پیام مشرق(اقبال لاهوری)

          s.m.m 
            بازدید : 1019
          1395/04/12
           نظرات (0)
        

پیشکش به حضور اعلیحضرت امیرامان الله خان فرمانروای دولت مستقلهٔ افغانستان خلد الله ملکه و اجلاله

ای امیر کامگار ای شهریار

نوجوان و مثل پیران پخته کار

چشم تو از پردگیهای محرم است

دل میان سینه ات جام جم است

عزم تو پاینده چون کهسار تو

حزم تو آسان کند دشوار تو

همت تو چون خیال من بلند

ملت صد پاره را شیرازه بند

هدیه از شاهنشهان داری بسی

لعل و یاقوت گران داری بسی

ای امیر ابن امیر ابن امیر

هدیه ئی از بینوائی هم پذیر

تا مرا رمز حیات آموختند

آتشی در پیکرم افروختند

یک نوای سینه تاب آورده ام

عشق را عهد شباب آورده ام

پیر مغرب شاعر المانوی

آن قتیل شیوه های پهلوی

بست نقش شاهدان شوخ و شنگ

داد مشرق را سلامی از فرنگ

در جوابش گفته ام پیغام شرق

ماهتابی ریختم بر شام شرق

تا شناسای خودم خود بین نیم

با تو گویم او که بود و من کیم

او ز افرنگی جوانان مثل برق

شعلهٔ من از دم پیران شرق

او چمن زادی چمن پرورده ئی

من دمیدم از زمین مرده ئی

او چو بلبل در چمن فردوس گوش

من بصحرا چون جرس گرم خروش

هر دو دانای ضمیر کائنات

هر دو پیغام حیات اندر ممات

هر دو خنجر صبح خند آئینه فام

او برهنه من هنوز اندر نیام

هر دو گوهر ارجمند و تاب دار

زادهٔ دریای ناپیدا کنار

او ز شوخی در ته قلزم تپید

تا گریبان صدف را بر درید

من به آغوش صدف تابم هنوز

در ضمیر بحر نایابم هنوز

آشنای من ز من بیگانه رفت

از خمستانم تهی پیمانه رفت

من شکوه خسروی او را دهم

تخت کسری زیر پای او نهم

او حدیث دلبری خواهد ز من

رنگ و آب شاعری خواهد ز من

کم نظر بیتابی جانم ندید

آشکارم دید و پنهانم ندید

فطرت من عشق را در بر گرفت

صحبت خاشاک و آتش در گرفت

حق رموز ملک و دین بر من گشود

نقش غیر از پردهٔ چشمم ربود

برگ گل رنگین ز مضمون من است

مصرع من قطرهٔ خون من است

تا نپنداری سخن دیوانگیست

در کمال این جنوان فرزانگیست

از هنر سرمایه دارم کرده اند

در دیار هند خوارم کرده اند

لاله و گل از نوایم بی نصیب

طایرم در گلستان خود غریب

بسکه گردون سفله و دون پرور است

وای بر مردی که صاحب جوهر است

دیده ئی ای خسرو کیوان جناب

آفتاب «ما توارت بالحجاب»

ابطحی در دشت خویش از راه رفت

از دم او سوز الا الله رفت

مصریان افتاده در گرداب نیل

سست رگ تورانیان ژنده پیل

آل عثمان در شکنج روزگار

مشرق و مغرب ز خونش لاله زار

عشق را آئین سلمانی نماند

خاک ایران ماند و ایرانی نماند

سوز و ساز زندگی رفت از گلش

آن کهن آتش فسرده اندر دلش

مسلم هندی شکم را بنده ئی

خود فروشی دل ز دین بر کنده ئی

در مسلمان شأن محبوبی نماند

خالد و فاروق و ایوبی نماند

ای ترا فطرت ضمیر پاک داد

از غم دین سینهٔ صد چاک داد

تازه کن آئین صدیق و عمر

چون صبا بر لالهٔ صحرا گذر

ملت آوارهٔ کوه و دمن

در رگ او خون شیران موج زن

زیرک و روئین تن و روشن جبین

چشم او چون جره بازان تیز بین

قسمت خود از جهان نا یافته

کوکب تقدیر او نا تافته

در قهستان خلوتی ورزیده ئی

رستخیز زندگی نادیده ئی

جان تو بر محنت پیهم صبور

کوش در تهذیب افغان غیور

تا ز صدیقان این امت شوی

بهر دین سرمایهٔ قوت شوی

زندگی جهد است و استحقاق نیست

جز به علم انفس و آفاق نیست

گفت حکمت را خدا خیر کیثر

هر کجا این خیز را بینی بگیر

سید کل صاحب ام الکتاب

پردگیها بر ضمیرش بی حجاب

گرچه عین ذات را بی پرده دید

«رب زدنی» از زبان او چکید

علم اشیا «علم الاسماستی»

هم عصا و هم ید بیضا ستی

علم اشیا داد مغرب را فروغ

حکمت او ماست می بندد ز دوغ

جان ما را لذت احساس نیست

خاک ره جز ریزهٔ الماس نیست

علم و دولت نظم کار ملت است

علم و دولت اعتبار ملت است

آن یکی از سینهٔ احرار گیر

وان دگر از سینهٔ کهسار گیر

دشنه زن در پیکر این کائنات

در شکم دارد گهر چون سومنات

لعل ناب اندر بدخشان تو هست

برق سینا در قهستان تو هست

کشور محکم اساسی بایدت

دیدهٔ مردم شناسی بایدت

ای بسا آدم که ابلیسی کند

ای بسا شیطان که ادریسی کند

رنگ او نیرنگ و بود او نمود

اندرون او چو داغ لاله دود

پاکباز و کعبتین او دغل

ریمن و غدر و نفاق اندر بغل

در نگر ای خسرو صاحب نظر

نیست هر سنگی که می تابد گهر

مرشد رومی حکیم پاک زاد

سر مرگ و زندگی بر ما گشاد

«هر هلاک امت پیشین که بود

زانکه بر جندل گمان بردند عود»

