نعمت‌الله ولي غزليات2

نعمت‌الله ولي غزليات2

غزل شمارهٔ ۵۰۰

عاشقی از عاقلی خوشتر بود

غرقهٔ دریای ما خوشتر بود

یک سر مو میل غیری کی کند

هر که را سودای او بر سر بود

عقل را نقش و خیالی دیگر است

ذوق عشق و حال او دیگر بود

ای که گوئی ترک غیر او بگو

هرچه فرمائی بگویم گر بود

عشق سرمست است و جام می به دست

لاجرم سلطان بحر و بر بود

بازیابی لذت رندان ما

گر حریفت ساقی کوثر بود

نعمت الله از خدا جوید مدام

هر که یار آل پیغمبر بود

غزل شمارهٔ ۵۰۱

نسبت خرقه ام از پیر خرابات بود

به از این نسبت خرقه ز محالات بود

این چنین پیر مریدی و چنان میخانه

باده نوشیدن من عین عبادات بود

عشق می بازم و خاطر به خدا مشغول است

میخورم باده و جانم به مناجات بود

نامراد از در ما باز نگردیده کسی

در میخانهٔ ما قبلهٔ حاجات بود

زاهد ار جنت فردوس به جان می جوید

جنت عاشق سرمست خرابات بود

سخنی از دل و دلدار بجان می گویم

سخنم از سر صدق است و کرامات بود

پیر و سر حلقهٔ ما سید بزم عشق است

قدر هر کس به کمالات و مقالات بود

غزل شمارهٔ ۵۰۲

مشرب توحید یاران خوش بود

رند مست و ذوق مستان خوش بود

بلبل مستیم در گلزار عشق

صوت بلبل در گلستان خوش بود

خوش بود دردی که او درمان ماست

درد دل می جو که نالان خوش بود

در خرابات مغان مست و خراب

ساقی ما با حریفان خوش بود

جام در دور است در دور قمر

گر به تو دوری رسد آن خوش بود

یافتم گنجینه و گنجی تمام

می کنم ایثار رندان خوش بود

نعمت الله او به ما ایثار کرد

این چنین انعام سلطان خوش بود

غزل شمارهٔ ۵۰۳

حق است دین سید و دین من این بود

برهان واضح است و دلیل مبین بود

گفتم که من همینم و معشوق من همان

دیدم که اوست آنکه همان و همین بود

آن نور آسمان و زمین است و نزد ما

روح تو آسمان و تن تو زمین بود

در ذره آفتاب جمالش نموده رو

بیند کسی که دیدهٔ او خُردبین بود

آئینهٔ خداست دل پاک روشنم

زان رو بود که لایق این آفرین بود

حق را به خلق هر که شناسد نه عارف است

حق را به حق شناس که عارف همین بود

هر صورتی که نقش کنم در ضمیر خویش

نقش خیال صورت نقاش چین بود

نقد خزینهٔ ملک است این امانتم

بسپارمش به دست کسی کو امین بود

والله به جان سید مستان که همدمم

جام می است تا نظر واپسین بود

غزل شمارهٔ ۵۰۴

فعل عالم ظل فعل الله بود

این کسی داند که او آگه بود

مظهر افعال او باشد همه

خود گدائی گیر و خواهی شه بود

نور می یابد قمر از آفتاب

گر چه ظاهر نور ، نور مه بود

مرد دانا سر نپیچد زین سخن

غیر نادانی که او گمره بود

کی شود مایل به سلطانی مصر

هر که او با یوسفی در چه بود

خاک پایش توتیای چشم ماست

رند سرمستی کز آن درگه بود

هر چه بینی نعمت الله بود

نعمت الله در همه عالم یکی است

غزل شمارهٔ ۵۰۵

هرکه از عشق در طرب نبود

نسبتش هیچ با نسب نبود

لطف محبوب را نهایت نیست

طالب آنگه بی طلب نبود

آتش عشق اوست در دل ما

لایق جان بولهب نبود

از کرم ساز عاشقان بنواخت

گر نوازد مرا عجب نبود

لب ساغر مدام می بوسم

به از این همدمی و لب نبود

ماهروئی چو ترک شیرازی

در همه مصر و در حلب نبود

سیدی همچو نعمت الله هم

در عجم بلکه در عرب نبود

غزل شمارهٔ ۵۰۶

چشم بینائی که بر او اوفتد

سر نهد بر پاش و بر رو اوفتد

هر که بر خاک درش افتد چو ما

مسکن او جای نیکو اوفتد

آفتابست او و عالم سایه بان

نور او بر ما و بر تو اوفتد

دل به دریا داده ایم و می رویم

آخر این کار تا چو اوفتد

رنگ و بوی اوست رنگ و بوی ما

گر سخن با رنگ و با بو اوفتد

بر سر کوی خرابات مغان

گر رسد مستی به یلهو اوفتد

نعمت الله ساقی سرمست ماست

برنخیزد هر که با او اوفتد

غزل شمارهٔ ۵۰۷

گر آتش آه ما درافتد

صد شاه به یک نفس برافتد

دستی چه بود هزاردستان

گر دست زنیم بر سر افتد

افتاد به خاک و بر نخیزد

آن کو به دعای ما درافتد

در دامن ما کسی که زد دست

هستیم یقین که کمتر افتد

دجال اگر به خر نشیند

آید روزی که از خر افتد

وان کس که به صدق درنیامد

در خانهٔ فقر بر در افتد

هر کس که رسد به نعمت الله

بر درگه او چو قنبر افتد

غزل شمارهٔ ۵۰۸

چشم ما آبش به هر سو می رود

آبروی ماست بر رو می رود

می رود از چشم ما آب خوشی

همچو سیلابی که از جو می رود

دل چو دست و سر به پای او فکند

بر سر کویش به پهلو می رود

گر بیاید جان به او آید برم

ور رود پیوسته با او می رود

هر کسی کو می رود در راه عشق

گو برو خوش خوش که نیکو می رود

در هوای زلف او باد صبا

گشته سرگردان به هر سو می رود

هر که او بنشست با سید دمی

جاودان پیوسته سر جو می رود

غزل شمارهٔ ۵۰۹

خون دل از دیده بر رو می رود

آبروی ما به هر سو می رود

جمع گشته قطره قطره آب چشم

همچو سیلی سوی هر جو می رود

می رود دل بر در میخانه باز

آفرین بر وی که نیکو می رود

جان به جانان ده که جانان جان تست

جان چه کار آید تو را چو می رود

در بیابان فنا مرد خدا

بی سر و پا خوش به پهلو می رود

آفتابست او و ما چون سایه ایم

می رویم آنجا روان کو می رود

نعمت الله می رود در راه تو

در پیش می رو که نیکو می رود

غزل شمارهٔ ۵۱۰

