتشم از کمند شد خسته چنان که چون توئی****میرود از قفا و او روی به پس نمی‌کند
غزل شماره 230: آخر ای پیمان گسل یاران به یاران این کنند
آخر ای پیمان گسل یاران به یاران این کنند****دوستان بی موجبی با دوستداران این کنند
در ره رخشت فتادم خاک من دادی به باد****شهسواران در روش با خاکساران این کنند
مرهم از تیر تو جستم زخم بیدادم زدی****دلنوازان جان من با دل فکاران این کنند
خواستم تسکین سپند آتشت کردی مرا****ای قرار جان و دل با بی قراران این کنند
رو به شهر وصل کردم تا عدم راندی مرا****آخر ایمه با غریبان شهریاران این کنند
من غمت خوردم تو بر رغمم شدی غمخوار غیر****با حریفان غم خود غمگساران این کنند
محتشم در جان سپاری بود و خونش ریختی****ای هزارت جان فدا با جان سپاران این کنند
غزل شماره 231: آسودگان چو نشئه درد آرزو کنند
آسودگان چو نشئه درد آرزو کنند****آیند و خاک کشتهٔ تیغ تو بو کنند
یک دم اگر ستم نکنی میرم از الم****بیچاره آن کسان که به لطف تو خو کنند
ای دل رسی چه بر در بیت‌الحرام وصل****کاری مکن که بر رخ ما در فرو کنند
کو صبر با دو چشم نظر باز خویش را****تگزارم از حسد که نگاهی درو کنند
ساقی مزن به زهد فروشان صلای می****زین قوم بدنماست که کاری نکو کنند
از روی زاهدان نرود گرد تیرگی****صد بار اگر به چشمه کوثر وضو کنند
پویندگان خلد برین را خبر کنید****تا همچو محتشم به خرابات رو کنند
غزل شماره 232: دل وجان و سرو تن گر به فدای تو شوند
دل وجان و سرو تن گر به فدای تو شوند****به که نابود به شمشیر جفای تو شوند
همه جای تو چه رخسار تو واقع شده‌اند****سیر واقع ز تماشای کجای تو شوند
خوش ادا میکنی ای شوخ اداهای مرا****خوش ادایان همه قربان ادای تو شوند
هم بر آن ساده‌دلان خنده سزد هم گریه****که اسیر تو به امید وفای تو شوند
داری آن حوصله کز جان روی گر به نیاز****پادشاهان جهان جمله گدای تو شوند
دیده نمناک نگردانی اگر تشنه لبان****همه در دشت هوش کشته برای تو شوند
محتشم وای بر آن قوم که بر بستر ناز****در دل شب هدف تیر دعای تو شوند
غزل شماره 233: رندان که نقد جان به می ناب می‌دهند
رندان که نقد جان به می ناب می‌دهند****باغ حیات را به قدح آب می‌دهند
عشق تو بسته خوابم و چشمانت از فریب****دل را نوید وصل تو در خواب می‌دهند
بازی دهندگان وصال محال تو****ما را نشان به گوهر نایاب می‌دهند
فیضی که آتشین دم عیسی به مرده داد****در دیر ساقیان به می ناب می‌دهند
داری دوزخ که روز و شب از حسن بی‌زوال****پرتو به مهر و نور به مهتاب می‌دهند
من دل ز تودهٔ ته گلخن نمی‌کنم****جایم اگر به بستر سنجاب می‌دهند
مهر آزماست زهر وفا محتشم از آن****شیرین لبان مدام با حباب می‌دهند
غزل شماره 234: ملامت گو که گاهی همچو ماه از روزنت بیند
ملامت گو که گاهی همچو ماه از روزنت بیند****بیاید کاشکی در روزن چشم منت بیند
سمن را رعشه درتابد که از باد سحرگاهی****براندام چو گل لرزیدن پیراهنت بیند
در آغوش خیالت جذبه‌ای می‌خواهد این مخمور****که چون آید به خود دست خود اندر گردنت بیند
به میزان نظر سنجد گرانیهای حسنت را****کسی کاندر خرام آرام چابک توسنت بیند
شناسای عیار قلب شاهی ای شهنشه کو****که توسن راندن و شاهانه ترکش بستنت بیند
تو آن شمعی که در هر محفلی کافروزدت دوران****ز آه حاضران صد شعله در پیرامنت بیند
رود بر باد گر کشت حیات محتشم زان مه****که گرد خوشه چینت را به گرد خرمنت بیند
غزل شماره 235: دیشب که بر لبت لب جام شراب بود
دیشب که بر لبت لب جام شراب بود****بر آتش حسد دل عاشق کباب بود
در انتظار این که تو ساقی شوی مگر****جان قدح طپان و دل شیشه آب بود
من مضطرب بر آتش غیرت که دم به دم****می پرده سوز خلوتیان حجاب بود
بیدار بود دیدهٔ کید رقیب لیک****از عصمت تو چشم حوادث به خواب بود
پاست فرشته داشت که در مجلسی چنان****بودی تو مست و عاشق مسکین خراب بود
میسوختی چو ز آتش می پرده‌های شرم****آن کایستاده به رویت نقاب بود
ننهاد کس پیاله ز کف غیر محتشم****کز مشرب تو در قدحش خون ناب بود
غزل شماره 236: امشب که چشم مست تو در مهد خواب بود
امشب که چشم مست تو در مهد خواب بود****مهد زمین ز گریهٔ من غرق آب بود
دیوانه‌ای که غاشیه داری به کس نداد****تا پای شهسوار بلا در رکاب بود
دی کامد آفتاب و خریدار شد تو را****با مشتری مقابلهٔ آفتاب بود
در نامهٔ عمل ملک از آدمی کشان****گر می‌نوشت جرم تو را بی حساب بود
از جنبش نسیم زد آتش به خرمنم****آن روی آتشین که به زیر نقاب بود
تنها گذشت و یکقدم از پی نرفتمش****پایم ز بس که در وحل اضطراب بود
بر خاک محتشم به تواضع گذر که او****روزی بر آستان تو عالیجناب بود
غزل شماره 237: دی صبح دم که عارض او بی‌نقاب بود
دی صبح دم که عارض او بی‌نقاب بود****چیزی که در حساب نبود آفتاب بود
صد عشوه کرد لیک مرا زان میانه کشت****نازی که در میانهٔ لطف و عتاب بود
از دام غیر جسته ز پر کارئی که داشت****می‌آمد آرمیده و در اضطراب بود
در انتظار دردم بسمل شدم هلاک****با آن که در هلاک من او را شتاب بود
تا در اسیر خانه آن زلف بود غیر****من در شکنجه بودم و او در عذاب بود
در صد کتاب یک سخن از سر عشق نیست****گفتیم یک سخن که در آن صد کتاب بود
امشب کسی نماند که لطفی ندید ازو****جز محتشم که دیدهٔ بختش به خواب بود
غزل شماره 238: همنشین امشب اگر آن بت چنین خواهد بود
همنشین امشب اگر آن بت چنین خواهد بود****کنج ویرانهٔ ما شاه نشین خواهد بود
زهره در مجلس ما سجده ز مه خواهد خواست****میر مجلس اگر آن زهره جبین خواهد بود
آتش از غیرت این خانه به خود خواهد زد****هر پری خانه که در روی زمین خواهد بود
ای که آگه نه‌ای از آمدن آن بت مست****ساعتی باش که صحبت به ازین خواهد بود
پیش آن بت که سراپردهٔ جان منزل اوست****کمترین پیشکش ما دل و دین خواهد بود
از بهشتی صفتی غمکدهٔ ما امشب****با سراپردهٔ فردوس قرین خواهد بود
محتشم محفل ما امشب از آن غیرت حور****من برآنم که به از خلد برین خواهد بود
غزل شماره 239: دوش چشمم هم به خواب از فکر و هم بیدار بود
دوش چشمم هم به خواب از فکر و هم بیدار بود****در میان خواب و بیداری دلم با یار بود
گرچه بود از هر دو جانب بر دهن مهر سکوت****ناز او را با نیاز من سخن بسیار بود
کار من دامن گرفتن کار او دامن کشی****آن چه بر من می‌نمود آسان باو دشوار بود
هرچه در دل داشتم او را به خاطر می‌گذشت****بی‌نیاز از گفتن و مستغنی از اظهار بود
گرچه بود آن شمع شب تا روز در فانوس چشم****پردهٔ شرم از دو جانب مانع دیدار بود
آن چه آمد بر زبان با آن که حرفی بود و بس****معنی یک دفتر و مضمون صد طومار بود
من به میل خاطر خود محتشم تا روز حشر****ترک آن صحبت نمی‌کردم ولی ناچار بود
غزل شماره 240: گنج وصل او به چون من بیوفائی حیف بود
گنج وصل او به چون من بیوفائی حیف بود****همچو او شاهی به همچون من گدائی حیف بود
یاری آن نازنین کش بت پرستیدن سزاست****با چو من ناکس پرستی ناسزائی حیف بود
آشنائی‌های او کز الفت جان خوشتر است****با چو من بد الفتی نا آشنائی حیف بود
عهد مهر و شرط یاری کز وفا کرد آن نگار****با چو من بدعهد شرط و بیوفائی حیف بود
راست قولیهای او در ماجراهای نهان****با چو من کج بحث و کافر ماجرائی حیف بود
چون ز من جز بیوفائی سر نزد نسبت باو****بر سرم میزد اگر سنگ جفائی حیف بود
قصه کوته محتشم با چون تو کج خلق آدمی****آن چنان طوبی قدی حورا لقائی حیف بود
غزل شماره 241: مهی که شمع رخش نور دیدهٔ من بود
مهی که شمع رخش نور دیدهٔ من بود****ز دیده رفت و مرا سوخت این چه رفتن بود
مرا کشنده‌ترین ورطهٔ محل وداع****سرشگ رانی آن سر پاکدامن بود
فکند چشم حسودم جدا ز دوست چه دوست****یکی که مایهٔ رشگ هزار دشمن بود
کشید روز به شامم چه شام آن که درو****ستارهٔ سحر روز مرگ روشن بود
وزید باد فراقی چه باد آنکه ز دهر****برندهٔ من بر باد رفته خرمن بود
رسید سیل فنائی چه سیل آن که رهش****به مامن من مجنون دشت مسکن بود
برآمد ابر بلائی چه ابر آن که نخست****ترشحش ز برای خرابی من بود
چو یار گرم سفر شد اگرچه شمع صفت****به باد میشد ازو هر سری که بر تن بود
بسوخت محتشم اول که از سپاه فراق****ستیزه یزک اندروی آتش افکن بود
غزل شماره 242: دردا که وصل یار به جز یک نفس نبود
دردا که وصل یار به جز یک نفس نبود****یک جرعه از وصال چشیدیم و بس نبود
شد درد دل فزون که به عیسی دمی چنان****دل خسته‌ای چنین دو نفس هم نفس نبود
بختم ز وصل یک دمه آن مرهمی که ساخت****تسکین ده جراحت چندین هوس نبود
ظل همای وصل که گسترده شد مرا****بر سر به قدر سایهٔ بال مگس نبود
بردی مرا به نقش وفا نقد جان ز دست****این دستبرد جان کسی حد کس نبود
در گرمی وصال تمامم بسوختی****این نیم لطف از تو مرا ملتمس نبود
گر پشت دست خویش گزد محتشم سزد****جز یک دمش به وصل تو چون دسترس نبود
غزل شماره 243: گر شود پامال هجر این تن همان گیرم نبود
گر شود پامال هجر این تن همان گیرم نبود****ور رود دل نیز یک دشمن همان گیرم نبود
گر دلم در سینه سوزان نباشد گو مباش****اخگری در گوشهٔ گلخن همان گیرم نبود
ز آفتاب هجر مغز استخوانم گو بریز****در چراغ مرده این روغن همان نگیرم نبود
ملک جانی کز خرابیها نمی‌ارزد به هیچ****گر فراق از من بگیرد من همان گیرم نبود
دیده گر خواهد شدن از گریه ویران کو بشو****در دل تاریک این روزن همان گیرم نبود
ناله از ضعف تنم گر برنیاید گو میا****در سرای سینه این شیون همان گیرم نبود
چون به تحریک تو می‌رانند ازین گلشن مرا****جا کنم در گلخن این گلشن هما نگیرم نبود
بود نافرمان دلی با من همان گیرم نزیست****بود بی سامان سری بر تن همان گیرم نبود
گفتم از عشقت به زاری محتشم دامن کیشد****گفت یک رسوای تر دامن همان گیرم نبود
غزل شماره 244: دی به شیرین عشوه هر دم سوی من دیدن چه بود
دی به شیرین عشوه هر دم سوی من دیدن چه بود****وز پی آن زهر از ابرو چکانیدن چه بود
گر نبودی بر سر آتش ز اعراض نهان****همچو موی خویشتن بر خویش پیچیدن چه بود
گربدی از من نمی‌گفتند خاصان پیش تو****تیر تیز اندر حکایت سوی چه بود
ور نبودی بر سر آزار من در انجمن****حرف جرمم یک سر از بدخواه پرسیدن چه بود
گر به دل با من نبودی بذر طعنم غیر را****منع کردن وز قفا چشمک رسانیدن چه بود
بزم خاصی گر نهان از من نمی‌آراستی****بی محل اسباب عیش از بزم برچیدن چه بود
گر نبودت در کمان تیر غضب مخصوص من****چین برد ابرو در رخ اغیار خندیدن چه بود
دی به بزم از غیر آن احوال پرسیدن نداشت****من چو واقف گشتم آن خاموش گردیدن چه بود
محتشم را گر نمی‌دانستی از نامحرمان****پش غیر از وی جمال راز پوشیدن چه بود
غزل شماره 245: دی ز شوخی بر من آن توسن دوانیدن چه بود
دی ز شوخی بر من آن توسن دوانیدن چه بود****نارسیده بر سر من باز گردیدن چه بود
تشنه‌ای را کز تمنا عاقبت میسوختی****آب از بازیچه‌اش بر لب رسانیدن چه بود
خسته‌ای را کز جفا می‌کردی آخر قصد جان****در علاجش اول آن مقدار کوشیدن چه بود
گر دلت نشکفته بود از گریهٔ پردرد من****سر فرو بردن چو گل در جیب و خندیدن چه بود
گرنه مرگ من به کام دشمنان می‌خواستی****بهر قتلم با رقیب آن مصلحت دیدن چه بود
ور نبودت ننگ و عار از کشتن من بعد قتل****آن تاسف خوردن و انگشت خائیدن چه بود
محتشم ای گشته در عالم بدین داری علم****بعد چندین ساله زهد این بت پرستیدن چه بود
غزل شماره 246: یک دم ای سرو ز غمهای تو آزاد که بود
یک دم ای سرو ز غمهای تو آزاد که بود****یک شب ای ماه ز بیداد تو بیداد که بود
مردم از ذوق چودی تیغ کشیدی بر من****کامشب از درد درین کوی به فریاد که بود
دور از بزم تو ماندم که ز می‌شستم دست****ورنه آن کس که مرا توبه ز می داد که بود
تا به خاک رهم از کینه برابر کردی****آن که پا بر سرم از دست تو ننهاد که بود
بخت دور از تو چه می‌کرد به خواب اجلم****آن که ننمود درین واقعه ارشاد که بود
چون به ناشادی مردم ز تو شادان بودم****آن که ناشادی من دید و نشد شاد که بود
چون تو ماهی که نترسید ز آه من و داد****خرمن محتشم دلشده برباد که بود
غزل شماره 247: جز من آن کس که به وصل تو نشد شاد که بود
جز من آن کس که به وصل تو نشد شاد که بود****آن که صد مشکلش از زلف تو نگشاد که بود
غیر من کز تو به پابوس سگان خورسندم****آن که روئی به کف پای تو ننهاد که بود
جز دل من که فلک بسته به رو راه نشاط****آن که بر وی دری از وصل تو نگشاد که بود
بعد حرمان من نامهٔ سیاه آن که به تو****برگ سبزی و پیامی نفرستاد که بود
تا بریدی ز من ای گنج مراد آنکه نساخت****دل ویران به ملاقات تو آباد که بود
جز من تنگ دل ای خسرو شیرین دهنان****عمرها از تو به جان کندن فرهاد که بود
جز تو در ملک دل محتشم ای شوخ بلا****آن که داد ستم و جور و جفا داد که بود
غزل شماره 248: در شکار امروز صید آهوان او که بود
در شکار امروز صید آهوان او که بود****وانکه تیر غمزه می‌خورد از کمان او که بود
مردمی با مردم آهو شکار او که کرد****جان فشان پیش خدنگ جانستان او که بود
از هواداران نگهبان سپاه او که گشت****وز وفاداران نگهدار سگان او که بود
تیر مژگان در کمان ابروان چون می‌نهاد****در میان جان هدف ساز نشان او که بود
کشتکان چو بستهٔ فتراک خوبان می‌شدند****زان میان دلبسته موی میان او که بود
شب که از جولان عنان برتافت همچون آفتاب****در رکاب او که رفت و همعنان او که بود
محتشم چون از سگان افتاد امشب جدا****آن که در افغان نیامد از فغان او که بود
غزل شماره 249: بر هر دلی که بند نهاد از نگاه خود
بر هر دلی که بند نهاد از نگاه خود****بردش به بند خانهٔ زلف سیاه خود
از راه نارسیده شهنشاه عشق او****عالم به باد داده ز گرد سپاه خود
گردید عام نشاء عشق آن چنانکه یافت****آثار آن چرنده در آب و گیاه خود
زان همنشین ستاره که می‌تابد از زمین****شرمنده است چرخ ز خورشید و ماه خود
زان شد بلند آتش رسوائیم که دوش****نوعی ندیدمش که کنم ضبط آه خود
یک شهر شد به باد دو روزی خدای را****خالی کن از نظار گیان جلوه‌گاه خود
خوش آن که خود بکشتم آئینی و بعد قتل****نسبت کنی به مدعی من گناه خود
ذوق مرا پیاپی اگر از جفای خویش****هم خود شوی ز جانب من عذرخواه خود
خواهی که دامنت رهد از چنگ محتشم****بردار زود خار وجودش ز راه خود
غزل شماره 250: سیه چشمی که شادم داشت گاهی از نگاه خود
سیه چشمی که شادم داشت گاهی از نگاه خود****فغان کز چشم او آخر فتادم از گناه خود
نمی‌دانم چرا برداشت از من سایهٔ رحمت****سهی سروی که دارد عالمی را رد پناه خود
کشد شمشیر و گوید سر مکش از من معاذالله****گدائی را چه حد سرکشی با پادشاه خود
میندیش از جزا هرچند فاشم کشته‌ای ای مه****که من خود هم اگر باشم نخواهم شد گواه خود
شب عید است و مه در ابر و مه جویندگان در غم****تو خود بر طرف با می برشکن طرف کلاه خود
به جرمی کاش پیشش متهم گردم که هر ساعت****به دست و پایش افتم معذرت خواه از گناه خود
چو من از دولت قرب ارچه دوری محتشم میرو****به این امید گاهی بر در امید گاه خود
غزل شماره 251: ز بس که نور ز حسن تو در جهان بدود
ز بس که نور ز حسن تو در جهان بدود****هزار پیک نظر در قفای آن بدود
