فوج

خرما                       Date 

نام علمی    Phoenix dactylitera

تركيبات شيميايي/خواص داروئي/طرز استفاده/مضرات

كليات گياه شناسي:

خُرما (نام علمی: Phoenix dactylifera)یا رطب گیاهی تک‌لپه‌ای و گرمسیری جزو تیره نخل‌ها است که میوه‌اش خوراکی و دارای هسته‌ای سخت و پوست نازک و طعم شیرین که به شکل خوشه‌ای بزرگ از شاخه آویزان می‌گردد و برگهای آن بزرگ است. ارتفاع نخل به ۱۰ تا ۲۰ متر یا بیشتر می‌رسد.

به میوهٔ نرسیده خرما، «خارَک» یا «خرک» یا کنگ (و در زبان عربی، «حبابوک») گفته می‌شود. رطب مرحله قبل از رسیدگی کامل خرماست که رطوبت بیشتر و قند کمتری نسبت به خرمای کاملاً رسیده دارد.

میوه خرما جزو میوه‌های سته می‌باشد یعنی تمام قسمت بریکاری آن گوشتی و محتوی مواد غذایی است. خرما از دورانِ باستان در رژیم غذایی انسان وجود داشته است و یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های کشت شده توسط انسان بوده است.

خرما ميوه اي بسيار قديمي است و نام آن در كتاب مقدس 42 بار تكرار شده است .

اين ميوه پرخاصيت براي مردم کشورهاي اروپايي و آمريكايي تا حدي ناآشنا است و آنرا فقط در كيك و شيريني مصرف مي كنند ولي در خاورميانه و مخصوصا در كشورهاي عربي بعنوان يك غذاي اصلي بكار مي رود .

يهوديان معتقدند درخت خرما در فلسطين و يا اسرائيل امروزي بفراواني وجود داشته است بطوريكه در ناحيه بين درياي گاليله و درياي مدره جنگل بزرگي از درخت خرما بوده است .

مسلمانان معتقدند كه حضرت محمد (ص) اين درخت را خلق كرده اند . در ديانت مسيح ، برگ درخت خرما سنبل و نشانه شهادت و روح شهدائي است كه در راه ديانت حضرت مسيح جان باخته اند .

تاریخچه کاشت:

درخت خرما در نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، از جمله ایران پرورش می‌یابد. با اینکه خاستگاه آن را میانرودان، عربستان و شمال آفریقا ذکر می‌کنند ولی بررسی‌های علمی، آن را به گونه‌ای به نام علمی P.H. Sivestris که در هندوستان می‌روید نسبت می‌دهند.

باستانشناسان احداث نخلستان‌ها را به پنج هزار سال پیش نسبت داده‌اند زیرا نامی از آن بر لوحه‌های گلی ۵۰ سده پیش یافته‌اند.

در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت می‌شده. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب بندهشن از نخل یاد شده‌است.

منابع چینی از ایران (در زبان ایشان بوسی، تلفظ چینی پارسی) به عنوان سرزمین نخل خرما که در نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کرده‌اند.

در پایان سده نهم میلادی، نخل خرما را از ایران به چین برده و در آنجا کشت کرده‌اند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت خرما دارد.

محصولات:

از برگ و شاخه درخت خرما سبد و زیرانداز تهیه می‌کنند. از هسته آن نان و از میوه خرما شراب و عسل.

مردم صحرا هسته درخت خرما را آرد کرده و از آن نان می‌پزند یا در این هسته را بو داده و از آن به‌عنوان قهوه استفاده می‌کنند زیرا دم کرده آن بسیار مطبوع است و یا حتی این در را در آب برای چند روز خیس کرده و به‌عنوان غذای مقوی به شترهای خود می‌دهند.

تركيبات شيميايي:

خرما داراي 25 درصد ساكاروز ، 50درصد گلوكز ، و مواد آلبومينوئيدي ، پكتين و آب مي باشد . بعلاوه داراي ويتامينهاي مختلف منجمله ويتامين A,B,C,E و مقداري املاح معدني مي باشد .