آب چشم ما به هر سو می رود

خوش روان از دیده بر رو می رود

می رود خاطر به کوی می فروش

آفرین بر وی که نیکو می رود

ای که گوئی از در دلبر برو

کی رود دل از درش چو می رود

در طریق عشق دل چون عاشقان

گه به سینه گه به پهلو می رود

می کنم خود را ملامت سالها

عمر اگر یک لحظه بی او می رود

در هوای زلف او باد صبا

خوش روان گشته به هر سو می رود

رو مپیچ از نعمت الله زان که او

رو به راه آورد یک رو می رود

غزل شمارهٔ ۵۱۱

چشم ما خوش چشمهٔ آبی به هر سو می رود

این چنین آب خوشی پیوسته بر رو می رود

می رود عمر عزیز من به عشق روی او

دلخوشم از عمر خود زیرا که نیکو می رود

دل طواف کعبهٔ وصلش بدان جوید مدام

در بیابان فراق او به پهلو می رود

آفتابست او و عالم سایهٔ آن آفتاب

هر کجا او می رود این سایه با او می رود

در ازل نقش خیال او به دیده بسته ام

تا ابد نقشی چنین از چشم ما چو می رود

یک زمانی صحبت او را غنیمت می شمر

زانکه این محبوب ما دیر آمد و زو می رود

بر در خلوتسرای سید ار شاهی رسد

بنده گردد از سر اخلاص آنجو می رود

غزل شمارهٔ ۵۱۲

عقل دور اندیش هر دم جای دیگر می رود

دیگ سودایش همیشه نیک بر سر می رود

چون به بزم ما در آید نیک حیران می دود

زود بگریزد رود بیرون و ابتر می رود

عشق سرمست است و با رندان حریفی می کند

می رود در بر خوش و در بحر خوشتر می رود

آفتاب حسن او مه را نوازش کرده است

با دل روشن به هر جا خوب و در خور می رود

هر که در راه خدا ره می رود همراه ماست

لاجرم همراه ما راه پیمبر می رود

در چنان بحر محیطی زورقی افکنده ایم

بادبان افراشته کشتی به لنگر می رود

نعمت الله رهبر و شیرازیان همراه او

عاشقانه بر سر الله اکبر می رود

غزل شمارهٔ ۵۱۳

آب چشم ما به هر سو می رود

گر به چشم ما نشینی خوش بود

چشم ما تا دید روی او به خواب

بی خیالش یک زمانی نغنود

این نصیحت گوش کن می نوش کن

در خمار افتد هر آن کو نشنود

عشق سلطانست و تخت دل گرفت

عقل مسکین چون کند گر نگرود

تخم نیکی کار و بدکاری مکن

هر که کارد هر چه کارد بدرود

عاشق رندی که او سرمست ماست

از در میخانهٔ ما کی رود

نعمت الله در خرابات مغان

هر که بیند در پی او می رود

غزل شمارهٔ ۵۱۴

عشق دردیست تا نمی گیرد

جان عاشق صفا نمی گیرد

ایدل ار عاشقی بیا خوش باش

عاشقان را خدا نمی گیرد

موج بحریم و غرقهٔ دریا

غیر ما دست ما نمی گیرد

دردمندیم و درد می نوشیم

دل ما زین دوا نمی گیرد

لطف او عالمی به ما بخشید

به کرم هیچ وا نمی گیرد

آتش عشق شمع جانم سوخت

در تو آخر چرا نمی گیرد

هر که بیگانه نیست از سید

دلش از آشنا نمی گیرد

غزل شمارهٔ ۵۱۵

عقل مخمور است و مستان را به قاضی می برد

سخت بی شرمست از آن رو پردهٔ ما می درد

رند و سرمست مناجاتیم و با ساقی حریف

فارغ است از ریش قاضی هر که او می می خورد

ای که گوئی دل به دلبر می فروشد جان من

نقد تو گر قلب باشد سیم قلبی کی خرد

می بیارد رند مست و سرکه آرد زاهدی

هر چه تو آری بری و هر چه او آرد برد

گر هزار آئینه باشد در همه بینم یکی

عارف است آن کس که این یک در هزاران بنگرد

در سرابستان او غیری نمی یابد مجال

گر کسی مرغی شود بر گرد قصرش کی پرد

درهوای نعمت الله غنچهٔ سیراب گل

درگلستان همچو مستان جامه بر خود می درد

غزل شمارهٔ ۵۱۶

ترک چشم مست او دلها بغارت می برد

ملک دل بگرفت و جان ما به غارت می برد

خانمان ما به غارت برد و یک موئی نماند

هرچه با ما دید سر تا پا به غارت می برد

دور شو ای عقل از اینجا رخت خود را هم ببر

زانکه رخت هر که دید اینجا به غارت می برد

کیش او چون غارتست ترکش نگوید ترک مست

جان کند قربان و قربان را به غارت می برد

هرچه دید از نقد و جنس و زیر و بالا پاک کرد

این بلا هم زیر و هم بالا به غارت می برد

جان ما بادش فدا کو جان و هم جانان ماست

هر چه خواهد گو ببر هل تا به غارت می برد

سید ما صد بخارا را به غارت برده است

بوعلی چبود که او سینا به غارت می برد

غزل شمارهٔ ۵۱۷

ترک چشم مست او دلها به غارت می برد

جان فدای او که جان ما به غارت می برد

ملک دل بگرفت و نقد و نسیه را هر کس که دید

ترکتازی می کند آنها به غارت می برد

عاشقیم و ما به عشق او اسیر افتاده ایم

بنده فرمانیم اگر ما را به غارت می برد

گر دل ما می برد شکرانه اش بر جان ماست

جان رها کردیم دل را تا به غارت می برد

بر سر بازار اگر شخصی دکانی می نهد

دکه ویران می کند کالا به غارت می برد

فتنهٔ دور قمر بنگر که چون پیدا شده

آمده تنها و تنها را به غارت می برد

نعمت الله هر چه دارد در نهان و آشکار

یا به حکمت می ستاند یا به غارت می برد

غزل شمارهٔ ۵۱۸

خوش بود گر این دوئی یکتا شود

آفتاب حسن او پیدا شود

غیر نور او نیاید در نظر

چشم ما از نور او بینا شود

آ چشم ما به هر سو شد روان

ِآید آن روزی که آن دریا شود

بحر می گوید به آواز بلند

آنکه او از ماست با مأوا شود

عارفی کَز هر دو عالم بگذرد

بر در یکتای بی همتا شود

در خرابات مغان رندی که شد

عاقبت سر دفتر غوغا شود

هر که بوسد آن لب شیرین او

همچو سید لاجرم گویا شود

غزل شمارهٔ ۵۱۹

