شماره 170: کژ خاطران که عین خطا شد صوابشان
کژ خاطران که عین خطا شد صوابشان****مخراق اهل مخرقه مالک رقابشان
خلقند پر خلاف و شیاطین مر انس را****ننگند و هم ز ننگ نسوزد شهابشان
بر باطلند از آنکه پدرشان پدید نیست****وز حق نه آدم است و نه عیسی خطابشان
رهبان رهبرند در این عالم و در آن****نه آبشان به کار و نه کاری به آبشان
همچون خزینه خانهٔ زنبور خشک سال****از باد چشمه چشمه دماغ خرابشان
جان‌شان گران چو خاک و سر باد سنجشان****بی‌سنگ چون ترازوی یوالحسابشان
چون قوم نوح خشک نهالان بی‌برند****باد از تنود پیرزنی فتح بابشان
ابلیس وار پیر و جوانند از آنکه کرد****ابلیس هم به پیرو مصحف خطابشان
در مسجدند و ساخته چون مهد کودکان****هم آب خانه در وی و هم جای خوابشان
هم لوح و هم طویله و ارواح مرده را****اجسام دیو و چهرهٔ آدم نقابشان
دلشان گسسته نور چو شمع و ثاقشان****دینشان شکسته نام چو اهل حجابشان
ایشان ز رشک در تب سرد آنگهی مرا****کردند پوستین و نکردم عتابشان
هستند از قیاس چو فرسوده هاونی****سر نی و بن همیشه ز سودن خرابشان
این شیشه گردنان در این خیمهٔ کبود****بینام چون قرابه به گردن طنابشان
زنبور نحل و کرم قزند از نیاز و آز****رنج و وبال حاصل تاب و شتابشان
چون دهر کس فروبر و ناکس برآورند****ز آن در وفا چو دهر بود انقلابشان
بیش از بروتشان نگذشته است و نگذرد****اشعارشان چو دعوت نامستجابشان
از آب نطقشان که گشاید فقع که هست****افسرده‌تر ز برف دل چون سدابشان
از طبع خشکشان نتوان یافت شعر تر****نیلوفر آرزو که کند از سرابشان
سحر حلال من چو خرافات خود نهند****آری یکی است بولهب و بوترابشان
کورند زیر طشت فلک لاجرم ز دور****بنماید آفتابهٔ زر آفتابشان
سرسام جهل دارند این خر جبلتان****وز مطبخ مسیح نیاید جوابشان
جایم فرود خویش کنند و روا بود****نفطند و هم به زیر نشیند گلابشان
چون ماهی ارچه کنده زبانند پیش من****چون مار در قفا همه زهر است نابشان
تا خاطرم خزینهٔ گوگر سرخ شد****چون زیبق است در تب سرد اضطرابشان
ایشان ز رشک در تب سرد آنگهی مرا****کردند پوستین و نکردم عتابشان
ایمه جوابشان چه دهم کز زبان چرخ****موتوا بغیظکم نه بس آید جوابشان
تیغ زبانشان نتواند ببرید موی****گر من فسن نسازم ازین سحر نابشان
وین ناوک ضمیر مرا پر جبرئیل****کرد است بی‌نیاز ز پر عقابشان
دلشان ز میوه‌دار حدیثم خورد غذا****انجیر خور غریب نباشد غرابشان
گر نان طلب کنند در من زنند از آنک****بی‌دانهٔ من آب زده است آسیابشان
روباه وار بر پی شیران نهند پی****تا آید از کفلگه گوران کبابشان
گر کرده‌اند بیژن جاه مرا به چاه****هم من به آه صبح بسوزم جنابشان
من رستم کمان کشم اندر کمین شب****خوش باد خواب غفلت افراسیابشان
خاقانیا ز غرش بیهوده‌شان مترس****جز آب و نار هیچ ندارد سحابشان
بر چهرهٔ عروس معانی مشاطه‌وار****زلف سخن بتاب و ز حسرت بتابشان
ای مالک سعیر بر این راندگان خلد****زحمت مکن که زحمت من بس عذابشان
در هفت دوزخ از چه کنی چار میخشان****ویل لهم عقیلهٔ من بس عقابشان
شماره 171: زین بیش آبروی نریزم برای نان
زین بیش آبروی نریزم برای نان****آتش دهم به روح طبیعی به جای نان
خون جگر خورم نخورم نان ناکسان****در خون جان شوم نشوم آشنای نان
با این پلنگ همتی از سگ بتر بوم****گر زین سپس چو سگ دوم اندر قفای نان
در جرم ماه و قرصهٔ خورشید ننگرم****هرگه که دیدها شودم رهنمای نان
از چشم زیبق آرم و در گوش ریزمش****تا نشنوم ز سفرهٔ دو نان صلای نان
گفتم به ترک نان سپید سیه دلان****هل تا فنای جان بودم در فنای نان
نانشان چو برف لیک سخنشان چو ز مهریر****من زادهٔ خلیفه نباشم گدای نان
آن را دهند گرده که او گرد گو دوید****من کیمیای جان ندهم در بهای نان
چون آب آسیا سر من در نشیب باد****گر پیش کس دهان شودم آسیای نان
از قوت در نمانم گو نان مباش از آنک****قوتی است معدهٔ حکما را ورای نان
چون آهوان گیا چرم از صحن‌های دشت****اندیک نگذرم به در ده‌کیای نان
تا چند نان و نان که زبانم بریده باد****کب امید برد امید عطای نان
آدم برای گندمی از روضه دور ماند****من دور ماندم از در همت برای نان
آدم ز جنت آمد و من در سقر شدم****او در بلای گندم و من در بلای نان
یارب ز حال آدم ورنج من آگهی****خود کن عتاب گندم و خود ده جزای نان
تا کی ز دست ناکس و کس زخمها زنند****بر گردهای ناموران گردهای نان
نانم نداد چرخ ندانم چه موجب است****ای چرخ ناسزا نبدم من سزای نان
بر آسمان فرشتهٔ روزی به بخت من****منسوخ کرد آیت رزق از ادای نان
خاقانیا هوان و هوا هم طویله‌اند****تا نشکنند قدر تو، بشکن هوای نان
نانی که از کسان طلبی بر خدا نویس****کاخر خدای جانت به از کدخدای نان
شماره 172: نکهت حور است یا هوای صفاهان
نکهت حور است یا هوای صفاهان****جبهت جوز است یا لقای صفاهان
دولت و ملت جنابه زاد چو جوزا****مارد بخت یگانه زای صفاهان
چون زر جوزائی اختران سپهرند****سخته به میزان از کیای صفاهان
بلکه چو جوزا جناب برد به رفعت****خاک جناب ارم نمای صفاهان
بلکه چو جوزا دو میوه‌اند جنابه****عرش و جناب جهان‌گشای صفاهان
ز آ، نفس استوی زنند علی‌العرش****کز بر عرش آمد استوای صفاهان
خاک صفاهان نهال پرور سدره است****سدرهٔ توحید منتهای صفاهان
دیدهٔ خورشید چشم درد همی داشت****از حسد خاک سرمه زای صفاهان
لاجرم اینک برای دیدهٔ خورشید****دست مسیح است سرمه سای صفاهان
چرخ نبینی که هست هاون سرمه****رنگ گرفته ز سرمه‌های صفاهان
نور نخستین شناس و صور پسین دان****روح و جسد را بهم هوای صفاهان
یرحمک‌الله زد آسمان که دم صبح****عطسهٔ مشکین زد از صبای صفاهان
دست خضر چون نیافت چشمه دوباره****کرد تیمم به خاک پای صفاهان
چاه صفاهان مدان نشیمن دجال****مهبط مهدی شمر فنای صفاهان
چتر سیاه است خال چهرهٔ ملکت****ز آن سیهی خال دان ضیای صفاهان
مرغ ضمیر مرا وصیت عنقاست****یالک من بلبل صلای صفاهان
قلت لماء الحیوة هل لک عین****قال نعم کف اغنیای صفاهان
قلت لنسر السماء هل لک طعم****قل بلی جود اسخیای صفاهان
رای بری چیست؟ خیز و جای به جی جوی****کانکه ری او داشت، داشت رای صفاهان
پار من از جمع حاج بر لب دجله****خواستم انصاف ماجرای صفاهان
مستمعی گفت هان صفاوت بغداد****چند صفت پرسی از صفای صفاهان
منکر بغداد چون شوی که ز قدر است****ریگ بن دجله سر بهای صفاهان
خاصه که بغداد خنگ خاص خلیفه است****نعل بها زیبدش بهای صفاهان
آن دگری گفت کز زکات تن کرخ****هست نصاب جی و نوای صفاهان
گفتم بغداد بغی دارد و بیداد****دیده نه‌ای داد باغهای صفاهان
کرخ کلوخ در سقایهٔ جی دان****دجله نم قربهٔ سقای صفاهان
ایمه نه بغداد جای شیشه گران است****بهر گلاب طرب‌فزای صفاهان
از خط بغداد و سطح دجله فزون است****نقطه‌ای از طول و عرض جای صفاهان
چون به سر کوه قاف نقطهٔ «فا» دان****خطهٔ بغداد در ازای صفاهان
عطر کند از پلنگ مشک به بغداد****و آهوی مشک آید از فضای صفاهان
فاقهٔ کنعان دهد خساست بغداد****نعمت مصر آورد سخای صفاهان
بیضهٔ مصر است به ز فرضهٔ بغداد****وز خط مصر است به بنای صفاهان
نیل کم از زنده رود و مصر کم از جی****قاهره مقهور پادشای صفاهان
باغچهٔ عین شمس گلخن جی دان****وز بلسان به شمر گیای صفاهان
این همه دادم جواب خصم و گواهم****هست رفیع ری و علای صفاهان
مدت سی سال هست کز سر اخلاص****زنده چنین داشتم وفای صفاهان
اینک ختم الغرائب آخر دیدند****تا چه ثنا رانده‌ام برای صفاهان
مدح دو فاروق دین چگونه کنم من****صدر و جمال آن دو مقتدای صفاهان
در سنه ثانون الف به حضرت موصل****راندم ثانون الف سزای صفاهان
صاحب جبرئیل دم، جمال محمد****کز کرمش دارم اصطفای صفاهان
داد هزار اخترم نتیجهٔ خورشید****آن به گهر شعری سمای صفاهان
پیش علی اصغر و اتابک اکبر****برده ره‌آورد من ثنای صفاهان
نزد سلیمان شهم ستود چو آصف****گفت که ها هدهد سبای صفاهان
پس چو به مکه شدم، شدم ز بن گوش****حلقه بگوش ثنا سرای صفاهان
کعبه عبادت ستای من شد ازیراک****دید مرا مکرمت‌ستای صفاهان
کعبه مرا رشوه داد شقهٔ سبزش****تا ننهم مکه را ورای صفاهان
این همه گفتم به رایگان نه بر آن طمع****کافسر زر یابم از عطای صفاهان
دیو رجیم آنکه بود دزد بیانم****گر دم طغیان زد از هجای صفاهان
او به قیامت سپیدروی نخیزد****ز آنکه سیه بست بر قفای صفاهان
اهل صفاهان مرا بدی ز چه گویند****من چه خطا کرده‌ام بجای صفاهان
زنگار آمده مرا ز مس نه زر ایرا****سرکه رسیدش، نه کیمیای صفاهان
جرم من آن است کز خزاین عرشی****گنج خدایم ولی گدای صفاهان
گیر گدای محبتم، نه‌ام آخر****خرمگس خوان ریزهای صفاهان
گنج خدا را به جرم دزد نگیرند****این نپسندند ز اصفیای صفاهان
دست و زبانش چرا نداد بریدن****محتسب شهر و پیشوای صفاهان
یا به سر دار بر چرا نکشیدش****شحنهٔ انصاف و کدخدای صفاهان
جرم ز شاگرد پس عتاب بر استاد****اینت بد استاد از اصدقای صفاهان
کردهٔ قصار پس عقوبت حداد****این مثل است آن اولیای صفاهان
این مگر آن حکم باژ گونهٔ مصر است****آری مصر است روستای صفاهان
بر سر این حکم نامه مهر نبندد****پیر ششم چرخ در قضای صفاهان
کرد لبم گوش روزگار پر از در****ناشده چشم من آشنای صفاهان
بس لب و گوشم به حنظل و خسک انباشت****هم قصبهٔ گل شکر فزای صفاهان
سنبلهٔ چرخ کو مساحی معنی****دانهٔ دل ساید آسیای صفاهان
راست نهادند پردهاش و به بختم****پردهٔ کژ دیدم از ستای صفاهان
شیر زر و تخت طاقدیس خسان را****باز مرا جفت کاین نوای صفاهان
واحزنا گفته‌ام به شاهد حربا****زین گلهٔ حربهٔ جفای صفاهان
زان گله کردم به آفتاب که دیدم****کوست سنا برقی از سنای صفاهان
گفت چو بربط مزن ز راه زبان دم****دم ز ره چشم زن چو نای صفاهان
از تن عالم خورند گوشت مبادا****زهر چگونه سزد غذای صفاهان
داد صفاهان ز ابتدای کدورت****گرچه صفا باشد ابتدای صفاهان
سیب صفاهان الف فزود در اول****تا خورم آسیب جان گزای صفاهان
ارمض قلبی بلائه و سالقی****نار براهیم فی بلای صفاهان
غضنی الکلب ثم غضة کلب****سوف اداوی به باقلای صفاهان
این همه سکبای خشم خوردم کاخر****بینم لوزینهٔ رضای صفاهان
گرچه صفاهان جزای من به بدی کرد****هم به نکوئی کنم جزای صفاهان
خطهٔ شروان که نامدار به من شد****گر به خرابی رسد بقای صفاهان
نسبت خاقان به من کند چو گه فخر****در نگرد دانش آزمای صفاهان
پانصد هجرت چو من نزاد یگانه****تا به دوگانه کنم دعای صفاهان
مبدع فحلم به نظم و نثر شناسند****کم نکنم تا زیم ولای صفاهان
از دم خاقانی آفرین ابد باد****بر جلساء الله اتقیای صفاهان
شماره 173: سنت عشاق چیست؟ برگ عدم ساختن
سنت عشاق چیست؟ برگ عدم ساختن****گوهر دل را ز تف مجمر غم ساختن
بدرقه چون عشق گشت از پس پس تاختن****تفرقه چون جمع گشت با کم کم ساختن
گرچه نوای جهان خارج پرده رود****چون تو در این مجلسی با همه دم ساختن
پیش سریر سران آب ده دست باش****تات مسلم بود پشت به خم ساختن
نزد فسرده دلان قاعده کردن چو ابر****با دل آتش فشان چهره دژم ساختن
نتوان در خط دهر خط وفا یافتن****نتوان بر نقش آب نقش قلم ساختن
عمر نه و لاف عیش سرد بود همچو صبح****از پی یک روزه ملک چتر و علم ساختن
تا کی در چشم عقل خار مغیلان زدن****تا کی در راه نفس باغ ارم ساختن
رخش به هرای زر بردن در پیش دیو****پس خر افکنده سم مرکب جم ساختن
دل از امل دور کن زآنکه نه نیکو بود****مصحف و افسانه را جلد بهم ساختن
بر در شبهت مدار عقل که ناخوش بود****بر سر زند مغان بسم رقم ساختن
چند رصد گاه دیو بر ره دل داشتن****چند قدمگاه پیل بیت حرم ساختن
بر سر خوان جهان چند چو بربط مقیم****سینه و دل را ز آز جمله شکم ساختن
چند چو مار از نهاد با دو زبان زیستن****چند چو ماهی به شکل گنج درم ساختن
زر چه بود جز صنم پس نپسندد خدای****دل که نظر گاه اوست جای صنم ساختن
هین که در دل شکست زلزلهٔ نفخ صور****گوش خرد شرط نیست جذر اصم ساختن
زین دم معجز نمای مگذر خاقانیا****کز دم این دم توان زاد عدم ساختن
گرچه ز روی قضا بر تو ستم‌ها رود****جز به رضا روی نیست دفع ستم ساختن
یوسف دلها توئی کایت توست از سخن****پیش گرسنه دلان خوان کرم ساختن
چون به شماخی تو را کرده قضا شهربند****نام شماخی توان مصر عجم ساختن
عم ز جهان عبره کرد عبرت تو این بس است****نتوان با مرگ عم برگ نعم ساختن
چون تو طریق نجات از دم عم یافتی****شرط بود قبله گاه مرقد عم ساختن
چون به در مصطفی نایب حسان توئی****فرض بود نعت او حرز امم ساختن
شماره 174: ناگذران دل است نوبت غم داشتن
ناگذران دل است نوبت غم داشتن****جبهت آمال را داغ عدم داشتن
صاحب حالت شدن حلهٔ تن سوختن****خارج عادت شدن عدهٔ غم داشتن
سر به تمنای تاج دادن و چون بگذری****هم سر و هم تاج را نعل قدم داشتن
زین سوی جیحون توان کشتی و پل ساختن****هر دو چو ز آن سو شدی از همه کم داشتن
پیش بلا واشدن پس به میان دو تیغ****همچو نشان دو مهر خوی درم داشتن
چون به مصاف سران لاف شهادت زنی****زشت بود پیش زخم بانگ الم داشتن
نقش بت و نام شاه بر خود بستن چو زر****وآنگهی از بیم گاز رنگ سقم داشتن
تات ز هستی هنوز یاد بود کفر و دین****بتکده را شرط نیست بیت حرم داشتن
تا که تو از نیک و بد همچو شب آبستنی****رو که نه‌ای همچو صبح مرد علم داشتن
بی‌دم مردان خطاست در پی مردم شدن****بی‌کف جم احمقی است خاتم جم داشتن
شاهد دل در خراس رخصت انصاف نیست****بر ره اوباش طبع قصر ارم داشتن
تشنه بمانده مسیح شرط حواری بود****لاشهٔ خر زاب خضر سیر شکم داشتن
درگذر از آب و جاه پایهٔ عزلت گزین****کز سر عزلت توان ملک قدم داشتن
چون به یکی پاره پوست شهر توانی گرفت****غبن بود در دکان کوره و دم داشتن
عادت خورشید گیر فرد و مجرد شدن****چند به کردار ماه خیل و حشم داشتن
دیگ امانی مپز تات نیاید ز طمع****پیش خسان کفچه‌وار دست به خم داشتن
همت و آنگه ز غیر برگ و نوا ساختن****عیسی و آنگه به وام نیل و بقم داشتن
از در کم کاسگان لاف فزونی زدن****وز دم لایفلحان گوش نعم داشتن
لاف فریدون زدن و آنگه ضحاک‌وار****سلطنت و شیطنت هر دو بهم داشتن
صحبت ماء العنب مایهٔ نار الله است****ترک چنین آب هست آب کرم داشتن
چند پی کار آب بر ره زردشتیان****عقل که کسری فش است وقت ستم داشتن
سینه به غوغای حرص بیش میالا از آنک****نیست به فتوای عقل گرگ به رم داشتن
بهر چنین خشک‌سال مذهب خاقانی است****از پی کشت رضا چشم به نم داشتن
از سر تسلیم دل پیش عزیزان فقر****حلقه به گوش آمدن غاشیه هم داشتن
بهر دل والدین بستهٔ شروان شدن****پیش در اهل بیت ماتم عم داشتن
شماره 175: خرمی در جوهر عالم نخواهی یافتن
خرمی در جوهر عالم نخواهی یافتن****مردمی در گوهر آدم نخواهی یافتن
روی در دیوار عزلت کن، در هم دم مزن****کاندرین غم‌خانه کس همدم نخواهی یافتن
تا درون چار طاق خیمهٔ پیروزه‌ای****طبع را بی‌چار میخ غم نخواهی یافتن
پای در دامان غم کش کز طراز بی‌غمی****آستین دست کس معلم نخواهی یافتن
آه را در تنگنای لب به زندان کن از آنک****ماجرای درد را محرم نخواهی یافتن
با جراحت چون بهایم ساز در بی‌مرهمی****کز جهان مردمی مرهم نخواهی یافتن
نیک عهدی در زمین شد جامهٔ جان چاک زن****کز فلک زین صعبتر ماتم نخواهی یافتن
از وفا رنگی نیابی در نگارستان چرخ****رنگ خود بگذار، بویی هم نخواهی یافتن
هر زمان از هاتفی آواز می‌آید تو را****کاندر این مرکز دل خرم نخواهی یافتن
قاف تا قاف جهان بینی شب وحشت چنانک****تا دم صورش سپیده‌دم نخواهی یافتن
تاج دولت بایدت زر سلامت جوی لیک****آن زر اندر بوتهٔ عالم نخواهی یافتن
تا چو هدهد تاجداری بایدت در حلق دل****طوطی آسا طوق آتش کم نخواهی یافتن
خشک‌سال آرزو را فتح باب از دیده ساز****کان گلستان را ازین به نم نخواهی یافتن
حلقهٔ تنگ است درگاه جهان را لاجرم****تا در اویی قامتت بی‌خم نخواهی یافتن
جان نالان را به داروخانهٔ گردون مبر****کز کفش جان داروی بی‌سم نخواهی یافتن
عافیت زان عالم است اینجا مجوی از بهر آنک****نوش زنبور از دم ارقم نخواهی یافتن
های خاقانی، بنای عمر بر یخ کرده‌اند****زو فقع مگشای چون محکم نخواهی یافتن
دهر گو در خون نشین و چرخ گو در خاک شو****چون ازین و آن وجود عم نخواهی یافتن
فیلسوف اعظم و حرز امم کز روی وهم****جای او جز گنبد اعظم نخواهی یافتن
دفتر حکمت بر آتش نه که او چون باد شد****جام را بر سنگ زن چو جم نخواهی یافتن
رخش دانش را ببر دنبال و پی برکش ازآنک****هفت خوان عقل را رستم نخواهی یافتن
چرخ طفل مکتب او بود و او پیر خرد****لیکن از پیران چنو معظم نخواهی یافتن
صد هزاران خاتم ار خواهی توانی یافت لیک****نقش جم بر هیچ‌یک خاتم نخواهی یافتن
چشم ما خون دل و خون جگر از بس که ریخت****اکحل و شریان ما را دم نخواهی یافتن
سوخت کیوان از دریغ او چنان کورا دگر****بر نگار این کهن طارم نخواهی یافتن
مشتری از بس کز این غم ریخت خون اندر کنار****مصحفش را جز به خون معجم نخواهی یافتن
از دریغ آنکه روح و جسم او از هم گسست****چار ارکان را دگر باهم نخواهی یافتن
شماره 176: صبح‌دم چون کله بندد آه دود آسای من
صبح‌دم چون کله بندد آه دود آسای من****چون شفق در خون نشیند چشم شب پیمای من
مجلس غم ساخته است و من چو بید سوخته****تا به من راوق کند مژگان می پالای من
رنگ و بازیچه است کار گنبد نارنگ رنگ****چند جوشم کز بروتم نگذرد صفرای من
تیر باران سحر دارم سپر چون نفکند****این کهن گرگ خشن بارانی از غوغای من
این خماهن گون که چون ریم آهنم پالود و سوخت****شد سکاهن پوشش از دود دل دروای من
مار دیدی در گیا پیچان؟ کنون در غار غم****مار بین پیچیده بر ساق گیا آسای من
اژدها بین حلقه گشته خفته زیر دامنم****ز آن نجنبم ترسم آگه گردد اژدرهای من
تا نترسند این دو طفل هندو اندر مهد چشم****زیر دامن پوشم اژدرهای جان فرسای من
دست آهنگر مرا در ما ضحاکی کشید****گنج افریدون چه سود اندر دل دانای من
آتشین آب از خوی خونین برانم تا به کعب****کاسیا سنگی است بر پای زمین پیمان من
جیب من بر صدرهٔ خارا عتابی شد ز اشک****کوه خارا زیر عطف دامن خارای من
روی خاک آلود من چون کاه بر دیوار حبس****از رخم کهگل کند اشک زمین اندای من
چون کنار شمع بینی ساق من دندانه‌دار****ساق من خائید گوئی بند دندان خای من
قطب‌وارم بر سر یک نقطه دارد چار میخ****این دو مریخ ذنب فعل زحل سیمای من
تا که لرزان ساق من بر آهنین کرسی نشست****می‌بلرزد ساق عرض از آه صور آوای من
بوسه خواهم داد ویحک بند پندآموز را****لاجرم زین بندچنبروار شد بالای من
در سیه کاری چو شب روی سپید آرم چو صبح****پس سپید آید سیه‌خانه به شب ماوای من
پشت بر دیوار زندان، روی بر بام فلک****چون فلک شد پرشکوفه نرگس بینای من
محنت و من روی در روی آمده چون جوز مغز****فندق آسا بسته روزن سقف محنت زای من
غصهٔ هر روز و یارب یارب هر نیم شب****تا چه خواهد کرد یارب یارب شب‌های من
هست چون صبح آشکارا کاین صباحی چند را****بیم صبح رستخیز است از شب یلدای من
منجنیق صد حصار است آه من غافل چراست****شمع‌سان زین منجنیق از صدمت نکبای من
روزه کردم نذر چون مریم که هم مریم صفاست****خاطر روح القدس پیوند عیسی زای من
نیست بر من روزه در بیماری دل زان مرا****روزه باطل می‌کند اشک دهان آلای من
اشک چشمم در دهان افتد گه افطار از آنک****جز که آب گرم چیزی نگذرد از نای من
پای من گوئی به درد کج روی ماخوذ بود****پای را این دردسر بود از سر سودای من
ز آنکه داغ آهنین آخر دوای دردهاست****ز آتشین آه من آهن داغ شد بر پای من
نی که یک آه مرا هم صد موکل بر سر است****ورنه چرخستی مشبک ز آه پهلو سای من
روی دیلم دیدم از غم موی زوبین شد مرا****همچو موی دیلم اندر هم شکست اعضای من
چون ربابم کاسه خشک است و خزینه خالی است****پس طنابم در گلو افکنده‌اند اعدای من
ای عفی‌الله خواجگانی کز سر صفرای جاه****خوانده‌اند امروز انار الله بر خضرای من
هر زنی هندو که او را دانه بر دست افکنم****دانه زن پیدا نبیند خرمن سودای من
چون زر و گل به دست الا که خار پای عقل****صید خاری کی شود عقل سخن پیرای من
زر دو حرف افتاد و باهم هر دو را پیوند نی****پس کجا پیوند سازد با دل یکتای من
سامری سیرم نه موسی سیرت ار تا زنده‌ام****در سم گوساله آلاید ید بیضای من
در تموزم برگ بیدی نه ولبی از روی قدر****باد زن شد شاخ طوبی از پی گرمای من
برگ خرمایم که از من باد زن سازند خلق****باد سردم در لب است و ریز ریز اجزای من
نافهٔ مشکم که گر بندم کنی در صدحصار****سوی جان پرواز جوید طیب جان افزای من
نافه را کیمخت رنگین سرزنش‌ها کرد و گفت****نیک بدرنگی، نداری صورت زیبای من
نافه گفتش یافه کم گو کایت معنی مراست****و اینک اینک حجت گویا دم بویای من
آینه رنگی که پیدای تو از پنهان به است****کیمیا فعلم که پنهانم به از پیدای من
کعبه‌وارم مقتدای سبز پوشان فلک****کز وطای عیسی آید شقهٔ دیبای من
در ممزج باشم و ممزوج کوثر خاطرم****در معرج غلطم و معراج رضوان جای من
چون گل رعناست شخصم کز پی کشتن زید****در شهیدی شاهدی دارد گل رعنای من
چند بیغاره که در بیغولهٔ عاری شدی****ای پی غولان گرفته دوری از صحرای من
آبنوسم در بن دریا نشینم با صدف****خس نیم تا بر سر آیم کف بود همتای من
جان فشانم، عقل پاشم، فیض رانم، دل دهم****طبع عالم کیست تا گردد عمل فرمای من
علوی و روحانی و غیبی و قدسی زاده‌ام****کی بود دربند استطقسات استقصای من
دایهٔ من عقل و زقه شرع و مهد انصاف بود****آخشیجان امهات و علویان آبای من
چو دو پستان طبیعت را به صبر آلود عقل****در دبستان طریقت شد دل والای من
وز دگر سو چون خلیل الله دروگر زاده‌ام****بود خواهر گیر عیسی مادر ترسای من
چشمهٔ صلب پدر چون شد به کاریز رحم****زان مبارک چشمه زاد این گوهرین دریای من