سروری در دین ما خدمتگری است

عدل فاروقی و فقر حیدری است

در هجوم کارهای ملک و دین

با دل خود یک نفس خلوت گزین

هر که یکدم در کمین خود نشست

هیچ نخچیر از کمند او نجست

در قبای خسروی درویش زی

دیده بیدار و خدا اندیش زی

قاید ملت شهنشاه مراد

تیغ او را برق و تندر خانه زاد

هم فقیری هم شه گردون فری

ارد شیری با روان بوذری

غرق بودش در زره بالا و دوش

در میان سینه دل موئینه پوش

آن مسلمانان که میری کرده اند

در شهنشاهی فقیری کرده اند

در امارت فقر را افزوده اند

مثل سلمان در مدائن بوده اند

حکمرانی بود و سامانی نداشت

دست او جز تیغ و قرآنی نداشت

هر که عشق مصطفی سامان اوست

بحر و بر در گوشهٔ دامان اوست

سوز صدیق و علی از حق طلب

ذره ئی عشق نبی از حق طلب

زانکه ملت را حیات از عشق اوست

برگ و ساز کائنات از عشق اوست

جلوهٔ بی پرده او وانمود

جوهر پنهان که بود اندر وجود

روح را جز عشق او آرام نیست

عشق او روزیست کو را شام نیست

خیز و اندر گردش آور جام عشق

در قهستان تازه کن پیغام عشق

شهید ناز او بزم وجود است

نیاز اندر نهاد هست و بود است

نمی بینی که از مهر فلک تاب

به سیمای سحر داغ سجود است

دل من روشن از سوز درون است

جهان بین چشم من از اشک خون است

ز رمز زندگی بیگانه تر باد

کسی کو عشق را گوید جنون است

به باغان باد فروردین دهد عشق

به راغان غنچه چون پروین دهد عشق

شعاع مهر او قلزم شکاف است

به ماهی دیدهٔ ره بین دهد عشق

عقابان را بهای کم نهد عشق

تذروان را ببازان سر دهد عشق

نگه دارد دل ما خویشتن را

ولیکن از کمینش بر جهد عشق

ببرگ لاله رنگ آمیزی عشق

بجان ما بلا انگیزی عشق

اگر این خاکدان را واشگافی

درونش بنگری خونریزی عشق

نه هر کس از محبت مایه دار است

نه با هر کس محبت سازگار است

بروید لاله با داغ جگر تاب

دل لعل بدخشان بی شرار است

درین گلشن پریشان مثل بویم

نمیدانم چه میخواهم چه جویم

برآید آرزو یا بر نیاید

شهید سوز و ساز آرزویم

جهان مشت گل و دل حاصل اوست

همین یک قطرهٔ خون مشکل اوست

نگاه ما دو بین افتاد ورنه

جهان هر کسی اندر دل اوست

سحر می گفت بلبل باغبان را

درین گل جز نهال غم نگیرد

به پیری میرسد خار بیابان

ولی گل چون جوان گردد بمیرد

جهان ما که نابود است بودش

زیان توام همی زاید بسودش

کهن را نو کن و طرح دگر ریز

دل ما بر نتابد دیر و زودش

نوای عشق را ساز است آدم

کشاید راز و خود رازست آدم

جهان او آفرید این خوبتر ساخت

مگر با ایزد انباز است آدم

نه من انجام و نی آغاز جویم

همه رازم جهان راز جویم

گر از روی حقیقت پرده گیرند

همان بوک و مگر را باز جویم

دلا نارائی پروانه تا کی

نگیری شیوهٔ مردانه تا کی

یکی خود را به سوز خویشتن سوز

طواف آتش بیگانه تا کی

تنی پیدا کن از مشت غباری

تنی محکم تر از سنگین حصاری

درون او دل درد آشنائی

چو جوئی در کنار کوهساری

ز آب و گل خدا خوش پیکری ساخت

جهانی از ارم زیبا تری ساخت

ولی ساقی به آن آتش که دارد

ز خاک من جهان دیگری ساخت

به یزدان روز محشر برهمن گفت

فروغ زندگی تاب شرر بود

ولیکن گر نرنجی با تو گویم

صنم از آدمی پاینده تر بود

گذشتی تیز گام ای اختر صبح

مگر از خواب ما بیزار رفتی

من از ناآگهی گم کرده راهم

تو بیدار آمدی بیدار رفتی

تهی از های و هو میخانه بودی

گل ما از شرر بیگانه بودی

نبودی عشق و این هنگامهٔ عشق

اگر دل چون خرد فرزانه بودی

ترا ای تازه پرواز آفریدند

سراپا لذت بال آزمائی

هوس ما را گران پرواز دارد

تو از ذوق پریدن پر گشائی

چه لذت یارب اندر هست و بود است

دل هر ذره در جوش نمود است

شکافد شاخ را چون غنچهٔ گل

تبسم ریز از ذوق وجود است

شنیدم در عدم پروانه میگفت

دمی از زندگی تاب تبم بخش

پریشان کن سحر خاکسترم را

ولیکن سوز و ساز یک شبم بخش

مسلمانان مرا حرفی است در دل

که روشن تر ز جان جبرئیل است

نهانش دارم از آزر نهادان

که این سری ز اسرار خلیل است

بکویش ره سپاری ای دل ایدل

مرا تنها گذاری ای دل ایدل

دمادم آرزوها آفرینی

مگر کاری نداری ای دل ایدل

رهی در سینهٔ انجم گشائی

ولی از خویشتن ناآشنائی

یکی بر خود گشا چون دانه چشمی

که از زیر زمین نخلی بر آئی

سحر در شاخسار بوستانی

چه خوش میگفت مرغ نغمه خوانی

بر آور هر چه اندر سینه داری

سرودی ، ناله ئی ، آهی فغانی

ترا یک نکتهٔ سر بسته گویم

اگر درس حیات از من بگیری

بمیری گر به تن جانی نداری

وگر جانی به تن داری نمیری

بهل افسانهٔ آن پا چراغی

حدیث سوز او آزار گوش است

من آن پروانه را پروانه دانم

که جانش سخت کوش و شعله نوش است

ترا از خویشتن بیگانه سازد

من آن آبی طربناکی ندارم

به بازارم مجو دیگر متاعی

چو گل جز سینهٔ چاکی ندارم

زیان بینی ز سیر بوستانم

اگر جانت شهید جستجو نیست

نمایم آنچه هست اندر رگ گل

بهار من طلسم رنگ و بو نیست

برون از ورطهٔ بود و عدم شو

فزونتر زین جهان کیف و کم شو

خودی تعمیر کن در پیکر خویش

چو ابراهیم معمار حرم شو

ز مرغان چمن نا آشنایم

به شاخ آشیان تنها سرایم

اگر نازک دلی از من کران گیر