هر زمان عشقی ز نو پیدا شود

هر نفس جانی دگر شیدا شود

چون درآید در شمار عارفان

در سواد ملک دل غوغا شود

چون برآید آفتاب مهر او

جان و دل چون ذره ناپیدا شود

گر ز پیش دیده بردارد نقاب

چشم نابینای ما بینا شود

غرقه شو در بحر عشقش کز یقین

قطره با دریا شود دریا شود

دست با او در کمر بازی کند

کو به عشقش می برد بی پا شود

سید ما چون سخن گوید ز حق

نعمت الله این چنین گویا شود

غزل شمارهٔ ۵۲۰

نطق حیوان جمع کن تا آدمی حاصل شود

گر بیاید تربیت از کاملی کامل شود

جان تو از عالم علوی تنت سفلی بود

عاقبت هر یک به اصل خویشتن واصل شود

منبع هر دو یکی و مرجع هر دو یکی

لاجرم هر یک از این دو با یکی مایل شود

آفتاب روی او در مه چو بنماید جمال

ماه ما بر آفتاب روی او حایل شود

ما ز دریائیم و عین ما بود آب زلال

خوش حیاتی یابد از ما هر که او سائل شود

عالم ما در ازل او بود و باشد تا ابد

این چنین معلوم کی از علم او زائل شود

بلبل و گل چون که بنوازند ساز عاشقی

نعمت الله در گلستان این چنین قابل شود

غزل شمارهٔ ۵۲۱

رند مستی کو حریف ما شود

مشکلات او همه حل وا شود

گر به سوی ما بیاید عارفی

گر چه باشد قطره ای دریا شود

چشم ما روشن شده از نور او

هر که بیند نور او بینا شود

آنکه بگذشت از سر هر دو جهان

بندهٔ یکتای بی همتا شود

گر بلائی رو نماید رو متاب

کز بلائی کار ما بالا شود

نعمت الله شد نهان از چشم ما

سالها یاری چنین پیدا شود

غزل شمارهٔ ۵۲۲

مظهری باید که تا مظهر به او ظاهر شود

مظهر ار نیکو بود مظهر نکو ظاهر شود

در دو آئینه یکی گر رو نماید بی شکی

در حقیقت یک بود اما دور رو ظاهر شود

زلف او را برفشان از نور روی او ببین

تار مو ز کفر و ایمان مو به مو ظاهر شود

خوش درین دریا درآ و یک زمان با ما نشین

تا به تو آب حیاتی سو به سو ظاهر شود

یک سر مو گر حجابی هست بردارش ز پیش

چون حجاب تو نماند او به تو ظاهر شود

اظهر است از نور دیده در نظر ظاهر نگر

این چنین ظاهر نکوئی تا که چو ظاهر شود

نعمت الله چون ز خود فانی شده باقی به اوست

هر که او فانی شود از خود به او ظاهر شود

غزل شمارهٔ ۵۲۳

عین دریائیم و ما را موج دریا می کشد

وین دل دریا دل ما سوی مأوا می کشد

مشکل ما چون که حلوای لبش حل می کند

دور نبود خاطر ما گر به حلوا می کشد

دست ما و دامن او آب چشم و خاک راه

گرچه سرو قامت او دامن از ما می کشد

جذبهٔ او می کشد ما را به میخانه مدام

ما از آن خوش می رویم آنجا که ما را می کشد

یک سر موئی سخن از زلف او گفتم ولی

شد پریشان خاطرم هم سر به سودا می کشد

می کشد نقش خیال وی نماید در نظر

هر که بیند همچو ما بیند که زیبا می کشد

نعمت الله را مدام از وی عطائی می رسد

کار سید لاجرم هر لحظه بالا می کشد

غزل شمارهٔ ۵۲۴

هرکه باشد بندهٔ او درجهان سلطان شود

خوش بود جانی که مقبول چنان جانان شود

روی او در دیدهٔ ما آفتاب روشن است

این چنین نوری کجا از چشم ما پنهان شود

هرچه آید در نظر نقش خیال او بود

لاجرم در حسن خوبان عقل ما حیران شود

ما ز دریائیم و با ما هر که بنشیند دمی

گر چه باشد قطره ای در بحر ما عمان شود

مشکل حل است و حل مشکلات عالمست

حل این مشکل تو را در مجلس رندان شود

گنج معنی هر که می خواهد بیاید همچو ما

عارفانه ساکن کنج دل ویران شود

نعمت الله حاصل عمر حیاتست ای عزیز

خوش بود گر حاصل عمر عزیزت آن شود

غزل شمارهٔ ۵۲۵

خاطر ما سوی دریا می کشد

گوئیا ما را به مأوا می کشد

موج دریائیم و دریا عین ما

می برد ما را به هر جا می کشد

جذبهٔ او می کشد ما را به خود

خوش بود چون حقتعالی می کشد

در کشاکش عالمی آورده است

نی من سرگشته تنها می کشد

می کشد نقش خیالی دم به دم

هم خطی بر لوح اشیا می کشد

ما بلای عشق او خوش می کشیم

کار ما در عشق بالا می کشد

تا نماید نعمت الله را به ما

این چنین نعمت بر ما می کشد

غزل شمارهٔ ۵۲۶

غرق دریائیم و ما را موج دریا می کشد

آبرو می بخشد و ما را به مأوا می کشد

عشق هرجائی است ما هم در پی او می رویم

او به هر جا می رود ما را به هر جا می کشد

در ازل بالانشین بودیم گویا تا ابد

جذبهٔ او می کشد ما را به بالا می کشد

ساغر گیتی نما پر می به رندان می دهد

خاطر مستانهٔ رندان ما را می کشد

با سر زلفش در افتادیم و سودائی شدیم

دل به دست زلف او دادیم و دریا می کشد

خاک پایش توتیای دیدهٔ بینای ماست

از برای روشنی در چشم بینا می کشد

در کش خود می کشد ما را به صد تعظیم و ناز

این کشاکش خوش بود چون سید ما می کشد

غزل شمارهٔ ۵۲۷

دل دگر مارا به مأوا می کشد

خاطر ما سوی دریا می کشد

جذبهٔ او می کشد ما را مدام

حاکمست او می کشد یا می کشد

کشتهٔ عقشم و بر خاک درش

اوفتاده کشتگان را می کشد

در کشاکش عالمی آورده است

نه تن تنها که تنها می کشد

میل ما دایم سوی بالا بود

لطف او ما را به بالا می کشد

در خرابات مغان بزم خوشی است

عشق عاشق را به آنجا می کشد

زلف سید دل ز یاران می برد

و از خیالش سر به سودا می کشد

غزل شمارهٔ ۵۲۸

عشق ما را سوی دریا می کشد

گوئیا ما را به مأوا می کشد

دلبر ما می کشد ما را به کش

