معرفی خدا و اتمام حجّت وی

بابی دربارۀ بیان و معرفی خدا و اتمام حجّت وی

[4١٢]١-امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند بر مردم با آنچه به آنها داده و معرفی کرده، احتجاج کند.

(این روایت از طریق دیگر نیز وارد شده است)

[4١٣]٢-محمّد حکیم گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: شناخت، ساخت کیست؟ فرمود: ساخت خداست و برای بندگان در ساخت آن بهره ای نیست.

[4١4]٣-حمزۀ طیّار گوید: امام صادق علیه السّلام دربارۀ فرمایش خداوند عزّتمند و والا که «خداوند بر آن نیست که گروهی را پس از آنکه هدایتشان نمود بی راه بگذارد، مگر آنکه چیزی را که باید از آن پروا کنند برایشان بیان کرده باشد» [سورۀ توبه (٩) : آیۀ ١١5]فرمود: یعنی تا به آنها بشناساند آنچه او را خشنود کند و آنچه او را خشمگین سازد و در تفسیر «راه خلافکاری و پرهیزکاری را به نفس بشر الهام کرد» [سورۀ شمس (٩١) : آیۀ ٨]فرمود: یعنی برایش بیان کرد که چه چیز را به جا آورد و چه چیز را ترک کند و در تفسیر «ما راه را به انسان نشان دادیم یا سپاسگزار خواهد بود یا ناسپاسگزار» [سورۀ انسان (٧6) : آیۀ ٣]فرمود: راه را به او شناساندیم؛ یا می گیرد یا ترک می کند. (طیّار) از فرمایش خدا که «و اما قوم ثمود را هدایت کردیم؛ ولی آنها کوردلی را بر هدایت برگزیدند» [سورۀ فصّلت (4١) : آیۀ ١٧]پرسید، امام فرمود: به آنان شناساندیم و آنها کوردلی را بر هدایت برگزیدند در حالی که می شناختند. در روایت دیگر است: برای آنها بیان کردیم.

[4١5]4-حمزۀ طیّار گوید: از امام صادق علیه السّلام دربارۀ فرمایش خدای عزّتمند و والا که «انسان را به هر دو راه راهنمایی نمودیم» [سورۀ بلد (٩٠) : آیۀ ١٠]پرسیدم، فرمود: یعنی راه نیکی و بدی. [4١6]5-عبد الاعلی گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: خداوند سامانت دهد، آیا در مردم ابزاری نهاده شده که با آن به شناخت دست یابند؟ فرمود: نه.

گفتم: آیا برای به دست آوردن شناخت تکلیف شده اند؟ فرمود: نه. برای خداست که بیان کند. «خداوند هیچ کس را جز به اندازۀ توانش تکلیف نکند» [سورۀ بقره (٢) : آیۀ ٢٨6]و «خداوند هیچ کس را جز به آنچه داده است، تکلیف نکند» [سورۀ طلاق (65) : آیۀ ٧]

از آن حضرت دربارۀ فرمایش خداوند که «خداوند بر آن نیست که گروهی را پس از آنکه هدایتشان نمود بی راه بگذارد، مگر آنکه چیزی را که باید از آن پروا کنند برایشان بیان کرده باشد» [سورۀ توبه (٩) : آیۀ ١١5]پرسیدم، فرمود: یعنی تا به آنها بشناساند آنچه او را خشنود کند و آنچه او را خشمگین سازد.

[4١٧]6-امام صادق علیه السّلام فرمود: به طور قطع، خداوند به بنده ای نعمتی ندهد جز آنکه نسبت به آن حجّتی همراهش نماید، پس کسی که خداوند بر او منّت گذاشت و نیرومندش ساخت، حجّتش بر او انجام تکالیف الهی و به دوش کشیدن بار کسانی که از او ناتوان ترند و خداوند هرکس را که بر او لطف کرد و مال او را گسترش داد، همان مالش بر او حجّت است و باید با بخشش خود به فقرا رسیدگی کند و هرکه خداوند بر او منت نهاد و در میان خویشانش، شریف و خوش سیما قرار داد، حجّت خدا بر او این است که خدای فرازمند را نسبت به آن نعمت سپاس گوید و بر دیگران گردن فرازی نکند و به واسطۀ شریف و خوش سیما بودنش از حقوق ناتوانان جلوگیری ننماید.

اصول کافی ج1ص346