که خونم می تراود از نوایم

جهان یارب چه خوش هنگامه دارد

همه را مست یک پیمانه کردی

نگه را با نگه آمیز دادی

دل از دل جان ز جان بیگانه کردی

سکندر با خضر خوش نکته ئی گفت

شریک سوز و ساز بحر و بر شو

تو این جنگ از کنار عرصه بینی

بمیر اندر نبرد و زنده تر شو

سریر کیقباد ، اکلیل جم خاک

کلیسا و بتستان و حرم خاک

ولیکن من ندانم گوهرم چیست

نگاهم برتر از گردون تنم خاک

اگر در مشت خاک تو نهادند

دل صد پارهٔ خونابه باری

ز ابر نو بهاران گریه آموز

که از اشک تو روید لاله زاری

دمادم نقش های تازه ریزد

بیک صورت قرار زندگی نیست

اگر امروز تو تصویر دوش است

بخاک تو شرار زندگی نیست

چو ذوق نغمه ام در جلوت آرد

قیامت افکنم در محفل خویش

چو می خواهم دمی خلوت بگیرم

جهان را گم کنم اندر دل خویش

چه میپرسی میان سینه دل چیست

خرد چون سوز پیدا کرد دل شد

دل از ذوق تپش دل بود لیکن

چو یک دم از تپش افتاد گل شد

خرد گفت او بچشم اندر نگنجد

نگاه شوق در امید و بیم است

نمیگردد کهن افسانهٔ طور

که در هر دل تمنای کلیم است

کنشت و مسجد و بتخانه و دیر

جز این مشت گلی پیدا نکردی

ز حکم غیر نتوان جز بدل رست

تو ای غافل دلی پیدا نکردی

نه پیوستم درین بستان سرا دل

ز بند این و آن آزاده رفتم

چو باد صبح گردیدم دمی چند

گلان را آب و رنگی داده رفتم

به خود باز آورد رند کهن را

می برنا که من در جام کردم

من این می چون مغان دور پیشین

ز چشم مست ساقی وام کردم

سفالم را می او جام جم کرد

درون قطره ام پوشیده یم کرد

خرد اندر سرم بتخانه ئی ریخت

خلیل عشق دیرم را حرم کرد

خرد زنجیری امروز و دوش است

پرستار بتان چشم و گوش است

صنم در آستین پوشیده دارد

برهمن زادهٔ زنار پوش است

خرد اندر سر هر کس نهادند

تنم چون دیگران از خاک و خون است

ولی این راز کس جز من نداند

ضمیر خاک و خونم بیچگون است

گدای جلوه رفتی بر سر طور

که جان تو ز خود نامحرمی هست

قدم در جستجوی آدمی زن

خدا هم در تلاش آدمی هست

بگو جبریل را از من پیامی

مرا آن پیکر نوری ندادند

ولی تاب و تب ما خاکیان بین

به نوری ذوق مهجوری ندادند

همای علم تا افتد بدامت

یقین کم کن گرفتار شکی باش

عمل خواهی یقین را پخته تر کن

یکی جوی و یکی بین و یکی باش

خرد بر چهرهٔ تو پرده ها بافت

نگاهی تشنهٔ دیدار دارم

در افتد هر زمان اندیشه با شوق

چه آشوب افکنی در جان زارم

دلت می لرزد از اندیشهٔ مرگ

ز بیمش زرد مانند زریری

به خود باز آ خودی را پخته تر گیر

اگر گیری ، پس از مردن نمیری

ز پیوند تن و جانم چه پرسی

به دام چند و چون در می نیایم

دم آشفته ام در پیچ و تابم

چو از آغوش نی خیزم نوایم

مرا فرمود پیر نکته دانی

هر امروز تو از فردا پیام است

دل از خوبان بی پروا نگهدار

حریمش جز به او دادن حرام است

ز رازی معنی قرآن چه پرسی؟

ضمیر ما به آیاتش دلیل است

خرد آتش فروزد دل بسوزد

همین تفسیر نمرود و خلیل است

من از بود و نبود خود خموشم

اگر گویم که هستم خود پرستم

ولیکن این نوای ساده کیست

کسی در سینه می گوید که هستم

ز من با شاعر رنگین بیان گوی

چه سود از سوز اگر چون لاله سوزی

نه خود را می گدازی ز آتش خویش

نه شام دردمندی بر فروزی

ز خوب و زشت تو ناآشنایم

عیارش کرده ئی سود و زیان را

درین محفل ز من تنها تری نیست

به چشم دیگری بینم جهان را

تو ای شیخ حرم شاید ندانی

جهان عشق را هم محشری هست

گناه و نامه و میزان ندارد

نه او را مسلمی نی کافری هست

چو تاب از خود بگیرد قطرهٔ آب

میان صد گهر یک دانه گردد

به بزم همنوایان آنچنان زی

که گلشن بر تو خلوت خانه گردد

من ای دانشوران در پیچ و تابم

خرد را فهم این معنی محال است

چسان در مشت خاکی تن زند دل

که دل دشت غزالان خیال است

میارا بزم بر ساحل که آنجا

نوای زندگانی نرم خیز است

به دریا غلت و با موجش در آویز

حیات جاودان اندر ستیز است

سراپا معنی سر بسته ام من

نگاه حرف بافان برنتابم

نه مختارم توان گفتن به مجبور

که خاک زنده ام در انقلابم

مگو از مدعای زندگانی

ترا بر شیوه های او نگه نیست

من از ذوق سفر آنگونه مستم

که منزل پیش من جز سنگ ره نیست

اگر کردی نگه بر پارهٔ سنگ

ز فیض آرزوی تو گهر شد

به زر خود را مسنج ای بندهٔ زر

که زر از گوشهٔ چشم تو زر شد

وفا ناآشنا بیگانه خو بود

نگاهش بیقرار از جستجو بود

چو دید او را پرید از سینهٔ من

ندانستم که دست آموز او بود

مپرس از عشق و از نیرنگی عشق

بهر رنگی که خواهی سر بر آرد

درون سینه بیش از نقطه ئی نیست

چو آید بر زبان پایان ندارد

مشو ای غنچهٔ نورسته دلگیر

ازین بستان سرا دیگر چه خواهی

لب جو، بزم گل، مرغ چمن سیر

صبا ، شبنم ، نوای صبحگاهی

مرا روزی گل افسرده ئی گفت

نمود ما چو پرواز شرار است

دلم بر محنت نقش آفرین سوخت

که نقش کلک او ناپایدار است

جهان ما که پایانی ندارد

چو ماهی در یم ایام غرق است

یکی بر دل نظر وا کن که بینی

یم ایام در یک جام غرق است

به مرغان چمن همداستانم

زبان غنچه های بی زبانم

چو میرم با صبا خاکم بیامیز

که جز طوف گلان کاری ندانم

