اشعار فرخي سيستاني_ترجیحات و رباعیات

ترجیحات

شمارهٔ ۱ - در مدح امیر ابو یعقوب یوسف بن ناصر الدین

زباغ ای باغبان ما را همی بوی بهار آید

کلیدباغ ما را ده که فردامان به کار آید

کلید باغ را فردا هزاران خواستار آید

تو لختی صبر کن چندانکه قمری بر چنار آید

چواندر باغ تو بلبل به دیدار بهار آید

ترا مهمان ناخوانده بروزی صد هزار آید

کنون گر گلبنی را پنج شش گل در شمار آید

چنان دانی که هر کس را همی رو بوی بارآید

بهار امسال پنداری همی خوشتر ز پار آید

ازین خوشتر شود فردا که خسرو از شکار آید

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

کنون در زیر هر گلبن قنینه در نماز آید

نبیند کس که از خنده دهان گل فراز آید

زهر بادی که برخیزد گلی با می به راز آید

به چشم عاشق از می تابه می عمری دراز آید

به گوش آواز هر مرغی لطیف و طبعساز آید

به دست می زشادی هر زمان ما را جواز آید

هوا خوش گردد و بر کوه برف اندر گداز آید

علمهای بهاری از نشیبی بر فراز آید

کنون ما را بدان معشوق سیمین بر نیاز آید

به شادی عمر بگذاریم اگر معشوق باز آید

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

زمین از خرمی گویی گشاده آسمانستی

گشاده آسمان گویی شکفته بوستانستی

به صحرا لاله پنداری ز بیجاده دهانستی

درخت سبز را گویی هزار آوا زبانستی

به شب در باغ گویی گل چراغ باغبانستی

ستاک نسترن گویی بت لاغر میانستی

درخت سیب ار گویی زدیبا طیلسانستی

جهان گویی همه پروشی وپر پر نیانستی

مرا دل گر نه اندر دست آن نامهربانستی

به دو دستم بشادی بر، می چون ارغوانستی

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

دلا باز آی تا با تو غم دیرینه بگسارم

حدیثی از تو بنیوشم نصیبی از تو بردارم

دلا گرمن به آسانی ترا روزی به چنگ آرم

چو جان دارم ترا زیرا که بی تو خوارم وزارم

دلا تا تو زمن دوری نه درخوابم نه بیدارم

نشان بیدلی پیداست از گفتار و کردارم

دلا تا تو زمن دوری ندانم بر چه کردارم

مرا بینی چنان بینی که من یکساله بیمارم

دلا با تو وفا کردم کزین بیشت نیازارم

بیا تا این بهاران را به شادی باتو بگذارم

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

چه کرد آن سنگدل باتو به سختی صبر چون کردی

چرا یکبارگی خود را چنین خوارو زبون کردی

چنین خو داشتی همواره یا این خو کنون کردی

دوبهر از خویشتن بگداختی یک بهره خون کردی

نمودی خوار خود را و مرا چون خود زبون کردی

ترا هر چند گفتم کم کن این سودا فزون کردی

نخستم برگراییدی و لختی آزمون کردی

چو گفتم هر چه خواهی کن فسار از سر برون کردی

برفتی جنگجویی را سوی من رهنمون کردی

چو گل خندنده گشت ای بت مرا گرینده چون کردی

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

ترا گرهمچنین شاید بگوی آن سرو سیمین را

بگوی آن سرو سیمین رابگوی آن ماه و پروین را

بگو آن توده گل را بگو آن شاخ نسرین را

بگو آن فخر خوبان را نگار چین و ماچین را

که دل بردی و دعوی کرده ای مرجان شیرین را

کم از رویی که بنمایی من مهجور مسکین را

بیا تاشاد بگذاریم ما بستان غزنین را

مکن بر من تباه این جشن نوروز خوش آیین را

همی بر تو شفیع آرم ثنای گوهر آگین را

ثنای میر عالم یوسف بن ناصرالدین را

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

نبینی باغ را کز گل چگونه خوب و دلبر شد

نبینی راغ را کز لاله چون زیبا و در خور شد

زمین از نقش گوناگون چون دیبای ششتر شد

هزار آوای مست اینک به شغل خویشتن در شد

تذرو جفت گم کرده کنون با جفت همبر شد

جهان چون خانه پر بت شد و نوروز بتگرشد

درخت روداز دیبا و از گوهر توانگر شد

گوزن از لاله اندر دشت بابالین و بستر شد

زهر بیغوله و باغی نوای مطربی بر شد

دگر باید شدن ما را کنون کآفاق دیگر شد

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی با دو نوروزی

می اندر خم همی گوید که یاقوت روان گشتم

درخت ارغوان بشکفت و من چون ارغوان گشتم

اگر زین پیش تن بودم کنون پاکیزه جان گشتم

به من شادی کند شادی، که شادی را روان گشتم

مرا زین پیش دیدستی نگه کن تا چسان گشتم

نیم زان سان که من بودم دگر گشتم جوان گشتم

زخوشرنگی چوگل گشتم ز خوشبویی چو نان گشتم

ز بیم بادو برف دی به خم اندر نهان گشتم

بهار آید برون آیم که از وی با امان گشتم

روانهارا طرب گشتم طربها را روان گشتم

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

می اندرگفتگو آمد پس از گفتار جنگ آمد

خم و خمخانه اندر چشم من تاریک و تنگ آمد

به گوش من همی از باغ بانگ نای و چنگ آمد

کس ار می خورد بی آواز نی بر سرش سنگ آمد

مرا باری همه مهر از می بیجاده رنگ آمد

زمرد را روان خواهم چواز روی پرنگ آمد

به خاصه کزهوا شبگیر آواز کلنگ آمد

زکاخ میر بانگ رود بو نصر پلنگ آمد

کنون هر عاشقی کو را می روشن به چنگ آمد

به طرف باغ همدم با نگاری شوخ و شنگ آمد

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

ملک یوسف کنون در کاخ خود چون رودزن خواند

ندیمان را و خوبان را به نزد خویشتن خواند

من بیجاده گون خواهد بت سیمین ذقن خواند

بتی خواند که اورا شاخ باغ نسترن خواند

گروهی ماهرویان را به خدمت بر چمن خواند

نگاری از چگل خواند نگاری از ختن خواند

ز خوب آیت الکرسی سه ره بر تن به تن خواند

مرا گر آرزوش آید میان انجمن خواند

گهی اشعار من خواند گهی ابیات من خواند

وگر شیرین سخن گویم مرا شیرین سخن خواند

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

امیر این گویدم زیرا که او دلها نگه دارد

به نزد خویشتن هرکهتری را پایگه دارد

چه باشد گرچو من مداح در هر شهرو ده دارد

ز مدح اندر نماندهر که از رادی سپه دارد

به نزد میر ابو یعقوب نیک ایمن نگه دارد

زبهر زایر آوردن به ره برمرد ره دارد

عدو را بند و چه دارد ولی را تاج و گه دارد

همیشه روز بدخواهان دولت را سیه دارد

نه چاهی را به گه دارد نه گاهی را به چه دارد

زعفوش بهره ورتر هر که افزون ترگنه دارد

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

امیرا! باهنر میرا خداوندت معین بادا

ز ایزد بر تن و جانت هزاران آفرین بادا

به دست تو همیشه جام و شمشیرو نگین بادا

کمینه چاکری زان تو بیش از مستعین بادا

کسی کو بر زمین عیب تو جوید در زمین بادا

همه شغل تو با نیکان و سالاران دین بادا

ره آموز تو اندر کارها روح الامین بادا

همه ساله چنین بادی همه روزه چنین بادا

زمانه دشمنت را وقت کین اندر کمین بادا

زعدل توجهان همواره چون خلد برین بادا

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادونوروزی

گرازده فضل تو شاها یکی در آفتابستی

همانادر پرستیدنش هر کس را شتابستی

ور آن رادی که اندر دست تست اندر سحابستی

ز بارانش زمین پر گوهر و پر زرنابستی

وراین پاکی که اندرمذهب تست اندرآبستی

به آب اندر نگه کردن همه مزد و ثوابستی

ور این آرام کاندر حلم تست اندر ترابستی

حدیث زلزله کردن به چشم خلق خوابستی

ور این خوشی که اندر خلق تست اندر شرابستی

علاج دردها را چون دعای مستجابستی

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد ونوروزی

امیرا ! گرجوانمردی به کار آید، جوانمردی

وگر مردی همی باید، به مردی در جهان فردی

همی پاید ز تو رادی همی پوید ز تو مردی

خزانه درخروش آمد چو آگه شد که می خوردی

ز غم بفزاید اندر گونه دینارها زردی

به هر هفته جهانی را بپیمایی وبنوردی

چو گفتی صید خواهم کرد ،کردی و عجب کردی

به صحرا شیر افکندی ز بیشه کرگ آوردی

بلی شاگرد سلطانی و لیکن نیک شاگردی

نباید روزگاری دیر کاستاد جهان گردی

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

امیرا ! تابه زین کردی به غزنین اسب تازی را

دو پای اندر تکاپو یست گرگانی و رازی را

اگر زان سو فروتازی تماشا را و بازی را

نه شامی رادل اندرتن بماندنه حجازی را

به تک بردی نشیبی را برآوردی فرازی را

بر آوردی حقیقی را فروبردی مجازی را

امیرا ! کارسازی تو و زینی کارسازی را

نیندیشی بلندی را نیندیشی فرازی را

به مردی شادمان کردی روان میر غازی را

بدنی خوشنود کردستی نظام دین تازی را

بدان شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

طراز جامه شاهان همی بینم به نام تو

بر اسبان برفکنده خلعتی زین و ستام تو

همی ترسند جباران عالم از حسام تو

ستاره از فلک رشوت فرستد زی سهام تو

مه و خورشید را رشک آید ای خسرو ز جام تو

خطایی کس نیابد هیچگه اندر کلام تو

نظام عالمی بنهاد یزدان در نظام تو

به شکر اندر جهان مانده ست هر کس زیر وام تو

سزد بر مهتران فخر آورد کهتر غلام تو

منظم کشور و لشکر بوداز انتظام تو

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

کجا اندر جهان میری و سالاری همی بینم

ز شکر منتت بر گردنش باری همی بینم

نه اندرمردمی کردن ترا یاری همی بینم

نه جز آزادگی کردن ترا کاری همی بینم

زتو خوبی به جای خلق بسیاری همی بینم

کریمی را بر تو تیز بازاری همی بینم

ز کردار تو هر کس را به گفتاری همی بینم

ز نیکویی به هر دم از تو کرداری همی بینم

بر دیگر کسان با هر گلی خاری همی بینم

ترابر جایگه بیخار گلزاری همی بینم

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

امیرا! بر نتابد پیل خفتان گرانت را

زگردان کس به زه کردن نداند مرکمانت را

نگه کن تا کمر بینی که چون زیبد میانت را

یقین بخردان بنگر که چون ماند گمانت را

همی رشوت پذیردجان جباران سنانت را

همی دعوی کند پایندگی بخت جوانت را

چنان خوداده ای بر چیز بخشیدن بیانت را

که در بخشیدن گنجی نرنجاند زبانت را

زمانه آشکارا کرد نتواندنهانت را

همه آسایش و شادی تنت را باد وجانت را

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

ترا عار آیدار جز گرد مردی پر جگر گردی

کنون معروفی و فردا ازین معروفتر گردی

تو آن شاهی که اندر صید گرد شیر نر گردی

به میدان گر سالاران بازور و هنر گردی

به نام نیکو ودولت فریدون دگرگردی

به مردی چون پدر گشتی به شاهی چون پدر گردی

شه فرخنده پی هستی شه پیروز گر گردی

بزرگی را و شاهی را درخت بارور گردی

چو اسکندر به پیروزی جهان را گرد بر گردی

به داد و عدل در گیتی چو نوشیروان سمر گردی

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

امیرا باش تا سلطان ترا طبل و علم سازد

ز بهر جنگ بدخواهان ترا خیل و حشم سازد

سپاهی از عرب خواهد سپاهی از عجم سازد

ترا اندر سپهداری مکان روستم سازد

در آن کشور که تو خواهی ترا باغ ارم سازد

چوایوان مداین مر ترا ایوان جم سازد

ز بهر خدمتت مردان مرد محتشم سازد

زمال خویشتن یک یک ز بهر تو نعم سازد

به مدح تو عطا بخشد بنام تو درم سازد

نه آن خسرو ز فرزندان همی یک خوب کم زد

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد ونوروزی

بسازد کار تو زیرا که شاه کارسازست او

امیر حق شناسست او، شه کهتر نوازست او

جهان او را ست و ز شاهان گیتی بی نیازست او

خداوند نشیبست اوخداوند فراز ست او

گهی کهتر نوازست او گهی دشمن گدازست

به رادی چون سحابست اوبه پاکی چون نماز ست او

حجاز او گر ترا بخشد خداوند حجازست او

وگر گویی طرازم ده خداوند طراز ست او

به طاعت خلق را ز ایزد سوی جنت جو از ست او

ترا از آشکارا یکدل و پاکیزه رازست او

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

دگر نوروز را خیل از در مشکوی بگذاری

به هنجاری که کاری تو گل خودروی بگذاری

وز آن سوخان وزین سورای را یکسوی بگذاری

نه آنجا رنگ بگذاری نه اینجا بوی بگذاری

قضای تیغها را بر سر بدگوی بگذاری

به نیرو زورمندان را بر و بازوی بگذاری

نه تاب اندر تن شیر نر از نیروی بگذاری

نه طاقت در روان دشمن بدخوی بگذاری

کجا چوگان به کف گیری ز کیوان گوی بگذاری

به نیزه موی بشکافی به ناوک روی بگذاری

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک رادر جهان هر روز جشنی بادو نوروزی