پردهٔ فقرم مشیمه دست لطفم قابله****خاک شروان مولد و دار الادب منشای من
ز ابتدا سر مامک غفلت نبازیدم چو طفل****زانکه هم مامک رقیبم و هم مامای من
بختی مستم نخورده پخته و خام شما****کز شما خامان نه اکنون است استغنای من
حیض بر حور و جنابت بر ملایک بسته‌ام****گر ز خون دختران رز بود صهبای من
ور خورم می هم مرا شاید که از دهقان خلد****دی رسید از دست امروز اجری فردای من
در بهشتم می‌خورم طلق حلال ایراکه روح****خاک می‌شد تا پذیرد جرعهٔ حمرای من
بوسه بر سنگ سیاه و مصحف روشن دهم****گرچه چون کوثر همه تن لب شود اجزای من
مالک الملک سخن خاقانیم کز گنج نطق****دخل صد خاقان بود یک نکتهٔ غرای من
دست من جوزا و کلکم حوت و معنی سنبله****سنبله زاید ز حوت از جنبش جوزای من
گرچه از زن سیرتان کارم چو خنثی مشکل است****حامله است از جان مردان خاطر عذرای من
گر به هفت اقلیم کس دانم که گوید زین دو بیت****کافرم دار القمامه مسجد اقصای من
از مصاف بولهب فعلان نپیچانم عنان****چون رکاب مصطفی شد ملجا و منجای من
قاسم رحمت ابوالقاسم رسول الله که هست****در ولای او خدیو عقل و جان مولای من
شماره 177: عالم جان خاص توست نوبه فرو کوب هین
عالم جان خاص توست نوبه فرو کوب هین****گوهر دل خاک توست رد مکن ای نازنین
منتظران تواند مانده ترنجی به کف****رخش برون تاز هان، پرده برانداز، هین
کیست ز مردان که نیست تیغ تو را هم نیام؟****کیست ز مرغان که نیست دام تو را هم قرین؟
تاجوران را ز لعل طرف نهی بر کمر****شیر دلان را ز جزع، داغ نهی بر سرین
جلوه‌گر توست چرخ و اینک در کوی تو****می‌دود از شرق و غرب آینه در آستین
گوی گریبان تو چون بنماید فروغ****زرین پروز شود دامن روح الامین
ز آتش دلها صبا سوخته شد سر به سر****تا به سر زلف تو کرد گذر چین به چین
از طپش عشق تو در روش مدح شاه****خاطر خاقانی است سحر حلال آفرین
خسرو اقلیم گیر سرور دیهیم بخش****مهدی آخر زمان، داور روی زمین
شماره 178: غارت دل می‌کنی شرط وفا نیست این
غارت دل می‌کنی شرط وفا نیست این****کار من از سایه شد سایه برافکن ببین
وصل ندیده به خواب فرض کنی خوش‌دلی****بر سر خوان تهی کس نکند آفرین
در غمت ای زود سیر تشنهٔ دیرینه‌ام****تشنه بجز من که دید آب‌خورش آتشین
جان چو سزای تو نیست باد به دست جهان****مهر چو مقبول نیست خاک به فرق نگین
گلبن وصل تو را خار جفا در ره است****مهره چه بینی به کف مار نگر در کمین
عشق توآم پوستین گر بدرد گو بدر****سوختهٔ گرم رو تا چکند پوستین
همت خاقانی است طالب چرب آخوری****چون سر کوی تو هست نیست مزیدی بر این
هست لب لعل تو کوثر آتش نمای****هست کف شهریار گوهر دریا یمین
چرخ به هرسان که هست زادهٔ شمشیر اوست****گربه بهر هر حال هست عطسهٔ شیر عرین
ای به تو صاحب درفش چتر فریدون ملک****وی ز تو طالب نگین دست سلیمان دین
پر خدنگ تو هست شهپر روح القدس****پرچم رخش تو هست ناصیهٔ حور عین
نوبتی بدعه را قهر تو برد طناب****صیرفی شرع را قدر تو زیبد امین
خاصه سیمرغ کیست جز پدر روستم؟****قاتل ضحاک کیست جز پسر آبتین؟
گرنه سپهر برین آبده دست توست****از چه سبب خم گرفت پشت سپهر برین
عدل تو «شین» راز «را» کرد جدا چون بدید****کالت رای است «را» صورت شین است «شین»
ملک چو تیغ تو یافت یک دو شود کار او****شصت به سیصد رسد چون سه نقط یافت سین
تیغ تو نه ماهه بود حامله از نه فلک****لاجرمش فتح و نصر هست بنات و بنین
گر به مثل روز رزم رخش تونعل افکند****یاره کند در زمانش دست شهور و سنین
چون ز خروش دو صف وقت هزاهز کند****چشم جهان اختلاج، گوش زمانه طنین
کوس و غبار سیاه طوطی و صحرای هند****خنجر و خون سپاه آینه و بحر چین
صاحب بدر و حنین از تو گشاید فقاع****کان گهر چون سداب برکشی از بهر کین
گنبد نیلوفری گنبدهٔ گل شود****پیش سنانت کز اوست قصر ممالک حصین
تیغ زبان شکل تو از بر خواند چو آب****ابجد لوح ظفر از خط دست یقین
از پی خون خسان تیغ چه باید کشید****چون ملک الموت هست در کف رایت رهین
خلق تو از راه لطف جان برباید ز خلق****چون حرکات هزار در نغمات حزین
از عدوی سگ صفت حلم و تواضع مجوی****زانکه به قول خدای نیست شیاطین ز طین
ای همه هستی که هست از کف تو مسعار****نیست نیازی که نیست بر در تو مستعین
هر که به درگاه تو سجده برد روز حشر****آیت لاتقنطوا نقش زند بر جبین
چون تویی اندر جهان شاه طغان کرم****کی رود اهل هنر بر در تاش و تکین
مرد که فردوس دید کی نگرد خاکدان****وانکه به دریا رسید کی طلبد پارگین
بنده ز بی‌دولتی نیست به حضرت مقیم****دیو ز بی‌عصمتی نیست به جنت مکین
شاید اگر در حرم سگ ندهد آب دست****زیبد اگر در ارم بز نبود میوه چین
گر ز درت غایب است جسم طبیعت پذیر****معتکف صدر توست جان طریقت گزین
سیرت یوسف تو راست صورت چاهی مجوی****معنی آدم تو راست صورت چاهی مجوی
مهره نگر، گو مباش افعی مردم گزای****نافه طلب، گو مباش آهوی صحرا نشین
کی رسد آلوده‌ای بر در پاکان که حق****بست در آسمان بر رخ دیو لعین
گر ره خدمت نجست بنده عجب نی ازانک****گرگ گزیده نخواست چشمهٔ ماء معین
بنده سخن تازه کرد وانچه کهن داشت شست****کان همه خر مهره بود وین همه در ثمین
سنگ در اجزای کان زرد شد آنگاه لعل****نطفه در ارحام خلق مضغه شد آنگه جنین
اول روز اندک است زیب و فر آفتاب****بعد گیا ظاهر است خیل گل و یاسمین
مبتدع و مبدعند بر درت اهل سخن****مبدع این شیوه اوست مبتدعند آن و این
حاجت گفتار نیست ز آنکه شناسد خرد****سندس خصر از پلاس عبقری از گور دین
گرچه در این فن یکی است او و دگر کس به نام****آن مگس سگ بود وین مگس انگبین
ای ملکوت و ملک داعی درگاه تو****ظل خدایی که باد فضل خدایت معین
بارهٔ بخت تو را باد ز جوزا رکاب****مرکب خصم تو را باد نگون‌سار زین
شماره 179: کوی عشق آمد شد ما برنتابد بیش از این
کوی عشق آمد شد ما برنتابد بیش از این****دامن تر بردن آنجا برنتابد بیش از این
در سر بازار عشق از جان و جان گفتن بس است****کاین قدر سرمایه سودا برنتابد بیش از این
بر امید کشتن اندر پای وصلش زنده‌ام****پر نیازان را تمنا برنتابد بیش از این
بر سر کویش ببوسیم آستان و بگذریم****کاستان تنگ است ما را برنتابد بیش از این
ما به جان مهمان زلف او و او با ما به جنگ****کاین شبستان زحمت ما برنتابد بیش از این
رشتهٔ جان تا دو تا بود انده تن می‌کشید****چون شد اکنون رشته یکتا برنتابد بیش از این
دل ز بستان خیال او به بوئی خرم است****مرغ زندانی تماشا برنتابد بیش از این
با بلورین جام بهر می مدارا کردمی****چون شکسته شد مدارا برنتابد بیش از این
از سرشک خون حشر کردی مکن خاقانیا****عشق سلطان است، غوغا برنتابد بیش از این
آب ما چون نیست روشن ظلمت ما خاکیان****بارگاه شاه دنیا برنتابد بیش از این
درد سر دادیم حضرت را و حضرت روح قدس****روح قدسی دردسرها برنتابد بیش از این
کعبه را یک بار حج فرض است و حضرت کعبه‌وار****حج ما هر هفته عمدا برنتابد بیش از این
نفس طاها راست یک شب قاب قوسین نزد حق****گر دو گردد نفس طاها برنتابد بیش از این
شخص انسان را ز حق یک نور عقلانی عطاست****روح ده دانست کاعضا برنتابد بیش از این
عید هر سالی دوبار آید که آفاق جهان****بستن آذین زیبا برنتابد بیش از این
آن سعادت بخش حضرت، بخش نارد کرد ازآنک****دیو را فردوس ماوی برنتابد بیش از این
خبث ما را بارگاه قدس دور افکند از آنک****خوک را محراب اقصی برنتابد بیش از این
ننگ ما زان درگه اعلا برون افتاد از آنک****کعبه پیلان را مفاجا برنتابد بیش از این
حضرت پاک از چو ما آلودگان آسوده‌اند****جیفه را بحر مصفا برنتابد بیش از این
شیر هشیار از سگ دیوانه وحشت برنتافت****نور جبهه شور عوا برنتابد بیش از این
نی عجب گر گاوریشی زرگر گوساله ساز****طبع صاحب کف بیضا برنتابد بیش از این
گرچه عفریت آورد عرش سبائی نزد جم****دیدنش جمشید والا برنتابد بیش از این
آری آری با نوای ارغنون اسقفان****بانگ خر سمع مسیحا برنتابد بیش از این
گرچه صهبا را به بید سوخته راوق کنند****بید را کاسات صهبا برنتابد بیش از این
از در خاقان کجا پیل افکند محمود را****بدره بردن پیل بالا برنتابد بیش از این
دست چون جوزاش دادی کلک زر چون آفتاب****گنج زر دادن به یغما برنتابد بیش از این
مشتری هر سال زی برجی رود ما را چو ماه****هر مهی رفتن به جوزا برنتابد بیش از این
ما شرف داریم و غیری نعمت از درگاه شاه****رشک بردن بهر نعما برنتابد بیش از این
گر ملخ را نیست بر پا موزهٔ زرین سار****ران او رانین دیبا برنتابد بیش از این
در حضور انعام دیدیم ار بغیبت نیست آن****وام احسان را تقاضا برنتابد بیش از این
طفل را گر جده وقت آبله خرما دهد****چون به سرسام است خرما برنتابد بیش از این
شاه جان بخش است و ما بر شاه جان کرده نثار****آب بفزودن به دریا برنتابد بیش از این
خسرو مشرق جلال الدین که برق خنجرش****هفت چشم چرخ خضرا برنتابد بیش از این
ایزد از تیغش پی مالک جحیمی نو کند****کان جحیم ارواح اعدا برنتابد بیش از این
کاشکی قدرت ز حلمش نوزمینی ساختی****کاین زمین گرزش به تنها برنتابد بیش از این
وز بن نیزه‌اش سر گاو زمین لرزد از آنک****ذره بار کوه خارا برنتابد بیش از این
کرم قز میرد ز بانگ رعد و تنین فلک****میرد از کوسش که آوا برنتابد بیش از این
دولتش را نوعروسی دان که عکس زیورش****دیدهٔ این زال رعنا برنتابد بیش از این
طالعش را شهسواری دان که بار هودجش****کوههٔ عرش معلا برنتابد بیش از این
رخش همت را ز گردون تنگ می‌بست آفتاب****گفت بس کاین تنگ پهنا برنتابد بیش از این
تا شد اقبالش همای قاف تا قاف جهان****کوه قاف ادبار عنقا برنتابد بیش از این
بوالمظفر حق نواز و خصم باطل پرور است****دور باطل حق تعالی برنتابد بیش از این
ظل حق است اخستان همتاش مهدی چون نهی****ظل حق فرد است، همتا برنتابد بیش از این
نام شه زان اول و آخر الف کردند و نون****یعنی اندر ملک طغرا برنتابد بیش از این
تا شد از ابر کرم سودا نشان هر مغز را****کس ز بحر طبع سودا برنتابد بیش از این
خاک پایش ز آب خضر و باد عیسی بهتر است****قیمت یاقوت حمرا برنتابد بیش از این
شه سلیمان است و من مرغم مرا خوانده است شاه****دانهٔ مرغان دانا برنتابد بیش از این
از مثال شه امید مردهٔ من زنده گشت****روح را برهان احیا برنتابد بیش از این
خط دست شاه دیدم کش معما خواند عقل****عقل را خط معما برنتابد بیش از این
نوک کلک شاه را حورا به گیسو بسترد****غالیه زلفین حورا برنتابد بیش از این
عقل را گفتم چگویی شاه درد سر ز من****برتواند یافت؟ گفتا برنتابد بیش از این
پس خیال شاه گفت از من یقین بشنو که شاه****گویدت برتابم اما برنتابد بیش از این
هم چنین از دور عاشق باش و مدحش بیش گوی****دردسر کمتر ده ایرا برنتابد بیش از این
زحمت آنجا چون توان بردن که برخوان مسیح****خرمگس را صحن حلوا برنتابد بیش از این
هم به جان شاه کز درگاه شاهان فارغم****حرص را دادن تبرا برنتابد بیش از این
شاید ار مغز زکام آلود را عذری نهند****کو نسیم مشک‌سا را برنتابد بیش از این
بر قیاس شاه مشرق کارسلان خان سخاست****دیدن بکتاش و بغرا برنتابد بیش از این
بر امید زعفران کو قوت دل بردهد****معصفر خوردن به سکبا برنتابد بیش از این
عمر دادم بر امید جاه وحاصل هیچ نی****مشک را دادن به نکبا برنتابد بیش از این
من همه همت بر اسباب سفر دارم مرا****در حضر ساز مهیا برنتابد بیش از این
خاطرم فحل است کو صحرا نورد آمد چو شیر****شیر بستن گربه آسا برنتابد بیش از این
زخم مهماز و بلای تنگ و آسیب لگام****فحل بر دست توانا برنتابد بیش از این
پیل را کز گرمسیر هند بیرون آورند****در خزر بودن به سرما برنتابد بیش از این
سنقرای را کز خزر با سرد سیر آموخته است****در حبش بردن به گرما برنتابد بیش از این
مدح شه چون جابجا منزل به منزل گفتنی است****ماندن مداح یکجا برنتابد بیش از این
شه مرا زر داد، گوهر دادمش زر را عوض****آن کرامت را مکافا برنتابد بیش از این
یک رضای شاه، شاه آمد عروس طبع را****از کرم کابین عذرا برنتابد بیش از این
تیر چرخ از نیزه وش کلک سپر افکند از آنک****هیچ تیغی نطق هیجا برنتابد بیش از این
من به مدح شاه نقبی برده‌ام در گنج غیب****بردن نقب آشکارا برنتابد بیش از این
کند پایم در حضور اما زبان تیزم به مدح****تیزی شمشیر گویا برنتابد بیش از این
از پس تحریر نامه کرده‌ام مبدا به شعر****معجز آوردن به مبدا برنتابد بیش از این
دادمش تصدیع نثر و می‌دهم ابرام نظم****دانم ابرام مثنا برنتابد بیش از این
از سر خجلت مرا چون آینه با آینه****خوی برون دادن به سیما برنتابد بیش از این
بر بدیهه راندم این منظوم و بستردم قلم****هیچ خاطر وقت انشا برنتابد بیش از این
چون تجاسر کرد خاطر مختصر کردم سخن****کاین تجاسر سمع اعلا برنتابد بیش از این
باد خضرای فلک لشکر گهش کاعلام او****ساحت این هفت غبرا برنتابد بیش از این
ملک و ملت را به اقبالش تولا باد و بس****کاهل عالم را تولا برنتابد بیش از این
حرف و
شماره 180: دلسوز ما که آتش گویاست قند او
دلسوز ما که آتش گویاست قند او****آتش که دید دانهٔ دلها سپند او
هر آفتاب زردم عیدی بود تمام****چون بینمش که نیم هلال است قند او
بر چون پرند، لیک دلش گوشهٔ پلاس****من بر پلاس ماتم هجر از پرند او
رخ را نمکستان کنم از اشک شور از آنک****چشمم نمک چند ز لب نوش خند او
در سینه حلقه‌ها شودم آه آتشین****از خام‌کاری دل بیدادمند او
زین سرد باد حلقهٔ آتش فسرده باد****تا نعل زر کنم پی سم سمند او
جرمی نکرده حلقهٔ گوشش ولی چه سود****آویخته به سایهٔ مشکین کمند او
پند من است حلقهٔ گوشش ولی چه سود****حلقه به گوش او نکند گوش پند او
خاقانی آن اوست غلام درم خرید****بفروشدش به هیچ که ناید پسند او
نندیشد از فلک، نخرد سنبلش به جو****بر کهکشان و خوشه بود ریشخند او
زین سبز مرغزار نجوید حیات از آنک****قصاب حلق خلق بود گوسفند او
سربسته همچو غنچه کشد درد سر چو بید****هم نشکند چو سرو دل زورمند او
خضر است و خان و خانه به عزلت کند به دل****هم خضر خان و مشغلهٔ او ز کند او
با همتی چنین سوی ناجنس میل کرد****تا لاجرم گداز کشید از گزند او
باز سپید با مگس سگ هم آشیان****خاک سیاه بر سر بخت نژند او
سیمرغ بود جیفه چرا جست همچو زاغ****پست از چه گشت آن طیران بلند او؟
هر چند کان سقط به دمش زنده گشته بود****چون دست یافت سوخت ز اسقاط زند او
خورشید دیده‌ای که کند آب را بلند؟****سردی آب بین که شود چشم بند او
آتش سخن بس است که فرزند طبع اوست****فرزندی آنچنان که بود فر زند او
حاسد چو بیند این سخنان چو شیر و می****سرکه نماید آن سخن گوز کند او
سیر ارچه هم طویلهٔ سوسن بود به رنگ****غماز رنگ وی بود آن بوی و گند او
گر سحر من بر آتش زردشت بگذرد****چون آب خواند آتش زردشت زند او
شماره 181: عشق بهین گوهری است، گوهر دل کان او
عشق بهین گوهری است، گوهر دل کان او****دل عجمی صورتی است عشق زبان دان او
خاصگی دستراست بر در وحدت دل است****اینکه به دست چپ است داغگه ران او
تا نکنی زنگ خورد آینهٔ دل که عشق****هست به بازار غیب آینه گردان او
عقل جگر تفته‌ای است، همت خشک آخوری است****جرعه‌کش جام دل، زله خور خوان او
از خط هستی نخست نقطهٔ دل زاد و بس****لیک نه در دایره است نقطهٔ پنهان او
رهرو دل ایمن است از رصد دهر از آنک****کمتر پروانه‌است دهر ز دیوان او
دل به رصد گاه دهر بیش بها گوهری است****دخل ابد عشر او فیض ابد کان او
لیک ز بیم رصد در گلش آلوده‌اند****تاز گل آید برون گوهر رخشان او
دل چو فرو کوفت پای بر سر نطع وجود****دهر لگد کوب گشت از تک جولان او
نیست ازین آب و خاک ز آب و هوائی است دل****کآتش بازی کند شیر نیستان او
ای شده از دست تو حلهٔ دل شاخ شاخ****هم تو مطرا کنان پوشش ایوان او
یوسفی آورده‌ای در بن زندان و پس****قفل زر افکنده‌ای بر در زندان او
حوروشی را چو مور زیر لگد کشته‌ای****پس پر طاووس را کرده مگس ران او
خوش نبود شاه را اسب گلین زیر ران****رخش به هرای زر منتظر ران او
دل که کنون بیدق است باش که فرزین شود****چونکه به پایان رسد هفت بیابان او
شمه‌ای از سر دل حاصل خاقانی است****کز سر آن شمه خاست جنبش ایمان او
شماره 182: سلسلهٔ ابر گشت زلف زره سان او
سلسلهٔ ابر گشت زلف زره سان او****قرصهٔ خورشید شد گوی گریبان او
پنجهٔ شیران شکست قوت سودای او****جوشن مردان گسست ناوک مژگان او
خوش نمکی شد لبش، تره تر عارضش****بر نمک و تره بین دلها مهمان او
رنگ به سبزی زند چهره او را مگر****سوی برون داد رنگ پستهٔ خندان او
گرچه ز مهری که نیست، نیست دلش ز آن من****هست بهرسان که هست هستی من ز آن او
دازم زنگار دل، دارم شنگرف اشک****کیست که نقشی کند زین دو بر ایوان او
عمر من اندر غمش رفت چو ناخن بسر****ماندم ناخن کبود از تب هجران او
گرچه شکر خنده زد بر دل چون آتشم****آتش من مگذرد بر شکرستان او
دیلم تازی میان اوست، من از چشم و سر****هندوکی اعجمی، بندهٔ دربان او
عشق به بانگ بلند گفت که خاقانیا****یار عزیز است سخت، جان تو و جان او
دی پدر من به وهم دایره‌ای برکشید****دید در آن دایره نقطهٔ مرجان او
صانع زرین عمل، پیر صناعت علی****کز ید بیضا گذشت دست عمل ران او
شماره 183: لشکر غم ران گشاد و آمد دوران او
لشکر غم ران گشاد و آمد دوران او****ابلق روز و شب است نامزد ران او
هر که چنین لشکرش نعل در آتش نهاد****نعل بها داد عمر بر سر میدان او
غم که درآید به دل بنگری آسیب آن****کاتش کافتد در آب بشنوی افغان او
اول جنبش که نو گلبن آدم شکفت****میوهٔ غم بود و بس، نوبر بستان او
و آخر مجلس که دهر میکدهٔ غم گشاد****دور ز ما درگرفت ساقی دوران او
جرعه‌ای از دست او کشتن ما را بس است****این همه بر پای چیست بلبله گردان او
آمد باران غم پول سلامت ببرد****بر سر یک مشت خاک تا کی باران او
پنجرهٔ عنکبوت نیست جنان استوار****کز احد و بوقبیس باید غضبان او
آتش غم پیل را درد برارد چنانک****صدرهٔ پشه سزد صورت خفتان او
ناف تو بر غم زدند، غم خور خاقانیا****آنکه جهان را شناخت غمکده شد جان او
والی عزلت تویی، اینک طغرای فقر****مشرف وحدت تو باش، اینک دیوان او
سرو هنر چون تویی دست نشان پدر****دست ثنا وامدار هیچ ز دامان او
حافظ دین بوالحسن، بحر مکارم علی****کابخور جان ماست چشمهٔ احسان او
شماره 184: دهر سیه کاسه‌ای است ما همه مهمان او
دهر سیه کاسه‌ای است ما همه مهمان او****بی‌نمکی تعبیه است در نمک خوان او
بر سر بازار دهر نقد جفا می‌رود****رسته‌ای ار ننگری رستهٔ خذلان او
دهر چو بی‌توست خاک بر سر سالار او****ده چو تو را نیست باد در کف دهقان او
خیز در این سبز کوشک نقب زن از دود دل****درشکن از آه صبح سقف شبستان او
گوهر خود را بدزد از بن صندوق او****یوسف خود را برآر از چه زندان او
ز اهل جهان کس نماند بلکه جهان بس نماند****پای خرد درگذار از سر پیمان او
مادر گیتی وفا بیش نزاید از آنک****هم رحمش بسته شد، هم سر پستان او
کار چو خام آمده است آتش کن زیر او****خر چو کژ افتاده است کژ نه پالان او
ابجد سودا بشوی بر در خاقانی آی****سورهٔ سر در نویس هم به دبستان او
پیشرو جان پاک طبع چو جوزای اوست****گرچه ز پس می‌رود طالع سرطان او
اوست شهنشاه نطق شاید اگر پیش شاه****راه ز پس وا روند لشکر و ارکان او
کوزهٔ فصاد گشت سینهٔ او بهر آنک****موضع هر مبضع است بر سر شریان او
گر دل او رخنه کرد زلزلهٔ حادثات****شیخ مرمت گراست بر دل ویران او
شیخ مهندس لقب، پیر دروگر علی****کزر و اقلیدسند عاجز برهان او
صانع زرین عمل مهتر عالی شرف****در ید بیضا رسید دست عمل ران او
یوسف نجار کیست نوح دروگر که بود؟****تا ز هنرم دم زنند بر در امکان او
نوح نه بس علم داشت، گر پدر من بدی****قنطره بستی به علم بر سر طوفان او
نعل پی اسب اوست وز عمل دست اوست****آن ده و دو نرگسه بر سر کیوان او
غارت بحر آمده است غایت جودش چنانک****آفت بیشه شده است تیشهٔ بران او
ریزش سوهان اوست داروی اطلاق از آنک****هست لسان الحمل صورت سوهان او
چرخ مقرنس نمای کلبهٔ میمون اوست****نعش فلک تخت‌هاش، قطب کلیدان او
رندهٔ مریخ رند چون شودش کند سر****چرخ کند هر دمی از زحل افسان او
در حق کس اره وار است نیست دو روی و دو سر****گر همه اره نهند بر اخوان او
هست چو هم نام خویش نامزد بطش و بخش****بطش ورا عیب پوش بخش فراوان او
مفلس دریا دل است، امی دانا ضمیر****مایهٔ صد اولیاست ذرهٔ ایمان او
اوست طغانشاه من، مادرم التون اوست****من به رضای تمام سنقر دکان او
گر بودش رای آن کاره کش او شوم****رای همه رای اوست، فرمان فرمان او
اینت مبارک سحاب کز صدف داهگی****گوهری آرد چو من قطرهٔ نیسان او
روح طبیعیم گشت پاکتر از روح قدس****تا جگر من گرفت پرورش از نان او
پیر خرد طفل‌وار میمزد انگشت من****تا سر انگشت من یافت نمکدان او
شاید اگر وحشیی سبعهٔ الوان خورد****حمزه به خوان علی بهتر از الوان او
ضامن ارزاق من اوست مبادا که من****منت شروین برم و انده شروان او
ملک قناعت مراست پیش چنین تخت و تاج****ملک سمرقند چیست و افسر خاقان او
گر گرهی خصمش‌اند از سر کینه چه باک****کو خلف آدم است و ایشان شیطان او
جوقی ازین زرد گوش گاه غضب سرخ چشم****هر یک طاغی و دیو رهبر طغیان او
خاصه سگ دامغان، دانهٔ دام مغان****دزد گهرهای من، طبع خزف سان او
بست خیالش که هست هم بر من ای عجب****نخل رطب کی شود خار مغیلان او
هست دلش در مرض از سر سرسام جهل****این همه ماخولیاست صورت بحران او
گر جگرش خسته شد از فرع این گروه****نعت محمد بس است نشرهٔ درمان او
دل به در کبریاست شحنهٔ کارش که او****خاک در مصطفاست نایب حسان او
قابلهٔ کاف و نون، طاها و یاسین که هست****عاقلهٔ کاف و لام طفل دبستان او
گیسوی حوا شناس پرچم منجوق او****عطسهٔ آدم شناس شیههٔ یکران او