نماید آنچه هست این وادی گل

درون لالهٔ آتش بجان چیست

بچشم ما چمن یک موج رنگ است

که می داند به چشم بلبلان چیست؟

تو خورشیدی و من سیارهٔ تو

سراپا نورم از نظارهٔ تو

ز آغوش تو دورم ناتمامم

تو قرآنی و من سی پارهٔ تو

خیال او درون دیده خوشتر

غمش افزوده جان کاهیده خوشتر

مرا صاحبدلی این نکته آموخت

ز منزل جادهٔ پیچیده خوشتر

دماغم کافر زنار دار است

بتان را بنده و پروردگار است

دلم را بین که نالد از غم عشق

ترا با دین و آئینم چه کار است

صنوبر بندهٔ آزادهٔ او

فروغ روی گل از بادهٔ او

حریمش آفتاب و ماه و انجم

دل آدم در نگشادهٔ او

ز انجم تا به انجم صد جهان بود

خرد هر جا که پر زد آسمان بود

ولیکن چون بخود نگریستم من

کران بیکران در من نهان بود

بپای خود مزن زنجیر تقدیر

ته این گنبد گردان رهی هست

اگر باور نداری خیز و دریاب

که چون پا وا کنی جولانگهی هست

دل من در طلسم خود اسیر است

جهان از پرتو او تاب گیر است

مپرس از صبح و شامم ز آفتابی

که پیش روزگار من پریر است

نوا در ساز جان از زخمهٔ تو

چسان در جانی و از جان برونی

چراغم ، با تو سوزم بی تو میرم

تو ای بیچون من بی من چگونی

نفس آشفته موجی از یم اوست

نی ما نغمهٔ ما از دم اوست

لب جوی ابد چون سبزه رستیم

رگ ما ریشهٔ ما از نم اوست

ترا درد یکی در سینه پیچید

جهان رنگ و بو را آفریدی

دگر از عشق بیباکم چه رنجی

که خود این های و هو را آفریدی

کرا جوئی چرا در پیچ و تابی

که او پیداست تو زیر نقابی

تلاش او کنی جز خود نبینی

تلاش خود کنی جز او نیابی

تو ای کودک منش خود را ادب کن

مسلمان زاده ئی ترک نسب کن

برنگ احمر و خون و رگ و پوست

عرب نازد اگر ، ترک عرب کن

نه افغانیم و نی ترک و تتاریم

چمن زادیم و از یک شاخساریم

تمیز رنگ و بو بر ما حرام است

که ما پروردهٔ یک نو بهاریم

نهان در سینهٔ ما عالمی هست

بخاک ما دلی در دل غمی هست

از آن صهبا که جان ما بر افروخت

هنوز اندر سبوی ما نمی هست

دل من ای دل من ایدل من

یم من کشتی من ساحل من

چو شبنم بر سر خاکم چکیدی

و یا چون غنچه رستی از گل من

چه گویم نکتهٔ زشت و نکو چیست

زبان لرزد که معنی پیچدار است

برون از شاخ بینی خار و گل را

درون او نه گل پیدا نه خار است

کسی کو درد پنهانی ندارد

تنی دارد ولی جانی ندارد

اگر جانی هوس داری طلب کن

تب و تابی که پایانی ندارد

چه پرسی از کجایم چیستم من ؟

چه پرسی از کجایم چیستم من؟

به خود پیچیده ام تا زیستم من

درین دریا چو موج بیقرارم

اگر بر خود نپیچم نیستم من

به چندین جلوه در زیر نقابی

نگاه شوق ما را بر نتابی

دوی در خون ما چون مستی می

ولی بیگانه خوئی ، دیر یابی

دل از منزل تهی کن پا بره دار

نگه را پاک مثل مهر و مه دار

متاع عقل و دین با دیگران بخش

غم عشق ار بدست افتد نگه دار

بیا ای عشق ای رمز دل ما

بیا ای کشت ما ای حاصل ما

کهن گشتند این خاکی نهادان

دگر آدم بنا کن از گل ما

سخن درد و غم آرد ، درد و غم به

مرا این ناله های دمبدم به

سکندر را ز عیش من خبر نیست

نوای دلکشی از ملک جم به

نه من بر مرکب ختلی سوارم

نه از وابستگان شهریارم

مرا ای همنشین دولت همین بس

چوکاوم سینه را لعلی بر آرم

کمال زندگی خواهی بیاموز

گشادن چشم و جز بر خود نبستن

فرو بردن جهان را چون دم آب

طلسم زیر و بالا در شکستن

تو میگوئی که آدم خاکزاد است

اسیر عالم کون و فساد است

ولی فطرت ز اعجازی که دارد

بنای بحر بر جویش نهاد است

دل بیباک را ضرغام رنگ است

دل ترسنده را آهو پلنگ است

اگر بیمی نداری بحر صحراست

اگر ترسی بهر موجش نهنگ است

ندانم باده ام یا ساغرم من

گهر در دامنم یا گوهرم من

چنان بینم چو بر دل دیده بندم

که جانم دیگر است و دیگرم من

تو گوئی طایر ما زیر دام است

پریدن بر پر و بالش حرام است

ز تن بر جسته تر شد معنی جان

فسان خنجر ما از نیام است

چسان زاید تمنا در دل ما

چسان سوزد چراغ منزل ما

بچشم ما که می بیند چه بیند

چسان گنجید دل اندر گل ما

چو در جنت خرامیدم پس از مرگ

به چشمم این زمین و آسمان بود

شکی با جان حیرانم در آویخت

جهان بود آن که تصویر جهان بود

جهان ما که جز انگاره ئی نیست

اسیر انقلاب صبح و شام است

ز سوهان قضا هموار گردد

هنوز این پیکر گل ناتمام است

چسان ای آفتاب آسمان گرد

باین دوری به چشم من در آئی

بخاکی واصل و از خاکدان دور

تو ای مژگان گسل آخر کجائی

تراش از تیشهٔ خود جادهٔ خویش

براه دیگران رفتن عذاب است

گر از دست تو کار نادر آید

گناهی هم اگر باشد ثواب است

بمنزل رهرو دل در نسازد

به آب و آتش و گل در نسازد

نپنداری که در تن آرمید است

که این دریا به ساحل در نسازد

بیا با شاهد فطرت نظر باز

چرا در گوشهٔ خلوت گزینی

ترا حق داد چشم پاک بینی

که از نورش نگاهی آفرینی

میان آب و گل خلوت گزیدم

ز افلاطون و فارابی بریدم

نکردم از کسی دریوزهٔ چشم

جهان را جز به چشم خود ندیدم

ز آغاز خودی کس را خبر نیست

خودی در حلقهٔ شام و سحر نیست

ز خضر این نکتهٔ نادر شنیدم

که بحر از موج خود دیرینه تر نیست