خوش بود دلبر که ما را می کشد

دل به دست زلف او دادیم و برد

و از خیالش سر به سودا می کشد

عشق سرمست است در کوی مغان

عاشقان را خوش به مأوا می کشد

می کشد هر لحظه نقشی در خیال

صورتش بر لوح اشیا می کشد

جذبهٔ او می کشد ما را بخود

این کرم بین حق تعالی می کشد

هر کجا رندی است در میخانه ای

خاطر سید به آن جا می کشد

غزل شمارهٔ ۵۲۹

یار سرمست است و ما را می کشد

دوستان را بی سر و پا می کشد

آمد آن موج محیط عشق او

خوش خوشی ما را به دریا می کشد

می کشد ما را به میخانه مدام

خاطر ما هم به مأوا می کشد

در کش خود می کشد دلکش مرا

زان کشش جانم به آنجا می کشد

از بلا چون کار ما بالا گرفت

مبتلا را دل به بالا می کشد

هر کجا او می کشد ما می رویم

کشته ایم و حق تعالی می کشد

نعمت الله می رود دامن کشان

جذبه ای دارد که دلها می کشد

غزل شمارهٔ ۵۳۰

هر دم بر آب چشم ما نقش خیالی می کشد

هر لحظه از حالی دگر ما را به حالی می کشد

سلطان عشقش هر زمان ما را مثالی می دهد

و آن بی مثال از خود به روی ما مثالی می کشد

گر دل به دلبر می کشد او می کشد دل را به خود

کوشش چه کار آید مرا صاحب کمالی می کشد

و آن رند مست از جام او آب زلالی می کشد

ساقی همیشه از کرم جامی به رندی می دهد

تاتو نپنداری مرا میلم به مالی می کشد

من نعمت الله یافتم نعمت به عالم می دهم

غزل شمارهٔ ۵۳۱

دل سوی صاحب جمالی می کشد

هر زمان نقش خیالی می کشد

هر نفس بر لوح جانم صورتی

از مثال بی مثالی می کشد

می کشد ما را محول سو به سو

هر دم از حالی به حالی می کشد

غم کجا گردد به گرد آن دلی

کز هوای او ملالی می کشد

عقل ناقص کی کشد ما را چو ما

عشق یاری بر کمالی می کشد

گر به میخانه کشد رندی تو را

خوش برو نیکو خصالی می کشد

سیدم ساقی و جان من حریف

دم به دم جام زلالی می کشد

غزل شمارهٔ ۵۳۲

چشم ما نقش خیال او بر آتش می کشد

نور دیده پیش مردم بی حسابش می کشد

زآفتاب حسن او ذرات عالم روشن است

لاجرم ذرات عالم آفتابش می کشد

خاطر زاهد به جنت گر کشد گو خوش بود

جان ما جانانه مست خرابش می کشد

چشم ما در خواب اگر بیند خیال روی او

خویشتن را پیشکش حالی به خوابش می کشد

همدم جام مئیم و محرم ساقی مدام

همت عالی ما جام شرابش می کشد

در هوایش آب چشم ما به هر سو رو نهاد

دیدهٔ تر دامنش دامن در آبش می کشد

نعمت الله درکش خود گر کشد یار خوشی

گو برو با او که در راه صوابش می کشد

غزل شمارهٔ ۵۳۳

مدام جام می او حیات می بخشد

همیشه همت او کاینات می بخشد

کمال بخشش ساقی نگر که رندان را

شراب و جام ز ذات و صفات می بخشد

دلت به دردی دردش دوا کن و خوش باش

که خسته ای و دم او شفات می بخشد

چه قدر خرقه که زنار بر میان داریم

به جای کعبه به ما سومنات می بخشد

بیا که زنده دلان کشتگان معشوقند

اگر تو کشتهٔ اوئی به مات می بخشد

دل یگانه من عاشقانه در دو سرا

برای یک جهتی شش جهات می بخشد

هزار رحمت حق بر روان سید ما

که روح او دل ما را حیات می بخشد

غزل شمارهٔ ۵۳۴

ترک سرمستی مرا دامن کشانم می کشد

باز بگشوده کنار و در میانم می کشد

درکش خود می کشد ما را به صد لطف و کرم

گه چنینم می نوازد گه چنانم می کشد

کی کشد ما را چو لطفش می کشد ما را به ناز

عاشق مست و خرابم کشکشانم می کشد

از بلای عشق او چون کار ما بالا گرفت

از زمین برداشته بر آسمانم می کشد

می کشم نقش خیالش بر سواد چشم خود

زانکه این نقش خیال او روانم می کشد

جذبهٔ او می کشد خوش می کشد ما را به ذوق

در کشاکش اوفتادم چون دوانم می کشد

نعمة الله جملهٔ عالم به سوی خود کشید

جان فدای او که عشق او به جانم می کشد

غزل شمارهٔ ۵۳۵

هر کسی نقشی بر آبی می کشند

یا خیالی سوی آبی می کشند

گرچه می بندند نقشی درخیال

پیش مه رویم نقابی می کشند

می کشندم در خرابات مغان

گوئیا مست و خرابی می کشند

عاشقیم و عاشقان را بی حساب

می کشند و در حسابی می کشند

ما در میخانه را بگشوده ایم

باده نوشان خوش شرابی می کشند

سایه بان نعمت الله در نظر

بر مثال آفتابی می کشند

غزل شمارهٔ ۵۳۶

می محبت او راحتی به جان بخشد

حیات طیبه و عمر جاودان بخشد

بنوش جام شرابی که نوش جانت باد

که لطف ساقی ما رند را به آن بخشد

ز قبله سر کویش دگر نپیچم روی

اگر خدای مرا بعد از این امان بخشد

چه پادشاه کریم است حضرت سلطان

هزار گنج به هر بنده رایگان بخشد

به عشق داغ محبت نهاده ام بر دل

ببین نشان محبت که آن نشان بخشد

کمال بخشش ساقی نگر که رندان را

شراب و نقل فراوان به هر زمان بخشد

چنانکه سید ما بخشش از خدا دارد

عجب مدار که او نیز آن چنان بخشد

غزل شمارهٔ ۵۳۷

هرچه بخشد خدا به ما بخشد

پادشاهی به هر گدا بخشد

بحر رحمت به ما روان سازد

آبروئی به عین ما بخشد

دُردی درد عشق او مینوش

تا به لطفش تو را دوا بخشد

می به بیگانه کی دهد ساقی

ساغر می به آشنا بخشد

در خرابات اگر فنا گردی

از حیاتش تو را بقا بخشد

بندگی کن که حضرت سلطان

هرچه خواهی از او تو را بخشد

بینوایان نوا از او یابند

نعمت الله به بینوا بخشد

غزل شمارهٔ ۵۳۸

نعمت الله خدا به ما بخشید