Dates, Deglet Noor

Deglet Noor dates
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱٬۱۷۸ کیلوژول (۲۸۲ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها	۷۵٫۰۳ g
قندها	۶۳٫۳۵ g
فیبر	۸ g
چربی	۰٫۳۹ g
پروتئین	۲٫۴۵ g
آب	۲۰٫۵۳ g
ویتامین آ	۱۰ IU
- بتاکاروتن	۶ میکروگرم (۰٪)
- لوتئین و زآکسانتین	۷۵ μg
تیامین (ویتامین ب۱)	۰٫۰۵۲ میلی‌گرم (۴٪)
ریبوفلاوین (ویتامین ب۲)	۰٫۰۶۶ میلی‌گرم (۴٪)
نیاسین (ویتامین ب۳)	۱٫۲۷۴ میلی‌گرم (۸٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵)	۰٫۵۸۹ میلی‌گرم (۱۲٪)
ویتامین ب۶	۰٫۱۶۵ میلی‌گرم (۱۳٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۱۹ میکروگرم (۵٪)
ویتامین C	۰٫۴ میلی‌گرم (۱٪)
ویتامین E	۰٫۰۵ میلی‌گرم (۰٪)
ویتامین K	۲٫۷ میکروگرم (۳٪)
کلسیم	۳۹ میلی‌گرم (۴٪)
آهن	۱٫۰۲ میلی‌گرم (۸٪)
منیزیم	۴۳ میلی‌گرم (۱۲٪)
منگنز	۰٫۲۶۲ میلی‌گرم (۱۳٪)
فسفر	۶۲ میلی‌گرم (۹٪)
پتاسیم	۶۵۶ میلی‌گرم (۱۴٪)
سدیم	۲ میلی‌گرم (۰٪)
روی	۰٫۲۹ میلی‌گرم (۳٪)

خواص داروئي:

درخت خرما خواص بيشماري دارد و مي توان گفت كه از تمام قسمتهاي اين درخت مي توان استفاده كرد و يك ضرب المثل عربي مي گويد كه خواص درخت خرما باندازه روزهاي سال است.

از برگ و شاخه  درخت خرما سبد  و فرش تهيه مي كنند . از هسته آن نان و از ميوه خرما شراب و عسل . همانطور كه مي دانيم  خرما تنها ميوه ايست كه در صحرا وجود دارد و طبيعت اين درخت را به مردم صحرا داده است كه تمام احتياجات خود را از آن ر فع مي كنند .

مردم صحرا هسته درخت خرما را ارد كرده و از آن نان مي پزند يا ارد اين هسته را بو داده و از آن بعنوان قهوه استفاده مي كنند

زيرا دم كرده آن بسيار مطبوع است و يا حتي اين در را در آب براي چند روز خيس كرده و بعنوان غذاي مقوي به شترهاي خود مي دهند و معتقدند كه اين غذا از گندم و جو مقوي تر است .

اعراب از قديم اعتقاد داشتند كه خرما انرژي خورشيد را  گرفته و در خود ذخيره مي كنند و اين انرژي با خوردن خرما به بدن آنها منتقل مي شود .

اعراب از خرماي كال نيز استفاده مي كنند و معتقدند كه اثرات درماني بسياري دارد من جمله خرماي سبز تقويت كننده اعمال جنسي و انرژي زا می باشد . حتي هسته خرماي سبز را نيز ارد كرده و پمادي از آن تهيه مي كنند كه براي زخمهاي آلات تناسلي بكار می رود .

اثر ديگر معجزه آساي هسته خرما از بين بردن تورم پلك هاي چشم است براي اين منظور پمادي از ارد هسته خرما درست كرده و آنرا روي چشم مي گذارند اين پماد براي رشد مژه هاي چشم نيز بهترين دارو است .

زندگي پرمشغله و ناراحتي هاي رواني كه ميل جنسي را در بعضي از اشخاص از بين مي برد بهترين علاجش خوردن مداو م خرما است كه ميل جنسي را باين اشخاص باز مي گرداند .

در زمانهاي قديم همواره خرما را براي قدرت و انرژي بكار مي برده اند و هنوز بهترين ميوه براي بازيافتن انرژي و قدرت جواني است .

گلهاي درخت خرما نيز خاصيت دارويي دارند . طعم گلهاي درخت خرما تلخ است و اثر مسهلي دارد .

طرز استفاده:

به مبحث نسخه پيچي گياهان دارويي براي بيماري مورد نظر مراجعه نماييد

مضرات :

مواظب باشيد در خوردن آن افراط نكنيد زيرا داراي قند زيادي است . در اين صورت آنهايي كه لوزالمعده حساس دارند و يا آنهايي كه بيماري قند در خانواده آنها وجود دارد بايد كمتر از اين ميوه استفاده كنند