همی تا بر جهان فضلست فرزندان آدم را

چو بر هر چشمه ای، حیوان وبر هر چاه، زمزم را

همی تابرخزان باشد بهی نوروز خرم را

چو بر خلدی وبر کرباس دیبار او ملحم را

همیشه تابه گیتی شادیی از پی بود غم را

چنان چون کز پی هر سور دارد دهر ماتم را

همی تا بر هنرهر جای بستایند رستم را

چنان کاندر جهانداری و اندر مرتبت جم را

مقدم بادی اندر پادشاهی هر مقدم را

مطیع خویش گردانیده جباران عالم را

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روزجشنی بادو نوروزی

سپه را پشتبان بادی جهان را پادشا بادی

جهان را پادشا بادی طرب را آشنا بادی

امیر کاردان بادی شه فرمانروا بادی

عجم را روستم بادی عرب را مرتضا بادی

مخالف را شقا بادی موافق را بقا بادی

معین مؤمنان بادی امید اولیا بادی

خداوند سخن بادی خداوند سخا بادی

خداوند نعم بادی خداوند عطا بادی

شفای هر غمی بادی و دفع هر بلا بادی

بزرگی را بقا بادی بقا را منتها بادی

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

شمارهٔ ۲ - در مدح امیرابو محمد بن محمود غزنوی

همی گفتم که کی باشد که خرم روزگار آید

جهان از سر جوان گردد بهار غمگسار آید

بهار غمگسار آید که هر کس را به کار آید

بهاری کاندر و هر روز می را خواستار آید

زهر بادی که بر خیزد کنون بوی بهار آید

کنون ما را ز باد بامدادی بوی یار آمد

چو روی کودکان ما درخت گل به بار آید

نگار لاله رخ باما به خرم لاله زار آید

می مشکین گسارد تا گه بوس و کنار آید

هوا خوش گردد و با طبع خسروسازگار آید

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

کرامی خوردن آیینست، می خوردن کنون باید

بپرس از من که می خوردن درین ایام چون باید

نخست اندر میان باری می بیجاده گون باید

پس آنگه ساقی پاکیزه چون سیمین ستون باید

دو سه رودی بیکجا ساخته چون ارغنون باید

سرود مطرب ساده طرب را رهنمون باید

به هر دوری که می خوردی، طرب کردن فزون باید

موافق دوستان یکدل همی نیک آزمون باید

دل اندر شادی و رامش به آرام وسکون باید

زمجلس دشمن خسرو به هر حالی برون باید

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

می اکنون لعل تر گردد که گل رخسار بنماید

تو گویی گل همی هر روز در می رنگ بفزاید

می از گل گونه بستاند، گل از می رنگ برباید

گل و می را تو پنداری که یک مادر همی زاید

نگارینا بدین شادی مرا گر می دهی شاید

می اکنون ده که می تن را همی چون روح درباید

طبیب من گلست و گل مرا جز می نفرماید

دل زاهدکه می بیندبه می حقا که بگراید

گل آنک وقت آن آمد که چشم از خواب بگشاید

چو روی خوبرویان مجلس خسرو بیاراید

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

نگارا بوستان اکنون ندانی کز چه سان باشد

گشاده آسمان دیدستی اندر شب؟ چنان باشد

ازین سو نسترن باشد از آن سو ارغوان باشد

بهشتی در میان باشد بهاری بر کران باشد

درختان را همه پوشش پرند و پرنیان باشد

هوای بوستان همچون هوای دوستان باشد

بیا در بوستان چونان که رسم باستان باشد

تو سروی و گلی و سرو و گل در بوستان باشد

گلی لیکن ز تو تا سرخ گل چندان میان باشد

که از قدر بلند شاه تا هفت آسمان باشد

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

نگارا چند ره گفتی که چون وقت بهار آید

ترا بامن گه می خوردن و بوس و کنار آید

بهار آمد همی گوی برو تا گل به بار آید

همی نومیدیم زین وعده نومیدوار آید

ترا زین وعده اندر دل به روزی صد هزار آید

مرا آری بدین گفتارت ای جان استوار آید

چو چیزی از تو بشنیدم دل آن را خواستار آید

گر اندر دل نداری، باد پیمودن چه کار آید

ترا ترسم که بوس من همی بر چشم خوار آید

ندانی کز لبم بوی بساط شهریار آید

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

دلا یار دگر جستی بدین کار از تو خوشنودم

تو از زاری بیاسودی من از خواری بیاسودم

تن اندر مهر آن کز من نیندیشد بفرسودم

روان اندر هوا و مهر بد مهری بیالودم

نه روزی راست بنشستم نه یک شب شادبغنودم

نه برامید آن کاخر مگر زین کار برسودم

نگاری بر کفم دادی که چون آواش بشنودم

بر آن کس کاین نگاراز کف او گم شد ببخشودم

بدین خوبی که تو کردی ترا بسیار بستودم

محل و جاه تو ای دل بر خسرو بیفزودم

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

بهار آمد من و هر روز نو باغی و نوجایی

به گشتن هر زمان عزمی به بودن هر زمان رایی

قدح پر باده رنگین به دست باده پیمایی

چو مرغ از گل به گل هر ساعتی دیگر تماشا یی

نگاری با من و رویی نه رویی بلکه دیبایی

ازین خوشی، ازین کشی، ازین در کار زیبایی

خردمندی که از رایم خبر دارد به ایمایی

غزلگویی که مرغان را به بانگ آرد به آوایی

من و چنگی و آن دلبر که او را نیست همتایی

زمن کرده مدیح شاه را هزمان تقاضایی

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

امیر عالم عادل نبیره خسرو غازی

جلال دولت عالی امین ملت تازی

ملک بو احمد محمود زیبای سرافرازی

شهنشاهی که روز جنگ با شیران کند بازی

ایا شاه جهانداری که فردی و بی انباز ی

چه اندر مملکت گیری، چه اندر مملکت سازی

بزرگی راو شاهی را، هم انجام و هم آغازی

جهانداری زتو نازد، تو از فضل و هنر نازی

تو آن شاهی که گیتی را زبد کیشان بپردازی

به تیغ و تیر خان و مان بدخواهان بر اندازی

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

نباشد بس عجب شاها! اگر شادی کندشاهی

ز چون تو شه، که شاهان چون ستاره اندو تو چون ماهی

چنان کز تو به نزدیک منست ای خسرو آگاهی

ز تو تا خسروان چندان بودکز ماه تاماهی

ایا مرگاه شاهی را به جای یوسف چاهی

جهان از عیب و آهو پاک باشد تا تو بر گاهی

زبس پرهیز و بی طمعی و ازبس دست کوتاهی

ولایت را نکو داری رعیت را نکو خواهی

نکو رویی نکو خویی نکو طبعی نکو خواهی

ترا پرهیز پیران داد یزدان در به برناهی

ازین فرخنده فروردین وخرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد پیروزی

امیرا در دل هر کس ترا جایی همی بینم

دل هر مهتری را سوی تو رایی همی بینم

به تو هر راد مردی را تو لایی همی بینم

نه در گیتی چو تو پیری و برنایی همی بینم

نه در شاهی ترا یاری و همتایی همی بینم

دلت را چون فراخ و پهن دریایی همی بینم

زتو اندر جهان پیوسته آوایی همی بینم

زعدل تو ولایت را چو دیبایی همی بینم

ترا زین کاردانی کارفرمایی همی بینم

ز رای ملک آرا ملک آرایی همی بینم

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

اگر فضل و هنر باید همی فضل و هنر داری

وگر اصل و گهر باید همی اصل و گهرداری

به هر کاری توان داری زهر علمی خبر داری

زمال و ملک دنیا نام نیکو دوست ترداری

همه گفت نکو نامی چوسیم و زر ز بر داری

نداندکس که تو اندر نکو نامی چه سر داری

زنام بدهمیشه خویشتن را برحذر داری

شهان رسم دگردارندو تو رسم دگرداری

به رسم نیکو از شاهان گیتی سر زبر داری

همه راه و نهادو عادت و رسم پدر داری

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

پسر کو چون پدر باشد ستایش را سزا باشد

پدر کز جان و دل چونان پسر جوید و رواباشد

پسر نزد پدر زیرا گرامی تر عطا باشد

به خاصه چون پسر نیکو خو و نیکو لقا باشد

پسر باید که چون تو نیکنام و پارسا باشد

خطا گفتم چو تو اندر جهان دیگر کجا باشد

هر آن کس کو بی اندیشه سخن گوید خطا باشد

چگونه پارسا باشد کسی کو پادشا باشد

کسی کو پادشاه و مهتر و فرمانروا باشد

به آن کوشد که او را همت و کام وهوا باشد

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

به رنج دل تو پروردی امیرا نیکنامی را

چنان چون مادر دلسوز فرزندگرامی را

سخا را دوستر داری . . . مر نامی را

ثنارا بیشتر جویی که غمگین شادکامی را

عطای تو بر آورده ست خاصی را و عامی را

چو نام تو یمینی و امینی و نظامی را

بشوید رای تو از روی شبها تیره فامی را

کف جود تو چون پدرام گرداند نظامی را

هزار آلت فزون داری بزرگی و همامی را

جهان پیش تو زین گردن نهاده مر غلامی را

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

دل سلطان نگه داری ترا هر روز به باشد

چنین باشی جهان از قدر تو بسیار که باشد

پسر کو با پدر همدل بود هر روز مه باشد

به خاصه چون پدر گیتی گشای و تاج ده باشد

چنین بایدکه هر کس رابتو احسنت و زه باشد

کمانت روز و شب با دشمن سلطان بزه باشد

حدیث تو همه با دشمنانش «دار» و «ده » باشد

جواب تو مرایشان را به هر گفتار نه باشد

همیشه دامنت با دامن طاعت گره باشد

ترا با دیگران اندر چنین معنی فره باشد

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

جز از سلطان زهر شاهی که باشددر هنر بیشی

چنان چون کاندر آن بیشی به قدر و منزلت پیشی

معین دینی و ویران کننده بدعت کیشی

بدان ماندکه دین پاک را نزدیکتر خویشی

ولی رادر دهن نوشی عدو را بر جگر نیشی

عدو خیشست و تو چون ماه تابان آفت خیشی

جز از نیکی نفرمایی جز از نیکی نیندیشی

خویی داری نکو و آنگه به صورت چون خوی خویشی

ز چندین مال و چندین زر که بر پاشی و بپر یشی

عجب باشد که باشددر جهان تنگی و درویشی

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیبت خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