خوش نوائی به بینوا بخشید

گنج اسما به ما عطا فرمود

پادشاهی به این گدا بخشید

خلعتی خوش مرصع از کرمش

رحمتی کرد و آن به ما بخشید

هرچه خواهد چنین چنان بخشد

کس نگوید که او چرا بخشید

هم نبوت به انبیا او داد

هم ولایت به اولیا بخشید

دل اگر برد جان کرامت کرد

درد اگر داد هم دوا بخشید

سیدی ساخت بندهٔ خود را

منصب عالی ای مرا بخشید

غزل شمارهٔ ۵۳۹

نعمت الله خدا به ما بخشید

این چنین نعمتی خدا بخشید

می خمخانهٔ حدوث و قدم

به من رند بینوا بخشید

سلطنت بین که حضرت سلطان

پادشاهی به این گدا بخشید

دُردی درد دل بسی خوردیم

عاقبت درد را دوا بخشید

بخشش اوست هرچه ما داریم

هر چه داریم او به ما بخشید

چشم ما شد به نور او روشن

لاجرم او به ما لقا بخشید

ما چو فانی شدیم در ره عشق

جاودان او به ما لقا بخشید

غزل شمارهٔ ۵۴۰

می خمخانه ای به ما بخشید

این سعادت به ما خدا بخشید

گنج اسما نثار ما فرمود

پادشاهی به این گدا بخشید

جام گیتی نما به ما پیمود

دیدهٔ روشنی مرا بخشید

دُردی درد او بسی خوردیم

دُرد دردش به ما دوا بخشید

بندهٔ خویش را عطائی داد

کرد آزاد و ملکها بخشید

در همه آینه جمال نمود

از همه رو به ما لقا بخشید

ما چو فانی شدیم ازعالم

جاودان منصب بقا بخشید

بخشش اوست هرچه ما داریم

کس نگوید که او چرا بخشید

نعمت الله روانهٔ ما کرد

این چنین نعمتی به ما بخشید

غزل شمارهٔ ۵۴۱

جام گیتی نما به ما بخشید

دولتی خوش به ما خدا بخشید

نظری کرد و گنج هر دو سرا

پادشاهی به یک گدا بخشید

می خمخانهٔ حدوث و قدم

ساقی مست ما به ما بخشید

دُردی درد دل بسی خوردیم

عاقبت درد را دوا بخشید

نقد مجموع مخزن اسرار

کرم او به ما عطا بخشید

حاکم است او هر آنچه خواست کند

کس نگوید که او چرا بخشید

نعمت الله به ما عطا فرمود

خوش نوائی به بینوا بخشید

غزل شمارهٔ ۵۴۲

دامن از تردامنان جان پدر باید کشید

دست خود از دست هر بی پا و سر باید کشید

عشق می بازی طریق عاشقان باید سپرد

میل حج داری بلای بحر و بر باید کشید

دُرد دردت گر دهد چون صاف درمان نوش کن

ور می صافت دهد در دم ببر باید کشید

گر به دور حسن او دیدی بلای او چه سود

چون که ناچار است در دور قمر باید کشید

توتیای دیدهٔ ما خاک پای عاشقان

این چنین خوش توتیائی در بصر باید کشید

نعمت الله را اگر خواهی که مهمانی کنی

سفره ای گرد جهان سر تا به سر باید کشید

ور بقدر همتش سازی سرائی مختصر

چار دیواری به هفت اقلیم در باید کشید

غزل شمارهٔ ۵۴۳

از احد احمد آشکارا شد

هم به احمد احد هویدا شد

در شهادت احد کمر بربست

میم احمد ز غیب پیدا شد

آن یکی در عدد ظهوری کرد

صد عدد از یکی مهیا شد

قطره و بحر و جو همه آبند

ما نگوئیم قطره دریا شد

موج بحریم و عین ما آب است

نتوان گفت ما که از ما شد

آفتاب وجود رو بنمود

ذرهٔ کاینات در وا شد

آمد و شد حقیقتاً خود نیست

به مجاز است کآمد و یا شد

خم می خوش خوشی به جوش آمد

راز سر بسته آشکارا شد

نعمت الله پرده را برداشت

مشکلاتی که بود حل واشد

غزل شمارهٔ ۵۴۴

آفتابی به ماه پیدا شد

صورت و معنئی هویدا شد

ظاهر و باطنی به هم بنمود

اول و آخری مهیا شد

در همه آینه یکی بیند

دیدهٔ روشنی که بینا شد

آمد و شد حقیقتا خود نیست

به مجاز است کآمد و یا شد

به خرابات رفت خاطر ما

چون از آنجاست باز آنجا شد

جان دریا دلم قفس بشکست

مرغ آبی به سوی مأوا شد

نعمت الله خدا به ما بخشید

نقد سید به بنده پیدا شد

غزل شمارهٔ ۵۴۵

واحدی در کثیر پیدا شد

احدی لاجرم هویدا شد

جام گیتی نما به ما دادند

صورت و معنئی مهیا شد

نور اول خوشی تجلی کرد

نیک بنگر که عین اشیا شد

بوی یوسف ز مصر عشق آمد

چشم یعقوب عقل بینا شد

هر حبابی که بود ازین دریا

عاقبت باز عین دریا شد

در دو عالم کسی یگانه شود

کز شش و هفت و هشت یکتا شد

سید از ما جدا فتاد ولی

چون ز ما بود باز از ما شد

غزل شمارهٔ ۵۴۶

نیمشب ماه ما هویدا شد

گوئیا آفتاب پیدا شد

جان ما گرد بحر می گردید

خود در افتاد و غرق دریا شد

نور رویش به چشم ما بنمود

دیدهٔ ما تمام بینا شد

آمد و تخت دل روان بگرفت

پادشاه ممالک ما شد

عین اول خوشی تجلی کرد

در مرایا ظهور اسما شد

جام می را به همه گر آمیخت

بزم مستانه ای مهیا شد

ساز ما را به لطف خود بنواخت

نعمت الله به ذوق گویا شد

غزل شمارهٔ ۵۴۷

سلطان سراپردهٔ میخانه کجا شد

از مجلس رندان خرابات کجا شد

معنیش هم اینجاست اگر صورت او رفت

پنهان ز نظر گشت نگوئی که فنا شد

هر رند که در کوی خرابات درآمد

از دار فنا آمد و با دار بقا شد

ما جام حبابیم و پر از آب حیاتیم

سیراب شود هر که چو ما همدم ما شد

سلطان سراپردهٔ میخانه عالم

از ذوق گدایان خرابات گدا شد

صوفی به صفا دُردی دردش چو بنوشد

این درد بود صافی و آن درد دوا شد

یاری که چو ما بندگی سید ما کرد

هرچند گدا بود شه هر دو سرا شد

غزل شمارهٔ ۵۴۸

هر که او آشنای سلطان شد

گرچه جان بود عین جانان شد

هر که با ما نخورد جام شراب

به یقینم که او پشیمان شد

هر که در مجلسم دمی بنشست

شد یقینم که او پشیمان شد

این جهان را به نیم جو نخرد