دوش ملایک بخست غاشیهٔ حکم او****گوش خلایق بسفت حاقهٔ فرمان او
هم به ثنای پدر ختم کنم چون مقیم****نان من از خوان اوست، جامگی از خان او
عقل درختی است پیر منتظر آن کز او****خواهی تختش کنند خواهی چوگان او
باد دعاهای خیر در پی او تا دعا****اول او یارب است و آمین پایان او
در عقب پنج فرض اوست دعا خوان من****یارب کارواح قدس باد دعا خوان او
حرف ه
شماره 185: ما را دلی است زله خور خوان صبح‌گاه
ما را دلی است زله خور خوان صبح‌گاه****جانی است خاک جرعهٔ مستان صبح‌گاه
جان شد نهنگ بحرکش از جام نیم شب****دل گشت مور ریزه خور از خوان صبح‌گاه
غربال بیختیم به عمری که یافتیم****زر عیاردار به میزان صبح‌گاه
بس نقد گم ببودهٔ مردان که یافتند****رندان خاک بیز به میدان صبح‌گاه
دولت دوید و هفت در آسمان گشاد****چون بر زدیم حلقه به سندان صبح‌گاه
زین یک نفس درآمد و بیرون شد حیات****بردیم روزنامه به دیوان صبح‌گاه
اول شب ایتکین وثاق آمدیم بلیک****الب ارسلان شدیم به پایان صبح‌گاه
بی‌آرزوی ملک به زیر گلیم فقر****کوبیم کوس بر در ایوان صبح‌گاه
غوغا کنیم یک تنه چون رستم و دریم****درع فراسیاب به پیکان صبح‌گاه
نقب افکنیم نیم شب از دور تا بریم****پی بر سر خزینهٔ پنهان صبح‌گاه
بی‌ترس تیغ و دار بگوئیم تا که‌ایم****نقب افکن خزینهٔ ترکان صبح‌گاه
صور روان خفته دلانیم چون خروس****آهنگ دان پردهٔ دستان صبح‌گاه
چندین هزار جرعه که این سبز طشتراست****نوشیم چون شویم به مهمان صبح‌گاه
چو آب روی درنکشیم ارچه درکشیم****بحری ز دست ساقی دوران صبح‌گاه
گفتی شما چگونه و چون است نزلتان****ماشا و نزل ما ز شبستان صبح‌گاه
آتش زنیم هفت علف‌خانهٔ فلک****چون بنگریم نزل فراوان صبح‌گاه
خواهی که نزل ما دهدت ده کیای دهر****بستان گشاد نامه به عنوان صبح‌گاه
تو کی شناسی این چه معماست چون هنوز****ابجد نخوانده‌ای به دبستان صبح‌گاه
بیاع خان جان مجاهز دلان عشق****جز صبح نیست جان تو و جان صبح‌گاه
گفتی شما که‌اید و چه مرغید و چیستید****سیمرغ نیم‌روز و سلیمان صبح‌گاه
ما مرغ عرشییم که بر بانگ ما روند****مرغان شب شناس نواخوان صبح‌گاه
صبح شما دمی است، دم ما هزار صبح****هر پنج وقت ما شده یکسان صبح‌گاه
ما را به هر دو صبح دو عید است و جان ما****مرغی است فربه از پی قربان صبح‌گاه
تسکین جان گرم دلان را کنیم سرد****چون دم برآوریم به دامان صبح‌گاه
سحرا که بر قوارهٔ سیمین مه کنیم****چون برکشیم سر ز گریبان صبح‌گاه
بهر بخور مجلس روحانیان عشق****سازیم سینه مجمر سوزان صبح‌گاه
گر چشم ما گلاب فشان شد عجب مدار****دلهای ماست آینه‌گردان صبح‌گاه
خاقانیا مرنج که سلطان گدات خواند****آری گدای روزی و سلطان صبح‌گاه
چون ژاله و صبا و شباهنگ هم‌چنین****معزول روز باش و عمل‌ران صبح‌گاه
جیحون فشان ز اشک و سمرقند گیر از آه****تا ما نهیم نام تو خاقان صبح‌گاه
از دم سیاه کن رخ دیو سپید روز****چون دیو نفس توست سلیمان صبح‌گاه
میلی بساز ز آه وبزن بر پلاس شب****درکش به چشم روز به فرمان صبح‌گاه
از خوان دل به نزل سرای ازل درآی****بفرست زله‌ای سوی اخوان صبح‌گاه
یک گوش ماهیی بده از می که حاضرند****دریاکشان ره زده عطشان صبح‌گاه
ریزی بریز از آن می ریحانی سرشک****وز بوی جرعه کن دم ریحان صبح‌گاه
چون ماهی ار بریده زبانی دلت بجاست****دل در تو یونسی است زبان دان صبح‌گاه
بر شاه نیم‌روز کمین کن که آه توست****هر نیم شب کمان‌کش مردان صبح‌گاه
هر صبح فتح باب کن از انجم سرشک****بنشان غبار غصه به باران صبح‌گاه
چون بر بطت زبان چه بکار است بهتر آنک****چون نای بی‌زبان زنی الحان صبح‌گاه
گم کن زبان که مار نگهبان گنج توست****بر گنج خود تو باش نگهبان صبح‌گاه
شماره 186: آوازهٔ رحیل شنیدم به صبح‌گاه
آوازهٔ رحیل شنیدم به صبح‌گاه****با شبروان دواسبه دویدم به صبح‌گاه
با بختیان همت و با پختگان درد****راه هزار ساله بریدم به صبح‌گاه
رستم ز چار آخور سنگین روزگار****در هشت باغ عشق چریدم به صبح‌گاه
دیدم که گنج خانهٔ غیب است پیش روی****پشت از برای نقب خمیدم به صبح‌گاه
کردم ز سنگ ریزهٔ ره توتیای چشم****تا آنچه کس ندید بدیدم به صبح‌گاه
کشتم به باد سرد چراغ فلک چنانک****بوی چراغ کشته شنیدم به صبح‌گاه
بسیار گرد پردهٔ خاصان برآمدم****آخر درون پرده خزیدم به صبح‌گاه
هر شرب سرد کرده که دل چاشنی گرفت****با بانگ نوش نوش چشیدم به صبح‌گاه
خورشید خاک شد ز پی جرعه یافتن****آن دم که جام جام کشیدم به صبح‌گاه
زان جام جم که تا خط بغداد داشتی****بیش از هزار دجله مزیدم به صبح‌گاه
نتواند آفتاب رفو کردن آن لباس****کاندر سماع عشق دریدم به صبح‌گاه
امروز سرخ روئی من دانی از چه خاست****زان کاتش نیاز دمیدم به صبح‌گاه
خاقانی مسیح سخن را به نقد عمر****دوش از درخت باز خریدم به صبح‌گاه
شماره 187: در ساخت زمانه ز راحت نشان مخواه
در ساحت زمانه ز راحت نشان مخواه****ترکیب عافیت ز مزاج جهان مخواه
در داغ دل بسوز و ز مرهم اثر مجوی****با خویشتن بساز و ز همدم نشان مخواه
اندر قمارخانهٔ چرخ و رباط دهر****جنسی حریف و هم‌نفسی مهربان مخواه
گر در دم نهنگ درآیی نفس مزن****ور در دل محیط درافتی کران مخواه
از جوهر زمانه خواص وفا مجوی****وز تنگنای دهر خلاص روان مخواه
از ساغر سپهر تهی کیسه می مخور****وز سفرهٔ جهان سیه‌کاسه نان مخواه
گر خرمن امید سراسر تلف شود****از کیل روزگار تلافی آن مخواه
در ساحت جهان ز جهان یاوری مجوی****در آب غرقه گرد و ز ماهی امان مخواه
دل گوهر بقاست به دست جهان مده****گوگرد سرخ تعبیه در خاکدان مخواه
عزلت تو را به کنگرهٔ کبریا برد****آن سقفگاه را به ازین نردبان مخواه
همت کفیل توست، کفاف از کسان مجوی****دریا سبیل توست، نم از ناودان مخواه
خاصانه چون خزینهٔ خرسندی آن توست****عامانه از فرشتهٔ روزی ضمان مخواه
زان پس که چار صحف قناعت بخوانده‌ای****خود را ز لوح بوطمعی عشر خوان مخواه
چون فقر شد شعار تو برگ و نوا مجوی****چون باد شد براق تو برگستوان مخواه
دل را قرابه‌وار مل اندر گلو مکن****تن را پیاله‌وار کمر بر میان مخواه
در گوشه‌ای بمیر و پی توشهٔ حیات****خود را چو خوشه پیش خسان ده زبان مخواه
بل تا پری ز خوان بشر خواهد استخوان****تو چون فرشته بوی شنو استخوان مخواه
گو درد دل قوی شو و گو تاب تب فزای****زین گل‌شکر مجوی و از آن ناردان مخواه
از بهر تب بریدن خود دست آز را****از نیستان هیچ‌کسی تبستان مخواه
داری کمال عقل پی زور و زر مشو****زرادخانه یافتهٔ دوکدان مخواه
چون شحنهٔ نیاز ز دست تو یاوگی است****ترس از تکین مدار و پناه از طغان مخواه
وحدت گزین و محرمی از دوستان مجوی****تنها نشین و هم‌دمی از دودمان مخواه
چون دیده‌ای که یوسف از اخوان چه رنج دید****هم ناتوان بزی و ز اخوان توان مخواه
سرگشتگی زمان نگر و محنت مکان****آسایش از زمان و فراغ از مکان مخواه
در چار سوی کون و مکان وحشت است خیز****خلوت سرای انس جز از لامکان مخواه
این مرغ عرشی ار طلب دانه‌ای کند****آن دانه جز ز سنبلهٔ آسمان مخواه
خاقانیا زمانه زمام امل گرفت****گر خود عنان عمر بگیرد امان مخواه
شماره 188: ای در حرمت نشان کعبه
ای در حرمت نشان کعبه****درگاه تو را نشان کعبه
ای کمتر خادمان بزمت****بهتر ز مجاوران کعبه
کعبه است درت، نوشته خورشید****العبد بر آستان کعبه
شاهان همه در پناه قدرت****چون مرغان در امان کعبه
گردون به مثال بارگاهت****کرده ز حق امتحان کعبه
حق کرده خلیل را اشارت****تا کرد بنا بسان کعبه
ملت به جوار تو بیاسود****چون صید به دودمان کعبه
جای قسم و مقام سجده است****از بهر خواص جان کعبه
خاک قدمت به عرض مصحف****صحن حرمت نشان کعبه
کعبه به درت پیام داده است****کای کعبهٔ جان و جان کعبه
جبریل که این پیام بشنود****جانی ستد از زبان کعبه
بر کعبه کنند جان فشان خلق****بر صدر تو جان فشان کعبه
دست تو محیط بر ممالک****ابری شده سایبان کعبه
شیطان ز درت رمیده آنسانک****پیلان ز نگاهبان کعبه
ای تشنهٔ ابر رحمت تو****چون من لب ناودان کعبه
ظلم از در تو رمیده چون دیو****از سایهٔ پاسبان کعبه
ظلم و حرم تو، حاش لله****پای سگ و نردبان کعبه
رضوان صفت در سرایت****کرده است بر آستان کعبه
جوید به تبرک آب دستت****چون حاج ز ناودان کعبه
دهلیز سرات ناف فردوس****چون ناف زمین میان کعبه
چندان که مجاور حجابی****داری صفت نهان کعبه
شروان به تو مکه گشت و بزمت****دارد حرم عیان کعبه
ای کعبه بساط آسمان خوان****عنقا شده مور خوان کعبه
گر خصم به کین تو کشد دست****چون ابرهه بر زیان کعبه
ز اقبال تو سنگ سار گردد****چون پیل زیان رسان کعبه
ای دولت در رکاب بختت****چون جنت در عنان کعبه
هر پنج نماز چون کنی روی****سوی در کامران کعبه
بر فرق تو اختران رحمت****بارند ز آسمان کعبه
ای کعبهٔ ملک عصمة الدین****من بندهٔ رایگان کعبه
ای بانونی شرق و کعبهٔ جود****من بلبل مدح خوان کعبه
گر کعبه چو من شدی زبان‌ور****وصف تو بدی بیان کعبه
موقوف اشارت تو ماندم****چون حاجی میهمان کعبه
تا از حجر است و آستانه****خال سیه و لبان کعبه
در دولت جاودانت بینام****هم حرمت و هم توان کعبه
پردهٔ در بارگاه بادت****زان حله که هست ز آن کعبه
دولت شده رد ضمان عمرت****چون ملت در ضمان کعبه
شماره 189: خورشید کسری تاج بین ایوان نو پرداخته
خورشید کسری تاج بین ایوان نو پرداخته****یک اسبه بر گوی فلک میدان نو پرداخته
عیسی کده خرگاه او وز دلو یوسف چاه او****در حوت یونس گاه او برسان نوپرداخته
این علت جان بین همی، علت‌زدای عالمی****سرسام وی را هردمی درمان نو پرداخته
ابر از هوا بر گل چکان ماند به زنگی دایگان****در کام رومی بچگان پستان نو پرداخته
برده به چارم منظره، مهره برون از ششدره****نزل جهان را از بره، صد خوان نو پرداخته
هان شاخ دولت بنگرش کامسال نیک آمد برش****چون باربد مرغ از برش دستان نو پرداخته
شاه فلک بر گاه نو داده جهان را جاه نو****چون حصن دین را شاه نو بنیان نو پرداخته
هان النثار ای قوم هان جان مژده خواهید از مهان****کاینک سر شروان‌شهان ایوان نو پرداخته
بنموده اخترتان هنر، بخشیده افسرتان ظفر****اقبال خسروتان ز فر، کیهان نو پرداخته
خسرو جلال الدین سزد دارای شروان این سزد****بزمش سپهر آئین سزد دوران نو پرداخته
قصرش گلستان ارم، صدرش دبستان کرم****در هر شبستان از نعم بستان نو پرداخته
ایوانش را کز کعبه بیش، احسانش زمزم رانده پیش****از بوقبیس حلم خویش ارکان نو پرداخته
محراب خضر ایوان او، به ز آب حیوان خان او****در هر شکارستان او، حیوان نو پرداخته
فراش صدرش هر شهی، بهر چنین میدان‌گهی****چرخ از مه نو هر مهی چوگان نو پرداخته
گردون چو طاقی از برش، بسته نطاقی بر درش****در هر رواقی از زرش، برهان نو پرداخته
هر خاک پایش قبله‌ای، هر آب‌دستش دجله‌ای****هر بذل او در بذله‌ای، صد کان نو پرداخته
اشکال دولت کرده حل، بر تیرش از روی محل****این سبز پنگان از زحل، پیکان نو پرداخته
کلکش ابد را قهرمان بهر دواتش هر زمان****هست از فم الحوت آسمان دندان نو پرداخته
چون از لعاب شیر نر، دندان گاو است آب‌خور****تیغش بر اعدا از سقر، زندان نو پرداخته
باد از بقا حصن تنش، وز گرز البرز افکنش****بر حصن جان دشمنش، غضبان نو پرداخته
حکمش ولیعهد قدر، پیکانش سلطان ظفر****تیرش ز طغرای هنر فرمان نو پرداخته
تریاق عدلش هر دمی اکسیر جان عالمی****خاقانی از مدحش همی دیوان نو پرداخته
شماره 190: در کام صبح از ناف شب مشک است عمدا ریخته
در کام صبح از ناف شب مشک است عمدا ریخته****گردون هزاران نرگسه از سقف مینا ریخته
صبح است گلگون تاخته، شمشیر بیرون آخته****بر شب شبیخون ساخته، خونش به عمدا ریخته
کیمخت سبز آسمان، دارد ادیم بی‌کران****خون شب است این بی‌گمان بر طاق خضرا ریخته
صبح آمده زرین سلب، نوروز نوراهان طلب****زهره شکاف افتاده شب، وز زهره صفرا ریخته
شب چاه بیژن بسته سر، مشرق گشاده زال زر****خون سیاوشان نگر، بر خاک و خارا ریخته
مستان صبوح آموخته وز می‌فتوح اندوخته****می‌شمع روح افروخته نقل مهیا ریخته
رضوان کده خم خانه‌ها، حوض جنان پیمانه‌ها****کف بر قدح دردانه‌ها از عقد حورا ریخته
مرغ از شبستان حرم، میوه ز بستان ارم****گردون ز پستان کرم شیر مصفا ریخته
زر آب دیدی می‌نگر، می‌برده کار آب زر****ساقی به کار آب در آب محابا ریخته
بادام ساقی مست خواب از جرعه شادروان خراب****از دست‌ها جام سراب افتاده صهبا ریخته
ای صبح خیزان می کجا، آن عقل ما را خون‌بها****آن آبروی کار ما نگذاشت الا ریخته
مرغ صراحی کنده پر، برداشته یک نیمه سر****ور نیم منقار دگر، یاقوت حمرا ریخته
هین جام رخشان دردهید آزاده را جان دردهید****آن پیر دهقان در دهید از شاخ برنا ریخته
زر دوست از دست جهان در پای پیل افتاده دان****ما زیر پای دوستان زر پیل بالا ریخته
سرمست عشق سرکشی، خاکستری در آتشی****در ششدر عذرا وشی، صد خصل عذرا ریخته
خورده به رسم مصطبه، می در سفالین مشربه****وقت مسیح یکشبه، در پای ترسا ریخته
طاق ابروان رامش گزین، در حسن طاق و جفت کین****بر زخمهٔ سحر آفرین، شکر ز آوا ریخته
چنگی طبیب بوالهوس، بگرفته زالی را مجس****اصلع سری کش هر نفس، موئی است در پا ریخته
ربعی نموده پیکرش، خطهای مسطر در برش****ناخن بر آن خطها برش، وقت محاکا ریخته
مهری یکی پیر نزار، آوا برآورده به زار****چون تندر اندر مرغزار جانی به هرجا ریخته
وان هشت تا بربط نگر جان را بهشت هشت در****هر تار ازو طوبی شمر صد میوه هر تا ریخته
وان نی چو مار بی‌زبان، سوراخ‌ها در استخوان****هم استخوانش سرمه‌دان، هم گوشت ز اعضا ریخته
وان چون هلالی چوب دف، شیدا شده خم کرده کف****ما خون صافی را به کف، از حلق شیدا ریخته
از پوست آهو چنبرش، آهو سرینی همبرش****وز گور و آهو در برش، صید آشکارا ریخته
کاسهٔ رباب از شعر تر، بر نوش قول کاسه‌گر****در کاسهٔ سرها نگر زان کاسه حلوا ریخته
راوی ز درهای دری، دلال و دلها مشتری****خاقانی اینک جوهری، درهای بیضا ریخته
در دری را از قلم، در رشتهٔ جان کرده ضم****پس باز بگشاده ز هم، بر شاه والا ریخته
زهره غزل‌خوان آمده، در زیر و دستان آمده****چون زیر دستان آمده بر شه ثریا ریخته
خاقان اکبر کز شرف هستش سلاطین در کنف****باران جود از ابر کف شرقا و غربا ریخته
شماره 191: ای تیر باران غمت، خون دل ما ریخته
ای تیر باران غمت، خون دل ما ریخته****نگذاشت طوفان غمت، خون دلی ناریخته
ای صد یک از عشقت خرد، جان صیدت از یک تا به صد****چشم تو در یک چشم زد، صد خون تنها ریخته
ای ریخته سیل ستم بر جان ما سر تا قدم****پس ذرهٔ ناکرده کم، ما تن زده تا ریخته
ماهی و جوزا زیورت، وز رشک زیور در برت****از غمزهٔ چون نشترت مه خون جوزا ریخته
محراب قیصر کوی تو، عید مسیحا روی تو****عود الصلیب موی تو، آب چلیپا ریخته
گیرم‌نه‌ای چون آب نرم، آتش مباش از جوش گرم****آهسته باش ای آب شرم، از چشم رعنا ریخته
زلفت چو هر غوغائیی، چون زیر هر سودائیی****چشمت بهر رعنائیی، آب رخ ما ریخته
در پختن سودای تو خام است ما را رای تو****ما زر و سر در پای تو، خاقانی آسا ریخته
روز نو است و فخر دین بر آسمان مجلس نشین****ما زر چهره بر زمین، تو سیم سیما ریخته
خاقان اکبر کز فلک بانگ آمدش کالامر لک****در پای او دست ملک، روح معلا ریخته
شماره 192: باز از تف زرین صدف، شد آب دریا ریخته
باز از تف زرین صدف، شد آب دریا ریخته****ابر نهنگ آسا ز کف، لولوی لالا ریخته
شاه یک اسبه بر فلک خون ریخت دی را نیست شک****اینک سلاحش یک به یک، در قلب هیجا ریخته
با شاخ سرو اینک کمان، با برگ بید اینک سنان****آیینهٔ برگستوان، گرد شمرها ریخته
دیده مهی برخوان دی، بزغالهٔ پر زهر وی****زانجا برون آورده پی، خون وی آنجا ریخته
از چاه دی رسته به فن، این یوسف زرین رسن****وز ابر مصری پیرهن، اشک زلیخا ریخته
آن یوسف گردون نشین، عیسی پاکش هم‌قرین****در دلو رفته پیش ازین، آبش به صحرا ریخته
زرین رسن‌ها بافته، در دلو از آن بشتافته****ره سوی دریا یافته، تلخاب دریا ریخته
چو یوسف از دلو آمده، در حوت چون یونس شده****از حوت دندان بستده، بر خاک غبرا ریخته
رنگ سپیدی بر زمین، از سونش دندانش بین****سوهان بادش پیش ازین، بر سبز دیبا ریخته
زان پیش کز مهر فلک، خوان بره‌ای سازد ملک****ابر اینک افشانده نمک، وز چهره سکبا ریخته
برق است و ابر درفشان، آیینه و پیل دمان****بر نیلگون چرخ از دهان، عاج مطرا ریخته
در فرش عاج اینک نهان، سبزه چو نیلی پرنیان****بر پرنیان صد کاروان، از مشک سارا ریخته
پیل است در سرما زبون، پیل هوای نیلگون****آتش ز کام خود برون، هنگام سرما ریخته
کافور و پیل اینک بهم، پیل دمان کافوردم****کافور هندی در شکم، بر دفع گرما ریخته
پیل آمد از هندوستان، آورده طوطی بی‌کران****اینک به صحرا زین نشان طوطی است مانا ریخته
خیل سحاب از هر طرف رنگین کمان کرده به کف****باران چو تیری بر هدف، دست توانا ریخته
آن تیر و آن رنگین کمان، طغرای نوروز است هان****مرغان دل و عشاق جان، بر آل طغرا ریخته
توقیع خاقان از برش، از صح ذلک زیورش****گوئی ز جود شه برش، گنجی است پیدا ریخته
خاقان اکبر کآسمان، بوسد زمینش هر زمان****بر فر وقدش فرقدان، سعد موفا ریخته
دارای گیتی داوری، خضر سکندر گوهری****عادل‌تر از اسکندری، کو خون دارا ریخته
عالم به اقطاع آن او، نزل بقا بر خوان او****فیض رضا بر جان او ایزد تعالی ریخته
تا خسرو شروان بود، چه جای نوشروان بود؟****چون ارسلان سلطان بود، گو آب بغرا ریخته
ای قبلهٔ انصار دین، سالار حق، سردار دین****آب از پی گلزار دین، از روی و دنیا ریخته
ای گوهر تاج سران، ذات تو تاج گوهران****آب نژاد دیگران، یا برده‌ای یا ریخته
ای چتر ظلم از تو نگون، وز آتش عدلت کنون****بر هفت چتر آبگون، نور مجزا ریخته
کلکت طبیب انس و جان، تریاق اکبر در زبان****صفرائیی لیک از دهان، قی کرده سودا ریخته
تیغت در آب آذر شده، چرخ و زمین مظهر شده****دودش به بالا برشده، رنگش به پهنا ریخته
از تیغ نور افزای تو، وز رخش صور آوای تو****بر گرز طور آسای تو، نور تجلی ریخته
ز آن رخش جوزا پار دم، چون جو زهر بربسته دم****گلگون چرخ افکنده سم، شب‌رنگ هرا ریخته
تیر تو تنین دم شده، زو درع زال از هم شده****بل کوه قاف اخرم شده، منقار عنقا ریخته
میغ در افشانت به کف، تیغ درخشانت ز تف****هست آتش دوزخ علف، طوفان بر اعدا ریخته
این چرخ نازیبا لقب، از دست بوست کرده لب****شیرین‌تر از اشک سرب، از چشم بینا ریخته
تیغ تو عذرای یمن، در حلهٔ چینیش تن****چون خردهٔ در عدن، بر تخت مینا ریخته
عذرات شد جفت ظفر، زان حله دارد لعل‌تر****آن خون بکری را نگر، بر جسم عذرا ریخته
تا در یمینت یم بود، بحر از دوقله کم بود****بل کنهمه یک نم بود، از مشک سقا ریخته
دیوار مشرق را نگر، خشت زر آمد قرص خور****چون دست توست آن خشت زر، زر بی‌تقاضا ریخته
بل خشت زرین ز آن بنان، در خوی خجلت شد نهان****چون خشت گل در آبدان، از دست بنا ریخته
بخت حسودت سرزده، شرب طرب ضایع شده****طفلی است در روی آمده، وز کف منقا ریخته
خاک درت را هر نفس، بر آب حیوان دسترس****خصم تو در خاک هوس، تخم تمنا ریخته
کید حسود بد نسب، با چون تو شاه دین طلب****خاری است جفت بولهب، در راه طاها ریخته
خصم از سپاهت ناگهی، جسته هزیمت را رهی****چون جسته از نقب ابلهی، جان برده کالا ریخته
خاک عراق است آن تو، خاص از پی فرمان تو****نوشی است آن بر جان تو، از جام آبا ریخته
مگذار ملک آرشی، در دست مشتی آتشی****خوش نیست گرد ناخوشی، بر روی زیبا ریخته
ای بر ز عرشت پایگه، بر سر کشان رانده سپه****در چشم خضر از گرد ره، کحل مسیحا ریخته
تیغت همه تن شد زبان، با دشمنت گفت از نهان****کای هم به من در یک زمان، خون تو حاشا ریخته
الحق نهنگ هندویی، دریا نمای از نیکویی****صحنش چو آب لولویی، از چشم شهلا ریخته
هم‌سال آدم آهنش، در حلهٔ آدم تنش****آن نقطه بر پیراهنش، چون شیر حوا ریخته
از هند رفته در عجم، ایران زمین کرده ارم****بر عاد ظلم از باد غم گرد معادا ریخته
چون مریم از عصمتکده رفته مسیحش آمده****نخل کهن زو نو شده، وز نخل خرما ریخته
ای حاصل تقویم کن، جانت رصد ساز سخن****خصمت چو تقویم کهن فرسوده و اجزا ریخته
باد از رصد ساز بقا، تقویم عمرت بی‌فنا****بر طالعت رب السما، احسان والا ریخته
چتر تو با نصرت قرین، چون سعد و اسما همنشین****اسماء حق سعد برین، بر سعد و اسما ریخته
حرز سپاهت پیش و پس، اسماء حسنی باد و بس****بر صدر اسما هر نفس انوار اسما ریخته
با بخت بادت الفتی، خصم تو در هر آفتی****از ذوالفقارت ای فتی خونش مفاجا ریخته
لشکر گهت بر حاشیت، گوگرد سرخ از خاصیت****بر تو ز گنج عافیت عیش مهنا ریخته
خاک درت جیحون اثر، شروان سمرقند دگر****خاک شماخی از خطر، آب بخارا ریخته
از لفظ من گاه بیان، در مدحت ای شمع کیان****گنجی است از سمع الکیان، در سمع دانا ریخته
امروز صاحب خاطران، نامم نهند از ساحران****هست آبروی شاعران، زین شعر غرا ریخته
بر رقعهٔ نظم دری، قائم منم در شاعری****با من بقایم عنصری، نرد مجارا ریخته
شماره 193: صبح خیزان بین قیامت در جهان انگیخته
صبح خیزان بین قیامت در جهان انگیخته****نعره‌هاشان نفخ صور از هر دهان انگیخته
صبح پیش از وقتشان عید از درون برخاسته****مرغ پیش از وجدشان شور از نهان انگیخته
روزه پا اندر رکاب، ایشان به استقبال عید****دست‌ها را از رکاب می عنان انگیخته
بر جهان این نقره گیران عید کرده پیش از آنک****صبح عیدی نقره خنگی زیر ران انگیخته
چشم ساقی دیده چون زنبور سرخ از جوش خواب****عشقشان غوغای زنبور از روان انگیخته
ز آن میی کاتش زند در خوانچهٔ زرین چرخ****خوانچه کرده و آب حیوان در میان انگیخته
خوانچه‌هاشان چون خلیل از نار گل برخاسته****جرعه‌هاشان چون مسیح از خاک جان انگیخته