امیرا همتی داری که با او هیچ برنایی

ندانم با چنین همت کرا باشد توانایی

جهانداری به خود کامی عطا پاشی به خود رایی

بزرگان را عطا دادن بیاموزی و بنمایی

ترا باید جهان تا تو مراورا کارفرمایی

در گفتار دربندی در کردار بگشایی

چو نوشروان به عدل و داد گیتی را بیارایی

به تیغ تیز باغ پادشاهی را بپیرایی

به وقتی کر شرف گویند با خورشید همتایی

دل سلطان نگه داری بپنهانی و پیدایی

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

خداوندا بدین مایه بکردم برتو استادی

نه زان گفتم من این کز تو پدر را نیست آزادی

تو اندر خدمت سلطان مثل با جنبش بادی

فزونتر کو ترا فرمود هرگز پای ننهادی

به خدمت کردن بسیار داد خویشتن دادی

بدین سلطان ز تو شادست و تو از خویشتن شادی

همایونی بر سلطان زمادر نیکدل زادی

به فرخ فال بر گیتی در اقبال بگشادی

زعدل وداد تو گم گشت نام جور و بیدادی

همیشه همچنین باید همیشه همچنین بادی

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

خداوندا ندیدم هیچ سالاری به سنگ تو

نه اندر کارها شاهی به آیین و به هنگ تو

نباشد کوه را وقت درنگ تو در نگ تو

جهان هرگز نخواهد تا توباشی آدرنگ تو

به وقت کارزار خصم و روز نام و ننگ تو

فلک درگردن آویزد شغا و نیملنگ تو

نیاید هیچ شاهی سوی تو هرگز به جنگ تو

ور آید باز گرداند ز راه او را خدنگ تو

به آتش ماند اندر جنگ تیغ آب رنگ تو

خداوند آب گردانید آتش را به چنگ تو

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

اجل خواهد که همچون تیغ مردمخوار تو باشد

قضا خواهد که همچون تیر جان او بار تو باشد

ز بیم تیغ تو آن را که دشمن دار تو باشد

همه ساله دو رخ بر گونه دینار تو باشد

ظفر درجنگها دایم سپهسالار تو باشد

جهان راچشم و گوش و دل سوی گفتار تو باشد

همیشه دولت و پیروزی اندر کار تو باشد

خدای اندر همه وقتی معین و یار تو باشد

اجل با تیغ تو باشد کجا پیکار تو باشد

قضا باتیغ تو آنجا رود کآزار تو باشد

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

به وقتی کز دولشکر گاه بانگ کوس برخیزد

خروش کوس گردان را زخواب خوش برانگیزد

علامت کش به گوش نیزه منجوق اندر آویزد

برآید نیلگون ابری که گل برزعفران بیزد

یلان را سرخی اندر روی با زردی در آمیزد

بخندد تیغ و از چشمش بوقت خنده خون ریزد

چو گویند اینک آمد میر تا با خصم بستیزد

ز دو لشکر نماند هیچ سالاری که نگریزد

کسی کز مرگ نندیشد نه از کشتن بپرهیزد

ز بیم و هیبت شمشیر او بر اسب خون میزد

ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی

گر اندرو وهم گنجیدی جهان میدان تو بودی

ور اندر عقل شایستی سپهر ایوان تو بودی

چو هندوی فلان، رضوان به در، دربان تو بودی

درخت طوبی اندر ساحت بستان تو بودی

همیدون کوثر اندر ژرف ماهیدان تو بودن

به خلوت هر شبی حور دگر مهمان تو بودی

هر آن چیزی کز آن اندیشه کردی زان تو بودی

از ایزد آیتی چون نام تو درشان توبادی

پس از فرمان ایزد در جهان فرمان تو بودی

بقای این جهان اندر گرامی جان تو بودی

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

امیرا! توبه هر خوبی و نیکویی سزاواری

ازیرا خوب کرداری چنان چون خوب دیداری

توان گفتن ترا کاندر جهان فردی و بی یاری

به دانایی و بینایی و بیداری و هشیاری

حدیث ملک و کار عالم و شغل جهانداری

تو اندرخواب به ورزی که دیگر کس به بیداری

بخیلی را همی اندر دیار خویش نگذاری

کریمی را ورادی را همی آیین پدید آری

بکوشی تادل کس را به گفتاری نیازاری

تو گر خواهی چنین چیزی ندانی کرد پنداری

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

سزای تو ترا شاها ندانم آفرین گفتن

همی شرم آیدم زین خام گفتاری چنین گفتن

خجل گشتم ز بس حلم ترا کوه وزمین گفتن

فرو ماندم ز بس جود ترا ماء معین گفتن

حدیث تیغ و تیرو قصه تاج و نگین گفتن

ترا بر کشوری یا برفزونتر زان امین گفتن

جلال وهمت و قدر ترا چرخ برین گفتن

پناه داد و دین خواندن بلای کفرو کین گفتن

چه خوانم مرترا شاها که دل شد سیر ازین گفتن

بگو تامن بگردانم ترا مدح متین گفتن

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

خداوندا! گهر دانی که شهری پر گهر بیند

بکوشد تا بچیند هر چه درقیمت ز بربیند

چو بر گردد گهر هر جای از جنس دگر بیند

زمین را از گهر چون گلستان بارور بیند

همه گوهر سزای تاج و زیبای کمر بیند

کمینه گوهر اندر قیمت یک تنگ زر بیند

بماند خیره در چندین گهر کز پیش در بیند

نداند زان چه برگیرد، که اندر پیش بر بیند

گهرهای بهایی گونه گون اندر گذر بیند

گذرها را همه پراز لآلی و گهر بیند

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

جوان دولت خداوندا! جوانبخت و جوان بادی

فراوان دوستان داری به کام دوستان بادی

جهانداری ترا زیبد خداوند جهان بادی

ز دولت بهره ور بادی به شاهی شادمان بادی

همیشه کامران بودی، هماره کامران بادی

به از نوشین روان گفتی به از نوشیروان بادی

ز گردون بی ضرر بادی به گیتی بی زیان بادی

بقای دین و دولت رابه دست و دل ضمان بادی

ازین نوروز فرخنده به شادی جاودان بادی

دل من مر ترا شاها چنان خواهد، چنان بادی

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

نصیب خسرو عادل سعادت بادو پیروزی

شمارهٔ ۳ - در مدح ابوالحسن علی بن فضل بن احمد معروف به حجاج

ماه فروردین جهانرا از در دیدار کرد

ابر فروردین زمین را پر بت فرخارکرد

باد گویی نافه های تبتستان بردرید

باغ گویی کاروان شوشتر آوار کرد

گلبن سرخ آستین صد ره پر یاقوت کرد

گلبن زرد آستین کر ته پر دینار کرد

این بهار خرم شادی فزای مشکبوی

خاک را بزاز کرد وباد را عطار کرد

تاز چشم نرگس تازه بنفشه دور شد

غنچه گل با شکوفه ارغوان دیدار کرد

چشم نیلوفر چو چشم ماندگان در خواب شد

تانم نسیان دو چشم لاله را بیدار کرد

زند واف زند خوان چون عاشق هجر آزمای

دوش بر گلبن همی تا روز ناله زار کرد

ازنوای مرغ گویی خواجه سید به باغ

مطربی پنجاه را چون خسروی بر کار کرد

خواجه حجاج آنکه از جمع بزرگان جهان

ایزد اورا برگزید و بر جهان سالار کرد

جاودانه خواجه هر خواجه ای حجاج باد

برترین مهتر به کهتر کهترش محتاج باد

عید همچون حاجیان نوروز را پیش اندرست

اینت نوروزی که عیدش حاجب و خدمتگرست

عید اگرنوروز را خدمت کند بس کار نیست

چاکر نوروز را چون عید سیصد چاکرست

عید را زینت زمال وملک درویشان بود

زینت نوروز هم باری به نوروز اندرست

بر زمین اور ا به هر گامی هزاران صورتست

بر درخت او را به هر برگی هزاران گوهرست

تیغهای کوه از وپر لاله و پر سوسنست

مرزهای باغ ازو پر سنبل و سیسنبرست

پاره های سنگ ازو چون تخته های بسدست

تلهای ریگ ازو چون توده های عنبرست

کوه ازو پر صورتست و دشت ازو پر لعبتست

باغ ازو پر زینتست و راغ ازو پر زیورست

بوستان خواجه راماند، نماندکز قیاس

بوستان خواجه سید بهشت دیگرست

خواجه را سر سبز باد و تن قوی تا بر خورد

زین همایون بوستان کاین خواجه را اندر خورست

جاودانه خواجه هر خواجه ای حجاج باد