آنکه یکدم حریف رندان شد

هر که جمعیتی ز خویش نیافت

دم آخر که شد پریشان شد

این دوئی محو گشت و عین یکی

این چنین آمد این چنان آن شد

بندهٔ اوست سید عالم

بر همه کاینات سلطان شد

غزل شمارهٔ ۵۴۹

سنبل زلف او پریشان شد

حال جمعی نکو پریشان شد

باد با زلف او دمی دم زد

زلف او هم بر او پریشان شد

جمع بودیم از پریشانی

جمع ما مو به مو پریشان شد

گفت و گو در میان ما آمد

قصه از گفتگو پریشان شد

آن چنان جمع و این چنین جمعی

من ندانم که چون پریشان شد

زلف او مجمع دل ما بود

گرچه از ما و تو پریشان شد

نعمت الله به عشق زلف نگار

آمد و سو به سو پریشان شد

غزل شمارهٔ ۵۵۰

بلبل جان چو ساکن تن شد

مجلس کاینات گلشن شد

آفتاب وجوب رو بنمود

شب امکان چون روز روشن شد

گنج اسما نثار ما فرمود

نقد هر یک از آن معین شد

بود پیدا ولی نهان از ما

آمد اینجا به ما مبین شد

عین اول ظهور چون فرمود

واضح و لائح و مبرهن شد

جام گیتی نما چو صیقل یافت

حسن آمد به حسن و احسن شد

نعمت الله جمال را بنمود

نور او نور دیدهٔ من شد

غزل شمارهٔ ۵۵۱

به عشق چهرهٔ لیلی دل بیچاره مجنون شد

به بوی سنبل زلفش دماغ عقل مفتون شد

چو بلبل درگلستان سر کویش همی نالم

ازآندم کز غم عشقش دلم چون غنچه پرخون شد

همی گویم که درد دل به وصل او دوا سازم

ولی می بینم ازهجرش که دردی دیگر افزون شد

سر زلف سیه دیدم شدم شیدا و سودائی

ندانم تا دل مسکین در آن دام بلا چون شد

برو ای عقل از عاشق مجو رأی خردمندی

که عشقش در درون آمد ز خلوت عقل بیرون شد

بیاور ساقیا جامی که مستم توبه بشکستم

بگو مطرب نوائی خوش که لیلی باز مجنون شد

چرا گوئی دل از دستت نباید داد ای سید

مکن عیب من بی دل که کار از دست بیرون شد

غزل شمارهٔ ۵۵۲

به سراپردهٔ میخانه روان خواهم شد

خوش شبی معتکف کوی مغان خواهم شد

به خرابات فنا رخت بقا خواهم برد

ترک خود کرده و بی نام و نشان خواهم شد

گرچه در میکدهٔ پیر مغان پیر شدم

باز از دولت آن پیر جوان خواهم شد

چشم من غیر خیالش چو نمی بندد نقش

هرچه بینم به خیالش نگران خواهم شد

هر کجا جام مئی بود به دست آوردم

گوئیا ساقی رندان جهان خواهم شد

ما چه موجیم و در این بحر پدید آمده ایم

یک دمی همدم من شو که نهان خواهم شد

نعمت الله چو خیالی که تو بینی در خواب

ور چنین نیست در این هفته چنان خواهم شد

غزل شمارهٔ ۵۵۳

عاقبت سید ما سوی مغان خواهد شد

به سراپردهٔ میخانه روان خواهد شد

گر بگویند که فرما و بیا مستانه

زند انگشت خوشی رقص کنان خواهد شد

آفتابی است که از مشرق جان می تابد

گرچه از دیدهٔ ما باز نهان خواهد شد

همه عالم چو بود آینهٔ حضرت او

در همه آینه بر خود نگران خواهد شد

عین ما آب حیاتست و حبابش خوانند

زود بینند که بی نام و نشان خواهد شد

جام می آمد و آورد پیام ساقی

که دمی همدم ما شو که چنان خواهد شد

صحبت سید سرمست غنیمت می دان

که در این یک دو سه روزی ز جهان خواهد شد

غزل شمارهٔ ۵۵۴

مه ز برج شرف چو طالع شد

جامع صورتین واقع شد

چون جمالش در آینه بنمود

نام آئینه کون جامع شد

این عجب بین که واضع اشیاء

هم به موضوع خویش واقع شد

هر که بی جام می دمی دم زد

حیف از آن دم زدن که ضایع شد

همت ما محیط می جوید

مکنش عیب اگرچه طالع شد

یار ما نیست آنکه چون زاهد

به خیالی ز دوست قانع شد

نعمت الله چو در سخن آمد

روح قدسی رسید و سامع شد

غزل شمارهٔ ۵۵۵

عشق او با جان ما پیوسته شد

زنده آمد دل از آن پیوسته شد

آب چشم ما به گلشن رو نهاد

غنچه گشت و خوش خوشی گلدسته شد

عشق سرمست است و می گوید سرود

عقل مخمور است از آن دل خسته شد

مرغ دل در دام زلف او فتاد

سر نهاد و مو به مو پابسته شد

تا به او پیوست جان من تمام

از همه کون و مکان خوش رسته شد

در دل من غیر او را راه نیست

خانهٔ خالی ورا در بسته شد

نعمت الله عاشقانه جان بداد

رند سرمست از جهان وارسته شد

غزل شمارهٔ ۵۵۶

بحر عشقش را کران پیدا نشد

واصل دریای او جز ما نشد

در سرابستان مستان ره نبرد

هر که چون ما سو به سو جویا نشد

دیدهٔ ما تا نظر از وی نیافت

چشم نابینای ما بینا نشد

جان ما تا مبتلای او نگشت

کار دل در عاشقی والا نشد

سرفرازی در میان ما نیافت

هر که را سر در سر سودا نشد

در حریم عشق عاشق پی نبرد

در ره معشوق تا پویا نشد

هر پریشان کو نشد از جمع ما

دولت پنهانیش پیدا نشد

هر که آمد سوی ما سرمست رفت

هیچکس تشنه از این دریا نشد

تا حدیث عشقبازی گفته اند

همچو سید دیگری گویا نشد

غزل شمارهٔ ۵۵۷

به جز میخانه جای ما نباشد

هوائی چون هوای ما نباشد

بیا دُردی دردش نوش میکن

که خوشتر زین دوای ما نباشد

نیابد پادشاهی یا ولایت

اگر سلطان گدای ما نباشد

بقای جاودان داریم از عشق

غم ما از فنای ما نباشد

به صدق دل به جانان جان سپردیم

به غیر او جزای ما نباشد

خدای هر دو عالم جز یکی نیست

یکی دیگر خدای ما نباشد

به جز انعام عام نعمت الله

نوای بی نوای ما نباشد

غزل شمارهٔ ۵۵۸

وجود صورت و معنی ز جود ما باشد

وجود جود بر ما وجود ما باشد

حباب و موج که پیدا شده درین دریا

هر آنچه بود و بود عین بود ما باشد