عاریت برده ز کام روزه داران بوی مشک****در لب خم کرده و زخم ضیمران انگیخته
در وداع روزه گلگون می کشیده تا ز خاک****جرعه چون اشک وداع گلستان انگیخته
کرده سی روزه قضای عشرت اندر یک صبوح****و آتشی ز آب صبوحی در جهان انگیخته
نکهت جام صبوحی چون دم صبح از تری****عطسهٔ مشکین ز مغز آسمان انگیخته
شاهدان آب دندان آمده در کار آب****فتنه را از خواب خوش دندان کنان انگیخته
روی ساقی خوان جان وز چهره و گفتار و لب****هم نمک هم سرکه هم حلوا ز خوان انگیخته
کشتی زرین به کف دریای یاقوتین در او****وز حباب گنبد آسا بادبان انگیخته
آهوی شیر افکن ما گاو زرین زیر دست****از لب گاوش لعاب لعل‌سان انگیخته
بحر دیدستی که خیزد گاو عنبر زای او****گاو بین زو بحر نوشین هر زمان انگیخته
دیده باشی عکس خورشید آتش انگیز از بلور****از بلورین جام عکس می همان انگیخته
گریهٔ تلخ صراحی ترک شکر خنده را****خوشترش چون طوطی از خواب گران انگیخته
ما به بوسه بر لب ساقی شده فندق شکن****او فغان زان پستهٔ شکرفشان انگیخته
خورده می چندان به طاس زر که بر قرطاس سیم****خور طلسم نو به آب زعفران انگیخته
تا گشاده ششدر سی مهرهٔ ماه صیام****غلغلی زین هفت رقعهٔ باستان انگیخته
لعبتان چشمها حیران که ما بر تخت نرد****چشمها از لعبتان استخوان انگیخته
رقعه همچون قطب، وز شش چار و دو بر کعبتین****از سه سو پروین و نعش و فرقدان انگیخته
کعبتین بر روی رقعه قرعهٔ شادی شده****از یکی تا شش بر او ابجد نشان انگیخته
چند صف مطرب نشانده آتش انگیز طرب****و آب سحر از زخمهٔ سودا نشان انگیخته
دست موسیقار عیسی‌دم ز رومی ارغنون****غنهای اسقف انجیل‌خوان انگیخته
بربطی چون دایگان و طفل نالان در کنار****طفل را از خواب دست دایگان انگیخته
بربط از بس چوب کز استاد خورده طفل‌وار****ابجد روحانیان بین از زبان انگیخته
نای چون شاه حبش، ده ترک خادم پیش و پس****هشت خلد از طبع و نه چشم از میان انگیخته
چنگ چون بختی پلاسی کرده زانو بند او****وز سر بینی مهارش ساربان انگیخته
بازوی دست رباب از بس که بر رگ خورده نیش****نیش چوبینش ز رگ آب روان انگیخته
دف هلالی بدر شکل و در شکارستان او****از حمل تا ثور و جدیش کاروان انگیخته
زخمهٔ گشتاسب در کین سیاوش نقش سحر****پیش تخت شاه کیخسرو مکان انگیخته
راوی خاقانی از آهنگ در دیوان سمع****نقش نام بوالمظفر اخستان انگیخته
شماره 194: ماه نو دیدی حمایل ز آسمان انگیخته
ماه نو دیدی حمایل ز آسمان انگیخته****اختران تعویذ سیمین بی‌کران انگیخته
شب ز انجم گرد بر گرد حمایل طفل‌وار****سیمهای قل هواللهی عیان انگیخته
صحف مینا را ده آیت‌ها گزارش کرده شب****از شفق شنگرف و از مه لیقدان انگیخته
شب گوزن افکنده گویی شاخش اینک در هوا****خونش از نیلوفر چرخ ارغوان انگیخته
شب چو فصادی که ماهش مبضع و گردونش طشت****طشت کرده سرنگون خون از رگان انگیخته
شب همانا نسر طائر خواهد افکندن که هست****از کواکب مهره‌ها وز مه کمان انگیخته
زهره با ماه و شفق گوئی ز بابل جادویی است****نعل و آتش در هوای قیروان انگیخته
گو ز بازد چرخ چون طفلان بعید از بهر آنک****گو ز مه کرده است و گوز از اختران انگیخته
آتشین حراقه برده گرمی از حراق چرخ****لیک بر قبه شررها از دخان انگیخته
نی شرر باشد به زیر و دود بالا پس چراست****دود در زیر و شرر بالای آن انگیخته
پاسبان بر بام دارد شاه وپنهان شاه چرخ****زیر بام از هندوی شب پاسبان انگیخته
شب مگر اندود خواهد بام گیتی را به قیر****کز بنات النعش هستش نردبان انگیخته
در بره مریخ گرزگاو افریدون به دست****وز مجره شب درفش کاویان انگیخته
پنبه زاری بر فلک بی‌آب و کیوان بهر آن****دلو را از پنبه‌زارش ریسمان انگیخته
چرخ پیچان تن چو مار جان ستان و آنگه قضا****کژدمی از پشت مار جان ستان انگیخته
شیر با گاو و بره گرگ آشتی کرده به طبع****آشتی‌شان اورمزد مهربان انگیخته
ساز آن رعنای صاحب بربط اندر بزم چرخ****سوز از آن قرای صاحب طیلسان انگیخته
چشم بزغاله بر آن خوشه که خرمن کرده شب****داس کژدندان ز راه کهکشان انگیخته
نقش جوزا چون دو مغز اندر یکی جوز از قیاس****یا دو یبروج الصنم در یک مکان انگیخته
خور به سرطان مانده تا معجون سرطانی کند****زانکه مفلوج است و صفرا از رخان انگیخته
مشتری را ماهیی صید و کمانی زیردست****آفت تیر از کمان ترکمان انگیخته
بخت بر زرهای انجم در ترازوی فلک****نقش نام اخستان کامران انگیخته
وز شهاب ناوک انداز و سماک نیزه باز****لشکر شروان‌شه صاحب قران انگیخته
شماره 195: این تویی کز غمزه غوغا در جهان انگیخته
این تویی کز غمزه غوغا در جهان انگیخته****نیزه بالا خون بدان مشکین سنان انگیخته
نقش زلفت بر رخ و نقش رخت در چشم من****بوستان از ابر و ابر از بوستان انگیخته
پرنیان خویی و دیباروی و از بخت من است****مارت از دیبا و خار از پرنیان انگیخته
آب و سنگم داده‌ای بر باد و من پیچان چو آب****سنگ در بر می‌روم وز دل فغان انگیخته
از لبت چون گل‌شکر خواهم که داری در جواب****زهر کان در سنبل است از ناردان انگیخته
دل گمان می‌برد کز دست تو نتوان برد جان****داغ هجرت بین یقینی از گمان انگیخته
آه خاقانی شنو با زلف دود افکن بگوی****کاین چه دود است آخر از جان فلان انگیخته
کاروان عشق را بیاع جان شد چشم او****دار ضرب شاه ز آن بیاع جان انگیخته
داور امت جلال الدین، خلیفهٔ ذو الجلال****گوهر قدسی زکان کن‌فکان انگیخته
شاه مشرق، آفتاب گوهر بهرامیان****صبح عدل از مشرق آن خاندان انگیخته
هیبتش تاج از سر مهراج هند انداخته****صولتش خون از دل طغماج خان انگیخته
قاهر کفار و باج از قاهره درخواسته****دافع اشرار و گرد از دامغان انگیخته
آسمان کوه زهره آفتاب کان ضمیر****آفت هرچ آفتاب از کوه و کان انگیخته
ذات او مهدی است از مهد فلک زیر آمده****ظلم دجالی ز چاه اصفهان انگیخته
گرگ ظلم از عدل او ترسان چو مار از چوب از آنک****عدل او ماری ز چوب هر شبان انگیخته
فرامنش طوطی از خزران برآورده چنانک****جر امرش جره‌باز از مولتان انگیخته
ذاتش از نور نخستین است و چون صور پسین****صورت انصاف در آخر زمان انگیخته
بل که تا حکمش دمیده صور عدل اندر جهان****از زمین ملک صد نوشیروان انگیخته
نیل تیغش چون سکاهن سوخته خیل خزر****لاجرم هندوستان ز آن، دودمان انگیخته
از حد هندوستان گر پیل خیزد طرفه نیست****طرفه پیلی کز خزر هندوستان انگیخته
در ید بیضاش ثعبان از کمند خیزران****خصم را ضیق النفس زان خیزران انگیخته
حاسدش در حسرت اقبال و با کام دلش****صدمهٔ ادبار خسف از خان و مان انگیخته
خاک‌ساری را چو آتش طالع چون ماربخت****داده جوع الکلب و درخوان قحط نان انگیخته
هود همت شهریاری، نوح دعوت خسروی****صرصر از خزران و طوفان از الان انگیخته
هیبت او مالک آئین وزبانی خاصیت****دوزخ از دربندو ویل از شابران انگیخته
گشته شروان شیروان لابل شرفوان از قیاس****صورت بغداد و مصر از خیروان انگیخته
هم خلیفهٔ مصر و بغداد است هم فیض کفش****دجله از سعدون و نیل از گردمان انگیخته
لشکری دیده شبیخون برده بر دیوان روس****از کمین غرشت شیر سیستان انگیخته
جوشش کوسش که نالد چون گوزن از پوست گرگ****حیض خرگوش از تن شیر ژیان انگیخته
شبروی کرده کلنگ آسا همه شاهین دلان****چون قطا سیمرغ را از آشیان انگیخته
رانده تا دامان شب چون شب ز مه بر جیب چرخ****جادو آسا یک قواره از کتان انگیخته
صبحگه چون صبح شمشیر آخته بر کافران****تا به شمشیر از همه گرد هوان انگیخته
زهره چون بهرام چوبین بارهٔ چوبین به زیر****آهنین تن باره چون باد خزان انگیخته
هر یکی اسفندیاری در دژ روئین درع****از سر دریا غبار هفت خوان انگیخته
بابک از تیغ و خلیفه از سنان در کارزار****جوش جیش از اردشیر بابکان انگیخته
برکشیده تیغ اسد چون افتاب اندر اسد****در تموز از آه خصمان مهرگان انگیخته
در جزیره رانده یک دریا ز خون روسیان****موج از آن دریای خون کوه کلان انگیخته
کشتی از بس زار گشته کشت‌زاری گشته لعل****سر دروده وز درون آواز امان انگیخته
کشته یک نیم و گریزان خسته نیمی رفته باز****مرگشان تب‌ها ز جان ناتوان انگیخته
تا به دیگ مغز خود خود را مزورها پزند****ار سرشک نو زرشک رایگان انگیخته
از فزع کف بر سر دریا گمان برده که هست****ز آهنین اسب آتشین برگستوان انگیخته
رایت شاه اخستان کانا فتحنا یار اوست****در جهان آوازهٔ شادی رسان انگیخته
از سر کفار روس انگیخته گردی چنانک****از سران روم شاه الب ارسلان انگیخته
یک دو روز این سگ‌دلان انگیخته در شیرلان****شورشی کارژنگ در مازندران انگیخته
سهم شاه انگیخته امروز در دربند روس****شورشی کان سگ‌دلان در شیرلان انگیخته
پیش تخت خسرو موسی کف هارون زبان****این منم چون سامری سحر از بیان انگیخته
عنصری کو یا معزی یا سنائی کاین سخن****معجز است از هر سه گرد امتحان انگیخته
تا جهان پیر جوان سیماست، باد اندر جهان****رای پیرش را مدد بخت جوان انگیخته
تا طراز ملک را نام است نامش باد و بس****بر طراز ملک، نقش جاودان انگیخته
فر او بر هفت بام و چار دیوار جهان****کارنامهٔ هشت بنیان جنان انگیخته
شماره 196: دور فلک ده جام را از نور عذرا داشته
دور فلک ده جام را از نور عذرا داشته****چون عده داران چار مه در طارمی واداشته
در آب خضر آتش زده، خم‌خانه زو مریمکده****هم حامل روح آمده هم نفس عذرا داشته
جام بلور از جوهرش، سقلاب و روم اندر برش****از نار موسی پیکرش در کف بیضا داشته
مجلس ز می زیورزده، وز جرعه خاک افسر زده****صبح از جگر دم برزده، مرغ از که آوا داشته
خصم صرع‌دار آشفته‌سر، کف بر لب آورده ز بر****و آن خیک مستسقی نگر در سینه صفرا داشته
می عطسهٔ آدم شده، یعنی که عیسی دم شده****داروی جان جم شده، در دیر دارا داشته
مرغ سحر تشنیع زن بر قتل مرغ باب زن****مرغ صراحی در دهن تریاق غمها داشته
مجلس دو آتش داده بر، این حجر آن از شجر****این کرده منقل را مقر، آن جام را جا داشته
منقل مربع کعبه‌سان، آشفته در وی رومیان****لبیک گویان در میان، تن محرم آسا داشته
این سبز طشت سرنگون طاس‌زر آورده برون****بر یاد طاس سرنگون ما جام صهبا داشته
ساقی به رخ ریحان جان خطش دبیرستان جان****در ملک دل سلطان جان وز مشک طغرا داشته
بر گوهر دل برده پی جام صدف ز انگشت وی****و انگشت او با جام می ماهی است دریا داشته
می چون شفق صفرا زده مستان چو شب سودا زده****آتش درین خضرا زده دستی که حمرا داشته
می آتش و کف دود بین، آن کف سیم‌اندود بین****مریخ خون‌آلود بین بر سر ثریا داشته
از عکس می مجلس چنان چون باغ زرین در خزان****باغ از دم رامش‌گران مرغان گویا داشته
داود صوت انده زدای، الحان موسیقی سرای****ادریس دم صنعت نمای، اعجاز پیدا داشته
بر بط کشیده رگ برون رگ‌هاش آلوده به خون****ساقی به طاس زر درون خون مصفا داشته
و آن، چنگ گردون‌وش سرش، ده ماه نو خدمتگرش****ساعات روز و شب درش، مطرب مهیا داشته
نای از دو آتش باد خور، نی طوق و نارش تاج سر****باد و نی و نارش نگر هر سه زبان ناداشته
دف چون هلال بدرسان، گرد هلالش اختران****هر سو دو اختر در قران جفتی چو جوزا داشته
درجان سماع آویخته، مستان خروش انگیخته****نقل نو اینجا ریخته، جام می آنجا داشته
من زان گره گوشه نشین، نه دردکش نه جرعه چین****می ناب و شاهد نازنین، ساقی محابا داشته
یاران شدند آتش سخن، کاین چیست کار آب کن****نوروز نو ز آب کهن خط تبرا داشته
گفتم پسندد داورم کز فیض عقلی بگذرم****حیض عروس رز خورم، در حوض ترسا داشته
خاصه که خضرم در عرب از آب زمزم شسته لب****من گرد کعبه چند شب، شب زنده عذرا داشته
مقصود اگر مستی است هست از جود شاه دین پرست****آنک می جان بخش و دست از عقل والا داشته
خاقان اکبر کز قدر دارد قدش درع ظفر****یک میخ درعش برکمر نه چرخ مینا داشته
کیخسرو رستم کمان، جمشید اسکندر مکان****چون مهدی آخر زمان، عدل هویدا داشته
ایوانش جنت را بدل، جام از کفش کوثر عمل****اصوات غلمان زین غزل ابیات غرا داشته
شماره 197: ای در دل سودائیان، از غمزه غوغا داشته
ای در دل سودائیان، از غمزه غوغا داشته****من کشتهٔ غوغائیان، دل مست سودا داشته
جان خاک نعل مرکبت وز آب طوق غبغبت****در آتش موسی لبت، باد مسیحا داشته
دلهای خون‌آلود بین، بر خاک راهت بوسه چین****من خاک آن خاکم همین بوسی تمنا داشته
گوئی به مجلس هردمی کو مست من، ها عالمی****گوئی به میدان درهمی، کو رخش تنها داشته
هستم سگت ای چه ذقن زنجیرم آن مشکین رسن****سگ را ز دم طوق است و من آن قد یکتا داشته
زان زلف هاروتی‌نشان لرزان ترم از زهره دان****ای زهره را هاروت سان زلف تو دروا داشته
تو گل‌رخی من سالها پاشیده بر گل مالها****چون لاله مشکین خالها گل‌برگ رعنا داشته
شمعی ولی هر شب مرا، از لرز زلفت تب مرا****عمری به میگون لب مرا سرمست و شیدا داشته
در حال خاقانی نگر، بیمار آن خندان شکر****ز آن چشم بیمار از نظر چشم مداوا داشته
تو رشک ماه چارده، او چون مه نو چارمه****مهر شفا در پنج گه از شاه دنیا داشته
خاقان اکبر کز دها بگشاد نیلی پرده‌ها****دید آتشین هفت اژدها در پرده ماوا داشته
از خنجر زهر آبگون هفت اژدها را ریخت خون****همت ز نه پرده برون، دل هشت مرعا داشته
بل فارغ آن دل در برش از هشت خلد و کوثرش****صد ساله ره ز آنسوترش جای تماشا داشته
شماره 198: این آتشین کاسه نگر، دولاب مینا داشته
این آتشین کاسه نگر، دولاب مینا داشته****از آب کوثر کاسه‌تر و آهنگ دریا داشته
در دلو نور افشان شده، ز آنجا به ماهی دان شده****ماهی از او بریان شده یک ماهه نعما داشته
ماهی و قرص خور بهم حوت است و یونس در شکم****ماهی همه گنج درم، خور زر گونا داشته
انجم نثار افشان او، اجرا خوران از خوان او****از ماهی بریان او نزل مهنا داشته
خورشید نو تاثیر بین، حوتش بهین توفیر بین****جمشید ماهی گیر بین، نو ملک زیبا داشته
گنج بهار اینک روان، میغ اژدهای گنج‌بان****رخش سحاب اینک دوان وز برق هرا داشته
چون روغن طلق است طل بحر دمان زیبق عمل****خورشید در تصعید وحل آتش در اعضا داشته
چون آتش آمد آشنا زیبق پرید اندر هوا****اینک هوا سیمین هبا زیبق مجزا داشته
زین پس و شاقان چمن نو خط شوند و غمزه زن****طوق خط و چاه ذقن پر مشک سارا داشته
در هر چمن عاشق وشان بر ساقی و می جان‌فشان****پیر خرد ز انصافشان با می مواسا داشته
گردان بر هر نوبری گل سارغ از مل ساغری****وان مل محک هر زری با گل محاکا داشته
جام است یا جوز است آن یا خود بیضاست آن****یا تیغ بوالهیجاست آن در قلب هیجا داشته
نوروز پیک نصرتش، میقات‌گاه عشرتش****نه مه بهار از حضرتش دل ناشکیبا داشته
نوروز نو شروان‌شهی چل صبح و شش روزش رهی****جاسوس بختش ز آگهی دل علم فردا داشته
خاقان اکبر کز دمش عشری است جان عالمش****نه چرخ زیر خاتمش هر هفت غبرا داشته
برجیس حکم، افلاک ظل، ادریس جان، جبریل دل****از خط کل تا شط گل عالم به تنها داشته
تا عالمش دریافته پیران سر افسر یافته****هم شرع داور یافته هم ملک دارا داشته
پروانه چرخ اخضرش پرواز نسرین از فرش****پرواز سعدین بر سرش چندان که پروا داشته
شمشیر او طوبی مثال او را جنان تحت الظلال****انوار عز فوق الکمال از حق تعالی داشته
گردون و هفت اجرام او تحت الشعاع جام او****فوق الصفه ز اکرام او دین مجد والا داشته
دریای عقلی در دلش، صحرای قدسی منزلش****از نفس کل آب و گلش صفوت در اجزا داشته
ذاتش مراد کاف و نون از علت عالم برون****دل را به عصمت رهنمون بر ترک اشیا داشته
لب‌های شاهان درگهش کوثر دم از خاک رهش****جنت به خاک درگهش روی تولا داشته
خوانده به چتر شاه بر چرخ آیة الکرسی ز بر****چترش همائی زیر پر عرش معلا داشته
چل صبح آدم هم‌دمش ، ملک خلافت ز آدمش****هم بوده اسم اعظمش هم علم اسما داشته
چون از عدم درتاخته، دیده فلک دست آخته****انصاف پنهان ساخته، ظلم آشکارا داشته
ملکت گرفته رهزنان، برده نگین اهریمنان****دین نزد این تردامنان نه جا نه ملجا داشته
هر خوک خواری بر زمین دهقان و عیسی خوشه چین****هر پشهٔ طارم نشین، پیلان به سرما داشته
شاه است عدل انگیخته دست فلک بربیخته****هم خون ظالم ریخته هم ملک آبا داشته
چندان برون رانده سپه کاتش گرفته فرق مه****نه باد را بر خاک ره نی آب مجرا داشته
چرخ و زمان کرده ندا کای تیغ تو جان هدی****ما خاک پایت را فدا تو دست بر ما داشته
ملک ابد را رایگان مخلص بر او کرد آسمان****ملکی ز مقطع کم زیان وز عدل مبدا داشته
از فتح اران نام را زیور زده ایام را****فتح عراق و شام را وقتی مسما داشته
بحری است تیغش و آسمان بر گوهرش اختر فشان****ز آن گوهری تیغ اختران چشم مدارا داشته
آن روض دوزخ بار بین، حور زبانی سار بین****بحر نهنگ اوبار بین آهنگ اعدا داشته
معمار دین آثار او، دین زنده از کردار او****گنجی است آن دیوار او از خضر بنا داشته
جسته نظیر او جهان، نادیده عنقا را نشان****اینک جهان را غیب دان زین خرده برپا داشته
خط کفش حرز شفا، تیغش در او عین الصفا****چون نور مهر مصطفی جان بحیرا داشته
دهر است خندان بر عدو کو جاه شه کرد آرزو****مقل است بار نخل او، او چشم خرما داشته
پران ملک پیرامنش، چون چرخ دائر بر تنش****چون بادریسه دشمنش یک چشم بینا داشته
ای تاج گردون گاه تو، مهدی دل آگاه تو****یک بندهٔ درگاه تو صد چین و یغما داشته
بر بندگان پاشی گهر هر بنده‌ای را بر کمر****ز آن لعبتان کز صلب خور ارحام خارا داشته
افلاک تنگ ادهمت، خورشید موم خاتمت****دل مرده گیتی از دمت امید احیا داشته
خوش غمزه چشم خور ز تو شب طره پر عنبر ز تو****پیشانی اختر ز تو داغ اطعنا داشته
خصمت ز دولت بینوا و آنگه درت کرده رها****چشمش به درد او توتیا بر باد نکبا داشته
گر با تو خصم آرش بود هم جفت او آتش بود****صحنات کمتر خوش بود، با صحن حلوا داشته
هر موی رخشت رستمی مدهامتان وش ادهمی****طاس زرش هر پرچمی از زلف حورا داشته
باد سلیمان در برش و زنار موسی منظرش****طیر است گوئی پیکرش، طور است مانا داشته
از نعل او مه را گله، بر چشم خورشید آبله****کاه و جوش ز آن سنبله کاین سبز صحرا داشته
باد از سعادات ابد بیت الحیاتت را مدد****هیلاج عمرت را عدد غایات اقصی داشته
برتر ز عرشت قدر و قد، رایت ورای حزر و حد****ذاتت به دست جود و جد گیتی مطرا داشته
در سجده صف‌های ملک پیش تو خاشع یک به یک****چندان که محراب فلک پیران و برنا داشته
مولات بینام آسمان، باجت رساد از اختران****صف غلامانت جهان شرقا و غربا داشته
شماره 199: ای در عجم سلالهٔ اصل کیان شده
ای در عجم سلالهٔ اصل کیان شده****وی در عرب زبیدهٔ اهل زمان شده
نی نی تو را زبیده نخوانم کز این قیاس****روی سخات در خوی خجلت نهان شده
ای صد زبیده پیش صف خادمان تو****دستار دار خوان و پرستار خوان شده
جان زبیده موکب تو دیده در حجاز****بسته میان به خدمت و هارون زبان شده
نعمانت در عرب چو نجاشی است در حبش****مولی صفت نموده و لالا زبان شده
هرگز کس از کیان ره کعبه نرفته بود****تو رفته راه کعبه و فخر کیان شده
آن آرزو که جان منوچهر داشته****تو یافته به صدق دل و شاد جان شده
ز آن رای کان برادر عیسی نفس زده****دولت نصیب خواهر مریم مکان شده
این طرفه بین که دست برادر فشانده تخم****هم‌شیره برگرفته، برو شادمان شده
تو کعبهٔ عجم شده، او کعبه عرب****او و تو هر دو قبلهٔ انسی و جان شده
قبله به قبله رفته و کوس سخا زده****کعبه به کعبه آمده وکامران شده
تو میهمان کعبه شده هفته‌ای و باز****هم‌شهریان کعبه تو را میهمان شده
خوان ساخته به رسم کیان اهل مکه را****رسم کیان ربیع دل مکیان شده
تو هفت طوف کرده و کعبه عروس‌وار****هر هفت کرده پیش تو و عشق دان شده
نظاره در تو چشم ملایک که چشم تو****دیده جمال کعبه و زمزم فشان شده
تو بوسه داده چهرهٔ سنگ سیاه را****رضوان ز خاک پای تو بوسه ستان شده
سنگ سیاه بهر نثارت ز سیم و زر****ابر سیه نموده و برف خزان شده
آری سپاه صبح دریده لباس شب****لیک آفتاب سلطنه‌دار جهان شده
پرواز کرده جان منوچهر سوی تو****دیده تو را به کعبه و خرم روان شده
پیش آمده روان فریدون گهر فشان****تا ز آن گهر زمین علم کاویان شده
کردند خاندان تو غربت، نه زین صفت****ای کرده غربت و شرف خاندان شده
رفته ایاز بر در محمود زاولی****طالب معاش غزنی و شرف خاندان شده
تو دیده حضرتی که چو محمود صد هزار****آنجا ایاز نام کمر بر میان شده
سالار پیر کرده به مافارقین سفر****سالار شام، رزق ورا در ضمان شده
تو کرده آن سفر که ضمان‌دار جنت است****سالار شام، پیش تو سالار خوان شده
جد تو نیز شاه فریبرز رفته هم****دیده در ملک شه و در اصفهان شده
تو ملک و شاهی از حرمی یافته که هست****صد چون ملک‌شهش گرو آستان شده
یک چند اگر برادر و مادرت رفته هم****بغداد و بصره دیده و مطلق عنان شده
تو بخششی نموده به بغداد کز سخات****بر دجله هفت دجلهٔ دیگر روان شده
با بانگ نام توست که دجله ز شرم و لرز****شنگرف رنگ گشته و سیماب سان شده
حجاب آستان خلیفه ز جاه تو****برده نشان که جاه تو سلطان نشان شده
گر زخم یافته دلت از رنج بادیه****دیدار کعبه مرهم راحت رسان شده
چون ناخنی ز کعبه نه‌ای دور و زین حسد****در چشم دیو ناخنه است استخوان شده
کوثر به ناودان شده آندم که پای تو****کرده طواف کعبه و زی ناودان شده
هر خون که رانده از تن قربان خواص تو****گلگونهٔ عذار خواص جنان شده
خون بهیمه ریخته هر میزبان به شرط****تو خون نفس ریخته و میزبان شده
چون زی مدینه آمده مهد رفیع تو****ز ابر عطات شوره ستان بوستان شده
تو عنبرین نفس به سر روضهٔ رسول****وز یاد تو ملائکه مشکین دهان شده
وقت قدوم روضه تو را مرحبا زده****صدق دلت به حضرت او نورهان شده
آن شاخ سیم بر سر بالین مصطفی****از بس نثار لعل و زرت گلستان شده
تو شب به روضهٔ نبوی زنده داشته****عین اللهت به لطف نظر پاسبان شده