دلا رمز حیات از غنچه دریاب

حقیقت در مجازش بی حجاب است

ز خاک تیره میروید ولیکن

نگاهش بر شعاع آفتاب است

فروغ او به بزم باغ و راغ است

گل از صهبای او روشن ایاغ است

شب کس در جهان تاریک نگذاشت

که در هر دل ز داغ او چراغ است

ز خاک نرگسستان غنچه ئی رست

که خواب از چشم او شبنم فرو شست

خودی از بیخودی آمد پدیدار

جهان دریافت آخر آنچه می جست

جهان کز خود ندارد دستگاهی

به کوی آرزو می جست راهی

ز آغوش عدم دزدیده بگربخت

گرفت اندر دل آدم پناهی

دل من رازدان جسم و جان است

نپنداری اجل بر من گران است

چه غم گر یک جهان گم شد ز چشمم

هنوز اندر ضمیرم صد جهان است

گل رعنا چو من در مشکلی هست

گرفتار طلسم محفلی هست

زبان برگ او گویا نکردند

ولی در سینهٔ چاکش دلی هست

مزاج لالهٔ خود رو شناسم

بشاخ اندر گلان را بو شناسم

از آن دارد مرا مرغ چمن دوست

مقام نغمه های او شناسم

جهان یک نغمه زار آرزوئی

بم و زیرش ز تار آرزوئی

به چشمم هر چه هست و بود و باشد

دمی از روزگار آرزوئی

دل من بی قرار آرزوئی

درون سینهٔ من های و هوئی

سخن ای همنشین از من چه خواهی

که من با خویش دارم گفتگوئی

دوام ما ز سوز ناتمام است

چو ماهی جز تپش بر ما حرام است

مجو ساحل که در آغوش ساحل

تپید یک دم و مرگ دوام است

مرنج از برهمن ای واعظ شهر

گر از ما سجده ئی پیش بتان خواست

خدای ما که خود صورتگری کرد

بتی را سجده ئی از قدسیان خواست

حکیمان گرچه صد پیکر شکستند

مقیم سومنات بود و هستند

چسان افرشته و یزدان بگیرند

هنوز آدم به فتراکی نبستند

جهانها روید از مشت گل من

بیا سرمایه گیر از حاصل من

غلط کردی ره سر منزل دوست

دمی گم شو به صحرای دل من

هزاران سال با فطرت نشستم

به او پیوستم و از خود گسستم

ولیکن سر گذشتم این دو حرفست

تراشیدم ، پرستیدم ، شکستم

به پهنای ازل پر می گشودم

ز بند آب و گل بیگانه بودم

بچشم تو بهای من بلند است

که آوردی ببازار وجودم

درونم جلوهٔ افکار این چیست؟

برون من همه اسرار این چیست

بفرما ای حکیم نکته پرداز

بدن آسوده ، جان سیار ، این چیست؟

بخود نازم گدای بی نیازم

تپم ، سوزم ، گدازم، نی نوازم

ترا از نغمه در آتش نشاندم

سکندر فطرتم ، آئینه سازم

اگر آگاهی از کیف و کم خویش

یمی تعمیر کن از شبنم خویش

دلا دریوزهٔ مهتاب تا کی

شب خود را برافروز از دم خویش

چه غم داری ، حیات دل ز دم نیست

که دل در حلقه بود و عدم نیست

مخور ای کم نظر اندیشهٔ مرگ

اگر دم رفت دل باقی است غم نیست

تو ای دل تا نشینی در کنارم

ز تشریف شهان خوشتر گلیمم

درون سینه ام باشی پس از مرگ

من از دست تو در امید و بیمم

ز من گو صوفیان با صفا را

خدا جویان معنی آشنا را

غلام همت آن خود پرستم

که با نور خودی بیند خدا را

چو نرگس این چمن نادیده مگذر

چو بو در غنچهٔ پیچیده مگذر

ترا حق دیدهٔ روشنتری داد

خرد بیدار و دل خوابیده مگذر

تراشیدم صنم بر صورت خویش

به شکل خود خدا را نقش بستم

مرا از خود برون رفتن محال است

بهر رنگی که هستم خود پرستم

به شبنم غنچهٔ نورسته می گفت

نگاه ما چمن زادان رسا نیست

در آن پهنا که صد خورشید دارد

تمیز پست و بالا هست یا نیست

زمین را رازدان آسمان گیر

مکان را شرح رمز لامکان گیر

پرد هر ذره سوی منزل دوست

نشان راه از ریگ روان گیر

ضمیر ین فکان غیر از تو کس نیست

نشان بی نشان غیر از تو کس نیست

قدم بیباک تر نه در ره زیست

به پهنای جهان غیر از تو کس نیست

زمین خاک در میخانهٔ ما

فلک یک گردش پیمانهٔ ما

حدیث سوز و ساز ما دراز است

جهان دیباچه افسانه ما

سکندر رفت و شمشیر و علم رفت

خراج شهر و گنج کان و یم رفت

امم را از شهان پاینده تر دان

نمی بینی که ایران ماند و جم رفت

ربودی دل ز چاک سینهٔ من

به غارت برده ئی گنجینهٔ من

متاع آرزویم با که دادی

چه کردی با غم دیرینهٔ من

ز پیش من جهان رنگ و بو رفت

زمین و آسمان و چار سو رفت

تو رفتی ای دل از هنگامهٔ او

و یا از خلوت آباد تو او رفت

مرا از پردهٔ ساز آگهی نیست

ولی دانم نوای زندگی چیست

سرودم آنچنان در شاخساران

گل از مرغ چمن پرسد که این کیست؟

نوا مستانه در محفل زدم من

شرار زندگی بر گل زدم من

دل از نور خرد کردم ضیا گیر

خرد را بر عیار دل زدم من

عجم از نغمه های من جوان شد

ز سودایم متاع او گران شد

هجومی بود ره گم کره در دشت

ز آواز درایم کاروان شد

عجم از نغمه ام آتش بجان است

صدای من درای کاروان است

حدی را تیز تر خوانم چو عرفی

که ره خوابیده و محمل گران است

ز جان بیقرار آتش گشادم

دلی در سینهٔ مشرق نهادم

گل او شعله زار از نالهٔ من

چو برق اندر نهاد او فتادم

مرا مثل نسیم آواره کردند

دلم مانند گل صد پاره کردند

نگاهم را که پیدا هم نبیند

شهید لذت نظاره کردند

خرد کرپاس را زرینه سازد

کمالش سنگ را آئینه سازد

نوای شاعر جادو نگاری

ز نیش زندگی نوشینه سازد

ز شاخ آرزو بر خورده ام من

به راز زندگی پی برده ام من

بترس از باغبان ای ناوک انداز

که پیغام بهار آورده ام من

خیالم کو گل از فردوس چیند

چو مضمون غریبی آفریند