به غیرتم ز نگاه کشیدهٔ تو که دید****خدنگ نیمکشی کاندر استخوان بدود
خدنگ ناز تو تیریست کز کمان غرور****نجسته تا پروسوفار در نشان بدود
من و تغافل چشمی که سردهد چو نگاه****ز تیزی مژه در ریشه‌های جان بدود
ز تاب رفتن محمل مقیم هامون را****نه پای آن که ز دنبال کاروان بدود
فتاده نقد دلی در میان صد دل بر****به عشوه گوی که بردارد از میان بدود
ز بیم خشگ بماند اگر دود صد بار****شکایت از ته دل تا سر زبان بدود
ز برق آه من امشب ستاره نزدیکست****که آب گردد و بر روی آسمان بدود
دعای دیر اثر پیک آه می‌طلبد****که در رکاب سرشگ سبک عنان بدود
سمند ناز چو رانی گذر به محتشم آر****که در رکاب به این پای ناروان بدود
غزل شماره 252: اول منزل عشقست بیابان فنا
اول منزل عشقست بیابان فنا****عاشقی کو که درین ره دو سه منزل برود
رفتن ناقه گهی جانب مجنون نیکوست****که به تحریک نشینندهٔ محمل برود
عقل را بر لب آن چاه ذقن پا لغزد****دل به آن ناحیه جهلست که عاقل برود
دارد آن غمزه کمانی که به چشم نگران****ناوکی سردهد آهسته که تا دل برود
دارم از خوف و رجا کشتی سر گردانی****که نه در ورطه بماند نه به ساحل برود
عشق چون کهنه شود محو نگردد به فراق****نخل از جا نرود ریشه چو در گل برود
ابر رحمت چو ترشح کند امید کزان****رقم قتل من از نامهٔ قاتل برود
دیر پروای کسی بشنو و تاخیر مکن****تا به آن مرتبه تاخیر به ساحل برود
گر کنی قصد قتالی و نیالائی تیغ****خون ز بسمل گه صد ناشده بسمل برود
محتشم لال شود طوطی طبعم می‌گفت****اگر آن آینه رویم ز مقابل برود
غزل شماره 253: دست به دست همچو گل آن بت مست میرود
دست به دست همچو گل آن بت مست میرود****گر ز پیش نمی‌روم کار ز دست میرود
من به رهش چو بی‌دلان رفته ز دست و آن پری****دست به دوش دیگران سر خوش و مست میرود
دل به اراده می‌دهد جان به کمند زلف او****ماهی خون گرفته خود جانب شست میرود
من به خیال قامتت میروم از جهان برون****شیخ به فکر طوبی از همت پست میرود
بار چو بستم از درت مانع رفتنم مشو****زان که مسافر از وطن بار چو بست میرود
خانه‌پرست از ریا رفت و به کعبه کرد جا****کعبهٔ ماست هر کجا باده‌پرست میرود
گیسوی حور اگر بود دام فسون ز قید آن****مرغ که جست می‌پرد صید که رست میرود
کلک زبان محتشم در صفت تو ای صنم****هر سخنی که زد رقم دست به دست میرود
غزل شماره 254: آن که اشگم از پیش منزل به منزل میرود
آن که اشگم از پیش منزل به منزل میرود****وه که با من وعده می‌فرمود و با دل میرود
اشگم از بی دست و پائی در پی این دل شکار****بر زمین غلطان چو مرغ نیم به سمل میرود
حال مستعجل وصالی چون بود کاندر وداع****تا گشاید چشم تر بیند که محمل میرود
با وجود آن که ضبط گریه خود می‌کنم****ناقه‌اش از اشک من تا سینه در گل میرود
نوگلی کازارش از جنبیدن باد صباست****آه کز آه من آزرده غافل میرود
محتشم بهر نگاه آخرین در زیر تیغ****می‌کند عجزی که خون از چشم قاتل میرود
غزل شماره 255: باز ما را جان به استقبال جانان میرود
باز ما را جان به استقبال جانان میرود****تن به جا می‌ماند و دل همره جان میرود
باز جیبی چاک خواهم زد که دستم هر زمان****بیخود از وسواس دل سوی گریبان میرود
باز خواهم در خروش آمد که وقت حرف صوت****بر زبان نطقم اول آه و افغان میرود
باز خواهم غوطه زد در خون که از بحر درون****سوی چشمم ابر خون باری شتابان میرود
باز دست از دیده خواهم شست گز عیب کسان****می‌کند ایما که آن یوسف ز کنعان میرود
باز محکم میشود با درد پیمان دلم****کاینچنین بردم گمان کان سست پیمان میرود
باز لازم شد وداع جان که هردم هاتقی****با دلم آهسته می‌گوید که جانان میرود
باز درخواب پریشان دیدنم شب تا به روز****چون نباشم کز کف آن زلف پریشان میرود
محتشم در عشق رفت آن صبر و سامانی که بود****بخت اکنون از من بی‌صبر و سامان میرود
غزل شماره 256: آن مه که صورتش ز مقابل نمی‌رود
آن مه که صورتش ز مقابل نمی‌رود****از دیده گرچه میرود از دل نمی‌رود
زور کمند جذبه من بین که ناقه‌اش****بسیار دست و پا زد و محمل نمی‌رود
حاضر کنید توسن او کز سرشک من****ره پر گلست و ناقه درین گل نمی‌رود
طور من آن یگانه نمی‌آورد به یاد****تا با رفیق تو دو سه منزل نمی‌رود
مجنون صفت رمیده ز شهرم دل آنچنان****کش می‌کشند اگر به سلاسل نمی‌رود
تیغ اجل سزاست تن کاهل مرا****کاندر قفای آن بت قاتل نمی‌رود
در بحر عشق محتشم از جان طمع ببر****کاین زورق شکسته به ساحل نمی‌رود
غزل شماره 257: از بادهٔ لاله تو چو در ژاله میرود
از بادهٔ لاله تو چو در ژاله میرود****خون قطره قطره در جگر لاله میرود
چشم تو هندوئیست که پنداری از خطا****صد ترک تند خوش به دنباله میرود
از خشگ سال ناز جهان میشود خلاص****سال دگر که ماه تو در هاله میرود
زین بادهٔ دو ساله که می‌آورند باز****ناموس زهد زاهد صد ساله میرود
از شکر نی قلمم هردم از عراق****صد کاروان قند به بنگاله میرود
زیبا عروس جمله اندیشه‌ام به کار****بی‌مشتری فریبی دلاله میرود
شب محتشم چو می‌کند آهنگ نوحه ساز****تا روز از زمین به فلک ناله میرود
غزل شماره 258: اگر شراب خوری صد جگر کباب شود
اگر شراب خوری صد جگر کباب شود****وگر تو مست شوی عالمی خراب شود
ز دیده گر ننهد سر به جیب سیل سرشگ****ز سوز آتش دل سینه‌ام کباب شود
ز جیب پیرهنت هر صباح خیزد نور****چنان که دست و گریبان بفتاب شود
نکوست رشتهٔ زرین مهر و هالهٔ ماه****که این سگان تو را طوق و آن طناب شود
اگر به عارض خوی کرده از چمن گذری****سمن ز شرم عرق ریزد و گل آب شود
ز روی تست فروغ جهان مباد آن روز****که افتاب جمال تو در نقاب شود
غزل شماره 259: پیش او نیک و بد عاشق اگر ظاهر شود
پیش او نیک و بد عاشق اگر ظاهر شود****مدت هجر من و وصل رقیب آخر شود
بوده ذاتی هم که چون یابد مجال گفتگوی****یک حدیثی موجب آزار صد خاطر شود
ذره‌ای قدرت ندارد خصم و می آزاردم****وای گر مثل تو برآزار من قادر شود
هرچه از ما گفت در غیبت رقیب روسیه****خود بر او خواهد شدن اکنون اگر حاضر شود
نی حدیثی میکنی باور نه سوگندی قبول****جای آن دارد که از دستت کسی کافر شود
صد زبان گر با شدم چون بید گویم شکر تو****بند بندم کن خلاف آن اگر ظاهر شود
محتشم پیشش بافسون غیر جای خود گرفت****لیک کار من نخواهد کرد اگر ساحر شود
غزل شماره 260: چو کار به رغم از امید وصل تنگ شود
چو کار به رغم از امید وصل تنگ شود****سرور در دل عاشق گران درنگ شود
چو سنگ تفرقه بخت افکند به راه وصال****سمند سعی در آن سنگلاخ لنگ شود
خوش آن که بر سر صیدی ز پیش دستیها****میان غمزه و ناز تو طرح جنگ شود
هزار خانه توان در ره فراغت ساخت****چو عشق خانه برانداز نام و ننگ شود
رقیب ازو طلبد کام و من به این سرگرم****که دانم از دم افسرده موم سنگ شود
هوای غیر تصرف کند چو در معشوق****عذار شاهد عصمت شکسته رنگ شود
ز اشگ محتشم آن دوست در خطر که مدام****زنم بر آینه جوهر به دل به زنگ شود
غزل شماره 261: چشمم چو روز واقعه در خواب میشود
چشمم چو روز واقعه در خواب میشود****کین من از دل تو عنان تاب میشود
گفتی که آتشت بنشانم به آب تیغ****تا تیغ میکشی دل من آب میشود
در مجلسی که باده باغیار می‌دهی****خون جگر حوالهٔ احباب میشود
از روی سیمگون چو سحر پرده میکشی****مه بر فلک ز شرم تو سیماب میشود
در طاعت از تواضعت اندیشهٔ جواب****جنبش فکن در ابروی محراب میشود
آن وعدهٔ دروغ تو هم گه گهی نکوست****کارام بخش عاشق بی‌تاب میشود
از بخت تیره هرچه طلب کرد محتشم****چون کیمیای وصل تو نایاب میشود
غزل شماره 262: حسن را گر ناز او کالای دکان میشود
حسن را گر ناز او کالای دکان میشود****زود نرخ جان درین بازار ارزان میشود
طبع آلایش گزینی کادم بیچاره داشت****جبرئیل از پرتوش آلوده دامان میشود
صبر بی‌حاصل که جز عشق و مشقت هیچ نیست****یک هنر دارد کزو جان دادن آسان میشود
شد سرای دل خراب و یافت قصر جان شکست****این زمان خود رخنه در بنیاد ایمان میشود
سینه چاکانرا چه نسبت با کسی کز نازکی****نیم چاکی گاه گاهش در گریبان میشود
میشود صیاد پنهان می‌کند آن گاه صید****می‌کند آن ماه صید آن گاه پنهان میشود
ور خورد در ظلمت از دست کسی آب حیات****پس بداند کان منم بی شک پشیمان میشود
گفتمش بر قتل فرمان کن از دردم به جان****خنده زد کاین خود نخواهد شد ولی آن میشود
محتشم یا گریه را رخصت مده یا صبر کن****تا منادی در دهم کامروز طوفان میشود
غزل شماره 263: رهی دارم که از دوری به پایان دیر می‌آید
رهی دارم که از دوری به پایان دیر می‌آید****سری کز بی سرانجامی به سامان دیر می‌آید
به پیراهن دریدن تا به دامان میرود دستم****ز ضعفم چاک پیراهن به دامان دیر می‌آید
صبا جنبید و میدان رفته شد یارب چرا این سان****به جولان آن سوار گرم جولان دیر می‌آید
دل و جان از حسد در آتش انداز انتظار او****سپه جمعست میدان گرم و سلطان دیر می‌آید
از آن سو صد بشارتها فغان دادند زین جانب****به استقبال جانهم رفت و جانان دیر می‌آید
دلم بهر نگاه آخرین هم میتپد آخر****که شد پیمانه پر آن سست پیمان دیر می‌آید
طبیب محتشم را نیست در عالم جز این عیبی****که بر بالین بیماران هجران دیر می‌آید
غزل شماره 264: صبا از کشور آن پاکدامان دیر می‌آید
صبا از کشور آن پاکدامان دیر می‌آید****ز یوسف بوی پیراهن به کنعان دیر می‌آید
سواری تند در جولان و شوری نیست در میدان****چرا آن شهسوار افکن به میدان دیر می‌آید
مگر از سیل اشگم پای قاصد در گلست آنجا****که سخت این بار از آن راه بیابان دیر می‌آید
همانا باد هم خوش کرده منزلگاه جانان را****که بر بالین این بیمار گریان دیر می‌آید
تو را انگشت همدم کافت جان تو زود آمد****مرا این می‌کشد کان آفت جان دیر می‌آید
برای میهمانی می‌کنم دل را کباب اما****دلم بسیار می‌سوزد که مهمان دیر می‌آید
تو داری محتشم ز آشوب دوران کلفتی منهم****دلی پر غصه کان آشوب دوران دیر می‌آید
غزل شماره 265: به گوشم مژدهٔ وصل از در و دیوار می‌آید
به گوشم مژدهٔ وصل از در و دیوار می‌آید****دلم هم میتپد الله امشب یار می‌آید
سپند آتش شوقم که هردم هاتفی دیگر****بگوشم می‌زند کان آتشین رخسار می‌آید
بسوی در ز شوق افتان و خیزان میروم هر دم****تصور می‌کنم کان سرو خوش رفتار می‌آید
عبیر افشان نسیمی کاینچنین مدهوشم از بویش****ز عطرستان آن گیسوی عنبریار می‌آید
چو دایم از دو جانب می‌کند تیز آتش غیرت****اگر می‌آید امشب جزم با اغیار می‌آید
مدام از انتظار وعدهٔ او مضطرب بودم****ولی هرگز نبود این اضطراب این بار می‌آید
بفهمانم به دشمن چون ببرم پایش از بزمت****که از بی‌دست و پائی این قدرها کار می‌آید
چو نبود عشق عاشق سرسر هر چند لیلی را****سر مجنون نباشد بر سرش ناچار می‌آید
چه نقصان محتشم گر دل رود بر باد ازین شادی****به حمدالله که گر دل میرود دلدار می‌آید
غزل شماره 266: سخن کز حال خود گویم ز حرفم بوی درد آید
سخن کز حال خود گویم ز حرفم بوی درد آید****بلی حال دگر دارد سخن کز روی درد آید
چنان خو کرده با دردش دل اندوهگین من****که روزی صد ره از راحت گریزد سوی درد آید
نجات از درد جستن عین بی دردیست می‌دانم****کزو هر ساعتی درد دگر بر روی درد آید
ره غمخانهٔ من پرسد از اهل نیاز اول****ز ملک عافیت هرکس به جستجوی درد آید
مبادا غیر زانوی وصالش عاقبت بالین****سری کز هجر یاری بر سرزانوی درد آید
به قدر سوز بخشد سوز بی دردان دوران را****به دل هر ناوکی کز قوت بازوی درد آید
چنان افسرده است ای دل ملال آباد بی دردی****که روزی محتشم صدره بسیر کوی درد آید
غزل شماره 267: به خاکم آن بت اگر با رقیب درگذر آید
به خاکم آن بت اگر با رقیب درگذر آید****ز مضطرب شدن من زمین به لرزه درآید
به دشت و کوه چو از داغ عشق گریم و نالم****ز خاک لاله بروید ز سنگ ناله برآید
ز غمزهٔ تیز نگه دیر در کمان نهد آن مه****ولی هنوز بود در کمان که بر جگر آید
نشانه گم شود از غایت هجوم نظرها****چو تیر غمزه آن شوخ از کمان بدر آید
کمان می کشیش آتشم به خرمن جان زد****نعوذبالله از آن دم که مست در نظر آید
تو را ببر من کوتاه دست چون کشم آسان****که با خیال تو دستم به زور در کمر آید
زمانه خوی تو دارد که تیزتر کند از کین****به جان محتشم آن نیشتر که پیشتر آید
غزل شماره 268: ز خانه ماه به ماه آفتاب من بدر آید
ز خانه ماه به ماه آفتاب من بدر آید****من آفتاب ندیدم که ماه ماه برآید
قدم کند از بیم پاس غیر توقف****به من گهی که ازان غمزه قاصد نظر آید
ز ناز داده کمانی به دست غمزه که از وی****گزنده‌تر بود آن تیر که آرمیده‌تر آید
قلم چو تیر کند در پیام شخص اشارت****به جنبش مژه از دود دل به هم خبر آید
رسید و در من بی دست و پا فکند تزلزل****چو صید بسته که صیاد غافلش به سر آید
هزار حرف که از من کند سئوال چه حاصل****که من ز نطق برآیم چو او به حرف درآید
به اینطرف نگه تیز چند صید نزاری****به ناوکی جهد از جا که بر یکی دگر آید
دو چشم جادویت آهسته از کمان اشارت****زنند تیر که در سنگ خاره کارگر آید
فضای دیده پرخون محتشم ز خیالت****حدیقه‌ایست که آبش ز چشمه جگر آید
غزل شماره 269: قضا از آسمان هرگه در بیداد بگشاید
قضا از آسمان هرگه در بیداد بگشاید****زمین بر من زبان بهر مبارک باد بگشاید
به خاک از رشحهٔ خون نقش شیرین آید ولیلی****رگ فرهاد و مجنون را اگر فصاد بگشاید
خط پرویز را از عشق خود در وادی شیرین****که هر جا مشکلی در ره بود فرهاد بگشاید
زبان عجز بگشاید که ای شاه جفا پیشه****کز استیلا کمین بر صید و خود صیاد بگشاید
قضا پیش از محل تیر بلائی گر کند پرکش****نگهدارد که روزی بر من ناشاد بگشاید
در حرمان که دارد صبر دخلی در گشاد آن****کلیدش هست چون بر گشته بیداد بگشاید
گره از تار زلفش محتشم نتوان گشود اما****اگر توفیق باشد کور مادرزاد بگشاید
غزل شماره 270: غمزه‌اش دست چو بر غارت جان بگشاید
غمزه‌اش دست چو بر غارت جان بگشاید****فتنهٔ صد ناوک پر کش ز کمان بگشاید
گر اشارت کند آن غمزه به فصاد نظر****در شب تار به مژگان رگ جان بگشاید
زان اشارت به عبارت چه رسد نوبت حرف****سحر بندد لب و اعجاز زبان بگشاید
با ته پیرهنش چون ببر آرم که فتد****رعشه بر دست تصرف چو میان بگشاید
سازدم چون تف صحرای جنون سایه طلب****مرغ غم بال کران تا به کران بگشاید
بهر خاشاک دل ما شده گرداب بلا****اژدهائی که پی طعمه دهان بگشاید
صبح محشر نفس صور چو افتد به شمار****دادخواهان تو را راه فغان بگشاید
تا شه وصل به دولت نزند تخت دوام****کی در مملکت امن و امان بگشاید
باد سرگشته به راه غمت آن سست قدم****که چو پر کار بهم کام گران بگشاید
مدعی را ببر آن گونه به گردون که دلم****رشته از بال و پر مرغ کمان بگشاید
می بکش با کس و مگذار که آه من زار****پرده از چهرهٔ صد راز نهان بگشاید
کاه دیوار شدن محتشم اولیست که عشق****کوچه‌ای هست که راه تو از آن بگشاید
غزل شماره 271: ازین لیلی و شانم خاطر ناشاد نگشاید
ازین لیلی و شانم خاطر ناشاد نگشاید****به جز شیرین کسی بند از دل فرهاد نگشاید
چمن از دل گشایانست اما بر دل بلبل****که دارد قید گل از سنبل و شمشاد نگشاید