ملک به امر خدا سر نهاده است زمین

برای رفعت خود در سجود ما باشد

حیات آب حیات از حیات ما دارد

بقای زنده دلان هم ز جود ما باشد

به سمع جان شنود عقل کل شود خاموش

در آن مقام که گفت و شنود ما باشد

بسوخت آتش ما عود مجمر افلاک

دماغ چرخ معطر ز دود ما باشد

چو نور سید ما شاهد است و مشهود است

یقین که در همه عالم شهود ما باشد

غزل شمارهٔ ۵۵۹

گر نه او یار غار ما باشد

در دو عالم که یار ما باشد

ما کجا دوستدار او باشیم

گر نه او دوستدار ما باشد

شادمانم به دولت غم او

زانکه او غمگسار ما باشد

رندی و عاشقی و میخواری

پیشه و کار و بار ما باشد

پادشاهیم و شاهد و ساقی

بر یمین و یسار ما باشد

سخن ما که روح می بخشد

در جهان یادگار ما باشد

نعمت الله که جان ما به فداش

سید و خواندگار ما باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۰

همه عالم فدای ما باشد

هر چه باشد برای ما باشد

فقر ما تاج سلطنت بخشد

شاه عالم گدای ما باشد

بود و نابود صورت و معنی

از فنا و بقای ما باشد

قبلهٔ عاشقان سر مستان

در خلوتسرای ما باشد

دردمندیم و درد می نوشیم

دُرد و دردش دوای ما باشد

لذت عمر جاودان دارد

هر که او مبتلای ما باشد

بندهٔ سید خراباتیم

دیگری کی به جای ما باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۱

به کام ما بود عالم اگر او یار ما باشد

چنین دولت نمی دانم در این عالم که را باشد

در خلوتسرای او بهشت جاودان ماست

چه خوش ذوقی که رندان را در این خلوتسرا باشد

خراباتست و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

ز می توبه در این حالت به نزد ما خطا باشد

بیا و دُردی دردش به دست دردمندان ده

که دُرد درد او ما را به از صاف دوا باشد

به تیغ عشق اگر کشته شوی چون ما غنیمت دان

که جانت زندهٔ جاوید و جانان خونبها باشد

ز نور آفتاب او همه عالم منور شد

نمی بینیم یک ذره که بی نور خدا باشد

به جان سید عالم که بنده بندهٔ جانیست

از آن شد هرکه می بینی گدای این گدا باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۲

به یمن دولت وصلش جهان در حکم ما باشد

چنین شاهی که ما داریم در عالم که را باشد

خراباتست و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

چنین بزمی ملوکانه نمی دانم کجا باشد

اگر درد دلی داری بیا و نوش کن جامی

که جام دُرد درد او به از صاف دوا باشد

چنان مستغرق عشقم که خود از وی نمی دانم

در این دریا به هر سوئی که بینم عین ما باشد

محب غیر کی باشم چو یار نعمت اللهم

کجا با خلق پردازم چو محبوبم خدا باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۳

هر که را شیخ آن چنان باشد

شرفش بر همه جهان باشد

دایره ای کرد او بود پرگار

او چو قطب است و در میان باشد

صورتش خلق و معنیش حق است

راحت جان انس و جان باشد

هر که با او نشست سلطان شد

زانکه او پادشه نشان باشد

هرچه خواهی از او همان یابی

زان که او را هم این هم آن باشد

همه محکوم حضرتش باشند

حکم او بر همه روان باشد

نعمت الله مرید حضرت اوست

لاجرم پیر عاشقان باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۴

گفتم به خواب بینم گفتا خیال باشد

گفتم رسم به وصلت گفتا محال باشد

گفتم که در خرابات خواهم که بار یابم

گفتا اگر درآئی آنجا مجال باشد

سرچشمهٔ حیاتست ، ما خضر وقت خویشیم

در جام ما همیشه آب زلال باشد

شادی روی ساقی ، ما می مدام نوشیم

بر غیر اگر حرام است بر ما حلال باشد

گر عاقلی بگوید عقل تو گشت ناقص

نقصان عاقل آن است ما را کمال باشد

از آفتاب حسنش شد عالمی منور

ما روشنیم از وی او بی زوال باشد

نقش خیال بگذار نقاش را طلب کن

جز عین نعمت الله نقش خیال باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۵

همه عالم خیال او باشد

در خیال آن جمال او باشد

هر خیالی که نقش می بندم

نظرم بر کمال او باشد

در همه آینه چو می نگرم

صورت بی مثال او باشد

جنت هر کسی سزای ویست

جنت ما وصال او باشد

مالک لم یزل خداوند است

ابداً لایزال او باشد

همه را رو به اوست از همه رو

همه را خود مأل او باشد

کفر و ایمان به نزد اهل دلان

از جمال و جلال او باشد

موج و بحر و حباب ما بنگر

همه آب زلال او باشد

گفتهٔ سیدم به جان بشنو

زانکه سحر حلال او باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۶

تو را اهل نظر خوانم گرت منظور او باشد

نظر باز خوشی باشی چو منظورت نکو باشد

خیالش نقش می بندم به هر صورت که پیش آید

کجا غیری توان دیدن چو هر چه هست او باشد

ز آب چشم ما دایم بود خوش روی ما تازه

چو خوشروئی که پیوسته چو ما با آبرو باشد

بیا و خرقهٔ خود را به آب می نمازی کن

چو جان ما گرت میلی به سوی شست و شو باشد

در آن حضرت که غیر او نگنجد غیر او غیری

چه جای این و آن دارد چه قدر ما و تو باشد

خراباتست و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

نیاید عقل اگر آید مگر خواجه ولو باشد

بیا از نعمت الله جو مرادی را که می خواهی

که کام دل از او یابی تو را گر جستجو باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۷