برترین مهتر به کهتر کهترش محتاج باد

دشت گویی گستریده حله دیباستی

کوه گویی توده بیجاده و میناستی

کشتزار از سبزه گویی آسمانستی درست

وآسمان ساده را گویی کنون صحراستی

ارغوان لعل گویی دو لب معشوق ماست

لاله خود روی گویی روی ترک ماستی

گلبن اندر باغ گویی کودکی نیکوستی

سوسن اندر راغ گویی ساقیی زیباستی

از درخت سیب و بادام شکفته بوستان

راست پنداری که فردوسی پر از حوراستی

ابر گویی کشتی پر گوهرستی درهوا

رعد گویی ناله و غریدن دریاستی

قطره باران چکیده در دهان سرخ گل

در عقیقین جام گویی لؤلؤ بیضاستی

اندرین نوروز خرم، بر گل سوری، به باغ

یاد خواجه خورد می می، گر مرا یاراستی

خواجه حجاج آن کوکس نبوده در جهان

که به رادی دست او را در جهان همتاستی

جاودانه خواجه هر خواجه ای حجاج باد

برترین مهتر به کهتر کهترش محتاج باد

اندرین گیتی به فضل و رادی او را یار نیست

جز کریمی و عطا بخشیدن او را کار نیست

تیز بازاری همی بینم سخا را نزد او

اینت بازاری که در گیتی چنین بازار نیست

از پی نام بلند و از پی جاه عریض

ملک او و مال او را نزد او مقدار نیست

بهترین چیزی به نزد اهل دانش دانشست

هیچ دانش نیست کو را اندر آن دیدارنیست

گرچه در هر چیز گفتاری بود گوینده را

هیچ کس را در کمال و فضل او گفتار نیست

گوش نشنیده ست گفتاری ازو کز روی طعن

کس تواند گفت کاین گفتار چون کردار نیست

زود تیز و زود تند آزار باشد هر شهی

خواجه باری زود تیز و زود تند آزار نیست

زایران را بار باشد هر زمانی نزد او

ور چه درد ده روز پیشش مهتران را بار نیست

از بلندی همت او وز بزرگی اصل او

همچنین زیبد از و این نیکویی بسیار نیست

جاودانه خواجه هر خواجه ای حجاج باد

برترین مهتر به کهتر کهترش محتاج باد

همتی دارد که جز فرق ستاره نسپرد

هیبتش حایل چنان کاندر جهان همت خورد

هر چه ماهی باشد اندر قعر دریا خون شود

گر سموم هیبتش بر قعر دریا بگذرد

وربه دی مه باد جودش بگذرد بر کوه ودشت

خار خشک و سنگ خارا لاله بیرون آورد

شیر، گر عدلش برانگیزد، در اقلیمی دگر

دست و پایش لرزه گیرد چون شکاری بنگرد

دولت او را در کنار خویش پرورده ست و او

در کنار خویش چون فرزند زایر پرورد

مهتران بسیار دیدم کس چنین مهتر نبود

راست گوید هر که گوید مردم از مردم برد

گر سخن گوید سخندان باید اندر پیش او

تامعانی یاد گیرد تا نکتها بشمرد

کس بود کو ظن برد کاندر هنر گشتم سمر

خویشتن را جاهلی یابد چودر او بنگرد

چشم بد زو دور باد و دولتش پاینده باد

تا ز عمر و از جهان و از جوانی بر خورد

جاودانه خواجه هر خواجه ای حجاج باد

برترین مهتر به کهتر کهترش محتاج باد

مهتر گو را چو حاتم کهتر و در بان بود

گر کسی گوید چنو باشد کسی نادان بود

آنکه این اندیشه او را باشد او را مرده دان

گو چنو باشد کسی گر کالبد چون جان بود

همچنین باشد به صورت لیکن اندر باب فضل

نیست ممکن کاندرین گیتی چنوانسان بود

پیش مردم چند گویی از سخا وهمتش

کاین دو چیزی نیست کان از مردمان پنهان بود

نام رادی و بزرگی جز بر او بر دیگران

از در تحقیق صرف تهمت و بهتان بود

از پی آن تاز خورشیدش فزون باشد شرف

مشتری خواهد که او را شرفه ایوان بود

بس کسا کاندر گهر و اندر هنر دعوی کند

همچو خر در خرد ماند چون گه برهان بود

خواجه بی دعوی همی برهان نماید زین دو چیز

خواجه را برهان نمودن زین دوچیز آسان بود

تنگدل گردد چو عاشق از غم معشوق خویش

گر زمانی خوان او بی زایر و مهمان بود

جاودانه خواجه هر خواجه ای حجاج باد

برترین مهتر به کهتر کهترش محتاج داد

تابه فروردین جهان چون حله رنگین شود

بوستان پر لاله و پر سوسن و نسرین شود

تا چو از گل شاخ گل چون افسر کسری شود

وز سمن شاخ سمن چون محفه شیرین شود

تا چو باغ از برگریزان چون تن بیدل شود

آسمان از ابر تیره چون دل غمگین شود

تا چو سرو از برف گرد اندر کشد سیمین زره

برگ شاخ رز چنان چون غیبه زرین شود

تا بدان وقتی که همچون گوی سیمین گشت سیب

نار همچون حقه گرد عقیق آگین شود

یا چو لاله گردد اندر دشت چون تابان چراغ

باده اندر خم چو رخشان آذر بر زین شود

شاد باد و دوستش از شادی او شاد باد

تا عدو زین انده و غم بیدل و بیدین شود

دوستانش را شود حنظل طبر زد در مذاق

هر سو موبر تن برخواه او زوبین شود

ماه فروردین و سال نو بر او فرخنده باد

هر سخن کاندر جهان باشد کنون آمین شود

جاودانه خواجه هر خواجه ای حجاج باد

برترین مهتر به کهتر کهترش محتاج باد

رباعیات

شمارهٔ ۱

بگرستم زار پیش آن کام و هوا

گفتا مگری پند همی داد مرا

پنداشت مگر کآب نماند فردا

نتوان کردن تهی به ساغر دریا

شمارهٔ ۲

پیوسته همی جفا نمایی تو مرا

از برداری مگر تو دیوان جفا

آگاهی نیست از وفا هیچ ترا

ای جان پدر نه شیر مرغست وفا

شمارهٔ ۳

گفتم رخ تو بهار خندان منست

گفت آن تو نیز باغ و بستان منست

گفتم لب شکرین تو آن منست

گفت از تو دریغ نیست گرجان منست

شمارهٔ ۴

این مشک سیه که یار را بالینست

پیرایه ماه و زینت پروینست

زلف سیهت بلای من چندنیست

باز این چه بلای خط مشک آگینست

شمارهٔ ۵

آن مشک سیه که با سمن پیوسته ست

از دیدن او دل جهانی خسته ست

یا رب زنخست هم بر آنسان رسته ست

یا او به تکلف فراوان بسته ست

شمارهٔ ۶

دانم که دلم به مهر تو خرسندست

اندازه مهر تو ندانم چندست

رخسار تو دلگشا و لب دلبندست

گفتار خوش تو روح را پیوندست

شمارهٔ ۷

این کار نگرکه از تو امروز مراست

بازار بهشتیان چنین باشد راست

نه بوسه فروشی تو به نرخی که سزاست

نه بوسه خری بدانچه در حکم رواست

شمارهٔ ۸

غم دیدم از آن کس که مرا می باید

ببریدم از و تادل من بگشاید

نا دیدن او مرا همی بگزاید

گرگ آشتیی کنم چه تا پیش آید

شمارهٔ ۹

پیوسته مرا همی نمایی بیداد

وانگاه ز من چشم همی داری داد

تو پنداری که با تو من باشم شاد

زین دستخوشی منت که آگاهی داد

شمارهٔ ۱۰

هر روز کمان گوشه تو بگراید

رو دلبرکی جو که ترا برباید

یا هر که ترا دید ترا سیر آید

بس مرغدلی اگر نباشد شاید

شمارهٔ ۱۱

از زلف تو بوی عنبر و بان آید

زان تنگ دهان هزار چندان آید

زلف تو همی سوی دهان زان آید

خربنده به خانه شتربان آید

شمارهٔ ۱۲

صد ره گفتم که با من از عهد مخند

تا من به تو باشم از جهانی خرسند

این پند ترا نیامد آن روز پسند

هین خیزو دهل در چو بنپذیری پند

شمارهٔ ۱۳

گفتم که مرا زغم به سه بوسه بخر

دل تافته گشتی و گران کردی سر

از بهر سه بوسه ای بت بوسه شمر

چو گاو به چرمگر، به من در منگر

شمارهٔ ۱۴

گویند گرفت یار تو یار دگر

از رشک همی گویند ای جان پدر

جانا تو به گفتگوی ایشان منگر

خر خوبیند که غرقه شد پالانگر

شمارهٔ ۱۵

چون با یاران خشم کنی جان پدر

بر من مپریش خشم یاران دگر

دانی که منم زبونتر و عاجز تر

پالان بزنی چو برنیایی با خر

شمارهٔ ۱۶

ای ساده گل و ساده می و ساده شکر

زین کار که با تو کردم اندوه مخور

چندان باشدکه به شوی جان پدر

حال تو دگر گردد و کار تو دگر

شمارهٔ ۱۷

گفتم: که بیا وعده دوشینه بیار

ورنه بخروشم از تو اکنون چو هزار

گفتا: دهم ای همه جفا، نک زنهار!