رگ باریک جانم خود به مژگان سیه بگشا****که بیمار تو را این مشکل از فصاد نگشاید
نخواهی داد اگر داد کسی رخ بر کسی منما****که دیگر دادخواهان را رگ فریاد نگشاید
تو ای دل چون به بسمل لایقی بگذر ز آزادی****که بنداز گردن صیدی چنین صیاد نگشاید
بزور دست و پائی بندهٔ خود را دگر بگشا****که روزی راه طعن بندهٔ آزاد نگشاید
ز آه من گشادی بر در آن دل نشد پیدا****دلی کز سنگ بادش لاجرم از باد نگشاید
گشاد درد زین کاخ از درون جستم ندا آمد****که از بیرون در این خانه گر بگشاد نگشاید
بگو ای محتشم با ناصح خود بین که بی حاصل****زبان طعنه برمجنون ما در زاد نگشاید
غزل شماره 272: گر از درج دهانش دم زنم از من به تنگ آید
گر از درج دهانش دم زنم از من به تنگ آید****ور از خوی بدش گویم سخن به جنگ آید
به پردازم به تیر از دل کشیدن کو برآرد پر****ز بس کز شست او بر دل خدنگ بی‌درنگ آید
رخ از می ارغوانی کرد و بیرون رفت از مجلس****به این رنگ از بر ما رفت تا دیگر چه رنگ آید
ز آه گریه آلودم خط ز نگاریش سر زد****چو نم گیرد هوا ناچار بر آئینهٔ زنگ آید
چنان بدنام عالم گشتم از عشق نکونامی****که اهل عشق را ننگ از من بی‌نام و ننگ آید
حذر کن گزندم زین نخستین ای رقیب از دل****که در ره نیش کار دهر که راز سینه سنگ آید
نگویم قصهٔ دلتنگی خود محتشم با او****که ترسم من نیابم حاصلی و آن مه به تنگ آید
غزل شماره 273: خوش آن بیداد کز فریاد من جانان برون آید
خوش آن بیداد کز فریاد من جانان برون آید****نفیر دادخواهان سر کشد سلطان برون آید
به عزم بزم خاصش گیرم آن دم دامن رعنا****که داد دادخواهان داده از ایوان برون آید
فلک هم در طلب سرگشته خواهد گشت تا دیگر****چنین ماهی ازین نیلوفری ایوان برون اید
خوش آن ساعت که از اطراف صحرا سر زند گردی****چو گرد از هم به پا شده محمل جانان برون آید
امان ده یکدم ای ماه مخالف حسبة لله****که طوفان خورده‌ای از ورطهٔ طوفان برون آید
غم جانم مخور ای همنشین اینک رسید آن کس****که آن شاه جهان از چشمهٔ حیوان برون آید
به مجلس محتشم را باز خندان می‌برد آن گل****معاذالله اگر این بار هم گریان برون آید
غزل شماره 274: به اقبال از سفر چون مرکب آن نازنین آید
به اقبال از سفر چون مرکب آن نازنین آید****به استقبال خیل او تزلزل در زمین آید
به سرعت شخص طاقت پا بگرداند ز پشت زین****دمی کان سرو آزاد زمین بر روی زین آید
چو او بر خانه زین جان کند بهر تماشایش****فغان و ناله از دلها و از چرخ برین آید
زمین پر گردد از نقش جبین ماه رخساران****در آن فرخ زمان کان آفتاب مه جبین آید
به حکم دل ز لعل یار داد خویش بستانم****مرا روزی که ملک وصل در زیر نگین آید
ختائی ترک آمد محتشم این که در جنبش****به یک دنباله از آهوی مشگینش به چین آید
غزل شماره 275: به قد فتنه گر چون در خرام آن نازنین آید
به قد فتنه گر چون در خرام آن نازنین آید****ز شوق آن قد و رفتار جنبش در زمین آید
چو آید بعد ایامی برون خلقی فتد در خون****اگر ماهی سهیل‌آسا برون آید چنین آید
به صیت حسن اول دل برد آنگه نماید رو****چو صیادی که دام افکنده صیدی را ز زین آید
ز رفتارش تن و جان در بلا وین طرفه کز بالا****بر آن رفتار از جان آفرین صد آفرین آید
به عزم سیر بام از قصر می‌خواهم برون آئی****چو خورشید جهان آرا که بر چرخ برین آید
بتی گفتند خواهد گشت در آخر زمان پیدا****کزو صد چشم زخم دیگرت در کار دین آید
اگر این است آن بت محتشم با خود مقرر کن****کزو صد زخم بر دل از نگاه اولین آید
غزل شماره 276: چو غافل از اجل صیدی سوی صیاد می‌آید
چو غافل از اجل صیدی سوی صیاد می‌آید****نخستین رفتن خویشم در آن کو یاد می‌آید
من پا بسته روز وعده‌ات آن مضطرب صیدم****که خود را می‌کشم در قید تا صیاد می‌آید
اگر دیگر مخاطب نیستم پیشش چرا قاصد****جواب نامه‌ام می‌آرد و ناشاد می‌آید
به خون ریز من مسکین چو فرمان داده‌ای باری****وصیت میکن از من گوش تا جلاد می‌آید
بتان را هست جانب دارای پنهان که خسرو را****به آن غالب حریفی رشک بر فرهاد می‌آید
دلیل اتحاد این بس که خون میرانداز مجنون****به دست لیلی آن نیشی که از فساد می‌آید
دل خامش زبانم کرده فرقت نامه‌ای انشا****که هرگه می‌نویسم خامه در فریاد می‌آید
ببین ای پند گوآه من و بر مجمع دیگر****چراغ خویش روشن کن که اینجا باد می‌آید
چنان می‌آید از دل آه سرد محتشم سوزان****که پنداری ز راه کوره حداد می‌آید
غزل شماره 277: به مرگ کوه کن کزوی المها یاد می‌آید
به مرگ کوه کن کزوی المها یاد می‌آید****هنوز از کوه تا دم میزنی فریاد می‌آید
همانا در کمال عشق نقصی بود مجنون را****که نامش بر زبانها کمتر از فرهاد می‌آید
بد من گر به گوشت خوش نمی‌آید چه سراست این****که بد گوی من از کوی تو دایم شاد می‌آید
چه بیداد است این بنشین و رسوائی مکن کز تو****اگر بیداد می‌آید ز من هم داد می‌آید
ازین به فکر کارم کن که در دامت من آن صیدم****که خود را می‌کنم آزاد تا صیاد می‌آید
سزای هرچه دی در بزم کردم امشبم دادی****تو را چون یک یک از حالات مستی یاد می‌آید
به منع مدعی زین بزم بی حاصل زبان مگشا****که این کار از زبان خنجر جلاد می‌آید
سگش صد دست و پا زد تا به آنکو برد با خویشم****خوش آن یاری که از وی این قدر امداد می‌آید
چو بیداد آید از وی محتشم دل را بشارت ده****که خوبان را به دل رحمی پس از بیداد می‌آید
غزل شماره 278: با وجود آن که پیوند آن پری از من برید
با وجود آن که پیوند آن پری از من برید****گر ز مهرش سر کشم باید سرم از تن برید
من نخواهم داشت دست از حلقهٔ فتراک او****گر سرم خواهد به جور آن ترک صید افکن برید
من به مهرش جان ندادم خاصه در ایام هجر****گر برم نام وفا باید زبان من برید
خلعت عشاق را می‌داد خیاط ازل****بر تن من خلعت از خاکستر گلخن برید
در رهش افروخت اقبال از گیاه تر چراغ****در شب تار آن که راه وادی ایمن برید
کی بریدی متصل از دوستدار خویش دست****گر توانستی زبان طعنهٔ دشمن برید
محتشم را از غم خود دید گریان پیش او****گفت می‌باید ازین رسوای تر دامن برید
غزل شماره 279: عرق از برگ گل انگیختنش را نگرید
عرق از برگ گل انگیختنش را نگرید****آب و آتش بهم آمیختنش را نگرید
دامن افشاندن و برخاستنش را بینید****ساغر افکندن و می ریختنش را نگرید
همچو طفلی که دهد بازی مرغان حریص****دام به نهادن و بگریختنش را نگرید
گرچه می‌گویم و غیرت به دهان می‌زندم****کوه سیم از کمر آویختنش را نگرید
جان دیوانهٔ من میرود اینک بیرون****از بدن رابطه به گسیختنش را نگرید
محتشم اشک ز چشم آه ز دل کرده رها****فتنه از بحر و بر انگیختنش را نگرید
غزل شماره 280: قاصد رساند مژده که جانان ما رسید
قاصد رساند مژده که جانان ما رسید****ای درد وای بر تو که درمان ما رسید
خوش وداع دیده کن ای اشک کز سفر****سیلاب بند دیدهٔ گریان ما رسید
زین پس به سوز ای تب غم کز دیار وصل****تسکین ده حرارت هجران ما رسید
ای کنج غم تو کنج دگر اختیار کن****کاباد ساز کلبهٔ ویران ما رسید
ای مژده بر تو مژده به بازار شوق بر****کان نورسیده میوهٔ بستان ما رسید
روی غریب ساختی ای داغ دل که زود****مرهم نه جراحت پنهان ما رسید
تابی عجب ز دست فلک خورد محتشم****دست فراق چون به گریبان ما رسید
غزل شماره 281: سرو خرامان من طره پریشان رسید
سرو خرامان من طره پریشان رسید****سلسلهٔ عشق را سلسله جنبان رسید
چاک به دامان رساند جیب شکیبم که باز****سرو قباپوش من برزده دامان رسید
چشم زلیخای عشق باز شد از خواب خویش****هودج یوسف نمود فتنه ز کنعان رسید
محمل لیلی حسن ناقه ز وادی رساند****بر سر مجنون عشق شوق شتابان رسید
باره شیرین نهاد سر به ره بیستون****کوه کن غصه را قصه به پایان رسید
کرد شهنشاه عشق بر در دل شد بلند****کشور بی‌ضبط را مژدهٔ سلطان رسید
خانهٔ مردم نهاد رو به خرابی که باز****دجلهٔ چشم مرا نوبت طوفان رسید
در نظر اولم اشک به دل شد به خون****بس که به دل زخمها زان بت فتان رسید
آن که ز خاصان او طاقت نازی نداشت****از پی آزردنش کار به درمان رسید
بر لب زخم دلم در نفس آخرین****شکر که از دست دوست شربت پیکان رسید
جان شکیبنده را صبر به جانان رساند****محتشم خسته را درد به درمان رسید
غزل شماره 282: ز خواب دیده گشاد وز رخ نقاب کشید
ز خواب دیده گشاد وز رخ نقاب کشید****هزار تیغ ز مژگان برآفتاب کشید
نه اشک بود که چشمش به قتلم از مژه راند****که ریخت خون من و تیغ خود به آب کشید
ز غم هلاک شدم در رکاب بوسی او****که پا ز دست من از حلقهٔ رکاب کشید
خدنگ فتنه ز دل میفتاد کج دو سه روز****به چشم بد دگر این تیر را که تاب کشید
نمود دوش به من رخ ولی دمی که مرا****حواس رخت به خلوت سرای خواب کشید
دمی که ماند فلک عاجز چشیدن آن****به قدرت عجبی عاشق خراب کشید
دلم به بزم تو با غیر بود عذرش خواه****که گرچه داشت بهشتی بسی عذاب کشید
هلاک ساز مرا پیش از آن که شهره شوی****که کارم از تو به زاری و اضطراب کشید
به وصف ساده رخان محتشم کتابی ساخت****ولی چو دید خطت خط بر آن کتاب کشید
غزل شماره 283: زاهدان منع ز دیر و می نابم مکنید
زاهدان منع ز دیر و می نابم مکنید****کوثر و خلد من این است عذابم مکنید
چشم افسونگرش از کشتن من کی گذرد****بر من افسانه مخوانید و بخوابم مکنید
مدعی را اگر آواره نسازم ز درش****از سگان سر آن کوی حسابم مکنید
من خود از بادهٔ دیدار خرابم امشب****می‌میارید و ازین بیش خرابم مکنید
مدهید این همه ساغر بت سرمست مرا****من کبابم دگر از رشک کبابم مکنید
حرف وصلی که محال است مگوئید به من****آب چون نیست طلبکار سرابم مکنید
خواهم از گریه دهم خانه به سیلاب امشب****دوستان را خبر از چشم پرآبم مکنید
چارهٔ بیخودی من به نصیحت نتوان****به خودم باز گذارید و عذابم مکنید
توبه چون محتشم از می مدهیدم زینهار****قصد جان خاصه در ایام شرابم مکنید
غزل شماره 284: خبر از رفتن آن سرو روانم مدهید
خبر از رفتن آن سرو روانم مدهید****بیخودم من خبر از رفتن جانم مدهید
یا مجوئید نشان از من سرگشته دگر****یا به آن راه که او رفته نشانم مدهید
ترسم افتد ز زبانم به تر و خشک آتش****نام آن سرو خدا را به زبانم مدهید
بعد ازین بودن من موجب بدنامی اوست****خون من گرم بریزید و امانم مدهید
من که از حسرت آن حور به تنگم ز جهان****به جز از مژه رفتن ز جهانم مدهید
من که چون نی همه دردم بروید از سر من****خویش را دردسر از آه و فغانم مدهید
پهلوی محتشم چون فکند خواب اجل****خواب گه جز ز سر کوی فلانم مدهید
حرف ذ
غزل شماره 285: کنم چو شرح غم او سواد بر کاغذ
کنم چو شرح غم او سواد بر کاغذ****سرشک من نگذارد مداد بر کاغذ
فرشته نیز گواهی نویسد اربیند****به قتل من خط آن حور زاد بر کاغذ
رقیب تا چه بد از من نوشته بود که یار****ز من نهفت چو چشمش فتاد بر کاغذ
محل نامه نوشتن مرا ز دغدغه کشت****به نام غیر قلم چون نهاد بر کاغذ
نوشت نامه به اغیار و این به ترکه نگاشت****به رمز نام خود از اتحاد بر کاغذ
نبود بس خط کلکش که مهر خاتم نیز****نهاد از جهت اعتماد بر کاغذ
بیاد محتشمش لیک چون عنان جنبید****قلم ز دغدغهٔ او ستاد بر کاغذ
غزل شماره 286: ای زهر خندهٔ تو چو شهد و شکر لذیذ
ای زهر خندهٔ تو چو شهد و شکر لذیذ****زهر تو از نبات کسان بیشتر لذیذ
از قد و لب ریاض تو را ای بهار ناز****هم نخل نازک آمده و هم ثمر لذیذ
قدت که هست نیشکر بوستان حسن****سر تا به پاست لذت و پا تا به سر لذیذ
دشنام تلخ زود مکن بس که در مذاق****زهریست این که بیشتر است از شکر لذیذ
روزی هزار گنج نهادی شکر فروش****بودی اگر شکر جو لبت ای پسر لذیذ
آن لب که من گزیده‌ام امروز کافرم****گر میوهٔ بهشت بود این قدر لذیذ
مطرب ز محتشم غزلی کن ادا که هست****نظم وی و ادای تو با یکدیگر لذیذ
غزل شماره 287: ای شربت جفای تو هم تلخ و هم لذیذ
ای شربت جفای تو هم تلخ و هم لذیذ****خصمانه حرفهای تو هم تلخ و هم لذیذ
رد جام عشوه ریخته میها به زهر چشم****چشم غضب نمای تو هم تلخ و هم لذیذ
صلح و حیات و مرگ بهم داده‌ای که هست****وقت غضب ادای تو هم تلخ و هم لذیذ
دی زهر و انگبین بهم آمیختی که بود****دشنام جان فزای تو هم تلخ و هم لذیذ
ای دل ز خشم و صلح به آن لب سپرده یار****صد شربت از برای تو هم تلخ و هم لذیذ
امشب دهنده می و نقلی که صد اداست****با لعل دلگشای تو هم تلخ و هم لذیذ
در عشق کس نداد شرابی به محتشم****از ماسوا سوای تو هم تلخ و هم لذیذ
حرف ر
غزل شماره 288: بس که چون باران نیسان ای سحاب خوش مطر
بس که چون باران نیسان ای سحاب خوش مطر****از زبان ما دعا می‌بارد از دست تو زر
شوره‌زار وقت ما و کشتزار عمر تو****تا ابد خواهند بود از باغ جنت تازه تر
کوبیان خسرو و طی لسان و عمر نوح****کاید این الکن زبان از عهدهٔ شکرت بدر
روزگاری بودم از ناقابلان لطف تو****منت ایزد را که زود آن روزگار آمد به سر
شهریارا گر ز دست اقتدارت تا به حشر****بر سرم تیغ و تبر بارد و گر در و گوهر
سر مبادم گر سر موئی ز نفع و ضر آن****در کتاب دعوتم حرفش شود زیر و زبر
تا جهان باشد تو باشی کامکار و کامران****تا فلک گردد تو گردی نامدار و نامور
در پناهت تا قیامت زینت عالم دهند****با علیخان میرزا آن عالم آرای دگر
در ثنایت محتشم توفیق یابد گر بود****یک دو روزی دیگرش باقی ز عمر مختصر
غزل شماره 289: بر مه روی تو خط مشگ بار
بر مه روی تو خط مشگ بار****ساخته روزم چو شب از غصه تار
در چمن از عشق تو گل سینه چاک****بر فلک از مهر تو مه داغدار
غمزهٔ غماز تو سحر آفرین****آهوی صیاد تو مردم شکار
لاله و گل از رخ تو منفعل****سنبل و ریحان ز خطت شرمسار
دل منه ای خواجه بر اسباب دهر****کام خود از شاهد و ساقی برآر
آرزوی دیدن جان گر کنی****دیدهٔ دل بر رخ دلدار دار
تا بکی ای سرو قد لاله رخ****محتشم از داغ تو باشد فکار
غزل شماره 290: چنین که من ز تو خود را نموده‌ام بیزار
چنین که من ز تو خود را نموده‌ام بیزار****نعوذبالله اگر افتدم به تو سرو کار
هزار جان به جسد آیدم اگر روزی****کشی به قدر گناه انتقام از من زار
بسی نماند که از کرده‌های من باشی****تو در تعرض و من در مقام استغفار
به شرمساری انگار عاشقی چکنم****اگر شکنجه زلفت ز من کشد اقرار
سزای سرکشی من بس است این که چو شمع****اگر تو خندی و من سوز دل کنم اظهار
هزار بار ز بی‌لنگری ز جا رفتم****ز بحر عاشقیم تا شد آرزوی کنار
اگر دگر سر تسخیر محتشم داری****همین بس است که یک عشوه‌اش کنی در کار
غزل شماره 291: تا شده ای گل به تو اغیار یار
تا شده ای گل به تو اغیار یار****در دلم افزون شده صد خار خار
ای بت چین جانی و جسم بتان****پیش تو بی‌جان شده دیوار وار
زلف تو تاری به من اول نمود****روز من آخر شد از آن تار تار
سوخت تن از سوز تو ای دل بر او****رشحه‌ای از دیدهٔ خون بار بار
تا بکی ای گلشن خوبی بود****بلبل تو از غم گلزار زار
سرمه راحت مکش ای دل به چشم****دیدهٔ پرآب از غم دلدار دار
محتشم از شرکت ناشاعران****دارم از اندیشهٔ اشعار عار
غزل شماره 292: زهی ز سلطنتت روزگار منت دار
زهی ز سلطنتت روزگار منت دار****شکار کرده خلقت دل صغار و کبار