اشک نیاز ریخته چشم تو شمع‌وار****وز نور روضهٔ نبوی شمعدان شده
هنگام بازگشت همه ره ز برکتت****شب بدروار بدرقهٔ کاروان شده
در موکبت برای خبر چون کبوتران****شام و سحر دو نامه بر رایگان شده
وز بهر محملت که فلک بوده غاشیه‌اش****خورشید ناقه گشته و مه ساربان شده
تاریخ گشته رفتن مهد تو در عرب****چون در عجم کرامت تو داستان شده
ای آسیه کرامت و ای ساره معرفت****حوای وقت و مریم آخر زمان شده
این هر چهار طاهره را خامسه توئی****هر ناخن از تو رابعهٔ دودمان شده
ای اعتقاد نه زن و ده یار مصطفات****از نوزده زبانیه حرز امان شده
هستند ده ستاره و نه حور با دلت****همراه هشت جنت و هفت آسمان شده
گر شاه بانوان ز خلاط آمده به حج****نامش به جود در همه علام عیان شده
تو قحط مکه برده و نامت به شرق و غرب****تا حد قندهار و خط قیروان شده
صد ماه بانوان به برت پیشکار هست****صد شاه ارمنت رهی قهرمان شده
خاقانی ار ز خدمت مهد تو دور ماند****عمرش بخورده در سر تشویر آن شده
اکنون ز روی بی‌طمعی خوانده مدح تو****بر مدح خوان تو ملکان مدح خوان شده
زین شعر کرده بر قد و صفت قبای فخر****وز بهر فتنه نیز فلک چون کمان شده
بادت بقای خضر و هم از برکت دعات****اسکندر جهان، شه شرق اخستان شده
بادت سعادت ابد وهم به همتت****قیدافهٔ زمین و سر قیروان شده
شماره 200: عید است و پیش از صبح‌دم مژده به خمار آمده
عید است و پیش از صبح‌دم مژده به خمار آمده****بر چرخ دوش از جام جم یک نیمه دیدار آمده
عید آمد از خلد برین، شد شحنهٔ روی زمین****هان ماه نو طغراش بین امروز در کار آمده
کرده در آن خرم فضا صید گوزنان چند جا****شاخ گوزن اندر هوا اینک نگون‌سار آمده
پرچم ز شب پرداخته، مه طاس پرچم ساخته****بیرق ز صبح افراخته روزش سپهدار آمده
بر چرخ بگشاده کمین، داغش نهاده بر سرین****هان عین عید اینک ببین بر چرخ دوار آمده
عید همایون فر نگر، سیمرغ زرین پر نگر****ابروی زال زر نگر، بر فرق کهسار آمده
از گرد راهش آسمان، ترمغز گشته آنچنان****کز عطسهٔ مغزش جهان پر مشک تاتار آمده
گیتی ز گرد لشکرش طاوس بسته زیورش****در شرق رنگین شهپرش، در غرب منقار آمده
پی گم کنان سی شب دوان، از چشم قرایان نهان****دزدیده در کوی مغان نزدیک خمار آمده
ساقی صنم پیکر شده، باده صلیب آور شده****قندیل ازو ساغر شده، تسبیح زنار آمده
هر نی ز کویش شکری، هر می ز جویش کوثری****هر خو ز رویش عبهری بر برگ گلنار آمده
ریحان روح از بوی وی، جان را فتوح از روی وی****بزم صبوح از جوی می، فردوس کردار آمده
می عاشق‌آسا زرد به، هم‌رنگ اهل درد به****درد صفا پرورد به تلخ شکربار آمده
خورشید رخشان است می، زان زرد و لرزان است می****جوجو همه جان است می فعلش به خروار آمده
آن خام خم پرورد کو؟ آن شاهد رخ زرد کو؟****آن عیسی هر درد کو تریاق بیمار آمده
می آفتاب زرفشان، جان بلورش آسمان****مشرق کف ساقیش دان مغرب لب یار آمده
در ساغر صهبا نگر، در کشتی آن دریا نگر****بر خشک‌تر صحرا نگر کشتی به رفتار آمده
مطرب چو طوطی بوالهوس انگشت و لب در کارو بس****از سینهٔ بربط نفس، در حلق مزمار آمده
آن آبنوسین شاخ بین، مار شکم سوراخ بین****افسونگر گستاخ بین لب بر لب مار آمده
بربط چو عذرا مریمی کابستنی دارد همی****وز درد زادن هر دمی در نالهٔ زار آمده
نالان رباب از عشق می، دستینه بسته دست وی****بر ساعدش چون خشک نی رگ‌های بسیار آمده
آن چنگ ازرق سار بین، زر رشته در منقار بین****در قید گیسووار بین پایش گرفتار آمده
آن لعب دف گردان نگر، بر دف شکارستان نگر****وان چند صف حیوان نگر باهم به پیکار آمده
کبکان به بانگ زیر و بم چندان سماع آورده هم****تا حلق نازکشان ز دم تا سینه افگار آمده
راز سلیمانی شنو زان مرغ روحانی شنو****اشعار خاقانی شنو چون در شهوار آمده
صف‌های مرغان کن نگه، در صفه‌های بزم شه****چون عندلیبان صبحگه فصال گلزار آمده
و آن کوس عیدی بین نوان، بر درگه شاه جهان****مانند طفل لوح خوان در درس و تکرار آمده
جام و می رنگین بهم، صبح وشفق را بین بهم****تخت و جلال الدین بهم کیخسرو آثار آمده
شروان شه سلطان نشان، افسردهٔ گردن کشان****دستش سحاب درفشان چون لعل دلدار آمده
شماره 201: ای با دل سودائیان عشق تو در کار آمده
ای با دل سودائیان عشق تو در کار آمده****ترکان غمزت را به جان دلها خریدار آمده
آئینه بردار و ببین آن غمزهٔ سحر آفرین****با زهر پیکان در کمین ترکان خون‌خوار آمده
تو بادی و من خاک تو، تو آب و من خاشاک تو****با خوی آتش‌ناک تو صبر من آوار آمده
دانم که ندهی داد من، روزی نیاری یاد من****بشنو شبی فریاد من، داغ شب تار آمده
ای خون من در گردنت، زین دیر یادآوردنت****وز دست زود آزردنت جانم به آزار آمده
هم خواب خرگوشم دهی، داغ جگر جوشم نهی****ای از تو آغوشم تهی، خوابم همه خار آمده
خاقانی و درد نهان، خون دل از ناخن چکان****وز ناخن غم هر زمان مجروح رخسار آمده
او بلبل است ای دلستان طبعش چو شاخ گلستان****در مجلس شاه اخستان لعل و زرش بار آمده
شماره 202: مهر است یا زرین صدف خرچنگ را یار آمده
مهر است یا زرین صدف خرچنگ را یار آمده****خرچنگ ناپروا ز تف، پروانهٔ نار آمده
بیمار بوده جرم خور سرطانش داده زور و فر****معجون سرطانی نگر داروی بیمار آمده
آن کعبهٔ محرم نشان، وان زمزم آتش فشان****در کاخ مه دامن کشان یک مه به پروار آمده
هر سنگ را گر ساحری کرده صبا میناگری****از خشت زر خاوری میناش دینار آمده
شمع روان بین در هوا آتش فشان بین در هوا****بر کرکسان بین در هوا پرواز دشوار آمده
خورشید زرین دهره بین صحرای آتش چهره بین****در مغز افعی مهره بین چون دانهٔ نار آمده
روی سپهر چنبری بگرفت رنگ اغبری****بر آینهٔ اسکندری خاکستر انبار آمده
هر فرش سقلاطون که مه صباغ او بوده سه مه****از آتش گردون سیه چون داغ قصار آمده
آفاق را از جرم‌خور هم قرص و هم آتش نگر****هم مطبخ و هم خوان زر هم میده سالار آمده
گر بلبل بسیار گو، بست از فراق گل گلو****گلگون صراحی بین در او بلبل به گفتار آمده
گر می‌دهی ممزوج ده، کاین وقت می ممزوج به****بر می گلاب ناب نه چون اشک احرار آمده
کافور خواه و بیدتر، در خیش‌خانه باده خور****با ساقی فرخنده فر زو خانه فرخار آمده
ماورد و ریحان کن طلب توزی و کتان کن سلب****وز می گلستان کن دو لب آنجا که این چار آمده
گه‌گه کن از باغ آرزو آن آفتاب زرد رو****پیرامنش ده ماه نو هر سال یک بار آمده
چرخ از سموم گرمگه، زاده و با هر چاشتگه****دفع وبا را جام شه یاقوت کردار آمده
تریاق ما چهر ملک، پور منوچهر ملک****با طاعن مهر ملک طاعون سزاوار آمده
خاقان اعظم چون پدر شاه معظم چون پدر****فخر دو عالم چون پدر وز عالمش عار آمده
گردون دوان در کار او چون سایه در زنهار او****خورشید در دیدار او چون ذره دیدار آمده
از بوس لب‌های سران بر پای اسب اخستان****از نعل اسبش هر زمان یاقوت مسمار آمده
عدلش بدان سامان شده کاقلیم‌ها یکسان شده****سنقر به هندستان شده، طوطی به بلغار آمده
رایش چو دست موسوی در ملک برهانی قوی****دادش چو باد عیسوی تعویذ انصار آمده
شمشیر او قصار کین شسته به خون روی زمین****پیکان او خیاط دین دل‌دوز کفار آمده
سام نریمان چاکرش، رستم نقیب لشکرش****هوشنگ هارون درش، جم حاجب بار آمده
مردان علوی هفت تن، درگاه او را نوبه زن****خصمان سفلی چار زن، پیشش پرستار آمده
باتیغ گردون پیکرش گردون شده خاک درش****وز رای گیتی داورش گیتی نمودار آمده
با دولت شاه اخستان، منسوخ دان هر داستان****کز خسروان باستان در صحف اخبار آمده
تیرش که دستان ساخته، زو رجم شیطان ساخته****عقرب ز پیکان ساخته تنین ز سوفار آمده
او نور و بدخواهانش خاک از ظلمت خاکی چه باک****آن را که حصن جان پاک از نور انوار آمده
بر تیر او پرپری صرصر صفت در صفدری****تیرش چو تیغ حیدری از خلد ابرار آمده
اشرار مشتی بازپس، رانده به کین او نفس****پیکانش چون پر مگس در چشم اشرار آمده
ناکرده مکر مکیان جان محمد را زیان****چون عنکبوتی در میان پروانهٔ غار آمده
ای خانه دار ملک و دین تیغت حصار ملک و دین****بهر عیار ملک و دین رای تو معیار آمده
پیشت صف بهرامیان بسته غلامی را میان****در خانهٔ اسلامیان عدل تو معمار آمده
ای چنبر کوست فلک، کرده زمین بوست فلک****وز خصم منحوست فلک، چون بخت بیزار آمده
نیکان ملت را به دین، یاد تو تسبیح مهین****پیکان نصرت را به کین عزم تو هنجار آمده
بادت ز غایات هنر بر عرش رایات خطر****در شانت آیات ظفر، از فضل دادار آمده
تابع فلک فرمانت را، دربان ملک ایوانت را****سرهای بدخواهانت را هم رمح تو دار آمده
لاف از درت اسلام را فال از برت اجرام را****تا ابلق ایام را از چرخ مضمار آمده
از مدح تو اشعار من رونق فزا در کار من****دولت همیشه یار من با بخت بیدار آمده
من جان سپار مدح تو صورت نگار مدح تو****با آب کار مدح تو الفاظم ابکار آمده
امروز احرار زمن خوانندم استاد سخن****صد عنصری در پیش من شاگرد اشعار آمده
شماره 203: صبح خیزان بین به صدر کعبه مهمان آمده
صبح خیزان بین به صدر کعبه مهمان آمده****جان عالم دیده و در عالم جان آمده
آستان خاص سلطان سلاطین داده بوس****پس به بار عام پیش صفهٔ مهمان آمده
کعبه برکرده عرب‌وار آتشی کز نور آن****شب روان در راه منزل منزل آسان آمده
کعبه استقبالشان فرموده هم در بادیه****پس همه ره با همه لبیک گویان آمده
شب روان چون کرم شب تابند صحرائی همه****خفتگان چون کرم قز زنده به زندان آمده
کعبه برخوانی نشانده فاقه زدگان را به ناز****کز نیاز آنجا سلیمان مور آن خوان آمده
بر سر آن خوان عزت نسر طائر دان مگس****بلکه پر جبرئیل آنجا مگس ران آمده
از برای خوان کعبه ماه در ماهی دو بار****گاه سیمین نان و گه زرین نمکدان آمده
رستهٔ دندان از در سلطان به دست خاصگان****از بن دندان طفیل هفت مردان آمده
پیش دندان از در سلطان به دست خاصگان****دوستکانی سر به مهر خاص سلطان آمده
مصطفی استاده خوان سالار و رضوان طشت‌دار****هدیه دندان مزد خاص و عام یکسان آمده
هم خلال از طوبی و هم آب‌دست از سلسبیل****بلکه دست آب همه تسکین رضوان آمده
آسمان آورده زرین آب‌دستان ز افتاب****پشت خم پیش سران چون آب‌دستان آمده
خضر جلابی به دست از آب‌دست مصطفی****کوست ظلمات عرب را آب حیوان آمده
فاقه پروردان چو پاکان حواری روزه‌دار****کعبه همچون خوان عیسی عید ایشان آمده
یوسفان در پیش خوان کعبه صاع استان چنانک****پیش یوسف قحط پروردان کنعان آمده
خوان کعبه جان موسی را همی ماند که هست****تسع آیاتش به جای سبع الوان آمده
بر سر آن خون دل پاکان چو مرغان بهشت****نیمه‌ای گویا و دیگر نیمه بریان آمده
کعبه در تربیع همچون تخت نرد مهره باز****کعبتین تنها و نراد انسی و جان آمده
نقش یک تنها به روی کعبتین پیدا شده****پس شش و پنج و چهار و سه دو پنهان آمده
هر حسابی کرده بر حق ختم چون نرد زیاد****هر که شش پنجی زده یک بر سر آن آمده
عالمان چون خضر پوشیده، برهنه پا و سر****نعل پی‌شان همسر تاج خضر خان آمده
صوفیان رکوه پر آب زندگانی چون خضر****همچو موسی در عصاشان جان ثعبان آمده
هو و هو گریان مریدان هوی هوی اندر دهان****چون صدف تن غرق اشک و سینه عطشان آمده
ز آه ایشان گه الف چون سوزن عیسی شده****گاه همچون حلقهٔ زنجیر مطران آمده
آتشین حلقه ز باد افسرده و جسته ز حلق****رفته ساق عرش را خلخال پیچان آمده
ز آهشان یک نیمهٔ مسمار در دوزخ شده****باز دیگر نیمه طوق حلق شیطان آمده
ای مربع‌خانهٔ نور از خروش صادقان****چون مسدس خان زنبوران پر افغان آمده
کعبه همچون شاه زنبوران میان‌جا معتکف****عالمی گردش چو زنبوران غریوان آمده
چون مشبک خان زنبوران ز آه عاشقان****بس دریچه کاندرین بام نه ایوان آمده
آفتاب اشتر سواری بر فلک بیمار تن****در طواف کعبه محرم‌وار عریان آمده
خون قربان رفته در زیر زمین تا پشت گاو****گاو بالای زمین از بهر قربان آمده
بر زمین الحمد الله خون حیوان بسته نقش****بر هوا تسبیح گویان جان حیوان آمده
کعبه در ناف زمین بهتر سلاله از شرف****کاندر ارحام وجود از صلب فرمان آمده
کعبه خاتون دو کون او را در این خرگاه سبز****هفت بانو بین پرستار شبستان آمده
صبح و شام او را دو خادم، جوهر و عنبر به نام****این ز روم آن از حبش سالار کیهان آمده
خادمانش بر دو طفلانند اتابک و آن دو را****گاهواره بابل و مولد خراسان آمده
خال مشک از روی گندم‌گون خاتون عرب****عشاقان را آرزوبخش و دلستان آمده
کعبه صرافی، دکانش نیم بام آسمان****بر یکی دستش محک زر ایمان آمده
بر محک کعبه کو جنس بلال آمد به رنگ****هر که را زر بولهب روی است شادان آمده
بر سیاهی سنگ اگر زرت سپید آید نه سرخ****ز آن سپیدی دان سیاهی روی دیوان آمده
سنگ زر شب‌رنگ لیکن صبح‌وار از راستی****شاهد هر بچه کز خورشید در کان آمده
در سیاهی سنگ کعبه روشنائی بین چنانک****نور معنی در سیاهی حرف قرآن آمده
زمزم آنگه چون دهانی آب حیوان در گلو****وان دهان را میم لب چون سین دندان آمده
پیش عیسی‌دم چه زمزم صلیب دلو چرخ****سرنگون بی‌آب چون چاه زنخدان آمده
مصطفی کحال عقل و کعبه دکان شفاست****عیسی آنجا کیست هاون‌کوب دکان آمده
عیسی اینک پیش کعبه بسته چون احرامیان****چادری کان دست ریس دخت عمران آمده
کعبه را از خاصیت پنداشته عود الصلیب****کز دم ابن الله او را ام‌صبیان آمده
از اانتش «همزه» مسمار و «الف» داری شده****بر چینین داری ز عصمت کاف‌ها خوان آمده
گر حرم خون گرید از غوغای مکه حق اوست****کز فلاخشان فراز کعبه غضبان آمده
بر خلاف عادت اصحاب فیل است ای عجب****بر سر مرغان کعبه سنگ‌باران آمده
مکیان چو ماکیانان بر سر خود کرده خاک****چکز خروس فتنه‌شان آواز خذلان آمده
بوقبیس آرامگاه انبیا بوده مقیم****باز عصیان‌گاه اهل بغی و عصیان آمده
کرده عیسی نامی از بالای کعبه خیبری****واندر او مشتی یهودی رنگ فتان آمده
زود بینام از جلال کعبهٔ مریم صفت****خیبر وارون عیسی گرد ویران آمده
من به چشم خویش دیدم کعبه را کز زخم سنگ****اشک‌بار از دست مشتی نابسامان آمده
کرده روح القدس پیش کعبه پرها را حجاب****تا بر او آسیب سنگ از اهل طغیان آمده
بوقبیس از شرم کعبه رفته در زلزال خوف****کعبه را از روی ضجرت رای ثهلان آمده
کعبه در شامی سلب چون قطره در تنگی صدف****یا صدف در بحر ظلمانی گروگان آمده
کعبه قطب است و بنی‌آدم بنات النعش‌وار****گرد قطب آسیمه سر شیدا و حیران آمده
کعبه هم قطب است و گردون راست چون دستاس زال****صورت دستاس را بر قطب دوران آمده
کعبه روغن خانه‌ای دان و روز و شب گاو خراس****گاو پیسه گرد روغن خانه گردان آمده
کعبه شمع و روشنان پروانه و گیتی لگن****بر لگن پروانه را بین مست جولان آمده
کعبه گنج است و سیاهان عرب ماران گنج****گرد گنج آنک صف ماران فراوان آمده
کعبه، شان شهد و کان‌زر درست است ای عجب****خیل زنبوران و مارانش نگهبان آمده
شماره 204: الوداع ای کعبه کاینک وقت هجران آمده
الوداع ای کعبه کاینک وقت هجران آمده****دل تنوری گشته و زو دیده طوفان آمده
الوداع ای کعبه کاینک مست راوق گشته خاک****زانکه چشم از اشک میگون راوق افشان آمده
الوداع ای کعبه کاینک هفته‌ای در خدمتت****عیش خوابی بوده و تعبیرش احزان آمده
الوداع ای کعبه کاینک کالبد با حال بد****رفته از پیش تو و جان وقت هجران آمده
الوداع ای کعبه کاینک درد هجرت جانگزاست****شمه‌ای خاک مدینه حرز و درمان آمده
الوداع ای کعبه کاینک روز وصلت صبح‌وار****دیر سر برکرده و بس زود پایان آمده
مکه می‌خواهی و کعبه‌ها مدینه پیش توست****مکهٔ تمکین و در وی کعبهٔ جان آمده
مصطفی کعبه است و مهر کتف او سنگ سیاه****هرکس از بهر کف او زمزم افشان آمده
گرد چار ارکان او بین هفت طوق و شش جهت****چار ارکانش ز یاران چار اقران آمده
حبذا خاک مدینه، حبذا عین النبی****هر دو اصل چار جوی و هشت بستان آمده
در مدینه مصطفی دین مشخص دان و بس****زانکه از دین در مدینه اصل و بنیان آمده
گر بخوانی ورنویسی هم به اسم و هم به ذات****در مدینه نقش دین بینی به برهان آمده
پیش بزم مصطفی بین دعوت کروبیان****عود سوزان آفتاب و عود کیوان آمده
پیش صدر مصطفی بین هم بلال و هم صهیب****این چو عود آن چون شکر در عود سوزان آمده
مصطفی دم بسته و خلوت نشسته بهر آنک****بلبل و نحل است و گیتی را زمستان آمده
باش تا باغ قیامت را بهار آید که باز****نحل و بلبل بینی اندر لحن و دستان آمده
کاف و نون بوده سترون از هزاران سال باز****زاده فرزندی که شاهنشاه کیهان آمده
آسمان در دور هفتم بعد سال شش‌هزار****زاده خورشیدی که تختش تاج سعدان آمده
گشته داود نبی زراد لشکرگاه او****باز صاحب جیش آن لشکر سلیمان آمده
داغ بر رخ زاده بهر بندگی مصطفی****هر نو آمد کز مشیمه چار ارکان آمده
وین عجوز خشک پستان بهر بیشی امتش****مادر یحیی است گویی تازه زهدان آمده
بنده خاقانی به صدر مصطفی آورده روی****کرده ایمان تازه وز رفته پشیمان آمده
چون بیابان سوخته رویش ز اشک شور گرم****چون به تابستان نمک‌زار بیابان آمده
آسمان‌وار از خجالت سرفکنده بر زمین****آفتاب آسا به روی خاک غلطان آمده
گر مسلمان بود عبدالله بن سرح از نخست****باز کافر گشته و در راه کفران آمده
بود کعب‌بن زهیر از ابتدا کافر صفت****پس مسلمان گشته و هم جنس حسان آمده
گر توام عبد الله بن سرح خواتنی باک نیست****من به دل کعبم مسلمان‌تر ز سلمان آمده
نام من چون سرخ زنبوران چرا کافر نهی****نفس من چون شاه زنبوران مسلمان آمده
خلق باری کیست کامرزد گناه بندگان****بنده را توقیع آمرزش ز یزدان آمده
گر همه زهر است خلق، از زهر خلق اندیشه نیست****هر که را تریاق فاروقش ز فرقان آمده
من شکسته خاطر از شروانیان وز لفظ من****خاک شروان مومیائی بخش ایران آمده
گرچه شروان نیست چون غزنین منم غزنین فضل****از چو من غزنین نگر عزنین به شروان آمده
من به بغداد و همه آفاق خاقانی طلب****نام خاقانی طراز فخر خاقان آمده
از نشاط آستین بوس امیر المؤمنین****سعد اکبر بین مرا گوی گریبان آمده
مهدی آخر زمان المستضنئی بالله که هست****خاک درگاهش بهشت عدن عدنان آمده
آفتاب گوهر عباس امام الحق که هست****ابر انعامش زوال قحط قحطان آمده
هم خلیفه است از محمد هم ز حق چون آدمش****سر «انی جاعل فی‌الارض» درشان آمده
شماره 205: به خراسان شوم انشاء الله
به خراسان شوم انشاء الله****آن ره آسان شوم انشاء الله
چون طرب در دل و دل در ملکوت****ره به پنهان شوم انشاء الله
خضر پنهان گذرد بر ره و من****خضر دوران شوم انشاء الله
ایمن از کوه نشینان به گذر****باد آبان شوم انشاء الله
پیش آن باد پرستان به شکوه****کوه ثهلان شوم انشاء الله
قمع آن را که کند کوه پناه****موج طوفان شوم انشاء الله
ملک عزلت طلبم و افسر عقل****بو که سلطان شوم انشاء الله
تا زند چتر سیه بخت سپید****ابر نیسان شوم انشاء الله
چه نشینم به وباخانهٔ ری****به خراسان شوم انشاء الله
عندلیبم چه کنم خارستان****به گلستان شوم انشاء الله
همه سر عقلم و چون عزم کنم****همه تن جان شوم انشاء الله
خاک شوره شده‌ام جهد کنم****کب حیوان شوم انشاء الله
بکنم دیو دلی‌ها به سفر****تا سلیمان شوم انشاء الله
چون صفا یافتگان ز اشک طرب****تر گریبان شوم انشاء الله
چون شگرفان ره از گرد سفر****خشک دامان شوم انشاء الله
نمک افشان شدم از دیده کنون****شکرافشان شوم انشاء الله
گر چو نرگس یرقان دارم، باز****گل خندان شوم انشاء الله
خشک چون شاخ درمنه شده‌ام****تازه ریحان شوم انشاء الله
سنگ زردم شده معلول به وقت****لعل رخشان شوم انشاء الله
چشم یارم همه بیماری و باز****همه درمان شوم انشاء الله
عرض آورد به گوشم سر و گفت****که به پایان شوم انشاء الله
چون ز شربت به جلاب آمده‌ام****به ز بحران شوم انشاء الله
به مزور ز جواب آیم هم****رغم خصمان شوم انشاء الله
وز مزور ز جواب آیم هم****مرغ پران شوم انشاء الله
تب مرا گفت که سرسام گذشت****من پس آن شوم انشاء الله
نه نه تا حکم ز سلطان چه رسد****تا به فرمان شوم انشاء الله
گر دهد رخصه، کنم نیت طوس****خوش و شادان شوم انشاء الله
بر سر روضهٔ معصوم رضا****شبه رضوان شوم انشاء الله
گرد آن روضه چو پروانهٔ شمع****مست جولان شوم انشاء الله
شماره 206: دلنواز من بیمار شمائید همه
دلنواز من بیمار شمائید همه****بهر بیمار نوازی به من آئید همه
من چو موئی و ز من تا به اجل یک سر موی****به سر موی ز من دور چرائید همه
من کجایم؟ خبرم نیست که مست خطرم****گر شما نیز نه مستید کجائید همه
دور ماندید ز من همچو خزان از نوروز****که خزان رنگم و نوروز لقائید همه
سنبلستان خطم خشک نگشته است هنوز****به من آئید که آهوی ختائید همه
اجلم دنبه نهاد از برهٔ چرخ و شما****همچو آهو بره مشغول چرائید همه
من مه چارده بودم مه سی روزه شدم****نه شما شمس من و مهر سمائید همه
گر بسی روز دو شب همدم ماه آید مهر****سی شب از من به چه تاویل جدائید همه
چون مه کاست شب از شب بترم پیش شما****کز سر روز بهی روز بهائید همه
سرو بالان شمایم سر بالین مرا****تازه دارید به نم، کابر نمائید همه
من چو گل خون به دهان آمده و تشنه لبم****بر گل تشنه گه ژاله هوائید همه
از چه سینه به دلو نفس و رشتهٔ جان****برکشید آب که نی کم ز سقائید همه
همه بیمار پرستان ز غمم سیر شدند****آنکه این غم خورد امروز شمائید همه
چون سر انگشت قلم گیر من از خط بدیع****در خط مهر من انگشت نمائید همه
پدر و مادرم از پای فتادند ز غم****به شما دست زدم کاهل وفائید همه
به منی و عرفاتم ز خدا درخواهید****که هم از کعبه پرستان خدائید همه
بس جوانم به دعا جان مرا دریابید****که چو عیسی زبر بام دعائید همه
آه کامروز تبم تیز و زبان کند شده است****تب ببندید و زبانم بگشائید همه
بوی دارو شنوم روی بگردانم ازو****هر زمان شربت نو در مفزائید همه
