زعفران : Saffron خواص و معرفی....

زعفران         Saffron 

نام علمی     Crocus sativus

تركيبات شيميايي/خواص داروئي/طرز استفاده/مضرات

كليات گياه شناسي:

زعفران گياهي است پايا با ارتفاع تقريبا 30 سانتيمتر كه داراي برگهاي دراز و سبز مانند تره است . ساقه زير زميني آن از دو پياز تشكيل يم شود .

اين پيازها سخت و مدور و گوشتدار و پوشدهاز غشاء هاي نازك قهو هاي رنگ مي باشد . گلهاي زعفران ارغواني ، منظم و شامل لوله اي دراز است كه به سه گلبرگ و كاسبرگ منتهي مي شود .

زَعفَران عربی‌شدۀ زَرپَران (نام علمی: Crocus sativus) گیاهی است از تیره‌ی زنبقیان، سردهٔ زعفران که ویژگی سرخوشی داشته و امروزه برخی شرکت‌های دارویی اروپایی از آن بعنوان اینتگراتور ضد افسردگی استفاده می‌کنند.

زعفران گیاهی کوچک و چند ساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی‌متر است. از وسط پیاز و یا قاعده ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می‌شوند.

از وسط برگ‌ها، ساقه گلدار خارج شده که به یک تا سه گل منتهی می‌شود. گل‌ها دارای ۶ گلبرگ بنفش رنگ هستند که ممکن است در بعضی واریته‌ها به رنگ گلی یا ارغوانی باشند.

گل‌ها دارای ۳ پرچم و یک مادگی منتهی به کلالهٔ سه شاخه به رنگ قرمز متمایل به نارنجی است. قسمت مورد استفاده این گیاه، انتهای خامه و کلاله سه شاخه است که به نام زعفران مشهور است و دارای بوی معطر با طعم کمی تلخ می‌باشد.

کشت زعفران در ایران به ویژه در شهرستان های شهرستان زاوه ، تربت حیدریه، تایباد، باخرز، گناباد و بجستان در استان خراسان رضوی و شهرستان های قائنات، فردوس، سرایان و بیرجند در استان خراسان جنوبی و به تازگی در استان‌های فارس و کرمان و لرستان رواج دارد.

زعفران خيلي مرغوب قسمت كلاله گل يعني قسمت انتهايي خامه است و ميله خامه ، زعفران درجه دو و نامرغوب را تشكيل مي دهد .

برداشت زعفران بدين ترتيب است كه قسمت كلاله  هر گل را بر ميدارند  و بين كاغذ قرار مي دهند تا خشك شود و سپس بستهب ندي مي كنند . استندارد زعفران كه در فرانسه صورت گرفته است اعلام يم درد كه بايد 50 عدد از الياف زعفران بيشتر از0/277 گرم وزن داشته باشد و در صد رطوبت آن 13 درصد باشد . همچنين هر ميلي گرم آن بايد بتواند 700 سانتيمتر مكعب آب را بطور محسوس رنگي كند .

دم‌نوش:

دم‌نوش زعفران اساساً ضدافسردگی و نشاط‌آور بوده و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند؛ همچنین مدر (ادرار آور) بوده و نتیجتاً برای شست و شوی کلیه‌ها و مثانه مفید است. تسهیل در هضم غذا، رفع نفخ معده، تسهیل گردش خون و خون‌سازی از فواید دیگر آن است همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی و نتیجتاً ضد سرطانی نیز دارد.

تاریخچه:

زعفران به عنوان طعم دهندهٔ غذا و برای رنگ پارچه، در کشورهای در حال توسعه و توسط صنعت گران به مقدار زیاد استفاده می‌شود.

در طب سنتی، زعفران به عنوان مسکن، خلط آور، محرک جنسی و معرق، کاربرد دارد. در گزارش‌های داستان گونهٔ مربوط به مناطق استوایی آسیا، از خمیری نام برده شده که مخلوطی از زعفران و چوب صندل است و این خمیر امروز همچون گذشته به صورت مرهمی آرامش بخش برای پوست‌های خشک مصرف می‌شود.

نام:

در لغتنامه ریشه‌شناسی آنلاین آمده‌است که واژهٔ زعفران از طریق زبان عربی به زبان‌های دیگر راه یافته و اصل ریشه آن نامعلوم است.

اما در حقیقت در خصوص این واژه نیز مانند بسیاری از واژه‌های دیگر غربی‌ها در مورد منشاء عربی آن به خطا رفته‌اند ریشه این واژه به پارسی باستان و به سانسکریت برمی گردد و درشاهنامه نیز با تلفظ زعفران آمده‌است.