جدار بزم تو را مهر گشته حاشیه پوش****سوار عزم تو را چرخ گشته غاشیه‌دار
قضا ز لطف تو بر سائلان عطیه‌فشان****قدر ز قهر تو بر ظالمان بلیه نگار
ز پیچ نوبت عدل بلند طنطنه‌ات****فتاده غلغله در هفت گنبد دوار
هنوز منت ازین سو بود اگر تا حشر****خلایق دو جهان جان کنند بر تو نثار
غزل شماره 293: افکنده ره به کلبهٔ درویش خاکسار
افکنده ره به کلبهٔ درویش خاکسار****سلطان شاه مشرب جم قدر کامکار
در چشم دهر کرد ز چرخم بزرگتر****کوچک نوازی که نمود آن بزرگوار
نور چراغ چشم مرا یک جهان فزود****چشم و چراغ خان جهانگیر نامدار
در عین افتقار رساندم به آسمان****از مقدم مبارک او فرق افتخار
هر ذره شد ز جسم خراب من اختری****سر زد چو در خرابهٔ من آفتاب‌وار
باران عام رحمت او برخلاف رسم****در تن اساس عمر مرا کرد استوار
کوتاه گشت پای اجل تا ز لطف گشت****بالین طراز محتشم خسته فکار
سلطان سرفراز که کردست ایزدش****تاج سر جمیع سلاطین روزگار
غزل شماره 294: پیشت از سهوی که کردم ای خدیو کامکار
پیشت از سهوی که کردم ای خدیو کامکار****شرمسارم شرمسارم شرمسارم شرمسار
بود خاک غفلتم در دیدهٔ جوهر شناس****کز خزف نشناختم در خاصه در شاهوار
با تو گستاخانه آمد در سخن این بی‌شعور****این چه درکست و شعور استغفرالله زین شعار
گفتمت دستم بگیر و مردم از شرمندگی****گرچه می‌گویند این را بندگان با کردگار
دیده‌ام بر پشت پا شد تا قیامت دوخته****بس که برمن گشت گردون زین ممر خجلت گمار
طرفه‌تر این کان غلط زین بندهٔ گمنام شد****واقع اندر مجلس دستور خورشید اشتهار
پادشاه محتشم مه رایت انجم حشم****کز سپاه فتنه بادا حشمت او در حصار
غزل شماره 295: تا به سر منزل چشمم کنی ای سرو گذار
تا به سر منزل چشمم کنی ای سرو گذار****اشگ من می‌کند این خانه به صدرنگ نگار
تنگ دل تا نشوی در دل تنگم زد و چشم****غرفه‌ها ساخته‌ام بهر تو از گوشه کنار
گر کنی سیر کنان روی بصورت خانه****صورت چین کند از شرم تو روبر دیوار
پاکش از دیدهٔ غیر و به دلم ساز مقام****که در او مردم بیگانه ندارند قرار
رشگ بر شاه نشین دل من دارد خلد****که در او حوروشی چون تو گرفتست قرار
مطلع مهر شود کلبهٔ تاریکم اگر****از جمال تو بر او عکس فتد در شب تار
باد کاخ دل و جان منزل و کاشانهٔ تو****تا زمانی که ز آفاق نماند آثار
گر به تنگی ز دل تیره وثاق تو کنم****چشم نمناک که از غیر درو نیست غبار
پا نه ای بت به سرا پردهٔ چشمم ز کرم****تا کنم بر قدمت صد در یک دانه نثار
محتشم کشته آنست که در کلبهٔ خود****شمع مجلس کندت ای مه خورشید عذار
غزل شماره 296: زین بیشتر رکاب ستم سر گران مدار
زین بیشتر رکاب ستم سر گران مدار****در راه وصل این همه کوته عنان مدار
با درد و غم زیادم ازین هم عنان مکن****با آه و ناله بیشم ازین هم زبان مدار
یا پر به میل تیر نگه در کمان منه****یا تیر پر کش این قدر اندر کمان مدار
داری گمان که می‌شکنم عهد چون توئی****ای بدگمان به همچو منی این گمان مدار
خواهی اگر به بزم رهم داد بیش ازین****بر آستانم از قرق پاسبان مدار
یک لحظه آرمیده جهان از فغان من****حالم مپرس باز مرا بر فغان مدار
حرف کسی که کرده نهان حد حرمتت****باری ز من که پاس تو دارم نهان مدار
با یک جهان کرشمه جنبان صف مژه****برهم خورد اگر دو جهان باک از آن مدار
ای باغبان چو باغ ز مرغان تهی کنی****کاری به بلبلان کهن آشیان مدار
قدر ملک چو کم شوداز خواری سگان****گو غیر حرمت سگ این آستان مدار
گر مایلی به جور بکن هرچه میتوان****باک از هلاک محتشم ناتوان مدار
غزل شماره 297: ای طور تو را جهان خریدار
ای طور تو را جهان خریدار****من جور تو را به جان خریدار
سوی تو که یوسف جهانی****رو کرده جهان خریدار
وصلت به خدا که رایگان است****هرچند خرد گران خریدار
تو ناز فروش اگر به سویت****صد گنج کند روان خریدار
گوئی همه دم برین دروبام****می‌بارد از آسمان خریدار
بسته است ره سرایت از بس****افتاده بر آستان خریدار
چون محتشم از متاع وصلم****ممنوع ولی همان خریدار
غزل شماره 298: دانم اگر از دلبری قانع به جانی ای پسر
دانم اگر از دلبری قانع به جانی ای پسر****داد سبک دستی دهم در سر فشانی ای پسر
رسم وفا بنیاد کن آواره‌ای را یاد کن****درمانده‌ای را شاد کن تا در نمانی ای پسر
بر خاکساران بی‌خبر مستانه بر رخش جفا****در شاه راه دلبری خوش میدوانی ای پسر
حسنت همی گوید که هان خوش جهانی را به کس****هیچت نمی‌گوید که هی نی جوانی ای پسر
با صد شکایت پیش تو چون آیم اندر یک سخن****بندی زبانم گویا جادو زبانی ای پسر
دیشب سبکدستی تو را می‌داد گستاخانه می****کامروز از آن لایعقلی بر سر گرانی ای پسر
دیوان شعر محتشم پر آتش است از حرف جور****غافل مشو از سوز او روزی بخوانی ای پسر
غزل شماره 299: دور از تو خاک ره ز جنون می‌کنم به سر
دور از تو خاک ره ز جنون می‌کنم به سر****بنگر که در فراق تو چون می‌کنم به سر
بر خاک درگه تو به سر می‌کند رقیب****من خاک در زبخت نگون می‌کنم به سر
سرلشگر جنونم و در دشت گمرهی****بر رغم عقل راهنمون می‌کنم به سر
افسانه‌ات شبی که نمی‌آیدم به گوش****آن شب به صد هزار فسون می‌کنم به سر
ز آتش تو بر کنار چه دانی که من چسان****با شعله‌های سوز درون می‌کنم به سر
بر سر درین بهار تو گل زن که من ز هجر****با خار داغ جنون می‌کنم به سر
ازبس که خون گریسته دور از تو محتشم****من در کنار دجله خون می‌کنم به سر
غزل شماره 300: شطرنج صحبت من و آن مایهٔ سرور
شطرنج صحبت من و آن مایهٔ سرور****با آن که قایم است ز من می‌برد به زور
کارم درین بساط به شاهی فتاده است****کز اسب کین پیاده نمی‌گردد از غرور
چندم به بزم خود نگذاری چه میشود****گر بر بساط شاه کند به یدقی عبور
نزدیک شد فرارم ازین عرصه کز قیاس****در بازی تو ماتی خود دیده‌ام ز دور
نقد درست جان بنه ای دل به داد عشق****کان نقد در قلیل و کثیر است بی‌کسور
زان انقلاب کن حذر اندر بساط عشق****کانجا گریز شاه ز بیدق شود ضرور
میرم برای آن که ز چشم مشعبدش****شطرنج غائبانه توان باخت در حضور
بیش از محل پیاده به فرزین شود به دل****چون عشق را کمال برون آرد از قصور
تا محتشم بر اسب فصاحت نهاد زین****افکند در بساط سوار و پیاده شور
حرف ز
غزل شماره 301: عشق کهن به کوی تو می‌آردم هنوز
عشق کهن به کوی تو می‌آردم هنوز****واندر صف سگان تو می‌داردم هنوز
با آن که برده ترک توام حدت از سرشک****الماس ریزه از مژه می‌باردم هنوز
زو دست قطع اشگ که دهقان روزگار****درسینه تخم مهر تو می‌کاردم هنوز
آزرد جانم از تو ز آزارهای پیش****جان سازمش نثار گر آزاردم هنوز
غم که دور از من دیوانه نگردد هرگز****آشنائیست که بیگانه نگردد هرگز
غزل شماره 302: زهی ربوده لعل تو صد فسون پرداز
زهی ربوده لعل تو صد فسون پرداز****فریب خورده چشمت هزار شعبده باز
رقیب محرم راز تو گشت نزدیک است****که اشگ من به درد صدهزار پردهٔ راز
به صد شعف جهم از جا چو خوانیم سگ خویش****چه جای آن که به سوی خودم کنی آواز
به طول و عرض شبی در وصال می‌خواهم****که بر تو عرض کنم قصه‌های دور و دراز
به نام نامی محمود در قلمرو عشق****زدند سکهٔ شاهی ولی طفیل ایاز
به عهد لیلی و شیرین هزار عاشق بود****شدند زان همه مجنون و کوه کن ممتاز
عجب اگر تو هم از سوز من الم نکشی****که هست آتش پروانه سوز شمع گداز
بپرس از نفست سر آن دهن که جز او****کسی نرفته به راه عدم که آید باز
به غیر دیدنش از طاقتم ازو نگذاشت****که غیرت ار همه کاهیست سست و کوه گداز
چو نیست محتشم آن مه ز مهر دمسازت****به داغ هجر بسوز و بسوز هجر بساز
غزل شماره 303: لشگر عشقت سیاهی می‌کند از دور باز
لشگر عشقت سیاهی می‌کند از دور باز****وای بر من کز سلامت میشوم مهجور باز
برشکست خیل طاقت ده قرار ای دل که کرد****پادشاه عشق برپا رایت منصور باز
تا به جای نوش بارد نیش بر ما خاکیان****فتنه مشتی خاک زد بر خانهٔ زنبور باز
من که با خود برده بودم شور از میدان عشق****آمدم اینک که میدان را کنم پرشور باز
گرچه حسن لن‌ترانی بست راه آرزو****من همان صیت طلب می‌افکنم در طور باز
پای کوبان بر فراز بیستون عشق تو****کوه کن را لرزه می‌اندازم اندر گور باز
وه که در بازار رسوائی عشق پرده سوز****شاهدان از باده نابند نامستور باز
در برافکن دیگر ای دل جوشن طاقت که نیست****از کمین بر من کمانکش بازوی پرزور باز
زان خط نو خیز بر خیل سلیمان خرد****خوش شکستی خواهد آوردن سپاه مور باز
گر چنین خواهد نمودن کوکب عشقم طلوع****ملک دل را سربه سر خواهد گرفتن نور باز
با وجد فقر از اقبال عشقش محتشم****چند روزی فخر خواهد کرد بر جمهور باز
غزل شماره 304: یک صبح ببام آی و ز رخ پرده برانداز
یک صبح ببام آی و ز رخ پرده برانداز****آوازه به عالم زن و خورشید برانداز
زه شد چو کمان تو پی کشتن مردم****گوزه ز کمان اجل ایام برانداز
بربند به شاهی کمر و طوق غلامی****در گردن صد خسرو زرین کمر انداز
بهر دل مشتاق مکش تیر ز ترکش****نخجیر چنین را به خدنگ دگر انداز
دی داشتم ای صید فکن طاقت ازین بیش****امروز خدنگ نظر آهسته‌تر انداز
در گفتن راز آن چه زبان محرم آن نیست****بر گردن آمد شد و پیک نظر انداز
ای زینت بالین رقیبان شده عمری****بر من که ز هم می‌گذرم یک نظر انداز
تا غیر بمیرد ز شعف یک شبم از وی****پنهان کن و در شهر توهم خبر انداز
در بحر هوس کشتی ما محتشم از عشق****تا غرق نگردیده تو خود را به در انداز
غزل شماره 305: آفت من یک نگه زان نرگس مستانه ساز
آفت من یک نگه زان نرگس مستانه ساز****مستعد مستیم کارم به یک پیمانه ساز
چون ز من بندند راه آشنائی‌های تو****هرچه میخواهی ز من غیر از نگه بیگانه ساز
شور طفلان را اگر خوش داری آن رخ را دمی****کار فرمای جنون عاشق دیوانه ساز
تا به خاک راهت افتد صورت از دیوار و در****آن خرامش را زمانی صرف صورت خانه ساز
تا روم آسان به خواب مرگ در بالین من****چشم افسون ساز را گوینده افسانه ساز
در وداع آخرین عیش کرد ای جغد غم****آشیان یک بار بر دیوار این ویرانه ساز
محتشم خواهی اگر یکتائی اندر حکم خویش****خاتم دل را نگین زان گوهر یک دانه ساز
غزل شماره 306: ای هنوزت مژه از صف شکنی بر سر ناز
ای هنوزت مژه از صف شکنی بر سر ناز****گوشهٔ چشم تو دنباله کش لشگر ناز
ما به جان ناز کشیم از تو اگر هم روزی****خط اجازت ده حسنت شود ازکشور ناز
نام جلاد بران غمزه منه کاندر قتل****کار جلاد نباشد زدن خنجر ناز
دیده هرچند که گستاخ بود چون بیند****تکیهٔ نخل گران بار تو بر بستر ناز
بردرت منتظرند اهل هوس وای اگر****در رغبت بگشائی و ببندی در ناز
سر آن نرگس پرحوصله گردم که ز من****صد نگه بیند و یک ره نگرد از سر ناز
محتشم را شود آن روز سیه دفتر عمر****که بشوئی تو ز بسیاری خط دفتر ناز
غزل شماره 307: ای از می غرور تو لبریز جام ناز
ای از می غرور تو لبریز جام ناز****شیرین ز تلخی تو لب حسن و کام ناز
طبع مدقق حرکت سنج می نهد****بر جز و جزو از حرکات تو نام ناز
ایزد برای لذت وصل آفرید و بس****معشوق را به عاشق خود در مقام ناز
یک سر نمانده بر تن و آن شوخ را هنوز****تیغ کرشمه نیم کشست از نیام ناز
مجنون ز انتظار کشیدن هلاک شد****ای ناقه درکش از کف لیلی زمام ناز
هرگز ز چشم دیر نگاهش به ملک دل****پیک نظر نیاورد الا پیام ناز
مجنونم از تغافل چشمش که بس خوشست****با رغبت زیاده ز حد التیام ناز
من ناصبور و مانده در وصل را کلید****در زیر پای شاهد سنگین خرام ناز
شد سر گران ز گلشن خاکم روان بلی****بوی نیاز خورده دگر بر مشام ناز
گفتم عیادتی که سبک گشته گام روح****گفتا تحملی که گران است گام ناز
در زیر تیغ می‌دهد از انتظار جان****صیدی که همچو محتشم افتد به دام ناز
غزل شماره 308: ناصحا از سر بالین من این پند ببر
ناصحا از سر بالین من این پند ببر****خفته بیدار به افسانه نگردد هرگز
مرغ غم ترک دل ما نکند تا به ابد****جغد دلگیر ز ویرانه نگردد هرگز
ای مقیمانه درین دیر دو در کرده مقام****خیز کاین راهگذر خانه نگردد هرگز
یک دم ای شیخ خبر باش که جنت به جحیم****به دل از جرم دو پیمانه نگردد هرگز
همه جان گردد اگر آب و هوا در تن سرو****جانشین قد جانانه نگردد هرگز
محتشم چشم امید تو به این رشحهٔ رشگ****صدف آن در یک دانه نگردد هرگز
غزل شماره 309: دوش گر بزمم گذر کرد آن مه مجلس فروز
دوش گر بزمم گذر کرد آن مه مجلس فروز****روشنی بیرون نرفت از خانهٔ من تا به روز
دیشب از شست خیالش ناوکی خوردم به خواب****روز چون شد خورد بر جانم خدنگ سینه‌سوز
دیدمش در خواب کاتش می‌زند در خانه‌ام****چون شدم بیدار دیدم آه خود را خانه سوز
دوش گستاخانه زلفش را گرفتم در خیال****دستم از دهشت چو بید امروز می‌لرزد هنوز
هرکه آگاه از رموز عشق شد دیوانه گشت****محتشم گر عاقلی کس را میاموز این رموز
غزل شماره 310: دوش سرگرم از وثاق آن کوکب گیتی فروز
دوش سرگرم از وثاق آن کوکب گیتی فروز****نیم شب آمد برون چون افتاب نیم روز
همرهش فوجی ز می‌خواران پر ظرف از شراب****واقف از جمعی ز آگاهان آگاه از رموز
پیش پیش لشگر حسنش پس از صد دور باش****در کمانها تیرهای دل شکاف سینه سوز
پیش روی تابناکش کوههای عقل و صبر****در گداز از بی‌ثباتی‌ها چو برف اندر تموز
چون به راه آثار من ناگه نمود از دود آه****پیش چشم نیم بازش چون گیاه نیم‌سوز
دست مخمورانه‌ای از ناز بردوشم فکند****کامشب از دهشت به دست رعشه دوشم هنوز
محتشم فریاد کز جام غرور آن ترک مست****غافل است از فتنه زائی‌های این چرخ عجوز
غزل شماره 311: حسن را تکیه‌گه آن طرف کلاهست امروز
حسن را تکیه‌گه آن طرف کلاهست امروز****ناز را خواب گه سیاهست امروز
تا ز بالا و قدش درزند آتش به جهان****فتنه در رهگذرش چشم براهست امروز
بود بی‌زلفت اگر یوسف حسنی در چاه****به مدد کاری او بر لب چاهست امروز
کو دل و تاب کزان زلف و خط و خال سیاه****حسن را دغدغهٔ عرض سپاهست امروز
دوش عشق من ازو بود نهان وای به من****که بر آگاهیش آن چهره گواهست امروز
مهربان چرب زبان گرم نگه بود امشب****تندخو تلخ سخن تیز نگاهست امروز
محتشم پیک نظر دوش دوانید مرا****روز امید مرا شعلهٔ آهست امروز
غزل شماره 312: به من که آتش عشقش نکرده دود هنوز
به من که آتش عشقش نکرده دود هنوز****فشاند دست که این وقت آن نبود هنوز
ز صبر او دل من آب شد که دی ره صلح****گشوده بود و به من لب نمی‌گشود هنوز
دگر سحر که ازو بوسه خواه شد که ز حرف****لبش به جنبش و حسنش به خواب بود هنوز
نموده بود به من غایبانه رخ آن دم****که در بساط به کس رخ نمی‌نمود هنوز
من از قیامت هجران به دوزخ افتادم****به مهد امن و امان کافر و یهود هنوز
دمی که حور و پری سجدهٔ تو می‌کردند****نکرده بود بشر را ملک سجود هنوز
طپانچه زده خورشید عارضت مه را****که هست از اثر آن رخش کبود هنوز
دمی که نوبت عشقت زدم به ملک عدم****نبود در عدم آوازهٔ وجود هنوز
چو محتشم به گدائی فتادم از تو ولی****گدایی که ازو وحشتم فزود هنوز
غزل شماره 313: ز عنبر آتش حسنت نکرده دود هنوز
ز عنبر آتش حسنت نکرده دود هنوز****محل رخ ز می افروختن نبود هنوز
به گرد مشگ نیالوده دامن رخسار****به باده بود لب آلودن تو زود هنوز
که شد به می سبب آلایش وجود تو را****نیامده گنهی از تو در وجود هنوز