تنم از آتش تب سوخته چون عود و نی است****چون نی و عود سر انگشت بخائید همه
گر همی پیر سحرخیز به نی برد تب****نی بجوئید و بر آن پیر گرائید همه
مگر این تب به شما طایفه خواهند برید****کز سر لرزه چو نی بر سر پائید همه
من چو مخمور ز تب شیفته چشمم چه عجب****گر چو مصروع ز غم شیفته رائید همه
آمد آن مار اجل هیچ عزیمت دانید****که بخوانید و بدان مار فسائید همه
جان گزاید نفس مار اجل جهد کنید****کز نفس مار اجل را بگزائید همه
من چو شیرم به تب مرگ و شما همچو گوزن****بر سر مار اجل پای بسائید همه
چون گوزن از پس هر ناله ببارید سرشک****کز سرشک مژه تریاک شفائید همه
من اسیر اجلم هرچه نوا خواهد چرخ****بدهید ارچه نه چندان بنوائید همه
نی نی از بند اجل کس به نوا باز نرست****کار کافتاد چه در بند نوائید همه
مهرهٔ جان ز مششدر برهانید مرا****که شما نیز نه زین بند رهائید همه
روز خون ریز من آمد ز شبیخون قضا****خون بگریید که رد خون قضائید همه
فزع مادر و افغان پدر سود نداشت****بر فغان و فزع هر دو گوائید همه
چون کلید سخنم در غلق کام شکست****بر در بستهٔ امید چه پائید همه
تا چو نوک قلم از درد زبانم سیه است****از فلک خستهٔ شمشیر جفائید همه
چشم بادام من است از رگ خون پسته مثال****به زبان آن رگ خون چند گشائید همه
خوی به پیشانی و کف در دهنم بس خطر است****به گلاب این خوی و کف چند زدائید همه
چون صراحی به فواق آمده خون در دهنم****ز آن شما زهرکش جام بلائید همه
جان کنم چون به فواق آیم و لرزان چو چراغ****گر چو پروانه بسوزید سزائید همه
من چو شمع و گل اگر میرم و خندم چه عجب****که شما بلبل و پروانه مرائید همه
جان به فردا نکشد درد سر من بکشید****به یک امروز ز من سیر میائید همه
تا دمی ماند ز من نوحه‌گران بنشانید****وا رشیداه کنان نوحه سرائید همه
هم بموئید و هم از مویه‌گران درخواهید****که بجز مویه‌گر خاص نشائید همه
بشنوانید مرا شیون من وز دل سنگ****بشنوید آه رشید ار شنوائید همه
اشک داود چو تسبیح ببارید از چشم****خوش بنالید که داود نوائید همه
خپه گشتم دهن و حلق فرو بسته چو نای****وز سر ناله شما نیز چو نائید همه
پیش جان دادن من خود همه سگ‌جان شده‌اید****زان چو سگ در پس زانوی عنائید همه
چون مرا طوطی جان از قفس کام پرید****نوحهٔ جغد کنید ار چو همائید همه
من کنون روزهٔ جاوید گرفتم ز جهان****گر شما در هوس عید بقائید همه
وقت نظارهٔ عام است شما نیز مرا****بهر آخر نظر خاص بیائید همه
الوداع ای دمتان همره آخر دم من****بارک الله چه به آئین رفقائید همه
الوداع ای دلتان سوختهٔ روز فراق****در شب خوف نه در صبح رجائید همه
پیش تابوت من آئید برون ندبه‌کنان****در سه دست از دو زبانم بستائید همه
من گدازان چو هلالم ز بر نعش و شما****بر سر نعش نظاره چو سهائید همه
چو نسیج سر تابوت زر اندود رخید****چون حلی بن تابوت دوتائید همه
شماره 207: سر تابوت مرا باز گشائید همه
سر تابوت مرا باز گشائید همه****خود ببینید و به دشمن بنمائید همه
بر سر سبزهٔ باغ رخ من کبک مثال****زار نالید که کبکان سرائید همه
پس بگوئید ز من با پدر و مادر من****که چه دل‌سوخته و رنج هبائید همه
بدرود ای پدر و مادرم، از من بدرود****که شدم فانی و در دام فنائید همه
خط سیه کرده تظلم به در چرخ برید****که شما در خط این سبزه وطائید همه
بس کز آتش سری و باد کلاهی فلک****بر سر خاک ز خون لعل قبائید همه
خاک من غرقهٔ خون گشت مگریید دگر****بس کنید از جزع ار اهل جزائید همه
چون درخت رز اگرتان رگ جان ببریدند****آب چندان ز رگ چشم چه زائید همه
گر من از خرمن عمرم شده بر باد چو کاه****جای شکر است که چون دانه بجائید همه
من عطای ملک العرش بدم نزد شما****صبر کم گشت که گم کرده عطائید همه
ای طبیبان غلط گوی چه گویم که شما****نامبارک دم و ناساز دوائید همه
اثر عود صلیب و خط ترساست خطا****ور مسیحید که در عین خطائید همه
ای حکیمان رصد بین خط احکام شما****همه یاوه است و شما یاوه درائید همه
خانهٔ طالع عمرم ششم و هشتم کید****چون ندیدید که جاماسب دهائید همه
ای کرامات فروشان دم افسون شما****علت افزود که معلول ریائید همه
رشتهٔ تب ز گرهتان رشتهٔ جان****باز نگشاد که در بند هوائید همه
ای کسانی که ز ایام وفا می‌طلبید****نوش‌دارو طلب از زهر گیائید همه
چه شنیدید اجل را، اجل آمد گوئی****کز فنا فارغ و مشغول بقائید همه
یا شما را خط امن است و نه زین آب و گلید****که چنین سنگدل و بار خدائید همه
هم اسیر اجلید ارچه امیر اجلید****مرگ را زان چه کامیر الامرائید همه
خشت گل زیر سر و پی سپر آئید به مرگ****گر به خشت و به سپرمیر کیائید همه
هم ز بالا به چه افتید چو خورشید به شام****گر ستاره سپه و صبح لوائید همه
آبتان زیر پل مرگ گذر خواهد داشت****گرچه جیحون صفت و دجله صفائید همه
مرگ اگر پشه و مور است ازو در فزعید****گرچه پیل دژم و شیر وغائید همه
بنگرید از سر عبرت دم خاقانی را****که بدین مایه نظر دست روائید همه
شماره 208: ما فتنه بر توایم و تو فتنه بر آینه
ما فتنه بر توایم و تو فتنه بر آینه****ما رانگاه در تو، تو را اندر آینه
تا آینه جمال تو دید و تو حسن خویش****تو عاشق خودی ز تو عاشق‌تر آینه
از روی تو در آینه جان‌ها شود خیال****زین روی نازها کند اندر سر آینه
وز نور روی و صفوت لعل تو آورد****در یک مکان هم آتش و هم کوثر آینه
ای ناخدای ترس مشو آینه‌پرست****رنج دلم مخواه و منه دل بر آینه
کز آه دل بسوزم هر جا که آهنی است****تا هیچ صیقلی نکند دیگر آینه
قبله مساز ز آینه هر چند مر تو را****صورت هر آینه بنماید هر آینه
در آینه دریغ بود صورتی کز او****بیند هزار صورت جان پرور آینه
صورت نمای شد رخ خاقانی از سرشک****رخسار او نگر صنما منگر آینه
از رای شاه گیرد نور وضو آفتاب****وز روی تو پذیرد زیب و فر آینه
سلطان اعظم آنکه اشارات او ز غیب****چونان دهد نشانی کز پیکر آینه
شاهنشهی که بهر عروس جلال اوست****هفت آسمان مشاطه و هفت اختر آینه
ز اقبال عدل‌پرور او جای آن، بود****کز ننگ زنگ باز رهد یکسر آینه
ای خسروی که خاطر تو آن صفا گرفت****کز وی نمونه‌ای است به هر کشور آینه
سازد فلک ز حزم تو دایم سلاح خویش****دارد شجاع روز وغا در بر آینه
گر منظر تو نور بر آئینه افکند****روح القدس نماید از آن منظر آینه
گرد خلافت ار برود در دیار خصم****بی‌کار ماند آنجا تا محشر آینه
ماند به نوک کلک تو و جان بد سگال****چون در حجاب زنگ شود مضمر آینه
باشد چو طبع مهر من اندر هوای تو****چون تاب گیرد از حرکات خور آینه
من آینه ضمیرم و تو مشتری همم****از تو جمال همت و از چاکر آینه
در خدمت تو تر نتوان آمدن از آنک****گردد سیاه روی چو گردد تر آینه
گر در دل تو یافت توانم نشان خویش****طبعم شود ز لطف چو از جوهر آینه
طوطی هر آن سخن که بگوئی ز بر کند****هرگه که شکل خویش ببیند در آینه
گر لطف تو خرید مرا بس شگفت نیست****کاهل بصر خزند به سیم و زر آینه
ور ناکسی فروخت مرا هم روا بود****کاعمی و زشت را نبود درخور آینه
گر جز تو را ستودم بر من مگیر از آنک****مردم ضرورتی کند از خنجر آینه
دانم تو را ز من نگزیرد برای آنک****گه‌گه کند پاک به خاکستر آینه
از نیم شاعران هنر من مجوی از آنک****ناید همی ز آهن بد گوهر آینه
شاید که ناورم دل مجروح بر درت****زیبد که ننگرم به رخ اصفر آینه
کز بیم رجم برنشود دیو بر فلک****وز بهر عیب کم طلبد اعور آینه
گر نه ردیف شعر مرا آمدی به کار****مانا که خود نساختی اسکندر آینه
این را نقیضه‌ای است که گفتم بدین طریق****گر ذره‌ای ز نور تو افتد بر آینه
بادت جلال و مرتبه چندان که آسمان****هر صبح‌دم برآورد از خاور آینه
حاسد ز دولت تو گرفتار آن مرض****کز مس کند برای وی آهنگر آینه
حرف ی
شماره 209: در این منزل اهل وفائی نیابی
در این منزل اهل وفائی نیابی****مجوی اهل کامروز جائی نیابی
عجوز جهان در نکاح فلک شد****که جز عذر زادنش رائی نیابی
بلی در زناشوئی سنگ و آهن****بجز نار بنت الزنائی نیابی
اگر کیمیای وفا جستا خواهی****جز از دست هر خاکپائی نیابی
دمی خاکپائی تو را مس کند زر****پس از خاک به کیمیائی نیابی
نفس عنبرین دار و آه آتشین زن****کزین خوشتر آب و هوائی نیابی
به آب خرد سنگ فطرت بگردان****کزین تیزتر آسیائی نیابی
در این هفت ده زیر و نه شهر بالا****ورای خرد ده کیائی نیابی
ولیکن به نه شهر اگر خانه سازی****به از دل در او کد خدائی نیابی
چه باید به شهری تنشستن که آنجا****بجز هفت ده روستائی نیابی
همه شهر و ده گر براندازی الا****علف‌خانهٔ چارپایی نیابی
به شب شهر غوغای یاجوج گیرد****به روزش سکندر دهائی نیابی
زنی رومی آید کند کاغذین سد****که از هندی آهن بنائی نیابی
همه شهر یاجوج گیرد دگر شب****که سد زنان را بقائی نیابی
برون ران ازین شهر و ده رخش همت****که اینجاش آب و چرائی نیابی
به همت ورای خرد شو که دل را****جز این سدرة المنتهائی نیابی
به دل به رجوع تو کان پیر دین را****بجز استقامت عصائی نیابی
فلک هم دو تا پشت پیری است کورا****عصا جز خط استوائی نیابی
دلت آفتابی کز او صدق زاید****که جز صادق ابن الذکائی نیاب
به صورت دو حرف کژ آمد دل، اما****ز دل راستگوتر گوائی نیابی
الف راست صورت صواب است لیکن****اگر کژ شود هم خطائی نیابی
نه نون و القلم هم کژ است اول آنگه****بجز راستش مقتدائی نیابی
ز دل شاهدی ساز کو را چو کعبه****همه روی بینی قفائی نیابی
چو دل کعبه کردی سر هر دو زانو****کم از مروه‌ای یا صفائی نیابی
برو پیل پندار از کعبهٔ دل****برون ران کز این به وغائی نیابی
بیا کعبهٔ عزت دل ز عزی****تهی کن کز این به غزائی نیابی
گر از کعبه در دیر صادق دل آیی****به از دیر حاجت روائی نیابی
ور از دیر زی کعبه بی‌صدق پویی****به کعبه قبول دعائی نیابی
رفیق طرب را وداعی کن ار نه****ز داعی غم مرحبائی نیابی
در این جایگه غم مقیم است کورا****بجز پردهٔ دل وطائی نیابی
به دیماه خوف آتش غم سپر کن****که اینجا ربیع رجائی نیابی
چو سرسام سرد است قلب شتا را****دوا به ز قلب شتائی نیابی
به غم دل بنه کاینهٔ خاطرت را****جز از صیقل غم جلائی نیابی
غم دین زداید غم دنیی از تو****که بهتر ز غم غم زدائی نیابی
ولیکن ز هر غم مجوی انس زیرا****ز هر مرغ ملک سبائی نیابی
منه مهره کز راست بازان معنی****در این تخته نرد آشنائی نیابی
همه عاجز شش در و مهره در کف****به همت مششدر گشائی نیابی
اگر کم زنی هم به کم باش راضی****که دل را بیشی هوائی نیابی
دغا در سه شش بیش بینی ز یاران****چو یک نقش خواهی دغائی نیابی
اگر ثلثی از ربع مسکون بجوئی****وفا و کرم هیچ جائی نیابی
عقاقیر صحرای دلهاست این دو****که سازنده‌تر زین دوائی نیابی
دو بر گند بر یک شجر لیکن آن را****جز از فیض قدسی نمائی نیابی
ازین دو عقاقیر صحرای دلها****در این هفت دکان گیائی نیابی
وفا باری از داعی حق طلب کن****کز این ساعیان جز جفائی نیابی
کرم هم ز درگاه حق جوی کز کس****حقوق کرم را ادائی نیابی
دم عیسوی جوی کسیب جان را****ز داروی ترسا شفائی نیابی
در یوسفی زن که کنعان دل را****ز صاع لئیمان عطائی نیابی
ببر بیخ آمال تا دل نرنجد****که بر خوان دونان صلائی نیابی
خرد را چه گوئی که بر خوان دو نان****ابا بینی ار خود ابائی نیابی
چو شل کرده باشی رگ آب دیده****بصر بستهٔ توتیائی نیابی
چو گرگ اجری از پهلوی زاغ کم خور****که برخوان چنان خوش لقائی نیابی
فرشته شو ارنه پری باش باری****که هم‌کاسه الا همائی نیابی
نکوئی مجو از کس و پس نکوئی****چنان کن که از کس جزائی نیابی
جزای نکوئی است نام نکوئی****که بالای آن در فزائی نیابی
تن شمع را روشنی سربها بس****که از طشت زر سربهائی نیابی
نه خاکی که بیرون نیاری ودیعت****اگر سیم مزد از سقائی نیابی
نه نیز آتشی کز سر خام طمعی****غذا کم پزی گر غذائی نیابی
نه عودی که خوش دم بسوزی چو عاشق****اگر چون شکر دل‌ربائی نیابی
اسیران خاکند امیران اول****که چون خاک عبرت فزائی نیابی
به کم مدت از تاج داران اکنون****نبیره نبینی، نیائی نیابی
گدای مجرد صفت را که روزی****سرش رفت جز پادشائی نیابی
ولی پادشه را که یک لحظه از سر****کله گم شود جز گدائی نیابی
گرفتم فنا خسروی نقش اول****ز خسرو شدن جز فنائی نیابی
وگر نیز کیخسروی آخر آخر****کیانی کیان بی و بائی نیابی
ازین شیر سگ خورده شیری نبینی****وزین شوره مردم گیائی نیابی
ازین ریمن آید کرم؟ نی نیاید****ز ریم آهن اقلیمیائی نیابی
مجوی از جهان مردمی، کاین امانت****به نزدیک دور از خدائی نیابی
ندانی که تریاک چشم گوزنان****ز دندان هیچ اژدهائی نیابی
اگر کرم شب تاب آتش نماید****از آن آتش انس و سنائی نیابی
ز دو نان که برق سرابند از اول****به آخر سحاب سخائی نیابی
قضات از در ظالمان کرد فارغ****ازین دادگرتر قضائی نیابی
تو ویک تنه غربت و وحش صحرا****که از مرغ خانه نوائی نیابی
چو عیسی که غربت کند سوی بالا****بجز سوزنش رشتهٔ تائی نیابی
تو چون نام چوئی ز نان جوی بگسل****که جم را به مور اقتدائی نیابی
ببین همت سنگ آهن‌ربا را****که آن همت از کهربائی نیابی
اگر کبریا بینی از نار شاید****ز کبریت هم کبریائی نیابی
ز خاقانی این منطق الطیر بشنو****که چون او معانی سرائی نیابی
لسان الطیور از دمش یابی ارچه****جهان را سلیمان لوائی نیابی
سخن‌هاش موزون عیار آمد آوخ****که ناقد بجز ژاژخائی نیابی
بلی ناقد مشک یا دهن مصری****بجز سیر یا گندنائی نیابی
گر این فصل بر کوه خوانی همانا****که جز بارک الله صدائی نیابی
بهاری است خوش چون گل نخل بندان****که از زخم خارش عنائی نیابی
شماره 210: گر به قدر سوزش دل چشم من بگریستی
گر به قدر سوزش دل چشم من بگریستی****بر دل من مرغ و ماهی تن به تن بگریستی
صد هزاران دیده بایستی دل ریش مرا****تا به هر یک خویشتن بر خویشتن بگریستی
دیده‌های بخت من بیدار بایستی کنون****تا بدیدی حال من، بر حال من بگریستی
آنچه از من شد گر از دست سلیمان گم شدی****بر سلیمان هم پری هم اهرمن بگریستی
یاسمن خندان و خوش زان است کز من غافل است****یاس من گردیده بودی یاسمن، بگریستی
تنگدل مرغم گرم بر باب‌زن کردی فلک****بر من آتش رحم کردی، باب زن بگریستی
ای دریغا طبع خاقانی که وا ماند از سخن****کو سخن‌دان مهین تا بر سخن بگریستی
مقتدای حکمت و صدر ز من کز بعد او****گر زمین را چشم بودی بر زمن بگریستی
گوهری بود او که گردونش به نادانی شکست****جوهری کو تا بر این گوهر شکن بگریستی
زاد سروی، راد مردی بر چمن پژمرده شد****ابر طوفان بار کو تا بر چمن بگریستی
شعریان از اوج رفعت در حضیض خاک شد****چرخ بایستی که بر شام و یمن بگریستی
کو پیمبر تا همی سوک بحیرا داشتی****کو سکندر تا به مرگ برهمن بگریستی
کو شکر نطقی که از رشک زبانش هر زمان****نحل از آب چشم بر آب دهن بگریستی
کو صبا خلقی که از تشویر جاه و جود او****هم بهشت عدن و هم بحر عدن بگریستی
کو فلک دستی که چون کلکش بهم کردی سخن****دختران نعش یک یک بر پرن بگریستی
هر زمان از بیم نار الله ز نرگس دان چشم****کوثری بر روی و موی چون سمن بگریستی
پیش چشمش مرغ را کشتن که یارستی که او****گر بدیدی شمع در گردن زدن بگریستی
آنت مومین دل که گر پیشش بکشتندی چراغ****طبع مومینش چو موم اندر لکن بگریستی
کاشکی گردون طریق نوحه کردن داندی****تا بر اهل حکمت و ارباب فن بگریستی
کاشکی خورشید را زین غم نبودی چشم درد****تا بر این چشم و چراغ انجمن بگریستی
کاشکی خضر از سر خاکش دمی برخاستی****تا به خون دیده بر فضل و فطن بگریستی
کاشکی آدم به رجعت در جهان باز آمدی****تا به مرگ این خلف بر مرد و زن بگریستی
آتش و آب ار بدانندی که از گیتی که رفت****آتش از غم خون شدی، آب از حزن بگریستی
او همائی بود، بی‌او قصر حکمت شد دمن****کو غراب البین کو؟ تا بر دمن بگریستی
اهل شروان چون نگریند از دریغ او که مرغ****گر شنیدی بر فراز نارون بگریستی
شماره 211: صبح‌دم آب خضر نوش از لب جام گوهری
صبح‌دم آب خضر نوش از لب جام گوهری****کز ظلمات بحر جست آینهٔ سکندری
شاهد طارم فلک رست ز دیو هفت سر****ریخت به هر دریچه‌ای آقچه زر شش سری
غالیه‌سای آسمان سود بر آتشین صدف****از پی مغز خاکیان لخلخه‌های عنبری
یوسف روز جلوه کرد از دم گرگ و می‌کند****یوسف گرگ مست ما دعوی روز پیکری
گرچه صبوح فوت شد کوش که پیش از آفتاب****زان می آفتاب‌وش یاد صبوحیان خوری
درده کیمیای جان، ز آتش جام زیبقی****طلق حلال پروران، طلق روان گوهری
طفل مشیمهٔ رزان، بکر مشاطهٔ خزان****حاملهٔ بهار از آن باد عقیم آذری
چون ز دهان بلبله در گلوی قدح چکد****عطسهٔ عنبرین دهد مغز چمانه از تری
رفت قنینه در فواق، از چه ز امتلای خون****راست چو پشت نیشتر خون چکدش معصفری
چنگی آفتاب روی از پی ارتفاع می****چنگ نهاده ربع‌وش بر بر و چهره برتری
چون نگهش کنی کند در پس چنگ رخ نهان****تا شوی از بلای او شیفتهٔ بلا دری
کرتهٔ فستقی فلک چاک زند چو فندقش****هر سر ده قواره را زهره کند به ساحری
زهره ز رشک خون دل در بن ناخن آورد****چون سر ناخنش کند با رگ چنگ نشتری
چشم سهیل و ناخنه، ناخن آفتاب و نی****کاتش و قند او دهد با نی و باد یاوری
چرخ سدابی از لبش دوش فقع گشاد و گفت****اینت نسیم مشک پاش، اینت فقاع شکری
سال نوست ساقیا، نوبر سال ماتوئی****می که دهی سه ساله ده، کو کهن و تو نوبری
گاو سفالی اندر آر آتش موسی اندر او****تا چه کنند خاکیان گاو زرین سامری
می به سفال خام نوش، اینت چمانهٔ طرب****لب به کلوخ خشک مال، اینت شمامهٔ طری
تیغ فراسیاب چه؟ خون سیاوشان کدام؟****در قدح گلین نگر، عکس گلاب عبهری
گنبد آبگینه‌گون نیست فرشته خوی و رو****سنگ بر آبگینه زن، دیو دلی کن ای پری
در قصب سه دامنی آستئی دو برفشان****پای طرب سبک بر آر ارچه ز می گران سری
هفت طواف کعبه را هفت تنان بسنده‌اند****ما و سه پنج کعبتین، داو به هفده آوری
ما که و اختیار چه، کاین شجره است آن ما****بد پسران خانه کن، باد سران سرسری
از پس کنیت سگی چیست به شهر نام ما****درد کش ملامتی، سیم کش قلندری
لیک به دولت ملک بر ملکوت می‌رود****بهر عروس طبع ما نامزد سخنوری
خسرو کعبه آستان، ملک طراز راستین****کرده طراز آستین از ردی پیمبری
حیدر آسمان حسام، احمد مشتری نگین****رایض رای اسمان، صیقل جاه مشتری
در نفس مبارکش سفتهٔ راز احمدی****در سفن بلارکش معجز تیغ حیدری
شماره 212: ناگذران دل توئی کز طرب آشناتری
ناگذران دل توئی کز طرب آشناتری****خاک توام به خشک جان تا به لب آتش تری
خانهٔ دل به چار حد وقف غم تو کرده‌ام****حد وفا همین بود، جور ز حد چه می‌بری
بر سرآتش هوا دیگ هوس همی پزم****گرچه به کاسهٔ سرم بر سرم آب می‌خوری
مایهٔ عمر جو به جو با تو دو نیمه می‌کنم****جوجوم از چه می‌کنی چیست بهانه بی زری
بر دل من نشان غم ماند چو داغ گاز ران****تا تو ز نیل رنگرز بر گل تر نشان گری
نور تویی و سایه من، چون گل و ابر از آن کنند****چشم تو و سرشک من، رنگرزی و گازری
بر دل خاقانی اگر داغ جفا نهی چه شد****او ز سکان کیست خود تا بردت به داوری
از تو بهر تهی دوی دولت وصل کی رسد****خاصه که چون بقا و عز خاص شه مظفری
شماره 213: دوش که صبح چاک زد صدرهٔ چرخ عنبری
دوش که صبح چاک زد صدرهٔ چرخ عنبری****خضر درآمد از درم صبح‌وش از منوری
شعبهٔ برق و روز نو، غرتش از مبارکی****قلهٔ برف و صبح‌دم، شیبتش از معطری
بیضهٔ مهر احمدی، جبهتش از گشادگی****روضهٔ قدس عیسوی، نکهتش از معنبری
دست و عصاش موسوی، رکوه پرآب زندگی****گرم روان عشق را، کرده به چشمه رهبری
مه قدم و فلک ردا، وز تف آفتاب و ره****چهره چو ماه منخسف، یافته رنگ اسمری
دید مرا گرفته لب، آتش پارسی ز تب****نطق من آب تازیان برده به نکتهٔ دری
گفت چه طرفه طالعی، کز درخانهٔ ششم****مهره به کف به هفت حال، این همه در مششدری
در یرقان چو نرگسی، در خفقان چو لاله‌ای****نرگس چاک جامه‌ای، لالهٔ خاک بستری
حلقهٔ آن بریشمی کز بر چنگ برکشند****از پی آن چو ماه نو زار و نزار و لاغری
چند نشانهٔ غرض، بودن و بی‌نشان شدن****جوهر نور نیستی، سایهٔ نور جوهری
مثل عطاردی چرا، چون مه نو نه مقبلی****طالع تو اسد چرا، چون سرطان به مدبری
کعبهٔ آسمان حرم صدر شهنشه است و بس****خاص کبوترش توئی ار همه نسر طائری
گر ز حجاز کعبه را رخصت آمدن بود****در حرم خدایگان کعبه کند مجاوری
سایهٔ ذو الجلال بین وز فلک این ندا شنو****اینت مجاهد هدی، اینت مظفر فری
شماره 214: موکب شاه اختران، رفت به کاخ مشتری
موکب شاه اختران، رفت به کاخ مشتری****شش مهه داده ده نهش، قصر دوازده دری
قعدهٔ نقره خنگ روز آمده در جنیبتش****ادهم شب فکنده سم، کندرو از مشمری
یافت نگین گم شده در بر ماهیی چو جم****بر سر کرسی شرف، رفت ز چاه مضطری
هیکل خاک را ز نور حرز نویسد آسمان****در حرکات از آن کند، جدول جوی مسطری
خاک در خدایگان گر به کف آوری در او****هشت بهشت و چار جوی از بر سدره بنگری
غازی مصطفی رکاب آنکه عنان زنان رود****با قدم براق او، فرق سپهر چنبری
مفخر اول البشر، مهدی آخر الزمان****وحی به جانش آمده، آیت عدل گستری
خسرو صاحب القران، تاج فروق خسروان****جعفر دین به صادقی، حیدر کین به صفدری
دست بهشت صدر او، دست قدر به خدمتش****گنبد طاقدیس را، بسته نطاق چاکری
گر عظمت نهد چو جم منظر نیم خایه را****خانهٔ مورچه شود، نه فلک از محقری
گوهر ذوالفقار او گرنه علی است، چون کند****بیشه ستان رزم را آتشی و غضنفری
دلدل مشتری پیش، جفته زد اندر آسمان****آه ز دل کشان زحل، گفت قطعت ابهری
شاه بر اسب پیل تن رخ فکند پلنگ را****شیر فلک چو سگ بود، تاش پیاده نشمری
گرنه سگش بود فلک، چون نمط پلنگ و مه****پر نقط بهق شود، روی عروس خاوری
از رحم عروس بخت این حرم جلال را****نوخلفان فتح بین وارث ملک پروری
در بر تیغ حصر می زاده جنابه چون عنب****برده جناب از آسمان کرده همه دو پیکری