آواز مده که گوش دارد دیوار

شمارهٔ ۱۸

ای گلبن نو رسیده در باغ بهار

گلهای ترا ز بیم خار بسیار

زین کار که با تو کردم اندیشه مدار

ایمن کردم گل ترا از غم خار

شمارهٔ ۱۹

یک خانه بتانند به جای اندر خور

از تو مهتر و تو زایشان کهتر

چونین تو به تک زهمگانان در مگذر

نتوان به تکی به طوس شد جان پدر

شمارهٔ ۲۰

زلف و خط آن سرو قد سیمین بر

از مشک مسلسلست یا سنبل تر

زان زلف گفت عنبر و مشک خطر

از خط بفزود روی او زینت و فر

شمارهٔ ۲۱

صد بار زمن شنیده بودی کم و بیش

کایزد همه را هر چه کنند آرد پیش

در کرده خویش مانده ای ای درویش

چه چون کندی فزون زاندازه خویش

شمارهٔ ۲۲

تا با تو به صلح گشتم ای مایه جنگ

گردد دل من همی زبترویان تنگ

نشگفت که از ستارگان دارم ننگ

امروز که آفتاب دارم در چنگ

شمارهٔ ۲۳

یاری بودی سخت بآیین و بسنگ

همسایه تو بهانه جوی و دلتنگ

این خو تو ازو گرفته ای ای سرهنگ

انگور ز انگور همی گیرد رنگ

شمارهٔ ۲۴

یا ما سر خصم را بکوبیم به سنگ

یا او سرما به دار سازد آونگ

القصه درین زمانه پر نیرنگ

یک کشته بنام به که صد زنده به ننگ

شمارهٔ ۲۵

هر چند که از تو بوسه یابم گه بام

در آخر شب مرا هوس آید کام

بوسه بده و کنار برتست حرام

نشنودستی درو غزن باشد شام

شمارهٔ ۲۶

گر خواسته ای تو ازپی خواسته ایم

رویار دگر خواه که ماخواسته ایم

تو پنداری دل به تو آراسته ایم

ما ای بت از آن سرای بر خاسته ایم

شمارهٔ ۲۷

آن روز چه بد که با قضا یار شدم

دیدار ترا به جان خریدار شدم

آن روز به بازی به سر کار شدم

تا لاجرم امروز گرفتار شدم

شمارهٔ ۲۸

تا در طلب دوست همی بشتابم

عمرم به کران رسید و من در خوابم

گیرم که وصال دوست در خواهم یافت

این عمرگذشته راکجا دریابم

شمارهٔ ۲۹

جستم همه ساله ای پسر کام تو من

خرسند همی بودم در دام تو من

سیر آمدم از بهانه خام تو من

بریخ اکنون نگاشتم نام تومن

شمارهٔ ۳۰

گویند که معشوق تو زشتست و سیاه

گر زشت و سیاهست مرا نیست گناه

من عاشقم و دلم بر او گشته تباه

عاشق نبود ز عیب معشوق آگاه

شمارهٔ ۳۱

خط آوردی رواست بر روی چو ماه

خوشتر گشتی از آنچه بودی صد راه

در آرزوی خط تو خوبان سپاه

بر روی همی کشند خطهای سیاه

شمارهٔ ۳۲

با من چو گل شکفته باشی گه گه

گاهی باشی چو کارد با گوشت تبه

روزی همه آری کنی و روزی نه

یک ره صنما بنه مرا بریک ره

شمارهٔ ۳۳

ای دوست به یک سخن ز من بگریزی

خوی تو نبد به هر حدیثی تیزی

بد گشتی از آن که با بدان آمیزی

بادیگ بمنشین که سیه برخیزی

شمارهٔ ۳۴

ای دوست مرادید همی نتوانی

بیهوده چرا روی زمن گردانی

بیجرم و جنایتی که از من دانی

چون پیر خر از نیش، زمن ترسانی

شمارهٔ ۳۵

ای دوست تر، از دو دیده و بینایی

ای آنکه ز پیش چشم ناپیدایی

آن روز که آمدی مرا دربایی

گر تا به قیامت تو غذانی (؟) نایی

شمارهٔ ۳۶

از بهر خدای اگر تو یی سرو سرای

یکباره زمن باز مگیر ای بت پای

دیدار عزیز کردی ای بار خدای

سیمرغ نه ای روی رهی را بنمای

قصاید و ابیات جامانده

شمارهٔ ۱ - قطعه

خواستم از لعل او دو بوسه و گفتم

تربیتی کن به آب لطف خسی را

گفت یکی بس بود و گر دوستانی

فتنه شود آزموده ایم بسی را

عمر دوباره ست بوسه من و هرگز

عمر دوباره نداده اند کسی را

شمارهٔ ۲ - و او راست

همه نعیم سمر قند سر بسر دیدم

نظاره کردم در ناغ و راغ و وادی و دشت

چو بود کیسه و جیب من از درم خالی

دلم ز صحن امل فرش خرمی بنوشت

بسی ز اهل هنر بارها به هر شهری

شنیده بودم کوثر یکی و جنت هشت

هزار جنت دیدم هزار کوثر بیش

ولی چه سود که لب تشنه باز خواهم گشت

چو دیده و نعمت بیند به کف درم نبود

سر بریده بود در میان زرین طشت

شمارهٔ ۳ - نیز او راست

به حق آنکه مرا هیچ کس به جای تو نیست

جفا مکن که مرا طاقت جفای تو نیست

جفا چه باید کردن بر آنکه در تن او

روان شیرینتر از هوای تو نیست

بنفشه مویا! یک موی نیست بر تن من

که همچو برده دل من، هوا نمای تو نیست

به جان تو وبه مهر تو وبه صحبت تو

که دیده بر کنم ار دیده در رضای تو نیست

ترا خوشست و ترا هر کسی به جای منست

مرابتر که مرا هیچ کس به جای تو نیست

شمارهٔ ۴ - همو راست

سیاه چشما! مهر تو غمگسار منست

به روزگار خزان روی تو بهار منست

دلم شکار سیه چشمکان تست و رواست

از آنکه دولب شیرین تو شکار منست

به مهر تو دل من وام دار صحبت تست

لب تو باز به سه بوسه وامدار منست

جفا نمودن بی جرم کار تست مدام

وفا نمودن و اندیشه تو کارمنست

اگر تو ماهی، گردون تو سرای منست

اگر تو سروی بستان تو کنار منست

شمارهٔ ۵ - نیز او راست

چه کنم دل که همه درد و غم من زدلست

دل که خواهد ببرد، گو ببر، از من بحلست

سال تا سال گرفتار دل مستحلم

وای آن کس که گرفتار دل مستحلست

گاه در چاه زنخدان نگار ختنست

گاه در حلقه زلفین نگار چگلست

نیست آگاه که چاه زنخ و حلقه زلف

دلبر و دل شکن و دل شکر و دل گسلست

دل همی گوید جور تو ز چشم تو رواست

که ز چشم توو زاشکش همه این شهر گلست

شمارهٔ ۶ - همو راست

طرب کنم که مرا جای شادی و طربست

مرا بدین طرب، ای سیدی دوسه سببست

یکی که کودک من با منست باده بدست

دگر که مطرب مارا نشاط با طربست

سدیگر آنکه شبست و حسودم آگه نیست

ز دل غلام شبم، ورچه روز به ز شبست

شراب هست و طرب هست و روی نیکو هست

بدین سه چیز جهان جای عشرت و لعبست

شراب ما ز دو چشمان بروی زرد چکید

رخان دوست همی لاله گون کند عجبست

شمارهٔ ۷ - واو راست

باز یارب چونم از هجران دوست

باز چون گم گشته ام جویان دوست

تا همی خایم لب و دندان خویش

ز آرزوی آن لب و دندان دوست

دیدگانم ابر درافشان شده ست

زآرزوی لفظ در افشان دوست

من نخسبم بی خیال روی یار

من نخندم بی لب خندان دوست