نموده رشحه‌کشیها نهالت از می ناب****نکرده در چمن سرکشی نمود هنوز
لبت که دوش برو کاسه بوسه زده است****بود بدیدهٔ باریک بین کبود هنوز
ز پند محتشم افسوس کز طبیعت تو****که کاست نشاء ذوق می و فزود هنوز
غزل شماره 314: دل در بدن کباب و مرا دیده تر هنوز
دل در بدن کباب و مرا دیده تر هنوز****تن غرق آب و آتش و دل پرشرر هنوز
بسمل شدم به تیغ تو چون مرغ دم به دم****گرد سر تو از سر خد بی‌خبر هنوز
بنیاد عمر شد متلاشی و از وفا****دست تلاش من به غمت در کمر هنوز
آثار صبح حشر نمود و فلک نه شست****روی شب مرا به زلال سحر هنوز
روزی که خار تربت من گل دهد مرا****باشد ز خار تو خون در جگر هنوز
راز دلم ز پرده سراسر برون فتاد****این اشگ طفل مشرب من پرده در هنوز
طوفان بحر هجر نشست و بسی گذشت****وز خوف جان محتشم اندر خطر هنوز
غزل شماره 315: مردم و بر دل من باز غم یار هنوز
مردم و بر دل من باز غم یار هنوز****جان سبک رفت و من از عشق گران بار هنوز
حال من زار و به بالین رقیب آمد یار****من به این زاری و او بر سر آزار هنوز
عشوه‌ات سوخته جان من و جانسوز همان****غمزه‌ات ساخته کار من و در کار هنوز
دل که دارد سر ز لف تو چو غافل مرغیست****که بدام آمده و نیست خبر دار هنوز
سرنهادند حریفان همه در راه صلاح****سر من خاک ره خانه خمار هنوز
چشم امید شد از فرقت دلدار سفید****محتشم منتظر دولت دیدار هنوز
غزل شماره 316: ز دور یاسمنت سبزه سر نکرده هنوز
ز دور یاسمنت سبزه سر نکرده هنوز****بنفشه از سمنت سربدر نکرده هنوز
به گرد ماه عذارت نگشته هالهٔ زلف****خطت احاطه دور قمر نکرده هنوز
چه جای خط که نسیمی از آن خجسته بهار****به گلستان جمالت گذر نکرده هنوز
گرفته‌ای همهٔ عالم به حسن عالم گیر****اگرچه لشگر خط تو سر نکرده هنوز
غم نمی‌خوری و میبری گمان که فلک****مرا ز مهر تو بی‌خواب و خور نکرده هنوز
چو شمع گرم ملاقات مردمی و صبا****ز آه سرد منت باخبر نکرده هنوز
نصیحتت که به صد گونه کرده‌ام پیداست****که در دلت یکی از صد اثر نکرده هنوز
ولی با این همه مجنون دل رمیدهٔ تو****خیال طرفه غزال دگر نکرده هنوز
ز چشم اگرچه فکندی فتاده خود را****ز الفتات تو قطع نظر نکرده هنوز
عجب که این غزل امشب به سمع یار رسد****که هست تازه و مطرب ز بر نکرده هنوز
ز محتشم مکن ای گل تو نیز قطع نظر****که جای غیر تو در چشم تر نکرده هنوز
غزل شماره 317: ای در زمان خط تو بازار فتنه تیز
ای در زمان خط تو بازار فتنه تیز****انجام دور حسن تو آغاز رستخیز
جولانی تو راست که جولان ز لعب تو****صد رستخیز خاسته از هر نشست و خیز
هر روز می‌کند ز ره دعوی آفتاب****کشتی حسن با تو قدر لیک در گریز
داده خواص نافه به ناف زمین هوا****هرگه به جنبش آمده آن زلف مشگبیز
دانی که چیست دوستی و کوشش وصال****با جان خود خصومت و با بخت خود ستیز
تلخی صبر گفت ولی کرد آشکار****عذری ز پی بجنبش لبهای شهد ریز
هرچند آتشش بود افسرده محتشم****او تیز می‌کند به نگه‌های تیز تیز
غزل شماره 318: بزم کین آرا و در ساغر می بیداد ریز
بزم کین آرا و در ساغر می بیداد ریز****کامران بنشین و در کام من ناشاد ریز
گر ز من دارد دلت گردی پس از قتلم بسوز****بعد از آن خاکسترم در ره گذار باد ریز
جرعه‌ای زان می که شیرین بهر خسرو کرده صاف****ای فلک کاری کن و در کاسهٔ فرهاد ریز
روز قسمت به اسحاب تربیت یارب که گفت****کاین همه باران رد بر اهل استعداد ریز
ای دل آن بی رحم چون فرمان به خونریزت دهد****زخم او بنما و خون از دیدهٔ جلاد ریز
ای سپهر از بهر تاب آوردن این سلسله****روبنای نو نه و طرح نوی بنیاد ریز
در حرم گر پا نهی آید ندا کای آسمان****خون صید این زمین در پای این صیاد ریز
خفته در پای گل آن سرو ای صبا در جنبش آ****گل ز شاخ آهسته بیرون آر و بر شمشاد ریز
مس بود اکسیر را قابل نه آهن محتشم****رو تو نقد خویش را در کوره حداد ریز
حرف س
غزل شماره 319: عقل در میدان عشق آهسته می‌راند فرس
عقل در میدان عشق آهسته می‌راند فرس****وز سم آتش می‌جهاند توسن تند هوس
آن چنانم مضطرب کز من گران لنگریست****در ره صرصر غبار و بر سر گرداب خس
حال دل در سینه صد چاک من دانی اگر****دیده باشی اضطراب مرغ وحشی در قفس
بشکن ای مطرب که مجنونان لیلی دوست را****ساز ز آواز حدی می‌باید و بانگ جرس
گر خورند آب به قابس می‌کنند آخر از آن****آن چه نتوان کرد زان بس باده عشق است و بس
رشتهٔ جان شد چنان باریک کاندر جسم زار****بگسلد صد جا اگر پیوند یابد با نفس
گر سگ کویش دهد یک بارم آواز از قفا****از شعف رویم بماند تا قیامت باز پس
می‌تواند راندم زین شکرستان هرگه او****ذوق شیرینی تواند بردن از طبع مگس
حیف کز دنیا برون شد محتشم وز هیچ جا****حیف و افسوسی نیامد بر زبان هیچ کس
غزل شماره 320: با من از ابنای عالم دلبری مانده است و بس
با من از ابنای عالم دلبری مانده است و بس****دلبری را تا که در عالم نمی‌ماند به کس
کار چشم نیم باز اوست در میدان ناز****از خدنگ نیم کس فارس فکندن از فرس
یار بر در کی ستادی غیر در بر کی بدی****آن غلط تمییز اگر بشناختی عشق از هوس
نیست امشب محمل لیلی روان یا کرده‌اند****بهر سرگردانی مجنون زبان بند جرس
خون دل کز سینه تال میزد از دست تو جوش****عاقبت راه تردد بست بر پیک نفس
صد جهان جان خواهم از بهر بلا گردانیت****چون به حشر آئی دو عالم دادخواهداز پیش و پس
مرغ طبعم را مکن آزار کو را داده‌اند****آشیان آنجا که ایمن نیست سیمرغ از مگس
من گل آن آتشین با غم که در پیرامنش****برق عالم سوز دارد صد خطر از خار و خس
محتشم را یک نظر باقیست در چشم و لبت****یک نگه دارد تمنا یک سخن دارد هوس
غزل شماره 321: آخر ای بی‌رحم حال ناتوان خود بپرس
آخر ای بی‌رحم حال ناتوان خود بپرس****حرف محرومان خویش از محرمان خود بپرس
نام دورافتادگان گر رفته از خاطر تو نیز****از فراموشان بی‌نام و نشان خود بپرس
چون طبیب شهر گوید حرف بیماران عشق****گر توان حرفی ز درد ناتوان خود بپرس
من نمی‌گویم بپرس از دیگران احوال من****از دل بی‌اعتقاد بدگمان خود بپرس
شرح آن زاری که من بر آستانت می‌کنم****از کسی دیگر مپرس از پاسبان خود بپرس
یا مپرس احوال من جائیکه باشد مدعی****یا به تغییر زبان از هم زبان خود بپرس
محتشم بر آستانت از سگی خود کم نبود****حالش آخر از سگان آستان خود بپرس
غزل شماره 322: ای پری راه دیار آن پری پیکر بپرس
ای پری راه دیار آن پری پیکر بپرس****خانهٔ قصاب مردم کش از آن کافر بپرس
با حریفان حرف آن مه بر زبان آور به رمز****از نظر بازان ره آن قصر و آن منظر بپرس
در هوایش تیز رو چون کوکب سیاره شود****وز هواداران آن سرو بلند اختر بپرس
جان سوی او رفته زان محبوب جانبازش طلب****دل بر او مانده احوالش از آن دلبر بپرس
بعد پرسش ای صبا با او بگو ای بی‌وفا****از وفا یک ره تو هم زان بی‌دل ابتر بپرس
عاشق قصاب را خون خود اندر گردن است****با تو گفتم محتشم گر نیستت باور بپرس
غزل شماره 323: آن قدر شوق گل روی تو دارم که مپرس
آن قدر شوق گل روی تو دارم که مپرس****آن قدر دغدغه از خوی تو دارم که مپرس
چون ره کوی تو پرسم دلم از بیم تپد****آن قدر ذوق سر کوی تو دارم که مپرس
سر به زانوی خیال تو هلالی شده‌ام****آن قدر میل به ابروی تو دارم که مپرس
از خم موی توام رشتهٔ جان میگسلد****آن قدر تاب ز گیسوی تو دارم که مپرس
صدره از هوش روم چون رسد از کوی تو باد****آن قدر بیخودی از بوی تو دارم که مپرس
جانم از شوق رخت دیر برون می‌آید****انفعال آن قدر از روی تو دارم که مپرس
محتشم تا شده خرم دلت از پهلوی یار****آن قدر ذوق ز پهلوی تو دارم که مپرس
محتشم تا شده آن شوخ به نظمت مایل****ذوقی از طبع سخنگوی تو دارم که مپرس
غزل شماره 324: باز آشفته‌ام از خوی تو چندان که مپرس
باز آشفته‌ام از خوی تو چندان که مپرس****تابها دارم از آن زلف پریشان که مپرس
از بتان حال دل گمشده می‌پرسیدم****خنده‌ای کرد نهان آن گل خندان که مپرس
در تب عشق به جان کندن هجران شده‌ام****ناامید آن قدر از پرسش جانان که مپرس
محتشم پرسد اگر حال من آن سرو بگو****هست لب تشنه پابوس تو چندان که مپرس
غزل شماره 325: ای سنگ دل ز پرسش روز جزا بترس
ای سنگ دل ز پرسش روز جزا بترس****خون من غریب مریز از خدا بترس
هر دم به سینه راه مده کینهٔ مرا****وز آه سینه سوز من مبتلا بترس
بر بی‌دلان ز سخت دلیها مکش عنان****از سنگ خود نه‌ای تو ز تیر دعا بترس
بی‌ترس و باک من به خطا ترک کس مکن****زان ناوک خطا که ندارد خطا بترس
دی با رقیب یافت مرا آشنا و گفت****ای محتشم ازین سگ نا آشنا بترس
غزل شماره 326: خموشیت گره افکند در دل همه کس
خموشیت گره افکند در دل همه کس****بگو حدیثی و بگشای مشکل همه کس
بدان که هر نظری قابل جمال تو نیست****مکن چو آینه خود را مقابل همه کس
رخی که بال ملک را خطر ز شعلهٔ اوست****روا بود که شود شمع محفل همه کس
عداوتم به دل کاینات داده قرار****محبتی که سرشتست در دل همه کس
زمانه گشت پرآشوب و من به این خوش دل****که از خیال تو خالی شود دل همه کس
زرشک مایل مرگم که از غلط کاریست****به غیر محتشم آن سرو مایل همه کس
حرف ش
غزل شماره 327: آمد ز خانه بیرون در بر قبای زرکش
آمد ز خانه بیرون در بر قبای زرکش****بر زر کشیده خفتان شاهانه بسته ترکش
سرو از قبا گران بار گل از هوا عرق ریز****رنگ از حیا دگرگون زلف از صبا مشوش
در سر هوای جولان بر لب نشان باده****غالب نشاط خندان شیرین مذاق سرخوش
هنگام ترکتازش طاقست در نظرها****آن چین زدن بر ابرو وان هی زدن بر ابرش
آن کز نهیبش آتش شد بر خلیل گلزار****در باغ روی او داد گل را مزاج آتش
دل وحشی است بندی من از علاقهٔ او****با شیر در سلاسل با مرگ در کشاکش
از صیقل محبت کانهم ز پرتو اوست****طبعی است محتشم را کائینه ایست بی‌غش
غزل شماره 328: شبی که می‌فکند بی تو در دلم الم آتش
شبی که می‌فکند بی تو در دلم الم آتش****ز آه من به فلک میرود علم علم آتش
کباب کرده دل صد هزار لیلی و شیرین****لبت که در عرب افکنده شور و در عجم آتش
ز جرم عشق اگر عاشقان روند به دوزخ****شود به جانب من شعله‌کش ز صد قدم آتش
ز سوز دل چو به او شرح حال خویش نویسم****هزار بار فتد در زبانه قلم آتش
چونی بهر که سرآورده‌ام دمی شب هجران****درو فکنده‌ام از ناله‌های زیر و بم آتش
به یک پیاله که افروختنی چراغ رخت را****فکندی ای گل رعنا به حال محتشم آتش
غزل شماره 329: هرتار که در طره عنبر شکن استش
هرتار که در طره عنبر شکن استش****پیوند نهالی برگ جان من استش
ترسم ز دماغ دل من دود برآرد****آن دوده که زیب ورق یاسمنستش
می‌سوزدم از آرزوی رنگی و بوئی****با آن که گل و لاله چمن در چمنستش
هست از ورق شرم و حیا دست خودش نیز****زان جوهر جان دور که در پیرهنستش
شیرین همه ناز است ولی ناز دل‌آشوب****از گوشهٔ چشمی است که با کوهکنستش
گفتم که در آن تنگ شکر جای سخن نیست****رنجید همانا که درین هم سخن استش
در سینهٔ گرمم دل آواره در آن کوی****مرغیست که درآتش سوزان وطنستش
هر بنده که گردیده بر آن در ادب آموز****اهلیت سلطانی صد انجمنستش
گر جان رود از تن نرود محتشم از جا****کز لطف تو جانی دگر اندر بدنستش
غزل شماره 330: محل گرمی جولان بزیر سرو بلندش
محل گرمی جولان بزیر سرو بلندش****قیامتست قیامت نشست و خیز سمندش
تصرف از طرف اوست زان که وقت توجه****دراز دست‌تر از آرزوی ماست کمندش
میانهٔ هوس و حسن بسته‌اند به موئی****هزار سلسله برهم ز جعد سلسله بندش
نهاد یاری مهر و وفا به یکطرف آخر****دل ستیزه کز جنگجوی جور پسندش
هزار جان گرامی فدای ناوک یاری****که گاه گاه شود پر کش از کمان بلندش
ز خلق دل به کسی بند اگر حریف شناسی****که نگسلد ز تو گر همه از آهنست می‌شکنندش
مدار باک اگر کرد دل به من گله از تو****که پیش ازین ز تو بسیار دیده‌ام گله‌مندش
درم خریده غلام ویست محتشم اما****صلاح نیست که گویم خریده است به چندش
غزل شماره 331: رخش شمعی است دود آن کمند عنبر آلودش
رخش شمعی است دود آن کمند عنبر آلودش****عجب شمعی که از بالا به پایان میرود دودش
دمی در بزم و صد ره می‌کشد از بیم و امیدم****عتاب عشوه آمیز و خطاب خنده آلودش
میان آب و آتش داردم دیوانه وش طفلی****که در یک لحظه صد ره میشوم مقبول و مردودش
چو گنجشگیست مرغ دل به دست طفل بی‌باکی****که پیش من عزیزش دارد اما می‌کشد زودش
من زا لعبت پرستیها دل بازی‌خوری دارم****که دارد کودکی با صد هزار آزار خشنودش
بسی در تابم از مردم نوازیهای او با آن****که می‌دانم به جز بیتابی من نیست مقصودش
طبیب محتشم در عشق پرکاریست کز قدرت****به الماس جفا خوش می‌کند داغ نمک سودش
غزل شماره 332: ز دل دودی بلند آویخته زلف نگون سارش
ز دل دودی بلند آویخته زلف نگون سارش****خدا گرداندم یارب بلا گردان هر تارش
زهر چشمی به حسرت می‌گشاید از پی آن گل****بهر گامی که بر می‌دارد از جا نخل گل بارش
به سر ننهاده کج تاج سیاه آن ترک آتش خو****که از آهم به یک سو رفته دود شمع رخسارش
به گلشن حسرت قدش رود از نخل بر گلشن****به نخل خشک آموزد خرامش سحر رفتارش
ز بیم غیر می‌گوید سخن در زیر لب با من****من حیران بمیرم پیش لب یا پیش رخسارش
چسان گنجانم اندر شوق ذوق لطف دلداری****که از جان خوش تر آید بر دل آزاده آزارش
بسی نازک فتاده جامهٔ معصومی آن گل****خدا یارب نگهدارد ز دامن گیری خارش
ز زلفش محتشم را آن چنان بندیست در گردن****که گر سر می‌کشد از وی به مردن می‌رسد کارش
غزل شماره 333: ز مهیست داغ بر دل که ندیده‌ام هنوزش
ز مهیست داغ بر دل که ندیده‌ام هنوزش****ز گلیست خار در کف که نچیده‌ام هنوزش
ز لبی است کام جانم چو گلوی شیشه پرخون****که به جرئت تخیل نگزیده‌ام هنوزش
ز شراب لعل یاری شده مشربم دگرگون****که به لب رسیده اما نچشیده‌ام هنوزش
به کشاکشم فکنده سر زلف تابداری****که به سوی خویش یک مو نگشیده‌ام هنوزش
دل پرده سوز دارد هوس لباس دردی****که به قد طاقت او نبریده‌ام هنوزش
به برم لباس غیرت شده نام خرقه‌ای را****که ز جیب تا به دامن ندریده‌ام هنوزش
ز دریچهٔ محبت به دلم فتاده پرتو****ز همه جهان فروزی که ندیده‌ام هنوزش
همه کس شنیده آمین ز فرشته بر دعائی****که ز زیر لب برآن بت ندمیده‌ام هنوزش
که ز محتشم رساند به مه من این غزل را****که من گدا به خدمت نرسیده‌ام هنوزش
غزل شماره 334: ای به ستم دل تو خوش تیغ بکش مرا بکش
ای به ستم دل تو خوش تیغ بکش مرا بکش****منت این و آن مکش تیغ بکش مرا بکش
ناوک غمزه چون زنی گر نکنند جان سپر****ماه و شان نشانهٔ وش تیغ بکش مرا بکش
دست به تیغ چون زنی آتش شوق از دلم****گر نشود زبانه کش تیغ بکش مرا بکش
نامهٔ قتل محتشم چون کنی از جفا روان****گر نکند ز مژده غش تیغ بکش مرا بکش
غزل شماره 335: بیش ازین منت وصل و از رخ آن ماه مکش
بیش ازین منت وصل و از رخ آن ماه مکش****گر کشد هجر تو را جان بده و آه مکش
وصل بی‌منت او با تو به یک هفته کشد****گو وصالی که چنین است به یک ماه مکش
چون محال است رساندن به هدف تیر امید****تو کمان ستمش خواه بکش خواه مکش
همت از یار مرا رخصت استغنا داد****تو هم ای دل پس ازین پای ازین راه مکش