کی به دو خیل نحس پی، بر سپهش زند عدو****کی به دو زرق بسته سر، هر سقطی شود سری
لعبت مرده را که اصل از گچ زنده می‌کنند****از دل پیر عاشقان، رخصت نیست دلبری
سخت تغابنی بود حور حریر سینه را****لاف زنی خارپشت از صفت سمنبری
ای چو هیولی فلک، صدر تو از فنا تهی****وی چو طبیعت ملک، ذات تو از خطا بری
برده به رمح ماروش نیروی گاو آسمان****چون تف گرز گاوسر شوکت مار حمیری
رمح تو راست هژده گز پرچم و آفتاب طاس****از بر ماه چارده سایه کند صنوبری
حلقه ربای ماه نو نیزهٔ توست لاجرم****نیزه کشت فلک سزد زآنکه سماک ازهری
سر کمالت از بر است، از بر عرش برشوی****نیست جهانت سدره‌ای از سر سدره بگذری
زبدهٔ دور عالمی زآن چو نبی و مرتضی****بحر عقول را دری شهر علوم را دری
نایب تنگری توئی کرده به تیغ هندوی****سنقر کفر پیشه را سن‌سن گوی ننگری
هم جم و هم محمدی، کرده به خدمت درت****روح و سروش آسمان هدهدی و کبوتری
گر بر شعری یمن یمن مثال تو رسد****مسخ شود سهیل‌وار ار نکند مسخری
از خط کاتب قدر بر سر حرف حکم تو****چرخ تو جزم نحویان حلقه شد از مدوری
وز سر ناوک اجل صورت بخت خصم را****دیده چو میم کاتبان کور شد از مکدری
خط دبیر تر بود، خاک کنند بر سرش****خصم تو شد چو آب ترخاک به سربر ازتری
نیک شناسد آسمان آب تو ز آتش عدو****فرق کند محک دین بولهبی ز بوذری
دمنه اسد کجا شود، شاخ درمنه سنبله****قوت موم و آتشی، فعل زقوم و کوثری
تخت تو در مربعی، عرشی و کعبه‌ای کند****شاه مثلثی از آن کاختر چرخ اخضری
کرده به صدر کعبه در، بهر مشام عرشیان****خاک درت مثلثی، دخمهٔ چرخ اخضری
یک تنه صد هزار تن می‌نهمت چو آفتاب****ارچه به صد هزار یل بدر ستاره لشکری
سلطنت و خلیفتی چون دو طرف نهاد حق****پس تو میان این و آن واسطهٔ مخیری
گر به قبول سلطنت قصد کنی به دار ملک****از سم کوه پیکران خاک عراق بسپری
ور به مدینة السلام آوری از عراق رخ****دجله در آتشین عرق خون شود از مبتری
ور ز عراق وقت را عزم غزای غز کنی****از سر چار حد دین شحنهٔ کفر بر گری
در عقبات راه دین، بهر عقوبت غزان****تیغ تو دوزخی کند، آب سنانت آذری
بر سر دوزخت کند حور بهشت مالکی****دربر آتشت کند، حوت فلک سمندری
چون جم از اهرمن نگین، باز ستانی از غزان****تاج سر ملک شهی، خاتم دست سنجری
باد صبا بر آب کر، نقش قد افلح آورد****تا تو فلاح و فتح را بر شط مفلحان بری
فرضهٔ عسقلان و نیل از شط مفلحان دگر****هست خراس پارگین، از سمت مزوری
گرد معسکرت فلک ساخت حنوط اختران****زانکه نجوم ملک را شاه فلک معسکری
گرد معسکرت فلک رخت فکند و خیمه زد****گفت به خدمت اندرم تا به سعادت اندری
زیر طناب خیمه‌ات عرش خمیده رفت و گفت****ای خط جدول هدی، حبل متین دیگری
پور سبکتکین تویی، دولت ایاز خدمتت****بنده به دور دولتت رشک روان عنصری
گرچه بدست پیش ازین در عرب و عجم روان****شعر شهید و رودکی، نظم لبید و بحتری
در صفت یگانگی آن صف چارگانه را****بنده سه ضربه می‌زند، در دو زبان شاعری
باد چو روز آن جهان خمسین الف سال تو****بیش ز مدت ابد ذات تو را معمری
کرده منجم قدر حکم کز اخترت بود****فسخ لوای ظالمی، خسف بنای کافری
مالت و دست سائلان، دستت و جام خسروی****بندت و پای سرکشان، پایت و تخت سروری
تخت تو تاج آسمان، تاج تو فر ایزدی****حکم تو طوق گردنان، طوق توزلف سعتری
شماره 215: پیش که صبح بر درد شقهٔ چتر عنبری
پیش که صبح بر درد شقهٔ چتر عنبری****خیز مگر به برق می برقع صبح بر دری
پیش که غمزه زن شود چشم ستارهٔ سحر****بر صدف فلک رسان خندهٔ جام گوهری
برکش میخ غم ز دل پیش که صبح برکشد****این خشن هزار میخ از سر چرخ چنبری
ساخت فرو کند ز اسب، آینه بندد آسمان****صبح قبا زره زند، ابر کند زره‌گری
زآنکه برهنگی بود زیور تیغ صبح فش****صبح برهنه می‌کند بر تن چرخ زیوری
گاه چو حال عاشقان صبح کند ملونی****گه چو حلی دلبران مرغ کند نواگری
چون به صبوح بلبله قهقهه کرد و خنده‌نی****خنده کند نه قهقهه، صبح چو نوگل طری
روز به روزت از فلک نزل دو صبح می‌رسد****صبح سه گردد ار به کف جام صبوحی آوری
نوبر صبح یک دم است، اینت شگرف اگر دهی****داد دمی که می‌دهد صبح‌دمت به نوبری
فرض صبوح عید را کز تو به خواب فوت شد****صدره اگر قضا کنی تا ز صبوح نشمری
نیست ز نامده خبر وز دم رفته حاصلی****حاصل وقت را نگر تا دم رفته ننگری
عمر پلی است رخنه‌سر، حادثه سیل پل شکن****کوش که نارسیده سیل، از پل رخنه بگذری
آنکه غم جهان خورد، کی ز حیات برخورد****پس تو غم جهان مخور، تا ز حیات برخوری
آهوکا! سگ توام می خور و گرگ مست شو****خواب پلنگ نه ز سر گرچه پلنگ گوهری
برگ می صبوح کن، سرکه فروختن که چه****گرچه ز خواب جسته‌ای خوش ترش و گران سری
خواب تو می‌نشاندم بر سر آتش هوس****کان همه مشک بر سرت وین همه مغز را تری
شو به گلاب اشک من خواب جهان ز عبهرت****تا به دو لاله درکشی جام گلاب عبهری
هم به گلاب لعل بر، درد سرم که از فلک****با همه درد دل مرا درد سری است بر سری
برق تویی و بید من، سوختهٔ توام کنون****سوخته بید خواه اگر رواق عید پروری
رقص کنان نگر خره لعل غبب چو روی تو****طوق کشان سرودمش چون خطت از معنبری
بر غبب و دم خزه خیز و رکاب باده ده****چون دمش از مطوقی چون غببش ز احمری
منتظری که از فلک خوانچهٔ زر برآیدت****خوانچه کن و چمانه‌کش خوانچهٔ زر چه می‌بری
جز جگری نخورده‌ای بر سر خوانچهٔ زر برآیدت****عمر تو می‌خورد تو هم در غم خوانچهٔ زری
کردهٔ چرخ جو به جو دیده و آزموده‌ای****کرده به جور جو جوت هم به جوال او دری
در ده از آن چکیده خون ز آبلهٔ تن رزان****کبلهٔ رخ فلک، برد عروس خاوری
از پس زر اختران کامده بر محک شب****رفت سیاهی از محک، ماند سپید پیکری
تیره شد آب اختران ز آتش روز و می‌کند****بر درجات خط جام آب چو آتش اختری
چرخ کبود جامه بین ریخته اشک‌ها ز رخ****تا تو ز جرعه بر زمین جامهٔ عید گستری
آن می و جام بین بهم گوئی دست شعبده****کرده ز سیم ده دهی صرهٔ زر شش سری
در کف ساقی از قدح حقهٔ لعل آتشی****در گلوی قدح ز کف رشتهٔ عقد عنبری
ساقی بزم چون پری جام به کف چو آینه****او نرمد ز جام اگر ز آینه می‌رمد پری
در کف آهوان بزم آب رز است و گاو زر****آتش موسوی است آن در بر گاو سامری
از قطرات جرعه‌ها ژالهٔ زرد ریخته****یافته چون رخ فلک پشت زمین مجدری
دختر آفتاب ده در تتق سپهر گون****گشته به زهرهٔ فلک حامله هم به دختری
کرده به جلوه کردنش باد مسیح مریمی****کرده به نقش بستنش نار خلیل آزری
مطرب سحرپیشه بین در صور هر آلتی****آتش و آب و باد و گل کرده بهم ز ساحری
بربط اعجمی صفت هشت زبانش در دهان****از سر زخمه ترجمان کرده به تازی و دری
نای عروسی از حبش ده ختنش به پیش و پس****تاج نهاده بر سرش از نی قند عسکری
چنگ برهنه فرق را پای پلاس پوش بین****خشک رگی کشیده خون ناله کنان ز لاغری
دست رباب و سر یکی بسته به ده رسن گلو****زیر خزینهٔ شکم کاسهٔ سر ز مضطری
چنبر دف شکارگه ز آهو و گور و یوز و سگ****لیک به هیچ وقت ازو هیچ شکار نشکری
روز رسید و محرمان عید کنند زین سبب****روز چو محرمان زند لاف سپید چادری
در عرفات بختیان بادیه کرده پی‌سپر****ما و تو بسپریم هم بادیهٔ قلندری
در عرفات عاشقان بختی بی‌خبر توئی****کز همه بارکش‌تری وز همه بی‌خبرتری
دی به نماز دیگری موقف اگر تمام شد****چون تو صبوح کرده‌ای مرد نماز دیگری
ور سوی مشعر الحرام آمده‌اند محرمان****محرم می شویم ما میکده کرده مشعری
ور به منی خورد زمین خون حلال جانوران****ما بخوریم خون رز تا نرسد به جانوری
هر که کبوتری کشد هم به ثواب در رسد****خیز و ببر گلوی دل، کو کندت کبوتری
سنگ فشان کنند خلق از پی دین به جمره در****ما همه جان فشان کنیم از پی خم به می خوری
ور به طواف کعبه‌اند از سر پای سر زنان****ما و تو و طواق دیر از سر دل، نه سرسری
ور همه سنگ کعبه را بوسه زنند حاجیان****ما همه بوسه گه کنیم آن سر زلف سعتری
کوی مغان و ما و تو هر سر سنگ کعبه‌ای****پای تو کرده زمزمی، دست تو کرده ساغری
طاعت ماست با گنه کز پی نام درخورد****روی سپید جامه را داغ سیاه گازری
کعبه به زاهدان رسد، دیر به ما سبو کشان****بخشش اصل دان همه، ما و تو از میان بری
زهد شما و فسق ما چون همه حکم داور است****داورتان خدای بس، اینهمه چیست داوری
گر حج و عمره کرده‌اند از در کعبه رهروان****ما حج و عمره می‌کنیم از در خسرو سری
خاطر خاقانی از آن کعبه شناس شد که او****در حرم خدایگان کرده به جان مجاوری
شماره 216: ماه به ماه می‌کند شاه فلک کدیوری
ماه به ماه می‌کند شاه فلک کدیوری****عالم ناقه برده را، توشه دهد توانگری
مائده سازد از بره، بر صفت توانگران****برزگری کند به گاو، از قبل کدیوری
موسی و سامری شود گاو و بره بپرورد****آب خضر برآورد ز آینهٔ سکندری
بنگه تیر ازو شود روضه صفت به تازگی****خرگه ماه ازو شود خلدوش از منوری
چون به دهان شیر در، خشم پلنگی آورد****روی زمین شود ز تف، پشت پلنگ بربری
تیزتر از کبوتری برج به برج می‌پرد****بیضهٔ زر همی نهد در به در از سبک پری
هر سر مه به برج نو بچهٔ نو برآورد****یک سره برج او شود قصر دوازده دری
از همه کشتهٔ فلک دانهٔ خوشه خورد و بس****چون سوی برج خوشه رفت از سر برج آذری
از سر خوشه ناگهش داس شکست در گلو****کرد رگ گلوش راهر سر داس نشتری
گوئی از آن رگ گلو ریخته‌اند در رزان****این همه خون که می‌کند آتشی و معصفری
باز چو زر خالصش سخت ترازوی فلک****تا حلی خزان کند صنعت باد آذری
از پی صنع زرگری کورهٔ گرم به بود****کورهٔ سرد شد فلک، زین همه صنع زرگری
گر به همه ترازوئی زر خلاص درخورد****خور به ترازوی فلک، هست چو زر بدر خوری
ورنه ترازوی فلک زرگر قلب کار شد****نقد عراق چون کند زر خلاص جعفری
عید رسید و مهرگان باد و جنیبه بر اثر****هر دو جنیبه هم‌عنان در گرو تکاوری
شاه طغان چرخ بین با دوغلام روز و شب****کاین قره سنقری کند، و آن کند آق سنقری
شاخ چو مریم از صفت عیسی شش مهه به بر****کرده بسان مریمش نفخهٔ روح شوهری
عیسی خرد را کند تابش ماه دایگی****مریم عور را کند برگ درخت معجری
میوه چو بانوی ختن در پس حجله‌های زر****زاغ چو خادم حبش پیش دوان به چاکری
تا که ترنج را خزان شکل جذام داده بر****در یرقان شده است رز همچو ترنج‌زا صفری
نخل به جنبش آمده گرنه یهود شد چرا****پارهٔ زرد بر کتف دوخت بدان مشهری
سیب چو مجمری ز زر خردهٔ عود در میان****کرده برای مجمرش نار کفیده اخگری
مه چو مشاطگان زده بر رخ سیب خالها****سیب برهنه ناف بین نافه دم از معطری
خال ز غالیه نهد هرکس، و روی سیب را****خال ز خون نهاد ماه، اینت مشاطهٔ فری
نار همه دل و دهن، دل همه خون عاشقی****سیب همه رخ و ذقن رخ همه خال دلبری
خم چو پری گرفته‌ای، یافته صرع و کرده کف****خط معزمان شده برگ رز از مزعفری
سار به شاخسار بر، زنگی چار تاره زن****خنده زنان چو زنگیان، ابر ز روی اغبری
در بر بید بن نگر، لشکر مور صف زده****گرد لوای سام بین موکب حام لشکری
گرچه درخت ریخت زر، ورچه هوا فشاند در****هم نرسد به جودشان با کف شه برابری
خسرو ذوالجلالتین از ملکی و سلطنت****مستحق الخلافتین، از یلواج و تنگری
شاه معظم اخستان آنکه رضا و خشم او****نحس بر زحل شود، سعد ربای مشتری
قامت صاحب افسران، حلقهٔ افسری شده****برده سجود افسرش، با همه صاحب افسری
ای به حسام نیلگون یافته ملک یوسفی****بر در مصر وقاهره کوفته کوس قاهری
هشت بهشت و نه فلک هست بهای دولتت****دولت یوسفیت را عقل به هفده مشتری
از فلکی شریف‌تر یا شرف مشخصی****از ملکی کریم‌تر یا کرم مصوری
بدر ستاره موکبی، مهر فلک جنیبتی****ابر درخش رایتی، بحر نهنگ خنجری
نوح خلیل حالتی، خضر کلیم قالتی****احمد عرش هیبتی، عیسی روح منظری
خسرو سام دولتی، سام سپهر صولتی****رستم زال دانشی، زال زمانه داوری
ربع زمین ز درگهت ثلث نهند و بعد ازین****ز آن سوی خط استوا در خط حکمت آوری
عالم نو بنا کند رای تو از مهندسی****کشور نو رقم زند، فر تو از موفری
امر تو نطفه افکند بهر سه نوع تا کند****هفت محیط دایگی، چار بسیط مادری
عدل تو مادری کند، ملک بپرورد چنان****کاتش و آب را دهد با گل و مل برادری
چرخ مدور از شرف عرش مربع از علو****طوف در تو می‌کنند از پی کسب سروری
خدت زلف و رخ کند از پی سنبل و سمن****شانه در آن مربعی، آینه در مدوری
کشتن حاسد تو را درد حسد نه بس بود****کو به خلاف جستنت درد امید مهتری
روی بهی کجا بود مرد زحیر را که خود****وقت سقوط قوتش صبر خورد سقوطری
در همه طبلهٔ فلک پیلور زمانه را****نیست به بخت خصم تو داروی درد مدبری
خنجر گندنائیت هم به کدوی مغز او****می‌دهدش مزوری تا رهد از مزوری
تیغ تو صیقل هدی تا که خطیب ملک شد****دست تو چون عمود صبح آمد و کرد منبری
آنت مفسر ظفر، خاطب اعجمی زبان****زاعجمیان عجب بود خاطبی و مفسری
قائم پنجم آسمان، منتقم از ششم زمین****اختر و فعل عقربی، آتش و لون عبقری
پایهٔ تخت زیبدت بر سر تاج آسمان****کز سر تخت مملکت تاج ملوک کشوری
تخت حساب شد عدو کرده ز خاک تاج سر****چهره چو تاج خسروان، دیده چو تخت جوهری
تاجوران ملک را فخر ز گوهرت رسد****تو سر گوهری تو را مفخر تاج گوهری
تا که عروس دولتت یافت عماری از فلک****بهر عماریش کند ابلق گیتی استری
نعل سمند تو سزد حلقهٔ فرج استرت****تاج سر ملک‌شهی خاتم دست سنجری
چون ز گهر سخن رود در شرف و جلال و کین****چون اسد و اثیر و خور، ناری و نوری و نری
گر گذری کند عدو بر طرف ممالکت****زحمت او چه کم کند ملک تو را مقرری
ور جنبی ز مغکده بر در کعبه بگذرد****کعبه به لوث کعب او کی فتد از مطهری
پاسخ او به یاسجی باز دهی که در ظفر****ناصر رایت حقی، ناسخ آیت شری
ای حرم تو از کرم بیت حرام خسروان****چون سخن من از نکت سحر حلال خاطری
ز آن کرم است سرگران جان و سر سبکتکین****زین سخن است دل سبک عنصر طبع عنصری
تا به صفت بود فلک صورت دیر عیسوی****محور خط استوا، شکل صلیب قیصری
باد خطاب عیسوی با سگ درگهت چنین****کافسر دیر اعظمی، فخر صلیب اکبری
شماره 217: خاک سیاه بر سر آب و هوای ری
خاک سیاه بر سر آب و هوای ری****دور از مجاوران مکارم نمای ری
در خون نشسته‌ام که چرا خوش نشسته‌ام****این خواندگان خلد به دوزخ سرای ری
آن را که تن به اب و هوای ری آورند****دل آب و جان هوا شد از آب و هوای ری
ری نیک بد ولیک صدورش عظیم نیک****من شاکر صدور و شکایت فزای ری
نیک آمدم به ری، بد ری بین به جای من****ایکاش دانمی که چه کردم به جای ری
عقرب نهند طالع ری من ندانم آن****دانم که عقرب تن من شد لقای ری
سرد است زهر عقرب و از بخت من مرا****تب‌های گرم زاد ز زهر جفای ری
ای جان ری فدای تن پاک اصفهان****وی خاک اصفهان حسد توتیای ری
از خاص و عام ری همه انصاف دیده‌ام****جور من است ز آب و گل جان گزای ری
میر منند و صدر منند و پناه من****سادات ری، ائمهٔ ری، اتقیای ری
هم لطف و هم قبول و هم اکرام یافتم****ز احرار ری و افاضل ری و اولیای ری
از بس مکان که داده و تمکین که کرده‌اند****خشنودم از کیای ری و ازکیای ری
چون نیست رخصه سوی خراسان شدن مرا****هم باز پس شوم نکشم پس بلای ری
گر باز رفتنم سوی تبریز اجازت است****شکرانه گویم از کرم پادشای ری
ری در قفای جان من افتاد و من به جهد****جان می‌برم که تیغ اجل در قفای ری
دیدم سحرگهی ملک الموت را که پای****بی‌کفش می‌گریخت ز دست و بای ری
گفتم تو نیز؟ گفت چو ری دست برگشاد****بویحیی ضعیف چه باشد به پای ری
خاک سیاه بر سر آب و هوای ری****دور از مجاوران مکارم نمای ری
در خون نشسته‌ام که چرا خوش نشسته‌ام****این خواندگان خلد به دوزخ سرای ری
آن را که تن به اب و هوای ری آورند****دل آب و جان هوا شد از آب و هوای ری
ری نیک بد ولیک صدورش عظیم نیک****من شاکر صدور و شکایت فزای ری
نیک آمدم به ری، بد ری بین به جای من****ایکاش دانمی که چه کردم به جای ری
عقرب نهند طالع ری من ندانم آن****دانم که عقرب تن من شد لقای ری
سرد است زهر عقرب و از بخت من مرا****تب‌های گرم زاد ز زهر جفای ری
ای جان ری فدای تن پاک اصفهان****وی خاک اصفهان حسد توتیای ری
از خاص و عام ری همه انصاف دیده‌ام****جور من است ز آب و گل جان گزای ری
میر منند و صدر منند و پناه من****سادات ری، ائمهٔ ری، اتقیای ری
هم لطف و هم قبول و هم اکرام یافتم****ز احرار ری و افاضل ری و اولیای ری
از بس مکان که داده و تمکین که کرده‌اند****خشنودم از کیای ری و ازکیای ری
چون نیست رخصه سوی خراسان شدن مرا****هم باز پس شوم نکشم پس بلای ری
گر باز رفتنم سوی تبریز اجازت است****شکرانه گویم از کرم پادشای ری
ری در قفای جان من افتاد و من به جهد****جان می‌برم که تیغ اجل در قفای ری
دیدم سحرگهی ملک الموت را که پای****بی‌کفش می‌گریخت ز دست و بای ری
گفتم تو نیز؟ گفت چو ری دست برگشاد****بویحیی ضعیف چه باشد به پای ری
شماره 218: چو گل بیش ندهم سران را صداعی
چو گل بیش ندهم سران را صداعی****کنم بلبلان طرب را وداعی
نه از کاس نوشم، نه از کس نیوشم****صبوحی میی، بوالفتوحی سماعی
ز مه جام و ز افلاک صوت اسم و دارم****چو عیسی بر آن صوت و جام اطلاعی
منم گاو دل تا شدم شیر طالع****که طالع کند با دل من نزاعی
ازین شیر طالع بلرزم چو خوشه****که از شیر لرزد دل هر شجاعی
مرا طالع ارتفاعی است دیدم****کز این هفت ده نایدم ارتفاعی
کنم قصد نه شهر علوی که همت****ازین هفت سفلی نمود امتناعی
ولی خانه بر یخ بنا دارد ار من****ز چرخ سدابی گشایم فقاعی
ازین شقه بر قد همت چه برم****که پیمودمش کمتر است از ذراعی
جهان نیز چون تنگ چشمان دور است****ازین تنگ چشمی، ازین تنگ باعی
نه از جاه جویان توان یافت جاهی****نه از صاع خواهان توان یافت صاعی
نه روشندلی زاید از تیره اصلی****نه نیلوفری روید از شوره قاعی
نهم چار بالش در ایوان عزلت****زنم چند نوبت چو میر مطاعی
چو یوسف برآیم به تخت قناعت****درآویزم از چهره زرین قناعی
ندارم دل جمعیت، تفرقه به****ببین تا چه بیند مه از اجتماعی
ز انسان گریزم کدام انس ایمه****که وحشی صفاتی، بهیمی طباعی
من و سایه هم‌زانو و هم‌نشینی****من و ناله هم‌کاسه و هم رضاعی
کنم دفتر عمر وقف قناعت****نویسم بهر صفحه‌ای لایباعی
کرم مرد پس مرثیت گویم او را****ندارم به مدحت دل اختراعی
شب بخل سایه برافکند و اینک****نماند آفتاب کرم را شعاعی
علی‌القطع نپذیرم اقطاع شاهان****من و ترک اقطاع و پس انقطاعی
چو مار و نعامه خورم خاک و آتش****بمیر و نعیمش ندارم طماعی
چو نانند کون سوخته و آب رفته****من از آب و نانشان چه سازم ضیاعی
نه نان است پس چیست؟ نار الجحیمی****نه آب است پس چیست؟ سر الضباعی
ندارم سپاس خسان، چون ندارم****سوی مال و نان پاره میل و نزاعی
به او نشاط شراب آن نیرزد****که آخر خمارم رساند صداعی
کتابت نهادن به هر مسجدی به****که جستن به هر مجلسی اصطناعی
مؤدب شوم یا فقیه و محدث****کاحادیث مسند کنم استماعی
به صف النعال فقیهان نشینم****که در صدر شاهان نماند انتفاعی
ور از فقه درمانم آیم به مکتب****نویسم خط ثلث و نسخ و رقاعی
ولیکن گرفتم که هرگز نجویم****نه ملک و منالی، نه مال و متاعی
نه ترکی و شاقی، نه تازی براقی****نه رومی بساطی، نه مصری شراعی
هم آخر بنگزیرد از نقد و جنسی****که مستغنیم دارد از انتجاعی
نه جامه بباید ز خیر الثیابی****نه جائی بباید به خیر البقاعی
به روزی دو بارم بباید طعامی****به ماهی دو وقتم بباید جماعی
بر این اختصار است دیگر نجویم****معاشی که مفرد بود یا مشاعی
شماره 219: جان سگ دارم به سختی ورنه سگ‌جان بودمی
جان سگ دارم به سختی ورنه سگ‌جان بودمی****از فغان زار چون سگ هم فرو ناسودمی
ورنه جانم آهنین بودی به آه آتشین****دیده چون پالونهٔ آهن فرو پالودمی
آه جان فرسا اگر در سینه نشکستی مرا****اینکه جان فرسودم از آه، آسمان فرسودمی
غرقه‌ام در خون و خون چون خشک شد گردد سیاه****خود سیه پوشم که دیدی؟ گرنه خون آلودمی
کوه غم بر جانم و گردون نبخشاید مرا****کاین غم ار بر کوه بودی من بر او بخشودمی
یوسفانم بستهٔ چاه زمین‌اند ار نه من****چشمه‌های خون ز رگ‌های زمین بگشودمی
گوش من بایستی از سیماب چشم انباشته****تا فراق نازنینان را خبر نشنودمی
کاشکی خاقانی آسایش گرفتی ز اشک خون****تا زجان کم کردمی در اشک خون افزودمی
روی من کاهی است خاکین کاش از خون گل شدی****تا به خون دل سر خاک وحید اندودمی
آن زمان کو جان همی داد ار من آنجا بودمی****جان ستانش را به صور آه جان بربودمی
پای در گل چون گل پای آب غم پذرفتمی****خاک بر سر ، بر سر خاک اشک خون پالودمی
گر فدای او برفتم من، چرا جانم نرفت****تا اگر زان بر زیان بودم ازین برسودمی
دیده را از سیل خون افکنده می در ناخنه****بس به ناخن رخ چو زر ناخنی بخشودمی
مویه گر بنشاندمی بر خاک و خود بنشستمی****دست و کلکش را به لفظ مادحان بستودمی
اول از خوناب دل رنگین ازارش بستمی****بعد از آن از زعفران رخ حنوطش سودمی
گر رسیدی دست، غسلش ز آب حیوان دادمی****بل که چون اسکندرش تابوت زر فرمودمی
آنچه مادر بر سر تابوت اسکندر نکرد****من به زاری بر سر تابوت او بنمودمی
یا چو شیرین کو به زهر تلخ بر تابوت شاه****جان شیرین داد، من جان دادمی و آسودمی
هر شبی بر خاکش از خون دانهٔ دل کشتمی****هر سحر خون سیاوشان ازو بدرودمی
واپسین دیدارش از من رفت و جانم بر اثر****گر برفتی در وداعش من ز جان خشنودمی
من غلامی داغ بر رخ بودمش عنبر به نام****ور به معنی بودمی عنبر حنوطش بودمی
چون بدین زودی کفن می‌بافت او را دست چرخ****کاشکی در بافتن، من تار او را پودمی
گیرم آن فرزانه مرد، آخر خیالش هم نمرد****هم خیالش دیدمی در خواب اگر بغنودمی
نی‌نی آن فرزانه را داغ فراقم کشت و بس****گر به عالم داد بودی من به خون ماخوذمی