دلم در سینه می لرزد چو برگی

که بر وی قطرهٔ شبنم نشیند

عجم بحریست ناپیدا کناری

که در وی گوهر الماس رنگ است

ولیکن من نرانم کشتی خویش

به دریائی که موجش بی نهنگ است

مگو کار جهان نااستوار است

هر آن ما ابد را پرده دار است

بگیر امروز را محکم که فردا

هنوز اندر ضمیر روزگار است

رمیدی از خداوندان افرنگ

ولی بر گور و گنبد سجده پاشی

به لالائی چنان عادت گرفتی

ز سنگ راه مولائی تراشی

قبای زندگانی چاک تا کی

چو موران آشیان در خاک تا کی

بپرواز آًًً و شاهینی بیاموز

تلاش دانه در خاشاک تا کی

میان لاله و گل آشیان گیر

ز مرغ نغمه خوان درس فغان گیر

اگر از ناتوانی گشته ئی پیر

نصیبی از شباب این جهان گیر

بجان من که جان نقش تن انگیخت

هوای جلوه این گل را دو رو کرد

هزاران شیوه دارد جان بیتاب

بدن گردد چو با یک شیوه خو کرد

به گوشم آمد از خاک مزاری

که در زیر زمین هم میتوان زیست

نفس دارد ولیکن جان ندارد

کسی کو بر مراد دیگران زیست

مشو نومید ازین مشت غباری

پریشان جلوهٔ ناپایداری

چو فطرت می تراشد پیکری را

تمامش می کند در روزگاری

جهان رنگ و بو فهمیدنی هست

درین وادی بسی گل چیدنی هست

ولی چشم از درون خود نبندی

که در جان تو چیزی دیدنی هست

تو می گوئی که من هستم خدا نیست

جهان آب و گل را انتها نیست

هنوز این راز بر من ناگشود است

که چشمم آنچه بیند هست یا نیست

بساطم خالی از مرغ کباب است

نه در جامم می آئینه تاب است

غزال من خورد برگ گیاهی

ولی خون دل او مشک ناب است

رگ مسلم ز سوز من تپید است

ز چشمش اشک بیتابم چکید است

هنوز از محشر جانم نداند

جهان را با نگاه من ندید است

بحرف اندر نگیری لامکانرا

درون خود نگر این نکته پیداست

به تن جان آنچنان دارد نشیمن

که نتوان گفت اینجا نیست آنجاست

بهر دل عشق رنگ تازه بر کرد

گهی با سنگ گه با شیشه سر کرد

ترا از خود ربود و چشم تر داد

مرا با خویشتن نزدیک تر کرد

هنوز از بند آب و گل نرستی

تو گوئی رومی و افغانیم من

من اول آدم بی رنگ و بویم

از آن پس هندی و تورانیم من

مرا ذوق سخن خون در جگر کرد

غبار راه را مشت شرر کرد

به گفتار محبت لب گشودم

بیان این راز را پوشیده تر کرد

گریز آخر ز عقل ذوفنون کرد

دل خود کام را از عشق خون کرد

ز اقبال فلک پیما چه پرسی

حکیم نکته دان ما جنون کرد

گل نخستین

هنوز همنفسی در چمن نمی بینم

بهار می رسد و من گل نخستینم

به آب جو نگرم خویش را نظاره کنم

به این بهانه مگر روی دیگری بینم

بخامه ئی که خط زندگی رقم زده است

نوشته اند پیامی به برگ رنگینم

دلم بدوش و نگاهم به عبرت امروز

شهید جلوهٔ فردا و تازه آئینم

ز تیره خاک دمیدم قبای گل بستم

وگرنه اختر وامانده ئی ز پروینم

دعا

ایکه از خمخانه فطرت بجامم ریختی

ز آتش صهبای من بگداز مینای مرا

عشق را سرمایه ساز از گرمی فریاد من

شعلهٔ بیباک گردان خاک سینای مرا

چون بمیرم از غبار من چراغ لاله ساز

تازه کن داغ مرا سوزان بصحرای مرا

هلال عید

نتوان ز چشم شوق رمید ای هلال عید

از صد نگه براه تو دامی نهاده اند

بر خود نظر گشا ز تهی دامنی مرنج

در سینهٔ تو ماه تمامی نهاده اند

تسخیر فطرت

میلاد آدم

نعره زد عشق که خونین جگری پیدا شد

حسن لرزید که صاحب نظری پیدا شد

فطرت آشفت که از خاک جهان مجبور

خود گری خود شکنی خود نگری پیدا شد

خبری رفت ز گردون به شبستان ازل

حذر ای پردگیان پرده دری پیدا شد

آرزو بیخبر از خویش به آغوش حیات

چشم وا کرد و جهان دگری پیدا شد

زندگی گفت که در خاک تپیدم همه عمر

تا ازین گنبد دیرینه دری پیدا شد

انکار ابلیس

نوری نادان نیم سجده به آدم برم

او به نهاد است خاک من به نژاد آذرم

می تپد از سوز من خون رگ کائنات

من به دو صرصرم من به غو تندرم

رابطهٔ سالمات ضابطهٔ امهات

سوزم و سازی دهم آتش مینا گرم

ساختهٔ خویش را در شکنم ریز ریز

تا ز غبار کهن ، پیکر نو آورم

از زو من موجهٔ چرخ سکون ناپذیر

نقش گر روزگار ، تاب و تب جوهرم

پیکر انجم ز تو گردش انجم ز من

جان بجهان اندرم ، زندگی مضمرم

تو به بدن جان دهی ، شور بجان من دهم

تو به سکون ره زنی ، من به تپش رهبرم

من ز تنک مایگان گدیه نکردم سجود

قاهر بی دوزخم ، داور بی محشرم

آدم خاکی نهاد ، دون نظر و کم سواد

زاد در آغوش تو ، پیر شود در برم

اغوای آدم

زندگی سوز و ساز به ز سکون دوام

فاخته شاهین شود از تپش زیر دام

هیچ نیاید ز تو غیر سجود نیاز

خیز چو سرو بلند ، ای بعمل نرم گام

کوثر و تسنیم برد ، از تو نشاط عمل

گیر ز مینای تاک بادهٔ آئینه فام

زشت و نکو زادهٔ وهم خداوند تست

لذت کردار گیر ، گام بنه ، جوی کام

خیز که بنمایمت ، مملکت تازه ئی

چشم جهان بین گشا ، بهر تماشا خرام

قطرهٔ بی مایه ئی گوهر تابنده شو

از سر گردون بیفت ، گیر بدریا مقام

تیغ درخشنده ئی ، جان جهانی گسل

جوهر خود رانما ، آی برون از نیام

بازوی شاهین گشا ، خون تذروان بریز

مرگ بود باز ار زیستن اندر کنام

تو نشناسی هنوز شوق بمیرد ز وصل

چیست حیات دوام ، سوختن ناتمام

آدم از بهشت بیرون آمده میگوید:

چه خوشست زندگی را همه سوز و ساز کردن

دل کوه و دشت و صحرا بدمی گداز کردن

ز قفس دری گشادن به فضای گلستانی

ره آسمان نوردن به ستاره راز کردن

به گداز های پنهان به نیاز های پیدا

نظری ادا شناسی بحریم ناز کردن

گهی جز یکی ندیدن به هجوم لاله زاری

گهی خار نیش زن را به گل امتیاز کردن

همه سوز ناتمامم همه درد آرزویم

بگمان دهم یقین را که شهید جستجویم

صبح قیامت آدم در حضور باری

ایکه ز خورشید تو کوکب جان مستنیر

از دلم افروختی شمع جهان ضریر

ریخت هنر های من بحر بیک نای آب

تیشهٔ من آورد از جگر خاره شیر

زهره گرفتار من ماه پرستار من

عقل کلان کار من بهر جهان دار و گیر

من بزمین در شدم من بفلک بر شدم

بستهٔ جادوی من ذره و مهر منیر

گرچه فسونش مرا برد ز راه صواب

از غلطم در گذر عذر گناهم پذیر

رام نگردد جهان تا نه فسونش خوریم

جز به کمند نیاز ناز نگردد اسیر

تا شود از آه گرم این بت سنگین گداز

بستن زنار او بود مرا ناگزیر

عقل بدام آورد فطرت چالاک را

اهرمن شعله زاد سجده کند خاک را

بوی گل

حوری به کنج گلشن جنت تپید و گفت

ما را کسی ز آنسوی گردون خبر نداد

ناید بفهم من سحر و شام و روزو شب

عقلم ربود این که بگویند مرد و زاد

گردید موج نکهت و از شاخ گل دمید

پا اینچنین به عالم فردا و دی نهاد

وا کرد چشم و غنچه شد و خنده زد دمی

گل گشت و برگ برگ شد و بر زمین فتاد

زان نازنین که بند ز پایش گشاده اند

آهی است یادگار که بو نام داده اند

نوای وقت

خورشید بدامانم انجم به گریبانم

در من نگری هیچم در خود نگری جانم

در شهر و بیابانم در کاخ و شبستانم

من دردم و درمانم ، من عیش فراوانم

من تیغ جهانسوزم ، من چشمهٔ حیوانم

چنگیزی و تیموری ، مشتی ز غبار من

هنگامهٔ افرنگی یک جسته شرار من

انسان و جهان او از نقش و نگار من

خون جگر مردان، سامان بهار من

من آتش سوزانم من روضه رضوانم

آسوده و سیارم این طرفه تماشا بین

در بادهٔ امروزم کیفیت فردا بین

پنهان به ضمیر من صد عالم رعنا بین

صد کوکب غلطان بین صد گنبد خضرا بین

من کسوت انسانم پیراهن یزدانم

تقدیر فسون من تدبیر فسون تو

تو عاشق لیلائی من دشت جنون تو

چون روح روان پاکم از چند و چگون تو

تو راز درون من ، من راز درون تو

از جان تو پیدایم ، در جان تو پنهانم

من رهرو و تو منزل من مزرع و تو حاصل

تو ساز صد آهنگی تو گرمی این محفل

آوارهٔ آب و گل ، دریاب مقام دل

گنجیده بجامی بین این قلزم بی ساحل

از موج بلند تو سر بر زده طوفانم

فصل بهار

خیز که در کوه و دشت خیمه زد ابر بهار

مست ترنم هزار

طوطی و دراج و سار

بر طرف جویبار

کشت گل و لاله زار

چشم تماشا بیار

خیز که در کوه و دشت خیمه زد ابر بهار

خیز که در باغ و راغ قافلهٔ گل رسید

باد بهاران وزید

مرغ نوا آفرید

لاله گریبان درید

حسن گل تازه چید

عشق غم نو خرید

خیز که در باغ و راغ قافلهٔ گل رسید

بلبلگان در صفیر ، صلصلگان در خروش

خون چمن گرم جوش

ای که نشینی خموش

در شکن آئین هوش

بادهٔ معنی بنوش

نغمه سرا گل بپوش

بلبلگان در صفیر ، صلصلگان در خروش

حجره نشینی گذار گوشهٔ صحرا گزین

بر لب جوئی نشین

آب روان را ببین

نرگس ناز آفرین

لخت دل فرودین

بوسه زنش بر جبین

حجره نشینی گذار گوشهٔ صحرا گزین

دیده معنی گشا ای ز عیان بیخبر

لاله کمر در کمر

نیمهٔ آتش به بر

می چکدش بر جگر

شبنم اشک سحر

در شفق انجم نگر

دیدهٔ معنی گشا ، ای ز عیان بیخبر

خاک چمن وانمود راز دل کائنات

بود و نبود صفات

جلوه گریهای ذات

آنچه تو دانی حیات۔

آنچه تو خوانی ممات

هیچ ندارد ثبات

خاک چمن وانمود راز دل کائنات

حیات جاوید

گمان مبر که به پایان رسید کار مغان

هزار بادهٔ ناخورده در رگ تاک است

چمن خوش است ولیکن چو غنچه نتوان زیست

قبای زندگیش از دم صبا چاک است

اگر ز رمز حیات آگهی مجوی و مگیر

دلی که از خلش خار آرزو پاک است

به خود خزیده و محکم چو کوهساران زی

چو خش مزی که هوا تیز و شعله بی‌باک است

افکار انجم

شنیدم کوکبی با کوکبی گفت

که در بحریم و پیدا ساحلی نیست

سفر اندر سرشت ما نهادند

ولی این کاروان را منزلی نیست

اگر انجم همانستی که بود است

ازین دیرینه تابی ها چه سود است

گرفتار کمند روزگاریم

خوشا آنکس که محروم وجود است

کس این بار گران را برنتابد

ز بود ما نبود جاودان به

فضای نیلگونم خوش نیاید

ز اوجش پستی آن خاکدان به

خنک انسان که جانش بیقرار است

سوار راهوار روزگار است

قبای زندگی بر قامتش راست

که او نو آفرین و تازه کار است

زندگی

شبی زار نالید ابر بهار

که این زندگی گریهٔ پیهم است

درخشید برق سبک سیر و گفت

خطا کرده ئی خندهٔ یکدم است

ندانم به گلشن که برد این خبر

سخنها میان گل و شبنم است

محاورهٔ علم و عشق

علم:

نگاهم راز دار هفت و چار است

گرفتار کمندم روزگار است

جهان بینم به این سو باز کردند

مرا با آنسوی گردون چه کار است

چکد صد نغمه از سازی که دارم

به بازار افکنم رازی که دارم

عشق:

ز افسون تو دریا شعله زار است

هوا آتش گذار و زهردار است

چو با من یار بودی نور بودی

بریدی از من و نور تو نار است

بخلوت خانهٔ لاهوت زادی

ولیکن در نخ شیطان فتادی

بیا این خاکدان را گلستان ساز

جهان پیر را دیگر جوان ساز

بیا یک ذره از درد دلم گیر

ته گردون بهشت جاودان ساز

ز روز آفرینش همدم استیم

همان یک نغمه را زیر و بم استیم

سرود انجم

هستی ما نظام ما

مستی ما خرام ما

گردش بی مقام ما

زندگی دوام ما

دور فلک بکام ما می نگریم و میرویم

جلوه گه شهود را

بتکدهٔ نمود را

رزم نبود و بود را

کشکمش وجود را

عالم دیر و زود را می نگریم و میرویم

گرمی کار زار ها

خامی پخته کار ها

تاج و سریر و دارها

خواری شهریار ها

بازی روزگارها می نگریم و میرویم

خواجه ز سروری گذشت

بنده ز چاکری گذشت

زاری و قیصری گذشت

دور سکندری گذشت

شیوهٔ بتگری گذشت می نگریم و میرویم

خاک خموش و در خروش

سست نهاد و سخت کوش

گاه به بزم نا و نوش

گاه جنازه ئی بدوش

میر جهان و سفته گوش می نگریم و میرویم

تو به طلسم چون و چند

عقل تو در گشاد و بند

مثل غزاله در کمند

زار و زبون و دردمند

ما به نشیمن بلند می نگریم و میرویم

پرده چرا ظهور چیست؟

اصل ظلام و نور چیست؟

چشم و دل و شعور چیست؟

فطرت ناصبور چیست؟

این همه نزد و دور چیست می نگریم و میرویم

بیش تو نزد ما کمی

سال تو پیش ما دمی

ای بکنار تو یمی

ساخته ئی به شبنمی

ما به تلاش عالمی می نگریم و میرویم

نسیم صبح

ز روی بحر و سر کوهسار می آیم

ولیک می نشناسم که از کجا خیزم

دهم به غمزده طایر پیام فصل بهار

ته نشیمن او سیم یاسمن ریزم

به سبزه غلتم و بر شاخ لاله می پیچم

که رنگ و بو ز مسامات او بر انگیزم

خمیده تا نشود شاخ او ز گردش من

به برگ لاله و گل نرم نرمک آویزم

چو شاعری ز غم عشق در خروش آید

نفس نفس به نوا های او در آمیزم

پند باز با بچهٔ خویش

تو دانی که بازان ز یک جوهرند

دل شیر دارند و مشت پرند

نکو شیوه و پخته تدبیر باش

جسور و غیور و کلان گیر باش

میامیز با کبک و تورنگ و ساز

مگر اینکه داری هوای شکار

چه قومی فرو مایهٔ ترسناک

کند پاک منقار خود را به خاک

شد آن باشه نخچیر خویش

که گیرد ز صید خود آئین و کیش

بسا شکره افتاده بر روی خاک

شد از صحبت دانه چینان هلاک

نگه دار خود را و خورسند زی

دلیر و درشت و تنومند زی

تن نرم و نازک به تیهو گذار

رگ سخت چون شاخ آهو بیار

نصیب جهان آنچه از خرمی است

ز سنگینی و محنت و پر دمی است

چه خوش گفت فرزند خود را عقاب

که یک قطره خون بهتر از لعل ناب

مجو انجمن مثل آهو و میش

به خلوت گرا چون نیاکان خویش

چنین یاد دارم ز بازان پیر

نشیمن بشاخ درختی مگیر

کنامی نگیریم در باغ و کشت

که داریم در کوه و صحرا بهشت

ز روی زمین دانه چیدن خطاست

که پهنای گردون خدا داد ماست

نجیبی که پا بر زمین سوده است

ز مرغ سرا سفله تر بوده است

پی شاهبازان بساط است سنگ

که بر سنگ رفتن کند تیز چنگ

تو از زرد چشمان صحراستی

به گوهر چو سیمرغ والاستی

جوانی اصیلی که در روز جنگ

برد مردمک را ز چشم پلنگ

به پرواز تو سطوت نوریان

به رگهای تو خون کافوریان

ته چرخ گردندهٔ کوژ پشت

بخور آنچه گیری ز نرم و درشت

ز دست کسی طعمهٔ خود مگیر

نکو باش و پند نکویان پذیر

کرم کتابی

شنیدم شبی در کتب خانهٔ من

به پروانه می گفت کرم کتابی

به اوراق سینا نشیمن گرفتم

بسی دیدم از نسخهٔ فاریابی

نفهمیده ام حکمت زندگی را

همان تیره روزم ز بی آفتابی

نکو گفت پروانهٔ نیم سوزی

که این نکته را در کتابی نیابی

تپش می کند زنده تر زندگی را

تپش می دهد بال و پر زندگی را

کبر و ناز

یخ ، جوی کوه را ز ره کبر و ناز گفت

ما را ز مویهٔ تو شود تلخ روزگار

گستاخ می سرائی و بیباک میروی

هر سال شوخ دیده و آواره تر ز پار

شایان دودمان کهستانیان نئی

خود را مگوی دخترک ابر کوهسار

گردنده و فتنده و غلطنده ئی بخاک

راه دگر بگیر و برو سوی مرغزار

گفت آب جو چنین سخن دل شکن مگوی

بر خویشتن مناز و نهال منی مکار

من میروم که در خور این دودمان نیم

تو خویش را ز مهر درخشان نگاه دار

لاله

آن شعله ام که صبح ازل در کنار عشق

پیش از نمود بلبل و پروانه می تپید

افزونترم ز مهر و بهر ذره تن زنم

گردون شرار خویش ز تاب من آفرید

در سینه چمن چو نفس کردم آشیان

یک شاخ نازک از ته خاکم چو نم کشید

سوزم ربود و گفت یکی در برم بایست

لیکن دل ستم زدهٔ من نیارمید

در تنگنای شاخ بسی پیچ و تاب خورد

تا جوهرم به جلوه گه رنگ و بو رسید

شبنم براه من گهر آبدار ریخت

خندید صبح و باد صبا گرد من وزید

بلبل ز گل شنید که سوزم ربوده اند

نالید و گفت جامهٔ هستی گران خرید

وا کرده سینه منت خورشید می کشم

آیا بود که باز بر انگیزد آتشم؟

حکمت و شعر

بوعلی اندر غبار ناقه گم

دست رومی پردهٔ محمل گرفت

این فرو تر رفت و تا گوهر رسید

آن بگردابی چو خس منزل گرفت

حق اگر سوزی ندارد حکمت است

شعر میگردد چو سوز از دل گرفت

کرمک شبتاب

یک ذره بی مایه متاع نفس اندوخت

شوق این قدرش سوخت که پروانگی آموخت

پهنای شب افروخت

وامانده شعاعی که گره خورد و شرر شد

از سوز حیاتست که کارش همه زر شد

دارای نظر شد

پروانهٔ بیتاب که هر سو تک و پو کرد

بر شمع چنان سوخت که خود را همه او کرد

ترک من و تو کرد

یا اخترکی ماه مبینی به کمینی

نزدیک تر آمد بتماشای زمینی

از چرخ برینی

یا ماه تنک ضو که بیک جلوه تمام است

ماهی که برو منت خورشید حرام است

آزاد مقام است

ای کرمک شب تاب سراپای تو نور است

پرواز تو یک سلسلهٔ غیب و حضور است

آئین ظهور است

در تیره شبان مشعل مرغان شب استی

آن سوز چه سوز است که در تاب و تب استی

گرم طلب استی

مائیم که مانند تو از خاک دمیدیم

دیدیم تپیدیم ، ندیدیم تپیدیم

جائی نرسیدیم

گویم سخن پخته و پرورده و ته دار

از منزل گم گشته مگو پای بره دار

این جلوه نگه دار

حقیقت

عقاب دوربین جوئینه را گفت

نگاهم آنچه می بیند سراب است

جوابش داد آن مرغ حق اندیش

تو می بینی و من دانم که آب است

صدای ماهی آمد از ته بحر

که چیزی هست و هم در پیچ و تاب است

حدی

نغمهٔ ساربان حجاز

ناقهٔ سیار من

آهوی تاتار من

درهم و دینار من

اندک و بسیار من

دولت بیدار من