من به جان بادوست پیمان کرده ام

نشکنم تا جان بود پیمان دوست

من چنینم یار گویی چون بود

آن خود دانم ندانم آن دوست

شمارهٔ ۸ - نیزاو راست

مرا گر چو من دوستداری نباید

مرا نیز همچون تویی کم نیاید

جدایی همی جویی ازمن ولیکن

ترا گر بشاید مرا می نشاید

چرا مهربانی نمایم کسی را

که پیوسته نامهربانی نماید

چرا دل نهم بر دل جنگجویی

که دل زو همه درد و رنج آزماید

دل آن را دهم کو به دل دادن من

بر افروزد و شادمانی فزاید

چو دل دادم آنگه سوی دل گرایم

تن آنجا گراید کجا دل گراید

دلم نازک و مهر بانست و رنی

درین کار گفتار چندین چه باید

شمارهٔ ۹ - همو راست

همی روی و من از رفتن تو ناخشنود

نگر به روی منا تا مرا کنی پدرود

مرو که گر بروی باز جان من برود

من از تو ناخشنود و خدای ناخشنود

مرا ز رفتن تو وز نهیب فرقت تو

دو چشم چشمه خون گشت و جامه خون آلود

مگر فراق ترا پیشه زرگری بوده ست

که کرد دو رخ من زرد فام و زر اندود

تو رفتی و ز پس رفتن تو از غم تو

خدای داند تا من چگونه خواهم بود

شمارهٔ ۱۰ - و او راست

نگار من چو ز من صلح دیدو جنگ ندید

حدیث جنگ به یک سو نهادو صلح گزید

عتابها ز پس افکندو صلح پیش آورد

حدیث حاسد نشنید و زان من بشنید

چو من فراز کشیدم بخویشتن لب او

دل حسود زغم خویشتن فراز کشید

به وقت جنگ عتاب و خروش و زاری بود

کنون چه باید رودو سرود و سرخ نبید

در نشاط و در لهو باز باید کرد

که این دو بندگران را به دست اوست کلید

به کام خویش رسد از دل من آن بت روی

چنانکه زو دل غمگین من به کام رسید

شمارهٔ ۱۱ - نیز او راست

بوسه ای از دوست ببردم به نرد

نرد برافشاند و دو رخ سرخ کرد

سرخی رخساره آن ماهروی

بر دو رخ من دو گل افکند زرد

گاه بخایید همی پشت دست

گاه بر آورد همی آه سرد

گفتم جان پدر این خشم چیست

از پی یک بوسه که بردم به نرد

گفت من از نرد ننالم همی

نرد به یک سو نه و اندر نورد

گفتم گر خشم تو از نرد نیست

بوسه بده گرد بهانه مگرد

گفت که فردا دهمت من سه بوس

فرخی امید به از پیشخورد

شمارهٔ ۱۲ - همو راست

سر زلف تو نه مشکست و به مشک ناب ماند

رخ روشن تو ای دوست به آفتاب ماند

همه شب زغم نخسبم که نخسبد آنچه عاشق

منم آن کسی که بیداری من به خواب ماند

زفراق روی و موی تو زدیده خون چکانم

عجبست سخت خونی که به روشن آب ماند

سر زلف را متابان سر زلف را چه تابی

که در آن دو زلف ناتافتگی به تاب ماند

تو به آفتاب مانی و ز عشق روی خوبت

رخ عاشق تو ای دوست به ماهتاب ماند

شمارهٔ ۱۳ - او راست

از بس شمار بوسه که دوش آن نگار کرد

با روزگار کار من اندر شمار کرد

دیدم شمار و بوسه ندیدم همی به چشم

بی می مرا از آنچه ندیدم خمار کرد

گفتم که بوسه دادی لختی نگار من

گفتا بدین گرفته نخواهم نگار کرد

گفتا که لب چگونه برم پیش آنکه او

صد ره به بوسه هر دو لب من فگار کرد

چندین حدیث گفته شدو آخر آن نگار

تا بوسه ای بداد دو چشمم چهار کرد

شمارهٔ ۱۴ - او راست

این منم کز تو مرا حال بدین جای رسید

این تویی کز تو مرا روز چنین باید دید

من همانم که به من داشتی از گیتی چشم

چه فتاده ست که در من نتوانی نگرید

من همانم که مرا روی همی اشک شخود

من همانم که مرا دست همی جامه درید

زندگانی را با مرگ بدل باید کرد

چو مرا کار ازین کار بدین پایه رسید

دل من بستدی و باز کشیدی دل خویش

دل ز من بیگنهی باز نبایست کشید

نفریبی تو مرا کز تو من آگه شده ام

من نخواهم سخن و لابه تو نیز خرید

دل بدخواه من از انده من شادی کرد

دوستی کس چو تو بد عهد و جفا کار ندید

آنچنان کار بیکبار چنین داند شد

در همه حال زهر کار نباید ترسید

شمارهٔ ۱۵ - همو راست

هندوی بد که ترا باشد و زان تو بود

بهتر از ترکی کان تو نباشد، صد بار

هندوان شوخک و شیرینک و خوش با نمکند

نیز بی مشغله باشند گه بوس و کنار

تا ترا ترکی سه بوسه دزدیده دهد

هندویی را بتوان بردو بپرداخت ز کار

زلف هندو را بندی بودو تاب دویست

جعدهندو راتابی بودو پیچ هزار

شمارهٔ ۱۶ - ازوست

شه زاولستان محمود غازی

سر گردنکشان هفت کشور

به نیزه کرگدن را بر کند شاخ

به زوبین بشکند سیمرغ را پر

شمارهٔ ۱۷ - نیز او راست

بامدادان پگاه آمد بر بسته کمر

غالیه بر سرو کرد (؟) و برون رفت بد

کس فرستادم و گفتم که بدینگونه مرو

که بدین گونه رسد چشم ترا جان پدر

باز گردید و بیامد به من اندر نگرید

گفت فرمان خداوند مرا چیست دگر

بروم یا نروم عید کنم یا نکنم

کیش بر بندم یا باز کنم پیش کمر

گفتم ای ماه دل افروز کمر نیز مبند

که کمر بستن تو کرد مرا خسته جگر

چه کمر بندی کز جای کمر نیست نشان

چه سخن گویی کز جای سخن نیست اثر

شمارهٔ ۱۸ - همو راست

بهشت روی منا گر همی روی به سفر

مرا ببر به سفر یا دل مرا تو مبر

مرا ز رفتن تو چند گونه درد سرست

وگر چه درد مرا تو همی ندانی سر

یکی که تو زبر من همی روی نه بکام

دگر که با تودل من همی رود به سفر

چگونه باشد حال کسی که دلبر او

همی سفر کند اندر جهان و او به حضر

بیا و روی به روی من ای صنم بر نه

منه که روی تو بریان کنم زتف جگر

اگر همی تو روی و دلم همی ببری

برو برآنکه غمت خورد زینهار مخور

شمارهٔ ۱۹ - او راست

عشق آتشیست کآب نیابد بر او ظفر

ای دل چرا نکردی زآتش همی حذر

آری حذر نکردی تا سوخته شدی

تو سوختی و با تو بسوزد همی جگر

همسایه بدی و ز همسایگان بد

همسایگان رسند به رنج و به درد سر

اینک جگر به جرم تو آویخته شده ست

ورنه ازین بلا دل او نیستی خبر

من چند گونه حیلت وتدبیر ساختم

کان آتش فروخته کمتر شودمگر

بادخنک برآتش سوزان گماشتم

پنداشتم که حیلت من گشت کارگر

بخشش هزار بار فزون گشت از آنچه بود

بخشش همه دگر شدو تدبیر من دگر

ور بلبل از درخت بپریدگو بپر

ظاهر فرو نکرد ز طنبور خویش پر (؟)