سربلندی مکن از وصل را ز آن شیرین لب****منت خسروی از همت کوتاه مکش
چشم بی‌غیرت من گر شود از گریه سفید****دگرش سرمه ز خاک ره آن ماه مکش
یا وفا یا ستم از کش بکشم چند کشی****گوئی آزار پر کاه بکش گاه مکش
محتشم دیده ز بیراهی آن سرو مپوش****رقم بی‌بصری بر دل آگاه مکش
غزل شماره 336: صد سال ز من دارد اگر هجر نهانش
صد سال ز من دارد اگر هجر نهانش****به زان که ببینم به طفیل دگرانش
می‌کرد شبی نسبت خود شمع به خوبان****چون خواست که نام تو برد سوخت زبانش
دل داشت یقین نیستی آن دهن اما****از خنده بسیار گرفتی به گمانش
خوبان بشتابید به دل جوئی عاشق****زان پیش که جوئید و نیابید نشانش
در چشم تو صد شیوه عیانست ز مستی****صد شیوه دیگر که محال است بیانش
می‌کرد دل انکار وجود دهنت را****از خنده بسیار فکندی به گمانش
پیوند گسل نیست دل محتشم از تو****گر بگسلد از تاب جفا رشتهٔ جانش
غزل شماره 337: هزارگونه متاع است ناز را به دکانش
هزارگونه متاع است ناز را به دکانش****نگاه گوشهٔ چشم از متاع‌های گرانش
خطاب خود به من از اهل بزم خاسته پنهان****که نرگسش شده گویا و خامش است زبانش
هزار نکته بیان می‌کند به جنبش ابرو****هزار نکته دیگر که مشکل است بیانش
حواله دل محروم من نمی‌شود الا****به سهو تیر نگاهی که می‌جهد ز کمانش
دلم که صبر و خرد برده‌اند بی‌خبر از وی****به آن دو نرگس فتان مگر که فتنه گمانش
به من که ساده دلی کاملم ملاطفت وی****تغافلیست که خود نام کرده لطف نهانش
کسی چه نام کند غبن این معامله کاورا****نگاه بر دگرانست و محتشم نگرانش
غزل شماره 338: آن شاه حسن بین و به تمکین نشستنش
آن شاه حسن بین و به تمکین نشستنش****و آن خیرگی و طرف کله برشکستنش
آن تیر غمزه پرکش و از منتظر کشی است****موقوف صد کمان ز کمانخانه جستنش
سروی است در برم که براندام نازنین****ماند نشان ز بند قبا چست بستنش
سر رشتهٔ رضا به دل غیر بسته یار****اما چنان نبسته که به توان گسستنش
باشد کمینه بازی آن طفل بر دلم****بر همزدن دو چشم و به صد نیش خستنش
صیدیست محتشم که به قیدی فتاده لیک****مرگیست بی‌تکلف از آن قید رستنش
غزل شماره 339: بزم برهم زده‌ای ای دل بر خشم به جوش
بزم برهم زده‌ای ای دل بر خشم به جوش****چشم از جنگ بغوغالب از اعراض خموش
گرمیش شعلهٔ فروزان ز رخ ماه شعاع****تلخیش زهر چکان از دو لب زهر فروش
خواب بیهوشی و کیفیت مستی ز سرش****جسته از پرزدن مرغ سراسیمه هوش
ضبط بیتابی خود کرده ولی در حرکت****پیرهن زان تن و اندام و قبازان برو دوش
داغ دلهای فکار از حرکاتش به خراش****مرغ جانهای نزار از سکناتش به خروش
سخنی کامده از حوصلهٔ ناطقه بیش****لب فرو بستنش از نطق فروبسته بگوش
محتشم هرکه خورد باده به دشمن ناچار****کند آخر می اعراض بدین مرتبه نوش
غزل شماره 340: ز خانه تاخت برون کرده ساغری دو سه نوش
ز خانه تاخت برون کرده ساغری دو سه نوش****لب از شراب در آتش گل از عرق در جوش
خمار رفته ز سر تازه نشاء از می تلخ****اثر ز تلخی می در لبان شهدفروش
چو شاخ گل شده کج در میان خانه زین****اتاغه از سر دستار میل سر دوش
ز رخش راندنش از ناز در نشیب و فراز****زمین ز شوق به افغان و آسمان به خروش
نموده دوش بدوش ابروان خم به خمش****به زور غمزهٔ کمانها کشیده تا سردوش
سرشک کرده هم آغوش کامکاران را****قبای ترک که تنگش کشیده در آغوش
لباس بزم به برآمد آن چنان که مگر****رود جریده زند برهزار جوشن پوش
ز حالت مژه آن عقل مات مانده که چون****یکی شراب خورد دیگری رود از هوش
ستاده محتشم از دور بهر عرض نیاز****لب از اشاره به جنبش زبان عرض خموش
غزل شماره 341: سحر به کوچه بیگانه‌ای فتادم دوش
سحر به کوچه بیگانه‌ای فتادم دوش****فتاد ناگهم آواز آشنا در گوش
که خوش به بانگ بلند از خواص می می‌خواست****ازو دهاده و زا اهل بزم نوشانوش
من حزین تن و سر گوش گشته و رفته****ز پا تحرک و از تن توان و از دل هوش
ستادم آن قدر آن جا که داد مرغ سحر****هزار مرتبه داد خروش و گشت خموش
صباح سر زده آن کو صبوح کرده بتی****گران خرام و سرانداز و بیخود و مدهوش
گرفته بهر وی از پاس و اقفان سر راه****نموده تکیه‌گهش نیز محرمان سر و دوش
چو پیش رفتم خود را زدم در آن آتش****که بود آن که ازو دیگ سینه میزد جوش
ز بی شعوریم اول اگر ز جا نشناخت****شناخت عاقبت اما ز طرز راه و خروش
چنان به تنگ من از سرخوشی درآمد تنگ****که گوئی آمده تنگم گرفته در آغوش
اگرچه جای هزار اعتراض بود آن جا****بر آن قدح کش بی‌قید کیش عشرت کوش
نگفت محتشم از اقتضای وقت جز این****که می ز بزم رود خود به کوی باده فروش
غزل شماره 342: آهوی او که بود بیشه دل صیدگهش
آهوی او که بود بیشه دل صیدگهش****می‌گدازد جگر شیر ز طرز نگهش
از بدآموزی آن غمزه نمی‌گردد سیر****ناز کافتاده به دنبالهٔ چشم سیهش
دو جهان گشته به حسنی که اکر در عرصات****به همان حسن درآید گذرند از گنهش
مه جبینی ز زمین خاسته کز قوت حسن****پنجه در پنجهٔ خورشید فکند است مهش
وای بر ملک دل و دین که شد آخر ز بتان****نامسلمان پسری فتنه‌گری پادشهش
چکند گر نکند خانهٔ مردم ویران****پادشاهی که به جز فتنه نباشد سپهش
محتشم در گذر آن چشم که من دیدم دوش****جبرئیل ار گذرد می‌زند از غمزه رهش
غزل شماره 343: به عزم رقص چون در جنبش آید نخل بالایش
به عزم رقص چون در جنبش آید نخل بالایش****نماند زنده غیر از نخل بند نخل بالایش
عجب عیبی است غافل بودن از آغاز رقص او****به تخصیص از نخستین جنبش شمشاد بالایش
بمیرم پیش تمکین قد نازک خرام او****که در جنبش به غیر از سایهٔ او نیست همتایش
براندازد ز دل بنیاد آرام آن سهی بالا****چو اندازد هوای رقص جنبش در سر و پایش
به تکلیف آمد اندر رقص اما فتنه کرد آن گه****که میل طبع بی‌تکلیف میشد در تماشایش
فشانم بر کدامین جلوه‌اش جان را که پنداری****دگرگون جلوه پردازیست هر عضوی ز اعضایش
به رقص آیند در زنجیر زلفش محتشم دلها****چو باد جلوه بی حد در سر زلف سمن سایش
غزل شماره 344: مهی که زینت حسنست گرمی خویش
مهی که زینت حسنست گرمی خویش****طپانچه بر رخ خورشید می‌زند رویش
چرنده را ز چرا باز می‌تواند داشت****نگاه دلکش ناوک گشای آهویش
هزار خنجر زهر آب داده نرگس او****کشیده بهر دلیری که بنگرد سویش
چنان ربود دل مرا که هیچ دیده ندید****همین کدیایت محل غمزهٔ محل جویش
ز راه دیده به دل می‌رسد هزار پیام****به نیم جنبشی از گوشهای ابرویش
خدنگ نیمکش غمزه‌اش نخورده هنوز****به من چشانده فلک زور و دست و بازویش
نهفته کرده کمانی به زه که بی‌خبرند****ز ناوک افکنی آن دو چشم جادویش
خموشیش نه ز اعراض بود دی که نداد****به لب مجال سخن غمزه سخنگویش
هنوز محتشم آن ماه نارسیده ز راه****بیا ببین که چه غوغاست بر سر کویش
غزل شماره 345: پری وشی دل دیوانه می‌کشد سویش
پری وشی دل دیوانه می‌کشد سویش****که نیست حد بشر سیر دیدن رویش
به نوگلی نگرانم که می‌دمد چو گیاه****کرشمه از در و دیوار گلشن کویش
هنوز تیغ نیالوده تیز دستی بین****که موج خون ز زمین می‌رسد به بازویش
قیامتست قیامت که صور فتنه دمید****جهان ز فتنهٔ نو خیز قد دلجویش
ز خاک یوسف گل پیرهن دمد گل رشک****اگر به مصر بردبار از چمن بویش
چه رغبت است که سر بر نمی‌تواند داشت****ز مزرع دل مردم چرنده آهویش
ز دور کرد شکاری مرا رساند از سحر****خدنگ نیمکش غمزه چشم جادویش
لبش خموش و زبان کرشمه‌اش گویا****ز نکته پروری گوشه‌های ابرویش
چو محتشم به نخستین خدنگ او افتاد****هزار بوسه فلک زد به دست و بازویش
غزل شماره 346: مباش ای مدعی خوش دل که از من رنجه شد خویش
مباش ای مدعی خوش دل که از من رنجه شد خویش****که شمشیر و کفن در گردن اینک میروم سویش
هلال‌آسا اگر ساید سرم بر آسمان شاید****که باز از سر گرفتم سجدهٔ محراب ابرویش
ز بس کز انفعالم مانده سر در پیش چون نرگس****درین فکرم که چون خواهم فکندن چشم بر رویش
امان می‌خواهم از کثرت که گویم یک سخن با او****زبانم تا به سحر غمزه بندد چشم جادویش
من گمراه عشق و محنت او تازه اسلامم****به جرم توبه‌ام شاید نسوزد آتش خویش
کند بختم ز شادی صد مبارکباد اگر از نو****نهد داغ غلامی بر جبینم خال هندویش
رقیبا آن که از رشگ تو با غم بود هم زانو****همین دم تکیه‌گاه یار خواهد بود بازویش
به این سگان ای مدعی زان در مسافر شو****که دیگر شد مجاور بر سر کوی سگ کویش
دو روزی گر ز هجرم غنچه‌سان دلتنگ کرد آن گل****ز پیوند قدیمی باز کردم جا به پهلویش
نهد گر دست جورش از تطاول اره بر فرقم****دگر دست تعلق نگسلم چون شانه از مویش
عجب گر بشنوی بوی صلاح از محتشم دیگر****که بست و محکمست این بار دل در جعد گیسویش
حرف ص
غزل شماره 347: کاش مرگم سازد امشب از فغان کردن خلاص
کاش مرگم سازد امشب از فغان کردن خلاص****تا سگش از درد سر آسوده گردد من خلاص
شد گرفتاری ز حد بیرون اجل کو تا شود****من ز دل فارغ دل از جان رسته جان از تن خلاص
داشتم در صید گاه صد زخم از بتان****در نخستین ضربتم کرد آن شکارافکن خلاص
سوختم ز آهی که هست اندر دلم از تیر خویش****روزنی کن تا شوم از دود این گلخن خلاص
بی تو از هستی به جام مرغ روحم را بخوان****از قفس تا گردد آن فرقت کش گلشن خلاص
محتشم در عاشقی بدنام شد پاکش بسوز****تا شوی از ننگ آن رسوای تر دامن خلاص
غزل شماره 348: مدعی چند بود با سگ آن کو مخصوص
مدعی چند بود با سگ آن کو مخصوص****اهل حرمت همه محروم همین او مخصوص
با حریفی چو تو در بزم زبان بازی غیر****چیست گر نیست نهان با تو پری رو مخصوص
تا زهم سلسله حسن نپاشد مگذار****که شود بادبه آن زلف سمنبو مخصوص
گرنه در خلوت خاصت بدمن می‌گوید****روز و شب چیست به خاصان تو بد گوه مخصوص
وه که گشتم ز تمنای خصوصیت تو****همچو موئی و نگشتم به تو یک مو مخصوص
سوخت صد جان به خصوصیت خاصان تو غیر****آه از آن دم که شود با تو جفا جو مخصوص
محتشم نیست قبولم که به صد قرن شوی****تو به آن دیر خصوصیت بدخو مخصوص
غزل شماره 349: منم از مهر به غم خوردنت ای یار حریص
منم از مهر به غم خوردنت ای یار حریص****تو غلط مهر به غمخواری اغیار حریص
باغ حسن تو نم از خون جگر می‌طلبد****گریزاریست مرا دیدهٔ خونبار حریص
ز آب و آیینه بجو صورت این سر که چراست****به تماشای جمالت در و دیوار حریص
مرض عشق من آن مایهٔ بد نامیها****کرده او را به هلاک دل بیمار حریص
خنده فرمای لب حسن که آن زاری ماست****یار را کرده به آزار دل زار حریص
زود جانها به بهای دهنش رفته که بود****جنس نایاب و محل تنگ و خریدار حریص
میتوان باخت ز بسیاری لطفش به رقیب****که حریص است به آزارم و بسیار حریص
نازکاین نوع شود سلسله جنبان هوس****به طلب چون نشود طبع طلبکار حریص
محتشم حرص تو ظاهر شده در دیدن او****که به خونت شده آن غمزهٔ خونخوار حریص
حرف ض
غزل شماره 350: آخر ای سنگدل از کشتن ما چیست غرض
آخر ای سنگدل از کشتن ما چیست غرض****غیر اگر بی غرضی نیست تو را چیست غرض
تو جفا پیشه چو یاری ده اهل غرضی****پس ازین یاری و اظهار وفا چیست غرض
باز در نرد محبت غلطی باخته‌ای****ای غلط باز ازین مغلطها چیست غرض
گر به خوبان دگر پیش تو هم از پی غیر****گنهی نیست ز تهدید جزا چیست غرض
غیر را دوش چو راندی به غضب باز امروز****زین نهان خواندن اندیشه فزا چیست غرض
جوهر حسن بود حسن وفا حیرانم****که نکویان جهان را ز جفا چیست غرض
محتشم داشت فغان و تو در آزار او را****شاه را ورنه ز آزار گدا چیست غرض
غزل شماره 351: ای طاعت تو بر همهٔ کائنات فرض
ای طاعت تو بر همهٔ کائنات فرض****ذکرت بر اهل صومعه و سومنات فرض
گر سجدهٔ بشر ملک از یک جهت نمود****آمد سجود تو ز جمیع جهات فرض
ای در درون صد شکر ستان برون فرست****چیزی که هست در همهٔ گیتی زکات فرض
ای دل ز جامروز جفایش که در وفاست****ورزیدن تحمل و حلم و ثبات فرض
در وی مبین دلیر که ارباب عقل را****ضیط دل است لازم و حفظ حیات فرض
ای شیخ شکر کن تو کزین قد فارغی****شکر فراغتست بر اهل نجات فرض
بر محتشم که هست به یاد تو روز و شب****بی‌خورد و خواب نیست چو صوم و صلات فرض
غزل شماره 352: روزی که گشت بر همهٔ عالم نماز فرض
روزی که گشت بر همهٔ عالم نماز فرض****شد ناز بر تو واجب و بر ما نیاز فرض
تا در وجود آمدی ای کعبهٔ مراد****شد سجدهٔ تو بر همه کس چون نماز فرض
نتوان به هیچ وجه شمرد از بتان تو را****باشد میان باطل و حق امتیاز فرض
بنگر به عشق و بوالعجبی‌های او کزو****محمود را شده است سجود ایاز فرض
بختم عجب اگر ننوازد که گشته است****قتلم به جرم عشق به آن دلنواز فرض
آمیزشی به درد کشانم نصیب باد****کز تقوی و ورع شو دم احتراز فرض
زان مرغ غمزه بیم دل محتشم نخاست****گنجشک را بود حذر از شاهباز فرض
حرف ط
غزل شماره 353: نه می‌نهم از دست عشق جام نشاط
نه می‌نهم از دست عشق جام نشاط****نه میزنم به ره از بار هجر گام نشاط
غم تو یافته چندان رواج در عالم****که از زمانه برافتاده است نام نشاط
چرا به بزم وصال تو بیشتر ز همه****کشید شحنهٔ هجر از من انتقام نشاط
دلا به سایهٔ غم رو که افتاب طرب****رسیده است دگر بر کنار بام نشاط
کمال حوصله بنگر که مرغ دل هرگز****ز دام غم نرمید و نگشت رام نشاط
زنند دست به دست از حسد تمام جهان****اگر زمانه به دستم دهد زمام نشاط
به بزم عیش بده جای محتشم که بود****جفا کشان تو را بزم غم مقام نشاط
غزل شماره 354: گوش کردن سخنان تو غلط بود غلط
گوش کردن سخنان تو غلط بود غلط****رفتن از ره به زبان تو غلط بود غلط
از تو هر جور که شد ظاهر و کردم من زار****حمل بر لطف نهان تو غلط بود غلط
من بی‌نام و نشان را به سر کوی وفا****هرکه می‌داد نشان تو غلط بود غلط
با خود از بهر تسلی شب یلدای فراق****هرچه گفتم ز زبان تو غلط بود غلط
تا ز چشم تو فتادم به نظر بازی من****هر کجا رفت گمان تو غلط بود غلط
در وفای خود و بدعهدی من گرچه رقیب****خورد سوگند به جان تو غلط بود غلط
محتشم در طلبش آن همه شب زنده که داشت****چشم سیاره فشان تو غلط بود غلط
غزل شماره 355: صبر در جور و جفای تو غلط بود غلط
صبر در جور و جفای تو غلط بود غلط****تکیه برعهد و وفای تو غلط بود غلط
پیش ابروی کجت سجده خطا بود خطا****سر نهادن به رضای تو غلط بود غلط
با تو شطرنج هوس چیدن و بودن ز غرور****ایمن از مغلطهای تو غلط بود غلط
دردبر درد خود افزودن و صابر بودن****به تمنای دوای تو غلط بود غلط
چون بناشادیم ای شوخ بلا بودی شاد****شادبودن به بلای تو غلط بود غلط
بود چون رای تو آزار من از بهر رقیب****دیدن آزار برای تو غلط بود غلط
محتشم حسرت پابوس تو چون برد به خاک****جانفشانیش به پای تو غلط بود غلط
حرف ظ
غزل شماره 356: به هجر یار که از غیر آن ندارم حظ
به هجر یار که از غیر آن ندارم حظ****چنان که ز وصل آن چنان ندارم حظ
به غیر حیرت عشقت چه باعث است ای گل****که چشم دارم و از گلستان ندارم حظ
ز بس که خورده‌ام از قاصدان فریب اکنون****به هیچ مژده من بدگمان ندارم حظ
نوید عمر ابد هم به گوش ناخوش نیست****که بی تو بس که به جانم ز جان ندارم حظ
به مزدی سفرم کاش خانمان سکون****که از وطن من بی‌خانمان ندارم حظ
زهم ببر ز من ای همزبان که من بی او****زبان ندارم و از هم زبان ندارم حظ