شد ز من بدرود گر بختیم بودی پیش از آنک****او ز من بدرود رفتی من ز جان بدرودمی
گر دلم دادی که شروان بی‌جمالش دیدمی****راه صد فرسنگ را زین سر بسر پیمودمی
جانم ار در نیم تیمار فراقش نیستی****آخر از جان یتیمانش غمی بزدودمی
گفتی ای باز سپید از دود دل چون می‌رهی****کاش ار باز سپیدم بی‌سیاهی دودمی
شماره 220: گرچه کان خرد مرا دانی
گرچه کان خرد مرا دانی****عاجزم در نهاد خاقانی
صورت روح پاک می‌بینم****متدرع به شخص انسانی
افضل الدین امیر رملک سخن****شارح رمزهای پنهانی
شماره 221: نثار اشک من هر شب شکر ریزی است پنهانی
نثار اشک من هر شب شکر ریزی است پنهانی****که همت را زناشوئی است از زانو و پیشانی
چو هم‌زانو شوم با غم، گریبان را کنم دامن****سر من از سر زانو کند دامن گریبانی
سرم زان جفت زانو شد که از تن حلقه‌ای سازم****در آن حلقه ترازو دار بیاعان روحانی
دلم کعبه است و تن حلقه چگونه حلقه‌ای کانرا****ز بس دندانه گر بینی دهان زمزمش خوانی
سر احرامیان عشق بر زانو به است ایرا****صفا و مروهٔ مردان سر زانوست، گر دانی
تو زین احرام و زین کعبه چه دانی کز برون چشمت****ز کعبه پوششی دیده است و از احرام عریانی
شده است آیینهٔ زانو بنفش از شانهٔ دستم****که دارم چون بنفشه سر به زانوی پشیمانی
ملخ کردار خون آلودم از باران اشک آری****ملخ سر بر سر زانوست خون آلوده بارانی
هوا را دست بربستم، خرد را پای بشکستم****نه صرافم، چه خواهم کرد نقد انسی و جانی
هوا خفته است و بستر کرده از پهلوی نومیدی****خردمست است و بالین دارد از زانوی نادانی
از آن شد پردهٔ چشمم به خون بکری آلوده****که غم با لعبتان دیده جفتی کرد پنهانی
ببین بر روزن چشمم عروس روز نظاره****که بیند بچگان دیده را در رقص مهمانی
بپیچد آه من در بر چو ز آتش چنبری و آنگه****رسن‌وار آتشین چنبر گره گیرد ز پیچانی
به خون ساده ماند اشک و خاک سوده دارد رخ****مگر رخ نعل پیکان است و اشکم لعل پیکانی
شب غم‌های من چون شد به صبح شادی آبستن****رود سامان نقب من همه بر گنج سامانی
دل از تعلیم غم پیچد معاذ الله که بگذارم****که غم پیر دبستان است و دل طفل شبستانی
از آن چون لوح طفلانم به سرخی اشک و زردی رخ****که دل را نشرهٔ عید است ز آن پیر دبستانی
رقوم اشک اگر بینی به عجم و نقطه بر رویم****رموز غم ز هر حرفی به مد و همزه برخوانی
ببستم حرص را چشم و شکستم آز را دندان****چو میم اندر خط کاتب چو سین در حرف دیوانی
مشاع آمد میان عیسی و من گلشن وحدت****به جان آن نیمه بخریدم هم از عیسی به ارزانی
فلک چون آتش دهقان، سنان کین کشد بر من****که بر ملک مسیحم هست مساحی و دهقانی
مرا شد گلشن عیسی و زین رشک افتاب آنگه****سپر فرمود دیلم‌وار و زوبین کرد ماکانی
مرا آیینهٔ وحدت نماید صورت عنقا****مرا پروانهٔ عزلت دهد ملک سلیمانی
چه جای عزلت و ملک است کانجا ساخت همت خوان****که عنقا مورخوان گشت و سلیمان مرد هم خوانی
وگر چون عیسی از خورشید سازم خوانچهٔ زرین****پر طاووس فردوسی کند برخوان مگس رانی
به دست همت از خاطر برانم غم که سلطانان****مگس‌ران‌ها کنند از پر طاووسان بستانی
نکوئی بر دل است از دهر و بد بر طبع آلوده****طرب بر مردم است از عیدو غم بر گاو قربانی
دلم را منزلی پیش است و واپس ماندگان از پس****که راهش سنگ‌لاخ است و سم افکنده است پالانی
به هفتاد آب و خاک از دل بشویم گرد ظلمت را****که هفتادش حجت بیش است و هر هفتاد ظلمانی
دل اینجا علتی دارد که نضجی نیست دردش را****هنوز آن روزنش بسته است و او بیمار بحرانی
هنوز اسفندیار من نرفت از هفت‌خوان بیرون****هنوزش در دژ روئین عروسانند زندانی
دلم چون بر نشستن خواست سلطان خرد گفتا****که بر باد هوس منشین که شمع روح بنشانی
ندیدی آفتاب جان در اسطرلاب اندیشه****نخواندی احسن التقویم در تحویل انسانی
نه هرزه است آنچه دیدستی، نه عشوه است آنچه خواندستی****نه مهمل عالم خلقی، نه قاصر علم یزدانی
به دست شرع لبس طبع میدر گر خردمندی****به آب عقل حیض نفس می‌شوی ار مسلمانی
چو طاووست چه باید لبس اگر باز هواگیری****چو خرگوشت چه باید حیض اگر شیر نیستانی
تو را گفتند ازین بازار مگذر خاک بیزی کن****که اینجا ریزها ریزند صرافان ربانی
مقامت خاک بیزی راست تا زرها به دست آری****تو زر در خاک می‌بیزی و آخر دست می‌مانی
چه سود از لوح کو ماند ز نقطه اولین حرفی****که از روی گران باری ز ابجد حرف پایانی
اگر خواهی گرفت از ریز روزی روزهٔ عزلت****کلوخ انداز را از دیده راوق ریز ریحانی
وگر یک ره نماز مرده خواهی کرد بر گیتی****وضو از آب چشمان کن که بس آلوده دامانی
در این علت سرای دهر خرسندی طبیبت بس****چو تسکین سازت او باشد کند درد تو درمانی
به خوان دهر چون دولاب یابی کاسه‌ها شسته****که بر دولاب گردون هست کارش کاسه گردانی
عیار دهر کم ارز است، دیدم ز آتش همت****زرش زیف است و چون آتش به ارزانی است ارزانی
به کشتی ماند این ایام و بادش چرخ سرگردان****به اعمی ماند این کشتی و قائد باد آبانی
فلک هم مرکبی تند است کژ جولان که چون کشتی****عنان بر پاردم دارد ز روی تنگ میدانی
همه دور فلک جور است و تو داغ فلک داری****ز پرگار فلک بیرون توانی رفت؟ نتوانی
فلک را شیوه بدبختی است در کار نکوکاران****چو بختی بار بدبختی کش از مستی و حیرانی
اگر با بخت نر ماده قرینند آن خدا دوران****تو چون دوران به فردی ساز کاخر فحل دورانی
بهر ناسازیی درساز و دل با ناخوشی خوش کن****که آبت زیر کاه است و کمالت زیر نقصانی
به معلولی تن اندر ده که یاقوت از فروع خور****سفر جل رنگ بود اول که آخر گشت رمانی
چو خورشید و چو ایمان شو که ویران‌ها کنی روشن****برهنه جامها می‌بخش اگر خورشید ایمانی
چو درویشی به درویشان نظر به کن که جرم خور****به عوری کرد عوران را فنک پوش زمستانی
اگر بر بوی یک‌رنگی گریزت نیست از یاران****به یار بدقناعت کن که بی‌یاری است بی‌جانی
نه عیسی داشت از یاران کمینه سوزنی دربر****نه سوزن شبه دجالی است یک چشم سپاهانی
وگر عنقائی از مرغان ز کوه قاف دین مگذر****که چون بی‌قاف شد عنقا عنا گردد ز نالانی
سلاحت بهر دین بهتر که زنبور از پی شهدی****چو گیلی گور دین پوش است و زوبین کرده گیلانی
از آن در خرقهٔ آدم خشن خویی که در باطن****مرقع‌دار ابلیسی، ملمع دار شیطانی
تو را در رنگ آزادان کجا معنی آزادی****که ازرق پوش چون پیکان خشن سیرت چو سوهانی
از آن بر سر زنندت پتک همچون پای پیل ایرا****که سندانی و در تربیع شکل کعبه را مانی
ز جیب موسوی لافی و پس چون امت موسی****نه اهل تسع آیاتی که مرد سبع الوانی
فروکن نطع آزادی، برافکن لام درویشی****که با لام سیه‌پوشان نماند لاف لامانی
یهود آسا غیاری دوز بر کتف مسلمانان****اگرشان بر در اغیار دین بینی به دربانی
به سختی جان سگ می‌دار هان تا چون سبک‌ساران****چو سگ در پیش سگ‌ساران به لابه دم نجنبانی
به لمس پیرزن ماند حضور ناکسان کاول****وضو باطل کند و آخر ندارد نار پستانی
چه باشی مشک سقایان گهت دق و گه استسقا****نثار افشان هر خوان و زکوة استان هر خانی
عمارت دوست شد طاووس از آن پای گلین دارد****ولیکن سر بزرگی یافت بوم از بوم ویرانی
شبه را کز سیه پوشی برآمد نام آزادی****به از یاقوت اطلس پوش داغ بنده فرمانی
نماند آب وفا جائی مگر در جوی درویشان****به آب و دانهٔ ایشان بساز ار مرغ ایشانی
چه آزادند درویشان ز آسیب گران‌باری****چه محتاجند سلطانان به اسباب جهان‌بانی
بدا سلطانیا کورا بود رنج دل آشوبی****خوشا درویشیا کورا بود گنج تن آسانی
پس از سی سال روشن گشت بر خاقانی این معنی****که سلطانی است درویشی و درویشی است سلطانی
ز دیوان ازل منشور کاول در میان آمد****امیری جمله را دادند وسلطانی به خاقانی
به خوان معنی آرائی براهیمی پدید آمد****ز پشت آزر صنعت علی نجار شروانی
سخن گفتن به که ختم است میدانی و می‌پرسی؟****فلک را بین که می‌گوید به خاقانی به خاقانی
اگر بر احمد مختار کس خواند چنین شعری****ز صدر او ندا آید که قد احسنت حسانی
عراقم جلوه کرد امسال بر لشکرگه سلطان****که بودش ز آفتاب خاطرم لاف خراسانی
چو آواز وفات ناصر الدین در عراق آمد****من و خاک عراق آشفته گشتیم از پریشانی
بنالد جان ابراهیم و گرید دیدهٔ کعبه****بر ابراهیم ربانی و کعبهٔ صدق را بانی
مر او بود هم نوح و هم ابراهیم و دیگر کس****همه کنعان نا اهلند یا نمرود کنعانی
هوا چون خاک پای و آز خوک پایگاهت شد****خراج از دهر ذمی روی رومی خوی بستانی
دل از هش رفت چون موسی و تن پیچید چون ثعبان****که مرد آن موسوی دستی که کلکش کرد ثعبانی
ز قطران شب و کافور روزم حاصل این آمد****که از نم دیده کافوری است وز غم جامه قطرانی
اگر کافور با قطران ره زادن فرو بندد****مرا کافور و قطران زاد درد و داغ پنهانی
دلم مرگ پسر عم سوخت و در جانم زد آن آتش****که هیمه‌ش عرق شریان گشت و دودش روح حیوانی
سخن در ماتم است اکنون که من چون مریم از اول****در گفتن فرو بستم به مرگ عیسی ثانی
علی را گو که غوغای حوادث کشت عثمان را****علی‌وار از جهان بگسل که ماتم دار عثمانی
وحید ادریس عالم بود و لقمان جهان اما****چو مرگ آمد چه سودش داشت ادریسی و لقمانی
به یک‌دم بازرست از چرخ و ننگ سعد و نحس او****که این تثلیث برجیس است و آن تربیع کیوانی
شماره 222: بردار زلفش از رخ تا جان تازه بینی
بردار زلفش از رخ تا جان تازه بینی****وز نیم کشت غمزه‌اش قربان تازه بینی
یک سو فکن دو زلفش و ایمانت تازه گردان****کاندر حجاب کفرش ایمان تازه بینی
پروانهٔ غمش را هر دم به خون خلقی****شمشیر تیز یابی، فرمان تازه بینی
ترکان غمزهٔ او چون درکشند یاسج****در هر دلی که جویی پیکان تازه بینی
در مجلسی که بگذشت از یاد او حدیثی****در هر لب سفالین ریحان تازه بینی
هر دم ز برق خندش چون کرد بوسه باران****بر کشت‌زار عمرم باران تازه بینی
جانی به باد دستی بر خاک پایش افشان****کنگه مزید بر سر صد جان تازه بینی
خاقانیا در آتش سرمست شو ز عشقش****تا در میان آتش بستان تازه بینی
گر در ره عراقت دردی گذشت بر دل****ز اقبال شاه شروان درمان تازه بینی
چون ز آستان سلطان باز آمدی ممکن****در بارگاه خاقان امکان تازه بینی
جان‌بخش ابوالمظفر شاه اخستان که هر دم****با عهد او بقا را پیمان تازه بینی
عادل جلال دین آن کز فضل ذو الجلالش****بر دعوی ممالک، برهان تازه بینی
کعبه است حضرت او کز چار پای تختش****بیرون ز چار ارکان، ارکان تازه بینی
خود حضرتش جهانی است کز عنصر کمالش****برتر ز هفت بنیان، بنیان تازه بینی
در سایهٔ رکابش فتنه بخفت و دین را****در جذبهٔ عنانش جولان تازه بینی
بختش به صبح خیزی تا کوفت کوس دولت****گل‌بانگ کوس او را دستان تازه بینی
او جان عالم آمد در صحن عالم جان****چوگان و گوی او را میدان تازه بینی
خواهد سپهر کاندم خورشی گوی گردد****چون در کفش هلالی چوگان تازه بینی
صدرش چون باغ رضوان یاصفهٔ سلیمان****کز منطق الطیورش الحان تازه بینی
صف بسته خوان او را عقلی که چون سلیمان****بر کرسی دماغش سلطان تازه بینی
در خطبه شاه کیهان خوانیش گر بجویی****بر تخت طاقدیسش کیهان تازه بینی
زو عالم خرف را، برنای نغز یابی****زو گنبد کهن را، دوران تازه بینی
سر بر کن ای منوچهر از خاک تا پس از خود****ز اقبال بوالمظفر شروان تازه بینی
شروان مدائن آمد چون بنگری به حضرت****کسری وقت یابی، ایوان تازه بینی
یارب چه دولت او سرسامی است عالم****کز فتنه هر زمانش بحران تازه بینی
عیدی است پیش بزمش کز نزل آسمانی****چون دعوت مسیحش صد خوان تازه بینی
هست آسمان سیاست وز آفتاب فضلش****دی ماه بندگان را نیسان تازه بینی
ملکش بخلد ماند در هشت خلد ملکش****از ذات شهریاری رضوان تازه بینی
دستش به کان چه ماند کز لعل تاج شاهان****بر خاک درگه او صد کان تازه بینی
خصمش ز کم بقائی ماند به کرم پیله****کورا ز کردهٔ خود زندان تازه بینی
تیرش زحل بسوزد کز کام حوت گردون****بر قبضهٔ کمانش دندان تازه بینی
دریاست آستانش کز اشک داد خواهان****بر هر کران دریا مرجان تازه بینی
طفلی است شیرخواره بختش که در لب او****ناهید را به هر دم پستان تازه بینی
نوروز ران گشاده است از موکب جلالش****تا پیکر جهان را خندان تازه بینی
خورشید گویی از نو سالار خوان او شد****کورا ز ماهی اکنون بریان تازه بینی
شرح مناقبش را باد آسمان صحیفه****تا در کف عطارد دیوان تازه بینی
بادش کمال دولت تا هردم از کمالش****در ملک آل سامان، سامان تازه بینی
فهرست ملک بادا نامش که تا قیامت****زو نامهٔ کرم را، عنوان تازه بینی
خمسین الف بادا ثلث بقاش کز وی****بر اهل ربع مسکون احسان تازه بینی
شماره 223: چون صبح‌دم عید کند نافه گشائی
چون صبح‌دم عید کند نافه گشائی****بگشای سر خم که کند صبح نمائی
آن جام صدف ده که بخندد چو رخ صبح****چون صبح نمود آن صدف غالیه سائی
در خمکده زن نقب که در طاق فلک صبح****هم نقب زد و مرغ بر آن داد گوائی
چون گشت صبا خوش نفس از مشک و می صبح****خوش کن نفس از مشک و می انگار صبائی
مرغ از گلو الحان ستا ساخت دم صبح****برساز ستا چاک زد این سبز دوتائی
شو خوانچه کن از زهره دلان پیش که گیتی****رستی خورد از خوانچهٔ زرین سمائی
چون خوانچه کنی تا ز سر گرسنه چشمی****از خوانچهٔ گردون نکنی زله گدائی
چون خوانچهٔ گردون که نوالت همه زهر است****نانت ز چه شیرین و تو چون تلخ ابائی
چون پوست فکند و ز دهان مهره برآورد****این افعی پیچان که کند عمر گزائی
می نوش کن و جرعه بر این دخمه فشان ز آنک****دل مرده در این دخمهٔ پیروزه وطائی
بازیچه شمر گردش این گنبد بازیچ****گر طفل نه‌ای سغبهٔ بازیچه چرائی؟
جام است چو اشک خوش داود و همه بزم****مرغان سلیمان و پری‌روی سبائی
چون روی پری بینی و آن سلسلهٔ زلف****تعویذ خرد گم کنی و سلسله خائی
بشکست نفس در گلوی بلبله، بس گفت****ای عقل چه درد سری ، ای می چه دوائی
آن لعل لعاب ازدهن گاو فرو ریز****تا مرغ صراحی کندت نغز نوائی
مجلس همه دریا و قدح‌ها همه ماهی است****دریاکش از آن ماهی اگر مرد صفائی
از پیکر گاو آید در کالبد مرغ****جان پریان، کز تن خم یافت رهائی
از گاو به مرغ آمد و از مرغ به ماهی****وز ماهی سیمین سوی دلهای هوائی
ماه نو ما حلقهٔ ابریشم چنگ است****در گوش نه آن حلقه چو در حلقهٔ مائی
می‌کش، مکش آسیب زمین و ستم چرخ****بی‌چرخ و زمین رقص کن انگار هبائی
این هفت ده خاکی و نه شهر فلک را****قحط است و تو بر آخور سنگیش نپائی
نزل وعلف نیست نه در شهر و نه در ده****اینجا چه امیری کنی، آنجا چه گدائی
چون اسب تو را سخره گرفتند یکی دان****خشک آخور و تز سبزه چه در بند چرائی
در کاسهٔ سر دیگ هوس پختن تو چند****هین بادهٔ خام آر و مکن خام درائی
بحران هوس جام چو بهری برد از تو****زانک از سر سرسام هوا بر سر پائی
گر محرم عیدند همه کعبه ستایان****تو محرم می باش و مکن کعبه ستائی
احرام که گیری چو قدح گیر که دارد****عریانی بیرون و درون لعل قبائی
کعبه چکنی با حجر الاسود و زمزم****ها عارض و زلف و لب ترکان سرائی
هم خدمت این حلقه بگوشان ختن به****از طاعت آن کعبه نشینان ریائی
یا میکده، یا کعبه و یا عشرت و یا زهد****اینجا نتوان کرد به یک‌دل دو هوائی
کو خیک براندوده به قیر و ز درونش****تن عودی و مشکی شده دل ناری و مائی
بر زال سیه موی مشاطه شده چنگی****بر طفل حبش روی معلم شده نائی
بربط نگر آبستن و نالنده چو مریم****زایندهٔ روحی که کند معجزه زائی
بر کاس رباب آخور خشک خر عیسی است****کز چار زبان می‌کند انجیل سرائی
چنگ است به دیبا تنش آراسته تا ساق****وزساق به زیر است پلاس، اینت مرائی
نای است یکی مار که ده ماهی خردش****پیرامن نه چشم کند مار فسائی
دف حلقه تن و حلقه بگوش است همه تن****در حلقه سگ تازی و آهوی ختائی
خاقانی و بحر سخن و حضرت خاقان****لفظش صدف و این غزلش در بهائی
شماره 224: جان پیشکشت سازم اگر پیش من آئی
جان پیشکشت سازم اگر پیش من آئی****دل روی نمایت دهم ار روی نمائی
سر نعل بهای سم اسبت کنم آن روز****کائی به کمین دل من ران بگشائی
دل جای تو شد، خواه روی خواه نشینی****بر تو نرسد حکم که تو خانه خدائی
خورشید منی، من به چراغت طلبم ز آنک****من در شب هجران و تو در ابر خفائی
گه گه به سر روزن چشمم گذری تیز****بیمار توام باز نپرسی و نیائی
این غارت جان چیست خود این جنگ تو با کیست؟****گرگ آشتیی کن، مکن این گرگ ربائی
هیچ افتدت امشب که بر افتادگی من****رحم آری و بر کاهش جانم نفزائی
یا بر شکر خویش مرا خوانی مهمان****یا بر جگر ریش به مهمان من آئی
تو بر جگری دست نیالائی و حقا****جز بر جگری نیست مرا دست روائی
خستی دل خاقانی و روزیش نپرسی****کای خستهٔ پیکان من آخر تو کجائی
او در سخن از نابغه برده قصب السبق****چون خسرو نعمان کرم از حاتم طائی
کیخسرو ایران ملک المغرب کز قدر****بر خسرو توران رسدش بار خدائی
دارای ملوک عجم، اسکندر ثانی****کز چشمهٔ جودش نکند خضر جدائی
اقلیم گشائی که ز جاسوسی عدلش****بیجاده نیارد که کند کاه ربائی
شاهی که دهد صدمهٔ کرنای فتوحش****گوش کر پیران فلک را شنوائی
توقیع ملک دید جهان گفت زهی حرز****هم داعیهٔ امنی و هم دفع وبائی
شمشیر ملک دید هدی گفت فدیناک****طاغوت پرستان را طاعون و بلائی
در شانهٔ دست ظفر آئینهٔ غیبی****هم آینه هم صیقل شمشیر قضائی
از سهم تو زنگار گرفت آینهٔ چرخ****کز آینهٔ مملکه زنگار زدائی
ای تیغ ملک در کف رخشانش همانا****در چشمهٔ حیوان ورق زهر گیائی
ذوق تو برد عارضهٔ احمقی از خصم****احسنت زهی زهر که تریاق شفائی
ای نیزهٔ شاه، ای قلم تختهٔ نصرت****از نقطهٔ دولت الف عز و علائی
ای دست ملک بخ‌بخ اگر ساغر و شمشیر****ماهی و نهنگند، تو دریای سخائی
ای جود ملک واهب رزقی و جهان را****امید به توست و تو ضمان‌دار وفائی
ای رایت شه نادره لرزانی و قائم****بحر عدنی گوئی یا کوه صفائی
ای پرچم رایات ملک چشم بدت دور****کز پر غراب آمده در فر همائی
چون نقش بصر در سیهی نور سپیدی****چون زلف بتان در ظلمان اصل ضیائی
هستی حجر الاسود و کعبه علم شاه****تا کعبه به جای است بر آن کعبه بجائی
ای نامزد خاتم جمشید که بر تو****ختم است جهان‌داری و حقا که سزائی
ای رای ملک ذات سپهری که دو وقت****یا صاعقه خشمی تو و یا ابر رضائی
ای تحت لوایت همه آفاق، ندانم****ظل ملک العرشی یا عرش لوائی
چون آدم و داود خلیفه توئی از حق****حق زی تو پناهد که پناه خلفائی
گر رحمت حق هست عطا پاش و خطا پوش****تو رحمت حق بر همه آفاق عطائی
هست از تو عطاها و خطا نیست زهی شاه****عیسی عطائی، ملک الموت خطائی
بهرام اسد هیبتی ار چه که به بخشش****خورشید فلک همت و برجیس حیائی
چون ماه همه عزم و چو شعری همه سعدی****چون تیر همه فهم و چو کیوان همه رائی
بودند کیان بهتر آفاق و نیایت****بهتر ز کیان بود و تو بهتر ز نیائی
رستم ظفری بل که فرامرز شکوهی****جمشید فری بل که کیومرث دهائی
در کشور دولت چو نبی شهر علومی****در بیشهٔ صولت چو علی شیر وغائی
مانند علی سرخ عضنفر توئی ارچه****از نسل فریدونی نز آل عبائی
گر تیغ علی فرق سری یک سره بشکافت****البرز شکافی تو اگر گرز گرائی
روزی که بر اعدا کنی آهنگ شبیخون****خود روزبه آئی که شه روز بهائی
آوازهٔ کوست نپذیرد به صدا کوه****ترسد که شود سست دل از سخت صدائی
از گرد سیاه سپهت بر تن گردون****قطنی شود این ازرق عین الرؤسائی
این یک تنه صد لشکر جرار چو خورشید****کرایش این دائرهٔ سبز وطائی
محتاج به لشکر نه‌ای ایرا که ز دولت****دارندهٔ لشکرگه این هفت بنائی
دولت نبرد منت رسمی و معاشی****قرآن چه کند زحمت بوعمرو و کسائی
جمشید کیانی، نه که خورشید کیانی****کز نور عیانی، همه رخ عین سنائی
چون فضل ربیعی، نه که چون فصل ربیعی****کز جود طبیعی همه لطفی و نمائی
قدر توبر افلاک سپه راند و پسش گفت****ما در تو نگنجیم که بس تنگ فضائی
از طالع میلاد تو دیدند رصدها****اختر شمران، رومی و یونانی و مائی
تسییر براندند و براهین بفزودند****هیلاج نمودند که جاوی بقائی
کردند همه حکم که رد پانصد و هشتاد****ابخاز به دست آوری و روم گشائی
خواهند ز تو امن، فزع یافتگان ز آنک****در ظلمت و در خوف چراغی و رجائی
گرچه ملک الغرب توئی تا ابد، اما****بر تخت خراسان ملک الشرق توشائی
هرچند که لنبک دهد آسایش بهرام****بهرام به شاهی به و لنبک به صقائی
صد منزل از آن سوی فلک رفت ثنایت****وز قدر تو صد منزل از آن سوی ثنائی
زلزال فنا گر بدرد سقف جهان را****توسد همه رخنهٔ زلزال فنائی
ایران به تو شد حسرت غزنین و خراسان****چون گفتهٔ من رشک معزی و سنائی
فی وصف معالیک معانی تناهت****افدیک به نفسی و معادیک فدائی
اصبحت و راس الامرا تحت جناحیک****امسیت و خیل الشعرا تحت لوائی
درشان تو و من به سخا و سخن امروز****ختم الامرائی به و ختم الشعرائی
باد از مدد عدل تو پیوند حیاتت****کز عدل قبول آور اخلاص دعائی
بر تخت شهنشاهی و در مسند عزت****ادریس بقا باش که فردوس لقائی
دادار جهان مشفق هر کار تو بادا****کورا ابد الدهر جهاندار تو بائی
اشعار کامبیز صدیقی کسمایی 
بهرام سالکی_غزلیات 
اسدي توسي(گرشاسپ نامه)3 
اقبال لاهوری(ارمغان حجاز) 
غزلیات ابن حسام خوسفی 
برگزيده اشعار فروغ فرخزاد3 
فیلم تشکیل جنین/مراحل لقاح تا رشد جنین
شکارچی که شکار شد
عصاره گوشت..
حمله ببر به یک مرد
تفسیر المیزان_جلد_1(استنباط پاسخ آنها از آيه كريمه )
اشعار استاد شهریار
پنج گنج نظامی گنجوی4
بانك جامع اشعار حضرت رقيه (ع).jpg "زندگینامه امام حسین علیه السلام")
زندگینامه امام حسین علیه السلام
تعیین جنسیت جنین با جوش شیرین!
آسيب گوش مياني در اثر تغييرات فشاري Barotitis media
استخاره در حرم امام حسین (علیه السلام)(مفاتیح الجنان)
اسپاگتی انواع سبزیها
تهیه یک غذائی مخصوص ایل پرجائی.jpg "دیوان آتش دل (ضامن اصفهانی)2")
دیوان آتش دل (ضامن اصفهانی)2
تست رم رایانه