شمارهٔ ۲۰ - همو راست

آزار داری ای یار زیرا که یک زمستان

بگذشت و کس نیامدروزی زمانه زین در

روزی بدین درازی ما از تو جسته دوری

کز تو خطایی آمد، وان از تو بودمنکر

ما با هزار دستان خو داشتیم آنجا

بیداد کرد و بیشی زاغ سیه بدین در

تو تنگدل نگشتی بازاغ بد نکردی

بنشستی و ببری خوش با چنان ستمگر

چون در میان باغت دامی بگستریدند

بازاغ درفتادی ناگه به دامت اندر

از تو خطایی آمداز ماخطایی آمد

شایدکه هر دو گشتیم اندرخطا برابر

از باغ زاغ گم شد ،آمدهزار دستان

اکنون گرفت باید کار گذشته از سر

امروز ما و شادی امروز ما و رامش

درزیر هر درختی عیشی کنیم دیگر

بادوستان یکدل با مطربان چابک

باریدکان زیبا با ساقیان دلبر

دلجوی ساقیانی شیرین سخن که مارا

از کف دهنده باده و ز لب دهنده شکر

شمارهٔ ۲۱ - همو راست

تا کی بوداین شوخی و تاکی بود این جنگ

زین شوخی و زین جنگ نگردد دل من تنگ

صلحست مرابا تو و بامن نکنی صلح

جنگست ترا با من و با تو نکنم جنگ

سنگست دلت مهر بر او تابان گه گه

کز تافتن مهر گهر زاید در سنگ

فرسنگ به فرسنگ دوانم ز پی تو

وزمن تو گریزانی فرسنگ به فرسنگ

گرمن ز تو ای دوست همی ننگ ندارم

تو نیز مدار از من و از صحبت من ننگ

شمارهٔ ۲۲ - نیز او راست

ندهم دل به دست تو ندهم

گربه تو دل دهم ز تو نرهم

کوی تو جایگاه فتنه شده ست

بر سر کوی تو قدم ننهم

دوستان از فراق تو شکهند

من همی از وصال تو شکهم

گرمن لابه ساز چرب سخن

چه بسی لابه ها به دل ندهم

سخت بسیار حیله باید کرد

تا زدست تو سنگدل بجهم

شمارهٔ ۲۳ - و او راست

ای رفته من از رفتن تو باغم ودردم

مردم زتو وزین قبل از شادی فردم

تا وصل ترا هجر تو ای ماه فرو خورد

دردی نشناسم که به صد باره نخوردم

از چهره تو بتکده بوده ست مرا چشم

امروز درین بتکده از آب به دردم

گویند کز آتش تبش و گرمی باشد

پس چون که من از آتش غم بادم سردم

یا دوست بگشتی تو از آن حال که بودی

من روزی ازین درد به صدبار بگردم

گه بامژه ترم گه بالب خشکم

گه با دل پرخونم گه با رخ زردم

شمارهٔ ۲۴ - ازاوست

خدای داند بهتر که چیست در دل من

ز بس جفای توای بیوفای عهدشکن

چو مهربانان در پیش من نهادی دل

نبرد و برد دلم جز به مهربانی ظن

همی ندانست این دل که دل سپردن تو

همیشه کار تو بوده ست زرق و حیله و فن

دل تو آمده بوده ست تا دلم ببرد

ببردو رفت به کام و مراد باز وطن

من از فریب تو آگه نه وتو سنگین دل

همی فریفته بودی مرا به چرب سخن

هم آن کسی که به خوشی به من سپردی دل

چو دل نباشد جان را چه کرد خواهم من

کنون که حال چنین شد چه باز خواهی دل

چه اوفتاد که دل بازخواستی از من

دلم ببردی وجان هم ببر که مرگ بهست

ز زندگانی اندر شماتت دشمن

شمارهٔ ۲۵ - همو راست

نوبهارآمدو بشکفت بیکبار جهان

بر سر افکندزمین هر چه گهر داشت نهان

تاز خواب خوش بگشاد گل سوری شم

لاله سرخ ببندد همی از خنده دهان

پرنیانها و پرندست کشیده همه باغ

عاشقان گاه بر این سایه دوان گاه بر آن

اندر آن هفته که بگذشت جهان پیر نمود

وندر این هفته جوانست کران تابه کران

من شنیدم که به ایام جوان پیر شود

نشنیدم که به یک هفته شود پیر جوان

من نگویم که می سرخ حلالست و مباح

گر بودورنه من این لفظ نیارم به زبان

گویم ار هرگز خواهی خوری امروز بخور

که دگر باره بدین روز رسیدن نتوان

خیز تا بر گل نو کوزگکی باده خوریم

پیش تا از گل ما کوزه کند دست زمان

شمارهٔ ۲۶ - نیز او راست

باغبان! زیر سرو بن منشین

نه کجا سرو نیست نیست زمین

نه همه سایه زیر سرو بود

زیر شاخ سمن شو و بنشین

باغ تو پر درخت سایه ورست

از پی خویشتن یکی بگزین

گرد آن سرو نارسیده مگرد

رنگ آن سرو نارسیده مبین

سرو را، دست باز دار به من

رحم کن بردل من مسکین

شمارهٔ ۲۷ - همو راست

چو روی تو نبود لاله بهاری نه

چو قد تو نبود سرو جویباری نه

ز دلبران نبودچون تو دلشکن یاری

زعاشقان نبود چون منی به زاری نه

ترا زمن همه جز بندگی نمودن نیست

مرا ز تو همه جزدرد و رنج وخواری نه

به بیست شهر چو من عاشق غریوان نیست

به صد بهار چو تو لعبتی بهاری نه

مراد تو همه جز جنگ و ترکتازی نیست

مراد من همه جز صلح و سازگاری نه

شمارهٔ ۲۸ - همو راست

ای دوستی نموده و پیوسته دشمنی

درشرط مانبود که با من تو این کنی

دل پیش من نهادی و بفریفتی مرا

آگه نبوده ام که همی دانه افکنی

پنداشتم همی که دل ازدوستی دهی

بر تو گمان که برد که تودشمن منی

دل دادن تواز پی آن بود تا مرا

اندر فریبی و دلم از جای برکنی

کشتی مرا به دوستی و کس نکشته بود

زین زارتر کسی را هرگز به دشمنی

بستی به مهر بادل من چند بار عهد

از تو نمی سزد که کنون عهد بشکنی

با تو رهیت را چو به دل ایمنی نبود

زین پس به جان چگونه بودبرتو ایمنی

خرمن ز مرغ گرسنه خالی کجا بود

ما مرغکان گرسنه ایم و تو خرمنی

شمارهٔ ۲۹ - و او راست

ای جهانی ز تو به آزادی

بر من از تو چراست بیدادی

دل من دادی و نبود مرا

از دل بیوفای تو شادی

دل دهان دل به دوستی دادند

تومرا دل به دشمنی دادی

قصدکردی به دل ربودن من

برهلاک دلم بر استادی

تا دلم نستدی نیاسودی

چون توان کرد از تو آزادی

دل ببردی و جان شد از پس دل

ای تن اندر چه محنت افتادی

بردل دوستان فرامشتی

بر دل دشمنان همه یادی

شمارهٔ ۳۰ - و ازوست

ای ترک حق نعمت عاشق شناختی

رفتی و ساختی ز جفا هر چه ساختی

کردار من به پای سپردی و کوفتی

گرد هوای خویش گرفتی و تاختی

با تو به دل چنان که توان ساخت ساختم

بر من ز حیله هر چه توان باخت باختی

نتوانی ای نگارین گفتن مراکه تو

از بندگان خویش مرا کم نواختی

گویا حدیث ما و توگفت، ای بت،آنکه گفت

«ای حق شناس رو که نکو حق شناختی »