ره جهان دگر محتشم کنون سر کن****که بهر عمر چنین زین جهان ندارم حظ
غزل شماره 357: من بی‌تو ندارم از چمن حظ
من بی‌تو ندارم از چمن حظ****دور از سمنت ز یاسمن حظ
بی روی تو در چمن ندارند****از صحبت هم گل و سمن حظ
بی‌قد تو نارواست کردن****از دیدن سرو و نارون حظ
یک ذره نمی‌فروشم ای گل****تشویق تو من به صد تومن حظ
خوش می‌کند از دراز دستی****آغوش تو از تو سیمتن حظ
با حسن طبیعت است کز وی****با طبع کنند مرد و زن حظ
جعد تو ذقن طراز دل را****چون تشنه از آن چه ذقن حظ
جز جام که دید از آن دهن کام****جز جامه که کرد ازان بدن حظ
ای می که به جوشم از تو چون خم****خوش داری از آن لب و دهن حظ
این پیرهن این توای که داری****زان جوهر زیر پیرهن حظ
بی‌تابم از این که می‌کند زلف****بازی بازی از آن ذقن حظ
لب می‌گریزم از حسد که دارد****خط زان دو لب شکرشکن حظ
در مهد که دایه ساقیش بود****می‌کرد از آن لبان لبن حظ
گو شیخ مگو مراخطا کار****من دارم از آن بت ختن حظ
او ره زن کاروان جانهاست****وین قافله را ز راه زن حظ
پر زلزله شد جهان و دارد****زان زلزله در جهان فکن حظ
با لذت عشق خسروی داشت****شیرین ز مذاق کوه‌کن حظ
پروانه قرب شمع یابد****مرغی که کند ز سوختن حظ
شد گرم که آردم به اعراض****اعراض رقیب داشتن حظ
بد خوئی محتشم به این خوی****خطیست که دارد از سخن حظ
غزل شماره 358: ز لاله‌زار مرا بی‌جمال دل نواز چه فیض
ز لاله‌زار مرا بی‌جمال دل نواز چه فیض****ز جام می لب ساقی گل عذار چه حظ
در انجمن که نباشد مغنی گل رخ****ز صوت فاخته و نغمهٔ هزار چه حظ
شکار تا شده دلهای بی محبت را****ز تیر غمزهٔ خوبان جان شکار چه حظ
چو نیست در نظر آن گل که نوبهار من است****مرا ز باغ چه حاصل ز نوبهار چه حظ
غرض مشاهده حسن توست از خوبان****وگر بی‌تو ز خوبان روزگار چه حظ
درین دیار دل محتشم خوش است به یار****گهی که یار نباشد درین دیار چه حظ
غزل شماره 359: دارم از طبع ستم خیز تو حظی و چه حظ
دارم از طبع ستم خیز تو حظی و چه حظ****وز عتاب شعف آمیز تو حظی و چه حظ
می‌کنم با نفس آمیز نگه‌های عجب****از نگاه غضب‌آمیز تو حظی و چه حظ
آن که وی جرعه‌کش بزم تو بود امشب داشت****پیش اغیار به پرهیز تو حظی و چه حظ
نیم بسمل شده تیغ تغافل امروز****می‌کند از نگه تیز تو حظی و چه حظ
دل که از شوق کلام تو کبابست کباب****دارد از لعل نمک ریز تو حظی و چه حظ
وقت تغییر عذارت که شد آزرده رقیب****کردم از سبزهٔ نوخیز تو حظی و چه حظ
محتشم را که به یک موی دل آویخته‌ای****دارد از موی دلاویز تو حظی و چه حظ
حرف ع
غزل شماره 360: تا میان من و آن مه شده کلفت واقع
تا میان من و آن مه شده کلفت واقع****به رقیبم شده بیواسطه کلفت واقع
به مهی درگذری یک نظر افکندم دوش****شد میان من و یاران همه صحبت واقع
متهم ساخت به عشق دگرم یار و نگفت****کاین تعشق شده باشد به چه صورت واقع
کار موقوف نگاهیست میان من و او****گر بود صد جدل و خشم و کدورت واقع
می‌رسد مست جنون تیغ به کف گرم غضب****شدی ای دل سر راهش به چه جرات واقع
ای نگهبان نبود گر رخ آن مه منظور****میتوان از تو کشید ای همه منت واقع
محتشم بردرش از خدمت خود هرزه ملاف****آید از بی‌هنری چون تو چه خدمت واقع
غزل شماره 361: آن که بود از تو به یک حرف زبانی قانع
آن که بود از تو به یک حرف زبانی قانع****این زمان نیست به صد لطف نهانی قانع
غیر کز مرده لان بود به یک پرسش تو****نیست اکنون به حیات دو جهانی قانع
ابر لطف تو به سیلاب جهانی مشغول****لب من تشنه بیک قطره چکانی قانع
گر به شیرین سخنی خوش نکنی کام رقیب****میشوم از تو به این تلخ زبانی قانع
نیم زخمی به جگر دارم و دانم که به آن****نشود یار به این سخت کمانی قانع
پیش آن شاه جهانگیر بمیرم صد بار****که گدائیست به یک کلبه ستانی قانع
غیر را ساخت به یک آیت رحمت زنده****محتشم مرد به یک فاتحه خوانی قانع
غزل شماره 362: گدایان را بود از آستانها پاسبان مانع
گدایان را بود از آستانها پاسبان مانع****مرا از آستان او زمین و آسمان مانع
من و شبهای سرما و خیال آستان بوسی****که آنجا نیست بیم پرده دارو پاسبان مانع
نگهبانان ز ما دارند پنهان داغها بر جان****که ممکن نیست خوبان را شد از لطف نهان مانع
به بزم امشب هوس خواهند و لطف یار بخشنده****حجاب از هر دو جانب گرچه میشد در میان مانع
به او خوش صحبتی می‌داشتم شد در دلش ناگه****گمان بد مرا از صحبت آن بدگمان مانع
مگر اسرار بزم دوش می‌خواهد نهان از من****که هست امشب مرا از اختلاط بدگمان مانع
چه می‌گفتند در بزمش که چون شد محتشم پیدا****شد آن مه همزبانان را به تقصیر زبان مانع
حرف غ
غزل شماره 363: آمد از مجلس برون در سر هوای سیر باغ
آمد از مجلس برون در سر هوای سیر باغ****بادپای جلوه در زین باد جولان در دماغ
حسن را از چهرهٔ زیبای او گل در طبق****عشق را از نرگس شهلای او می در ایاغ
صبر را آتش ز تاب سینها در استخوان****عشق را روغن ز مغز استخوانها در چراغ
حسن نوبنیاد شیرین را ظهور اندر ظهور****وز برای کوه کن جستن سراغ اندر سراغ
داده مرغ حیرتم را جای بر طاق بلند****آن که در ایوان حسنت بسته طاق از پر زاغ
باز راه سیر با اغیار سرکردی که رشک****لاله و گل را ز اشگم تر کند در باغ وراغ
محتشم از چشم تر آتش فشان در دشت غم****آن صنم دامن کشان با این و آن در گشت باغ
غزل شماره 364: ای به من صدق و صفای تو دروغ
ای به من صدق و صفای تو دروغ****مهر من راست وفای تو دروغ
نالش غیر ز جور تو غلط****بر زبانش گله‌های تو دروغ
چند گویم به هوس با دل خویش****حرف تخفیف جفای تو دروغ
گوی چوگان هوس گشته رقیب****سر فکنده است به پای تو دروغ
چند اصلاح جفای تو کنم****چند گویم ز برای تو دروغ
وعدهٔ بوسه چه می‌فرمائی****می‌نماید ز ادای تو دروغ
سگت از شومی آمد شد غیر****گفت صد ره به گدای تو دروغ
گوئی ای ابر حیا می‌بارد****از در و بام سرای تو دروغ
راست گویم به هوس می‌گوید****ملک از بهر رضای تو دروغ
عاشق از بهر رضای تو عجب****گر نگوید به خدای تو دروغ
محتشم این همه میگوئی و نیست****به زبان گله زای تو دروغ
غزل شماره 365: تا کی کشی به بی گنهان از عتاب تیغ
تا کی کشی به بی گنهان از عتاب تیغ****ای پادشاه حسن مکش بی حساب تیغ
تا عکس سر و قد تو در بر کشیده است****دارد کشیده به بد ز غیرت بر آب تیغ
در ذوق کم ز خوردن آب حیات نیست****خوردن ز دست آن مه مشکین نقاب تیغ
از بس که بهر کشتنم افتاده در شتاب****ترسم به دیگری زند از اضطراب تیغ
یابند محرمان سحرش کشته برفراش****گر بر کسی کشد ز غضب او به خواب تیغ
قتلم فکند دوش به صبح و من اسیر****مردم ز غم که دیر کشید آفتاب تیغ
عابد کشی است در پی قتلم که می‌کشد****بر آهوی حرم ز برای ثواب تیغ
می‌دید بخت و دولت خونریز محتشم****می‌بست یار چون به میان از شتاب تیغ
غزل شماره 366: چو بر من زد آن ترک خون خوار تیغ
چو بر من زد آن ترک خون خوار تیغ****شد از خون گرمم شرر بار تیغ
شدم آن چنان کشته او به میل****که از میل من شد خبردار تیغ
نه چابک‌تری از تو هست ای اجل****باو سر فرو آر و بسپار تیغ
چه جائیست کوی تو کانجا مدام****ز در سنگ بارد ز دیوار تیغ
ازین بزم اگر دفع من واجبست****بنه ساغر از دست و بردار تیغ
شود بر زبان تا وصیت تمام****خدا را زمانی نگهدار تیغ
شده چشم مست تو خنجر گذار****تو در دست این مست مگذار تیغ
بقا سر بجیب فنا در کشد****اگر برکشد آن ستمکار تیغ
سگ آن دلیرم که وقت غضب****شود پیش او محتشم وار تیغ
حرف ف
غزل شماره 367: دهد اگرچه برون در بی‌شمار صدف
دهد اگرچه برون در بی‌شمار صدف****تو آن دری که برون ناید از هزار صدف
برای چون تو دری شاید ای چکیدهٔ صنع****اگر دهان بگشاید هزار بار صدف
عجب که تا به قیامت محیط هستی را****گران شود به چنین در شاهوار صدف
توان گرفت بزر ز احترام گوشی را****که در راز تو را باشد ای نگار صدف
شدست معتبر از خلعت تو مادر دهر****بلی ز پرتو در دارد اعتبار صدف
به جنبش آمده تا بحر هستی از اثرش****چنین دری نفکنده است برکنار صدف
به عهد محتشم از عقد نظم گوش جهان****چنان پر است که از در شاهوار صدف
غزل شماره 368: بعد مرگ من نکرد آن مه تاسف برطرف
بعد مرگ من نکرد آن مه تاسف برطرف****میتوان مرد از برای او تکلف برطرف
تا نگردد سیر عاشق بر سر خوان وصال****بود در منع زلیخا حق یوسف برطرف
خاصه من کرده باغ وصل را اما در آن****بر تماشا نیستم قادر تکلیف بطرف
فیض من بنگر که چون رفتم به بزمش صد حجاب****در میان آمد ولی شد بی توقف برطرف
چند آری در میان تعریف بزم صوفیان****باده صافی به دست آور تصرف بر طرف
بخت ساعت ساعتم از وصل سازد کامیاب****گر شود از وعدهای او تخلف برطرف
محتشم مرد و ز تیغش مشکل خود حل نساخت****تا ابد مشکل که گیرد زین تاسف برطرف
غزل شماره 369: آن پری را گوهر عصمت ز کف شد حیف حیف
آن پری را گوهر عصمت ز کف شد حیف حیف****آفتابی بود نورش برطرف شد حیف حیف
طرح یک رنگی فکند آن بت بهر بد گوهری****گوهر یک دانه هم رنگ خزف شد حیف حیف
آن کمان ابرو که کس انگشت بر حرفش نداشت****تیر طعن عیب جویان را هدف شد حیف حیف
آن که کام از لعل او جستن بزر ممکن نبود****گنج تمکینش به نادانی تلف شد حیف حیف
آن که خواندش مادر ایام فرزند خلف****عاقبت دل خوش کن صد ناخلف شد حیف حیف
نوگلی کز صوت بلبل پنبه‌اش در گوش بود****واله چنگ و نی و آواز دف شد حیف حیف
محتشم از درد گفتی آن چه در دل داشتی****کوش هر بی‌درد این در را صدف شد حیف حیف
حرف ق
غزل شماره 370: زهی ز عشق جهانی تو را به جان مشتاق
زهی ز عشق جهانی تو را به جان مشتاق****من از کمال محبت جهان جهان مشتاق
نهان ز چشم بدان صورت تو را این است****که دایمم من صورت طلب به آن مشتاق
ز دست کوته خود در هوای زلف توام****چو مرغ بی‌پر و بالی به آشیان مشتاق
به محفل دگران در هوای کوی توام****چو آن غریب که باشد به خانمان مشتاق
کنم سراغ سگت همچو کسی که بود****ز رازهای نهانی به همزبان مشتاق
عجب که ذکر تو جزء شهادتم نشود****ز بس که هست به نام خوشت زبان مشتاق
به محتشم چه فسون کرده‌ای که می‌گردد****نفس نفس به تو مایل زمان زمان مشتاق
غزل شماره 371: بیچاره باشد همواره عاشق
بیچاره باشد همواره عاشق****عشق این چنین است بیچاره عاشق
گردون نگردد روزی که گردد****از کوی معشوق آواره عاشق
صد پاره شد دل اما همان هست****بر روی خوبان هر پاره عاشق
گر سر کشیدی یکباره معشوق****از پا فتادی صد باره عاشق
گر شرم بودی هرگز نکردی****در روی معشوق نظاره عاشق
نبود گر آدم ای ترک خونخوار****خواهی تراشید از خارهٔ عاشق
حسنت فزون باد تا محتشم را****بینند یاران همواره عاشق
غزل شماره 372: ز تب نالان شدی جانان عاشق
ز تب نالان شدی جانان عاشق****بلا گردان جانت جان عاشق
ز سوز نالهٔ عاشق گدازت****به گردون می‌رسد افغان عاشق
تب گرم تو عالم را سیه کرد****ز خود بر سینهٔ سوزان عاشق
دمی صد بار از درد تو می‌مرد****اجل می‌برد اگر فرمان عاشق
به بالینت دمی نبود که گرید****نیالاید به خون دامان عاشق
کشی گر آهی از دل خیزد آتش****ز جان عاشقان جانان عاشق
به جان محتشم نه درد خود را****که باشد درد و محنت زان عاشق
غزل شماره 373: بر در دل می‌زنند نوبت سلطان عشق
بر در دل می‌زنند نوبت سلطان عشق****ما و جنون می‌دهیم وعده به میدان عشق
رایت شاه جنون جلوه نما شد ز دور****چاک به دامن رساند گرد بیابان عشق
آن که ز لعلت فکند شور به دریای حسن****کشتی ما را نخست داد به طوفان عشق
بر سر جرم منند عفو و جزا در تلاش****تا بچه فرمان دهد حاکم دیوان عشق
عشق ز فرمان حسن داد به دست توام****وه چه شدی گر بدی حسن به فرمان عشق
زلف تو را آن که کرد سلسلهٔ پیوند حسن****ساخت جنون مرا سلسلهٔ جنبان عشق
کرد چو حسنت برون سر به گریبان دهر****عابد و زاهد زدند دست به دامان عشق
گرد وی از بس حذر مور ندارد گذر****این دل ویران که هست ملک سلیمان عشق
ماه رخ آن صنم مه چه رایان حسن****داغ دل محتشم شمسه ایوان عشق
غزل شماره 374: باز علم زد ز بیابان عشق
باز علم زد ز بیابان عشق****کرد جنیبت کش سلطان عشق
باز رسید از پی هم کوه کوه****موج قوی جنبش طوفان عشق
باز صلا زد به دو کون و کشید****فتنهٔ جهان تا به جهان خان عشق
باز به گوش مه و کیوان رسید****غلغله از ساحت ایوان عشق
باز دل آن فارس مطلق عنان****رخش جنون تاخت به میدان عشق
باز محل شد که به جان بشنوند****مور و ملخ حکم سلیمان عشق
باز ز معزولی عقل و خرد****دور جنون آمد و دوران عشق
ای دل نوعتهد کنون ز اتحاد****جان من و جان تو و جان عشق
محتشم ازبهر بتان قتل تو****حکم مطاع است ز دیوان عشق
غزل شماره 375: این آینه‌گون سقف که آبیست معلق
این آینه‌گون سقف که آبیست معلق****نسبت به من تشنه سرابیست معلق
این گوی که دستی نگهش داشته زان سوی****چون قطره آبی ز سحابیست معلق
دل می‌کنداز غب‌غب و روی تو تصور****کز آتش سوزنده حبابیست معلق
کاکل که به بوسیدن دوشت شده مایل****گوئی ز سر سرو غرابیست معلق
در حلقهٔ فتراک تو دایم دل بریان****آویخته چون مرغ کبابیست معلق
این کاسه سر کاون پر نشئه ز عشقت****از بوالعجبی جام شرابیست معلق
در سینهٔ دل زیر و زبر گشته ز خویت****لرزنده‌تر از قطرهٔ آبیست معلق
دل کز طمع لعل تو افتاده در آن زلف****آویخته مرغی ز طنابیست معلق
از هر مژه محتشم ای گوهر سیراب****از بهر نثارت در نابیست معلق
حرف ک
غزل شماره 376: در فراقش چون ندادم جان خود را ای فلک
در فراقش چون ندادم جان خود را ای فلک****نام ننگ‌آمیز من از لوح هستی ساز حک
یار عشق دیگران را گر ز من کردی قیاس****ساختی با خاک یک سان عاشقان را یک به یک
هرکه شد پروانه شمعی و سر تا پا نسوخت****بایدش در آتش افکندن اگر باشد ملک
دی که خلقی را به تیر غمزه کردی سینه چاک****گر نمی‌کشتی مرا از غصه میگشتم هلاک
ماه و ماهی شاهد حالند کز هجر تو دوش****آب چشمم تا سمک شد دود آهم تا سماک
بر سر خاک شهیدان خود آمد جامه چاک****ای فدای دامن پاکت هزاران جان پاک
خواهم از گلهای اشگم پرشود روی زمین****تا نیفتد سایهٔ سرو سرافرازت به خاک
بس که می‌بینم تغیر در مزاج نازکت****وقت جورت شادمانم گاه لطف اندر هلاک
حال دل رسید از من گفتمش قلبی اذک****گفت پس دل بر کن از جا نگفتمش روحی فداک
روشن است از پر تو تیغت چراغ جان من****گر چو شمع از تن سرم صدبار برداری چه باک
محتشم روزی که با داغت برآرد لاله‌سان****سر ز جیب خاک بشناسش به جیب چاک چاک
غزل شماره 377: او کشیده خنجر و من جامه جان کرده چاک
او کشیده خنجر و من جامه جان کرده چاک****رایاو قتل منست و من برای او هلاک
زان رخم حیران آن صانع که پیدا کرده است****آتش خورشید پرتو ز امتزاج آب و خاک
دی به آن ماه عجم گفتم فدایت جان من****گفت نشنیدم چه گفتی گفتمش روحی فداک
از غم مرگ و عذاب قبر آزادم که هست****قتل من از دست یار و خاک من در زیر تاک
بوالعجب دشتی است دشت حسن کز نازک دلی****آهوان دارند آنجا خوی شیر خشمناک
جنبش دریای غم در گریه می‌آرد مرا****می‌زند طوفان اشگ من سمک را برسماک
محتشم هرچند گردیدم ندیدم مثل تو****خیره طبعی بی حد از کافر دلی بی‌ترس و باک
غزل شماره 378: ما که می‌سازیم خود را در فراق او هلاک