این واژه در متون عربی سابقه کمتری از زبان فارسی دارد و متون عربی که واژه زعفران را بکار برده‌اند به کتب ایرانیانی مانند ابوعلی سینا و رازی برمی گردد. گیاه زعفران بومی ایران و هند است و در هیچ کشور عربی بصورت طبیعی نمی‌روید.

واژهٔ فارسی برای گیاه زعفران کُرکُم و زَرپَران است که وارد عربی شده و تلفظ زعفران یافته است.نام دیگر آن در فارسی میانه به صورت کورکوم (kurkum) تلفظ می‌شد.

در زبان ترکی زفرون (زفرو)[نیازمند منبع] و در عربی الزعفران در انگلیسی saffron در اسپانیایی azafrán در فرانسه safrane در ایتالیایی zaferano به هندی zuffron تلفظ می‌شود.

تركيبات شيميايي:

زعفران داراي مواد چرب ، املا معدني ف موسيلاژو اسانس هاي فراوان مي باشد .رنگ زعفران مربوط به ماده اي بنام كروسين است كه در آن وجود دارد پياز زعفران سمي است و مصرف يبش از حد آن براي حيوانات كشنده است .

مواد تشکیل دهنده:

خواص داروئي:

زعفران از نظر طبقديم ايران گرم و خشك است . مهمترين خاصيت زعفران كه از قديم الايام از آن استفاده يم شده است درمان افسردگي مي باشد . اين خاصيت مهم حتي در شعر شاعران ينز انعكاس يافته است . شاهد آن شعر خاقاني است كه مي گويد :

گر كسي را زعفران شايد فزايد گو فزاي

                                        چون تو با غم خو گرفتي زعفران كس مخور

زعفران داراي بويي  قوي و طعم تلخ مي باشد :

1)خوردن چاي زعفران باعث هضم غذا مي شود

2)اثر مسكن درد دارد

3) قاعده آور است .

4)باعث تحريك اعصاب مي شود

5)زعفران خون سازاست و گردش خون را آسان مي سازد

6)مصرف زعفران خونريزيهاي بعد از زايمان را از بين مي برد .

7)قواي جنسي را تقويت مي كند

8)كبد را تصفيه وقوي مي سازد

9)سرفه را رفع و اثر مفيد روي درمان برونشيت دارد

10)كليه و مثانه را پاك مي كند

11)آرام بخش و خواب آرو است

12)زعفران ضد تشنج است

13)گاز معده را برطرف مي كند

14)ادرار آور است

15)و اگر بالاخره مي خواهيد هميشه شاد و خندان باشيد زعفران بخوريد

16)فرمول قديمي زعفران براي تنظيم عادت ماهيانه خانم ها و بازكردن قاعدگي سال هاست كه بكار مي رود و اثر بسيار مفيدي دارد

تارتارات آهن و پتاسيم                  0/5 گرم

گرد زعفران                                 0/5 گرم

پودر درچين                                2 گرم

از اين مخلوط چهار بار در روز استفاده كنيد .

طرز استفاده:

از زعفران مي توان به شكل هاي مختلف استفاده كرد

دم كرده زعفران يا چاي زعفران

2گرم زعفران را در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت نيمساعت روي آتش بسيارملايم بگذاريد تا دم بكشد .

تنطور زعفران

يك گرم زعفران را سائيده و با 10 گرم الكل سفيد 80 درجه مخلوط كزده و در شيشه ريخته و در آنرا ببنديد . اين شيشه رادر جاي تاريكي گذاشته و هر روزه آنرا تكان دهيد پس از دو هفته آنرا صاف كرده و از آن استفاده كنيد .

گرد زعفران

زعفران را در فر با حرارت 25 درجه سانتيگرد خشك كرده و سپس آسياب كنيد و از الك خيلي ريز رد كنيد تا گرد نرمي بدست آيد .

مضرات :

چون زعفران بر روي سيستم توليد مثل اثر دارد بنابراين زنان حامله بايد از خوردن آن احتراز كنند زيرا ممكن است باعث سقط جنين مي شود . خوردن زياد زعفران براي كليه ها مضر است . اشتها را كم مي كند و ايجاد سردرد مي كند و باعث اختلال حواس مي شود .

زعفران را بايد در شيشه هاي دربسته و دور از نور نگهدري كرد زيرا عطر و رنگ خود را در اثر نور از دست مي دهد .

بانک جامع اطلاعات دارویی

پسته : Pistachio تركيبات شيميايي :خواص داروئي:طرز استفاده:مضرات...