شمارهٔ ۳۱ - همو راست

گفتم چو به گرد سمنت سنبل کاری

دعوی ز دلم بگسلی ای ترک حصاری

دعوی تو ای ترک فزونتر شد تا تو

گرد سمن تازه همی سنبل کاری

دعوی توزینگونه نبوده ست ونبوده ست

از عشق تو اندر دل من چندین زاری

امروزهمه حال دگر گشت و بتر گشت

فردا نه عجب باشد اگر زین بتر آری

تا ترک سمن عارض بودی نه چنین بود

امروز چنین شد که بت مشک عذاری

با عارض ساده ز در دیدن بودی

با خط دمیده ز در بوس و کناری

تا من بزیم چنگ ز تو باز ندارم

دانم که سه بوسه تو زمن باز نداری

جان و دل و دین را به کنار تو گذارم

تاتو به کنار خودم از مهر گذاری

من با توهمی از در یاری به در آیم

شاید که تو آیی ز درم از در یاری

نازاز تو سزد برمن مسکین که توایدون

باطره مشکین وخط غالیه باری

باطره مشکین همگی فتنه چینی

با غالیه گون خط سیه شور تتاری

شمارهٔ ۳۲ - و نیز اوراست

ای عاشقان گیتی یاری دهید یاری

کان سنگدل دلم را خواری نمود خواری

چون دوستان یکدل در پیش او نهادم

بستد به دوستی دل ننمود دوستداری

گفتم که دل ستانم ناگاه دل سپردم

بر طمع دلستانی ماندم به دلسپاری

گوید همی چه نالی یاری چو من نداری

یاریست اینکه ندهد روزی به بوسه یاری

دشمن همی ز دشمن یک روز داد یابد

من زو همی نیابم چکنم مگر که زاری

جز صبرو برد باری بر وی همی نبینم

چون عاشقم چه چاره جز صبرو بردباری

شمارهٔ ۳۳ - نیز ازاوست

من بدین بیدلی و دوست بدین سنگدلی

من بدین محتملی یار بدین مستحلی

یار معشوق من از مستحلی بر نخورد

تا نیاید زمن این بیدلی و محتملی

بفریباند هر روز دلم رازسخن

آن سرا پای فریبندگی و مفتعلی

من از آن ساده دلی بیهده برهر سخنی

پای می کوبم چون گیلان بر نای گلی

چند گردم بر آن کس که نگردد برمن

چند گویم که مرا تو ز دل و جان بدلی

من غزل گویم پیوسته به یادتو غزال

تا تو پیوسته خریدار نوای غزلی

شمارهٔ ۳۴ - همو راست

بر وعده مرا شکیب فرمایی

تا کی کنم ای صنم شکیبایی

از بهر سه بوسه مستمندی را

خواهی که سه سال صبر فرمایی

راز دل خویش با تو بگشادم

باشدکه بر این مرا ببخشایی

بربرگ سمن به مشک بنبشتی

تا راز مرا به خلق بنمایی

بد مهر بتی و سنگدل یاری

لیکن چو دل و چو دیده دریابی

شمارهٔ ۳۵ - ازوست

لطفی اگرکنی به نگاهی چه می شود

خشنود اگر شوم زتو گاهی چه می شود

سیراب اگر شود ز توای ابر مرحمت

در خشکسال هجر گیاهی چه می شود

ابیات پراکنده

شمارهٔ ۱

گهی سماع زنی گاه بر بط و گه چنگ

گهی چغانه و طنبور و شوشک و عنقا

شمارهٔ ۲

راست گفتی عتاب او بر من

هست از بهر بردن جناب

شمارهٔ ۳

ماه منیر صورت ماه درفش تست

روز سپید سایه چتر بنفش تست

شمارهٔ ۴

زو دوسترم هیچ کسی نیست و گرهست

آنم که همی گویم پازند قرانست

شمارهٔ ۵

میان خواجه و توو میان خواجه و من

تفاوتست چنان چون میان زرو گمست

شمارهٔ ۶

صحرای سنگ روی و که سنگلاخ را

از سم آهوان و گو زنان شیار کرد

شمارهٔ ۷

دل بردو مرانیز به مردم نشمرد

گفتار چه سودست چو ورغ آب ببرد

شمارهٔ ۸

چون درو عصیان و خذلان تو ای شه راه یافت

کاخها شد جای کوف و باغها شد جای خاد

شمارهٔ ۹

در ایوانی که تو خواهی ترا باغ ارم سازد

چو ایوان مداین مر ترا ایوان و خم سازد

شمارهٔ ۱۰

بهره تو آفرین می شد زسعد مشتری

رقم خصم از نحس کیوان فریه و نفرین بود

شمارهٔ ۱۱

تا نبود چون همای فرخ کرگس

همچو نباشد به شبه باز خشین پند

شمارهٔ ۱۲

با هنر او همه هنرها یافه

با سخن او همه سخنها ترفند

شمارهٔ ۱۳

از حسن رای تست که گیتی سرای تست

گیتی سرای تست ز کیماک تا خزر

شمارهٔ ۱۴

نیکو مثلی زده ست شاها دستور

بز را چه به انجمن کشند و چه به سور

شمارهٔ ۱۵

آشکو خد برزمین هموار بر

همچنان چون بر زمین دشوارتر

شمارهٔ ۱۶

بخت شماو عز شما هر دو بر فزون

وان مخالفان و بد اندیش در نهار

شمارهٔ ۱۷

اندر میزد حاتم طایی تویی به جود

اندر نبرد رستم دستان روزگار

شمارهٔ ۱۸

بهانه جوید بر حال خویش و همت خویش

کزان مزاج ذخیره ست و زین مزاج سپار

شمارهٔ ۱۹

هوازی مرا گوید آن شکرین لب

که ای شاعر اندر سخن ژرف بنگر

شمارهٔ ۲۰

من چون چنان بدیدم جستم زجای خواب

با هو به دست کرده بر اشتر شدم فراز

شمارهٔ ۲۱

ای کرده مرا خنده خریش همه کس

مارا ز تو بس جانا مارا ز تو بس

شمارهٔ ۲۲

میدانت حربگاهست خون عدوت آب

تیغ اسپر غم و شنه اسبان سماع خوش

شمارهٔ ۲۳

بدانسان که هستی چنان می نمای

زن هرزه لاف و ختنبر مباش

شمارهٔ ۲۴

مرا گریستن اندر غم تو آیین گشت

چنانکه هیچ نیاسایم از غریو و غرنگ

شمارهٔ ۲۵

کاروانی بی سرا کم داد جمله بارکش

کاروانی دیگرم بخشید بختی جمله رنگ

شمارهٔ ۲۶

زسر ببرد شاخ و ز تن بدرد پوست

بصید گاه ز بهر زه کمان تو رنگ

شمارهٔ ۲۷

کوس تو کرده ست بر هر دامن کوهی غریو

اسب تو کرده ست بر هر خامه ریگی صهیل

شمارهٔ ۲۸

خیز تا گل چنیم و لاله چنیم

پیش خسرو بریم و توده کنیم

شمارهٔ ۲۹

بر شاد گونه تکیه زده شاد و شاد کام

دولت رهی و بخت مطیع و فلک غلام

شمارهٔ ۳۰

به مهمان هوازی شاد گردم

ز دست رنج و غم آزاد گردم

شمارهٔ ۳۱

روز رزم از بیم او در دست و در پای عدو

کنده ها گردد رکاب و اژدها گردد عنان

شمارهٔ ۳۲

بفروز و بسوز پیش خویش امشب

چندان که توان زعود و از چندن

شمارهٔ ۳۳

من پیرم و فالج شده ام اینک بنگر

تا نولم کژ بینی و کفته شده دندان

شمارهٔ ۳۴

یکی شادمانی بد اندر جهان

خنیده میان کهان و مهان

شمارهٔ ۳۵

پیاده سپه آرای او دویست هزار

چو پیل مست و پلنگ نژند و ببردمان

شمارهٔ ۳۶

از ره صورت باشد چون او

گونه عنبر دارد و لادن

شمارهٔ ۳۷

تا زر نباشد به قدر سرمه

تا لاد نباشد به شبه لادن

شمارهٔ ۳۸

تا مورد سبز باشد چون زمرد

تالا سرخ باشد چون مرجان

شمارهٔ ۳۹

تا خوید نباشد به رنگ لاله

تا خار نباشد به بوی خیرو

برفضل او گوا گذراند دل

گرچه گوا نخواهند از خستو

اندر میزد با خرد و دانش

اندر نبرد با هنر و بازو

از راستی چنانکه ره او را

گویی زده ست مسطره و سازو

ای زایران زبر تو آکنده

هم کیسه های لاغر و هم کندو

دست و زبان بدو نرسد کس را

آری به ماه بر نرسد لا تو

شمارهٔ ۴۰

لیک نزدیک او چنان باشد

که سگ از دور می کند دوله

شمارهٔ ۴۱

د رتنور ویل بادا دشمنت

از بلسک چینور آویخته

شمارهٔ ۴۲

ایا خورشید سالاران گیتی

سوار رزمساز و گرد نستوه

شمارهٔ ۴۳

ای دیده ها چو دیده غوک آمده برون

گویی که کرده اند گلوی ترا خبه

شمارهٔ ۴۴

تا سرخ بود چون رخ معشوقان نارنج

تا زردبود چون رخ مهجوران آبی

شمارهٔ ۴۵

نامه مانی با نامه تو ژاژست

شعر خوارزمی با شعر تو لامانی

شمارهٔ ۴۶

هر چون نگرم قصه من با کرم تو

چون قصه آن اشتر و ماه است و عرابی

شمارهٔ ۴۷

پسر آن ملکی تو که به مردی بگشاد

زعدن تا خزران و زخزران تا ککری

شمارهٔ ۴۸

ناب است هر آن چیز که آلوده نباشد

زین روی ترا گویم کازاده نابی

بعدی                قبلی