ما که می‌سازیم خود را در فراق او هلاک****از وفای او به جان‌یم از برای او هلاک
لطف او در رنگ استغنا و بر من عکس غیر****از برای لطف استغنا نمای او هلاک
من که تنگ آوردنش در بر تصور کرده‌ام****میشوم از رشگ تنگی قبای او هلاک
گر بجنبد باد میمیرم که از بی‌تابیم****بهر جنبشهای زلف مشگسای او هلاک
ای فلک یک روز کامم از وفای او بده****پیش از آن روزی که گردم از جفای او هلاک
می‌نهد تا غمزه ناوک در کمان می‌سازدم****اضطراب نرگس ناوک گشای او هلاک
زخم دلخواهی که خورد از دست جانان محتشم****مدعی از رشک خواهد شد به جای او هلاک
غزل شماره 379: ای قدت همچو نیشکر نازک
ای قدت همچو نیشکر نازک****تنت از پای تا به سر نازک
همچو عضو تو سر و قد زیبا****همه جای تو سیم بر نازک
از زمین ارم به آب حیات****ندهد چون قدت شجر نازک
بی خبر زد کرشمه‌ات رگ جان****بودش از بس که بیشتر نازک
هست از روی نازک اندامان****کف پای تو بیشتر نازک
بسته خوش طاقهای ابرویت****دست قدرت به یکدیگر نازک
جان مجنون گداختی لیلی****گر بدی خویش آن قدر نازک
دارد آزار بس که افتاده****کوه سیمش گران کمر نازک
محتشم نیست در بنی آدم****خوی چون خوی آن پسر نازک
غزل شماره 380: مژده ای صبر که شد هجرت هجران نزدیک
مژده ای صبر که شد هجرت هجران نزدیک****یوسف مصر وفا گشت به کنعان نزدیک
غم غمین از خبر فرقت دوری شد و گشت****دوری فرقت و محرومی حرمان نزدیک
گشت سررشته بعد من از آن در کوتاه****شد ره مور به درگاه سلیمان نزدیک
کرد عیسی ز فلک مرحله چند نزول****درد این خاک نشین گشت به درمان نزدیک
بوی خیر آید ازین وضع که یک مرتبه شد****کوی درویش به نزهت گه سلطان نزدیک
قرب آن سرو سمن پیرهن از شوق مرا****چاک پیراهن جان ساخت به جانان نزدیک
محتشم گرچه نشد قطع ره هجر تمام****حالیا راه طلب گشت به جانان نزدیک
حرف گ
غزل شماره 381: ای روی تو از می ارغوان رنگ
ای روی تو از می ارغوان رنگ****دارد سمنت ز ارغوان رنگ
در دور خط تو می‌نماید****آیینهٔ آفتاب در زنگ
در سلسلهٔ تو همچون مجنون****صد خسرو بی‌کلاه و اورنگ
خواهم شومت دچار اما****در خواب که دربرت کشم تنگ
از غمزهٔ پر فن تو پیداست****کیفیت صلح و صورت جنگ
صدر نگفسون در آن دو چشمست****در هر رنگی هزار نیرنگ
این دل که تو داری ای غلط مهر****نرم است چو موم و سخت چو نسنگ
دل میشنو اندم در آن زلف****نالیدن طایر شب آهنگ
ای گل برهی مرو که خاری****در دامن عصمتت زند چنگ
یک لحظه به غیر اگر بیائی****بگریزی ازو هزار فرسنگ
در پای فتادنم ز کویت****عذریست چو عذر محتشم لنگ
حرف ل
غزل شماره 382: صدامید از تو داشتم در دل
صدامید از تو داشتم در دل****ده که از صد یکی نشد حاصل
دارم ای گل شکایت بسیار****گفتن آن حکایت مشکل
شمع حسنت فروغ هر مجلس****ماه رویت چراغ هر محفل
لاله‌رویان ز ساغر خوبی****همه سرخوش تو مست لایعقل
مست و خنجر کشی و بی‌پروا****شوخ و عاشق کشی و سنگین دل
در هلاکم چه میکنی تعجیل****ای طفیل تو عمر مستعجل
پیش پایت نهم سر تسلیم****تا به دست خودم کنی بسمل
از رقیبان خود مباش ایمن****وز اسیران خود مشو غافل
ای به زلفت هزار دل در بند****وی به قدت هزار جان مایل
محتشم داد جان به مهر و وفا****تو همان بی‌وفا و مهر گسل
غزل شماره 383: ای جمالت قبلهٔ جان ابرویت محراب دل
ای جمالت قبلهٔ جان ابرویت محراب دل****آمدی و فرض شد صد سجده بر ارباب دل
بعد چندین انتظار از رشتهٔ باریک جان****تاب هجران میبری بیرون ولی کو تاب دل
گر شوی مهمان جان از عقل و دین و صبر و هوش****در رهت ریزم به رسم پیشکش اسباب دل
تا ز مژگان لعل پاشم در رهت پرورده‌ام****از جگر پر گاله بسیار در خوناب دل
از دو بیمارت یکی تا جان برد در بند غم****یا به خواب من درآ یکبار یا در خواب دل
نقش دل پیشت کشیدم جان طلب کردی ز من****ای فدایت جان چه می‌فرمائی اندر باب دل
سر بلندم میکنی گویا که می‌بینم ز دور****ارتفاع کوکب دولت در اسطرلاب دل
محتشم می‌جست عمری در جهان راه صواب****سالک راه تو گشت آخر به استصواب دل
غزل شماره 384: رسید باز طپاننده کبوتر دل
رسید باز طپاننده کبوتر دل****سبک کنندهٔ تمکین ز صبر لنگر دل
خرد کجاست که دارد لوای صبر نگاه****که شد عیان علم پادشاه کشور دل
رسید شاه سواری که در حوالی او****به جنبش است زمین از هجوم لشگر دل
چو سنگ خورد نهانی تنم به لرزه فتاد****ز دیدنش چو طپیدن گرفت پیکر دل
پی نشاط فرو کوفتند نوبت غم****چو ملک عشق به یکبار شد مسخر دل
ازو چه ره طلبیم بهر حفظ جان کردن****که جان فریفتهٔ اوست صد برابر دل
ز جان محتشم آواز الامان برخاست****کشید خسرو غم چون سپاه بر در دل
غزل شماره 385: زدی به دست ارادت چو حلقه بر در دل
زدی به دست ارادت چو حلقه بر در دل****ز در درآ و ببین خانهٔ مصور دل
در آرزوست مه خرگهی که بر گردون****منور از تو کند خانهٔ مدور دل
دلم شکفت که از میل طبع خلوت دوست****سبب نزول تو شد خانهٔ محقر دل
لب امید بلبیک محتشم بگشا****که یار بر سر لطفست و می‌زند در دل
غزل شماره 386: گر پا نهی ز لطف به مهمانسرای دل
گر پا نهی ز لطف به مهمانسرای دل****پیش تو جان به پیشکش آرم چه جای دل
بهر گذار کردنت از غرفه‌های چشم****درها گشاده بر حرم کبریای دل
بنای صنع بهر تو نامهربان نهاد****از آب و خاک مهر و محبت بنای دل
تا شد نگارخانهٔ چشمم تهی ز غیر****پیدا شد از برای تو جائی ورای دل
بنشین به عیش و ناز که از نازنین بتان****مخصوص توست خانه نزهت فزای دل
از بهر ذکر خلوتیان کرده محتشم****وصف تو را کتابه خلوت سرای دل
غزل شماره 387: گشته در عشق کار من مشکل
گشته در عشق کار من مشکل****مردن آسان و زیستن مشکل
طرفه‌تر آنکه نیست با معشوق****این زمان اختلاط من مشکل
نه به آن ماه رو نگه دشوار****نه به آن نوش لب سخن مشکل
نه کشیدن به سوی خود گستاخ****سر آن زلف پر شکن مشکل
نه ز روی دراز دستیها****دستبازی به آن ذقن مشکل
نه لب طفل آرزویم را****زان لبان خوردن لبن مشکل
چیدن گل میسر است اما****غارت خرمن سمن مشکل
بوسه کم میخورم به کام که هست****راه بردن به آن دهن مشکل
دستباری است اندکی آسان****لیک از آن سوی پیرهن مشکل
گر یکی خواب گه دو پیکر راست****صحبت تنگ تن به تن مشکل
محتشم گل به چین و لاله که هست****میوه چیدن درین چمن مشکل
غزل شماره 388: ای دهانت را موکل خضر خط بر سلسبیل
ای دهانت را موکل خضر خط بر سلسبیل****رشحه‌ای بر دوزخ آسایان هجران کن سبیل
گر به جای آتش نمرود بودی یک شرار****ز آتش هجران خلل می‌کرد در کار خلیل
آب رود نیل را از دست ناید رفع آن****عشق یوسف بر زلیخا چون کشید انگشت نیل
کام بخشی عالمی را لیک غیر از عاشقان****حاتم وقتی ولی نسبت به خیل خود به خیل
ای به قتل عاشقان خوشوقت چونوقتست آن****کافتد اندر دشت محشر چشم قاتل بر قتیل
محتشم پرواز مرغ قدرت او گرد او****نیست ممکن گر برو بندند بال جبرئیل
حرف م
غزل شماره 389: گر پردهٔ گردون ز سرشگم نکشد نم
گر پردهٔ گردون ز سرشگم نکشد نم****میسوزمش از صاعقه آه به یکدم
گر سر فنی از تن چون موی من ای شوخ****مهرت ز دل من سر موئی نشود کم
چون موی توام در دو جهان جهان روی سیه باد****گر یک سر موی تو فروشم به دو عالم
گر دم به دمم گریه گلو گیر نگردد****در نه فلک آتش زنم از آه دمادم
ای جای دلنشین تو مهمان سرای چشم****یک دم چراغ دل شو و بنشین به جای چشم
غزل شماره 390: اگر دوری ز من در آرزویت زار میمیرم
اگر دوری ز من در آرزویت زار میمیرم****وگر پیش منی از لذت دیدار میمیرم
ز درد هجر زارم بر سر من زینهار امشب****گذاری کن که من زین درد بی‌زنهار میمیرم
بسویم بین و یک حسرت برون کن از دلم جانا****که از نادیدنت با حسرت بسیار میمیرم
غزل شماره 391: خانهٔ دوری دل از همه پرداخته‌ام
خانهٔ دوری دل از همه پرداخته‌ام****وانداران بهر تو وحدتکده‌ای ساخته‌ام
زیر این سقف مقرنس به ازین جائی نیست****که من تنگ دل از بهر تو پرداخته‌ام
هست دیگ طربم ز آتش بی‌دود به‌جوش****تا سر از همدمیت شعلهٔ‌وش افراخته‌ام
کس نینداخته در ساحت این تنگ فضا****طرح صرحی که من از بهر تو انداخته‌ام
محتشم نزد خرد تنگ فضائیست جهان****کز قناعت من دلتنگ به دان ساخته‌ام
غزل شماره 392: لب پر سوال بر سر راهی نشسته‌ام
لب پر سوال بر سر راهی نشسته‌ام****سائل نیم به وعده ماهی نشسته‌ام
زان شمع بس که داشته‌ام دوش اضطراب****گاهی چو شعلهٔ خاسته گاهی نشسته‌ام
گل می‌دمد ز دامن و چشمم که روز و شب****با دستهٔ گلی چو گیاهی نشسته‌ام
صیادوار ز آهوی دیر التفات او****پیوسته در کمین نگاهی نشسته‌ام
دل ساخت سینه را سیه از دود خود ببین****در پهلوی چه خانهٔ سیاهی نشسته‌ام
روز فریب بین که گذشت است محتشم****سالی که من به وعده ماهی نشسته‌ام
غزل شماره 393: بس که چشم امشب به چشم عشوه‌سازش داشتم
بس که چشم امشب به چشم عشوه‌سازش داشتم****از نگه کردن بسوی غیر بازش داشتم
غیر جز تیر تغافل از کمان او نخورد****بس که پاس غمزهٔ مردم نوازش داشتم
تا به قصد نیم نازی ننگرد سوی رقیب****گوشه چشمی به چشم نیم نازش داشتم
گشت راز من عیان بس کز اشارات نهان****با رقیبان در مقام احترازش داشتم
داشت او مستغنیم از ناز دیگر مهوشان****از نیاز غیر من هم بی‌نیازش داشتم
زور عشقم بین که تازان می‌گذشت آن شهسوار****از کششهای کمند شوق بازش داشتم
با خیالش محتشم در دست بازی بود و من****دست در زنجیر از زلف درازش داشتم
غزل شماره 394: بر سر کوی تو هرگاه که پیدا گشتم
بر سر کوی تو هرگاه که پیدا گشتم****سگ کویت به فغان آمد رسوا گشتم
طوطی ناطقه‌ام قوت گفتار نداشت****دیدم آئینهٔ روی تو و گویا گشتم
کام جان با خط سبز و لب جان‌بخش تو بود****هرزه عمری ز پی خضر و مسیحا گشتم
چون برم پی به مقام تو گرفتم چو صبا****پا ز سر کردم و سر تا سر دنیا گشتم
منم ای شمع بتان مرغ سمندر خوئی****که چو پروانه به دوران تو پیدا گشتم
تاب دیدار تو چون آورم ای غیرت حور****من که نادیده مه روی تو شیدا گشتم
هرکه پیمود ره الفت من وحشی گشت****بس که باوحش من بادیه پیما گشتم
محتشم تا روش فقر و فنا دانستم****منکر جاه جم وحشمت دارا گشتم
غزل شماره 395: من شیدا چرا از عقل و دین یک باره برگشتم
من شیدا چرا از عقل و دین یک باره برگشتم****به رندی سر برآوردم به رسوائی سمر گشتم
ز استغنا نمی‌گشتم به گرد کعبه لیک آخر****سگ شوخی شدم از شومی دل در به در گشتم
سرم چون گوی می‌باید فکند از تن به جرم آن****که عمری بر سر کوی تو بی‌حاصل به سر گشتم
ز دلدار دگر خواه دوای درد دل جستن****که هرچند از تو جستم چارهٔ بیچاره‌تر گشتم
اگر لعل تو جانم برد برکندم ازو دندان****وگر عشق تو دینم برد از آن هم نیز برگشتم
به زور حسن خودچندان مرا آزار فرمودی****که بیزار از جمال خوب رویان دگر گشتم
اگر چون محتشم پا از ره عشقت کشم اولی****که از پرآهست یک سان به خاک رهگذر گشتم
غزل شماره 396: چون من به در هجر ز بیداد تو رفتم
چون من به در هجر ز بیداد تو رفتم****چندان نگهم داشت که از یاد تو رفتم
چون فاختهٔ سنگ ستم خرده ازین باغ****دل در گرو جلوهٔ شمشاد تو رفتم
بشتاب ز دنبال که با زخم غریبی****از صید گه غمزهٔ صیاد تو رفتم
برکس مکن اطلاق هلاکم که ز دنیا****از سعی اجل هم نه به امداد تو رفتم
پوشیده کفن سوی مکافات گه حشر****تا زین ستم آباد به بیداد تو رفتم
خسرو ز جهان میشد و آهسته به شیرین****می‌گفت که من در سر فرهاد تو رفتم
نالان به درش محتشم از بس که نشستی****من منفعل از ناله و فریاد تو رفتم
غزل شماره 397: ز خاک کوی تو گریان سفر گزیدم و رفتم
ز خاک کوی تو گریان سفر گزیدم و رفتم****ز گریه رخت به غرقاب خون کشیدم ورفتم
قدم به زمین ریخت از دو شیشهٔ دیده****گلاب آن گل حسرت که از تو چیدم و رفتم
ز نخل تفرقه خیزت که داد بر به رقیبان****علاقه دل و پیوند جان بردم و رفتم
چو غیر چید گل وصلت از مساهله من****چو خار در جگر خویشتن خلیدم و رفتم
درون پرده صبرم ز حد چو رفت تحمل****ز پاس دامن آن پرده بر دریدم و رفتم
رخ امید به عهدت ز عاقبت نگریها****سیه در آینهٔ بخت خویش دیدم و رفتم
به پند دیدهٔ صحبت پسند کار نکردم****نصیحت دل عزلت گزین شنیدم و رفتم
مرا لقب کن ازین پس سگ رمیده ز آهو****کز آهوئی چو تو با صد هوس رمیدم و رفتم
شکیب را چو نیامد ز پس نوید امیدی****به شرح محتشم پیش بین رسیدم و رفتم
غزل شماره 398: تو چون رفتی به سلطان خیالت ملک دل دادم
تو چون رفتی به سلطان خیالت ملک دل دادم****غرض از چشم اگر رفتی نخواهی رفت از یادم
تو آن صیاد بی‌قیدی که باقیدم رها کردی****من آن صیدم که هرجا میروم در دام صیادم
اگر روزی غباری آید و گرد سرت گردد****بدان کز صرصر هجر تو دوران داده بربادم
وگر بر گرد سروت مرغ روحی پرزند میدان****که افکند است از پا حسرت آن سرو آزادم
چو بازآئی به قصد پرسشی برتربتم بگذر****که آنجا نوحه دارد بر سر تن جان ناشادم
به فریادم من بیمار و دل در ناله است اما****چنان زارم که هست آهسته‌تر از ناله فریادم
نهی چند ای فلک بار فراق آن پری بر من****ز آهن نیستم جان دارم آخر آدمی زادم
مکن بر وصل این شیرین لبان پرتکیه‌ای همدم****که من دیروز خسرو بودم و امروز فرهادم
نهادم محتشم بنیاد صبر اما چه دانستم****که تا او خواهد آمد صبر خواهد کند بنیادم
غزل شماره 399: دی به دنبال یکی کبک خرام افتادم
دی به دنبال یکی کبک خرام افتادم****رفتم از شهر به صحرا و به دام افتادم
مگر این باده همه داروی بیهوشی بود****که من لجه‌کش از یک دو سه جام افتادم
آن چه قد بود و چه قامت که ز نظارهٔ آن****تا دم صبح قیامت ز قیام افتادم
به اشارت مگر احوال بگویم که چه شد****که ز گویائی از آن طرز کلام افتادم
هیچ زخمی نزد آن غمزه که کاری نفتاد****من افتاده چگویم ز کدام افتادم
من که بودم ز مقیمان سر کوی حضور****از کجا آه به این طرفه مقام افتادم
محتشم بوی جنونم همه کس فاش شنید****چون درین سلسله غالیهٔ فام افتادم
غزل شماره 400: زخم نگهت نهفته خوردم
زخم نگهت نهفته خوردم****پنهان نگهی دگر که مردم
شد عقل و زمان مستی آمد****خود را به تو این زمان سپردم
تیر نگهم زدی چو پنهان****راهی به نوازش تو بردم
می‌گشت لبم خضاب اگر دوش****دامن گه گریه می‌فشردم
از زخم اجل کشنده‌تر بود****از دست تو ضربتی که خوردم
دل بی‌تو شبی که داغ می‌سوخت****تا صبح ستاره می‌شمردم
ای هم دم محتشم در این بزم****صاف از تو که من حریف دردم
اشعار کامبیز صدیقی کسمایی 
بهرام سالکی_غزلیات 
اسدي توسي(گرشاسپ نامه)3 
اقبال لاهوری(ارمغان حجاز) 
غزلیات ابن حسام خوسفی 
برگزيده اشعار فروغ فرخزاد3 
فیلم تشکیل جنین/مراحل لقاح تا رشد جنین
شکارچی که شکار شد
عصاره گوشت..
حمله ببر به یک مرد
تفسیر المیزان_جلد_1(استنباط پاسخ آنها از آيه كريمه )
اشعار استاد شهریار
پنج گنج نظامی گنجوی4
بانك جامع اشعار حضرت رقيه (ع).jpg "زندگینامه امام حسین علیه السلام")
زندگینامه امام حسین علیه السلام
تعیین جنسیت جنین با جوش شیرین!
کباب چوبی:low fat.jpg "زندگانی امام علی الهادی علیه السلام2")
زندگانی امام علی الهادی علیه السلام2
تاس کباب بپزیم
ترشی فلفل سبز
کوکوی سبزیهای زمستانی