هر که او را خبر از اهل دلانش باشد

یاری اهل دلان در دل و جانش باشد

دردمندی که به جان دُردی دردش نوشد

راحت جان طلبی در دو جهانش باشد

آتش عشق دلم سوخت چنان داغی را

در قیامت چو بجویند نشانش باشد

دیدهٔ اهل نظر نور از او می یابد

این چنین نور چنان عین عیانش باشد

عاقل ار عشق ندارد بر ما آنش نیست

رند مستی طلب ای دوست که آنش باشد

هر گدائی که بود بر در سلطان دائم

همچو ما بر دو جهان حکم روانش باشد

نعمت الله بسی بندگی سید کرد

لاجرم منصب عالی چنانش باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۸

ناز با یار غار خوش باشد

آن میان در کنار خوش باشد

نقش رویش خیال می بندم

در نظر آن نگار خوش باشد

عشق او آفتاب تابان است

مهر او بی غبار خوش باشد

نور او را به نور او بنگر

آن نهان آشکار خوش باشد

لیس فی الدار غیره دیار

در چنین دار یار خوش باشد

در همه چون جمال او پیداست

گر یکی ور هزار خوش باشد

بلبل مست و صحبت سید

بابت گلعذار خوش باشد

غزل شمارهٔ ۵۶۹

عاشق و یار خویش خوش باشد

دل و دلدار خویش خوش باشد

زاهد و زهد و رند و میخواری

هر کس و کار خویش خوش باشد

بلبل مست و عاشق شیدا

خود و گلزار خویش خوش باشد

بار عشقش نهاده ام بر دل

می کشم بار خویش خوش باشد

عاشقانه به دُردی دردش

کرده تیمار خویش خوش باشد

عشقبازی است کار دل دائم

دل به کردار خویش خوش باشد

نعمت الله خوش بود با من

یار با یار خویش خوش باشد

غزل شمارهٔ ۵۷۰

مدام همدم جام شراب خوش باشد

همیشه عاشق مست خراب خوش باشد

بیا به مکتب ما و کتاب عشق بخوان

که خواندن از سر ذوق این کتاب خوش باشد

بیا که ساقی ما مجلس خوشی آراست

بیا که دیدن او بی نقاب خوش باشد

رسید ساقی سرمست و جام می بر دست

حریف رند چنین بی حجاب خوش باشد

خیال عارض او نقش می کشم بر چشم

نگر که نقش خیالش در آب خوش باشد

هزار شاه گدای جناب ما باشد

اگر به جانب ما آن جناب خوش باشد

خوش است گفتهٔ سید که از سر ذوق است

به ذوق هر که بگوید جواب خوش باشد

غزل شمارهٔ ۵۷۱

ما عاشق و مستیم کرامات چه باشد

ما باده پرستیم مناجات چه باشد

ما همدم رندان سراپردهٔ عشقیم

در خلوت ما حالت طامات چه باشد

گفتیم چنان است چنین بود که گفتیم

اینست کرامات کرامات چه باشد

ما عاشق مستیم ز جام می وحدت

خود کثرت معقول و خیالات چه باشد

چون خلوت ما گوشهٔ میخانهٔ عشق است

با منزل ما راه و مقامات چه باشد

ای زاهد سجاده نشین کعبه کدام است

وی عاشق میخواره خرابات چه باشد

سید چو همه اوست چه پیدا و چه پنهان

احوال بدایات و نهایات چه باشد

غزل شمارهٔ ۵۷۲

کرمش گنج بی کران باشد

آب رحمت به جام جان باشد

نقد گنجینهٔ حدوث و قدم

بر سر و پای عاشقان باشد

ابر چون آبروی دریا دید

آب بر روی ما روان باشد

خوش گلابی به صورت و معنی

بر رخ خوب همگنان باشد

می چو در جام ریخت ساقی ما

هر چه در جام باشد آن باشد

رشحهٔ نور خود به ما پاشید

ابداً بر همه چنان باشد

نعمت الله جواهر توحید

بر سر جمله عاشقان باشد

غزل شمارهٔ ۵۷۳

رند مست از بلا نه اندیشد

از فنا و بقا نه اندیشد

دردمندی که درد می نوشد

خوش بود از دوا نه اندیشد

هر که خمخانه می خورد به دمی

از می جام ما نه اندیشد

عقل را پیش عشق قدری نیست

پادشه از گدا نه اندیشد

بینوائی که در عدم گردد

بی وجود از فنا نه اندیشد

دو سرا را به نیم جو نخرد

بلکه از دو سرا نه اندیشد

نعمت الله گنج اسما یافت

از غنای شما نه اندیشد

غزل شمارهٔ ۵۷۴

هر که او را به نور او بیند

هر چه بیند همه نکو بیند

آنکه با ما نشست در دریا

عین ما دید و سو به سو بیند

روی غیری ندیده دیدهٔ ما

غیر چون نیست دیده چو بیند

هر که در آینه کند نظری

جان و جانانه روبرو بیند

چشم باریک بین سید ما

رشته یک توست کی دو تو بیند

غزل شمارهٔ ۵۷۵

نقش خیال عالم عارف به خواب بیند

صورت چو جام یابد معنی شراب بیند

دریادلی که چون ما در بحر ما درآید

موج و حباب و قطره در عین آب بیند

چون نور آفتابست در روی ماه پیدا

هم ماه را بیابد هم آفتاب بیند

تو تشنه در بیابان دایم سراب بینی

عارف چو ما سرابی اندر سراب بیند

رندی که در خرابات با ما دمی برآرد

هر کس که بیند او را مست و خراب بیند

هر کو حجاب دارد او در حجاب ماند

گر بی حجاب گردد او بی حجاب بیند

در گلستان سید خوش بلبلان مستند

هر گل که او بچیند در گل گلاب بیند

غزل شمارهٔ ۵۷۶

دلبر سرمست ما عزمی به دریا می کند

منع نتوان کردنش چون میل مأوا می کند

چشم ما پر آب کرده خوش نشسته در نظر

این عنایت بین که او با دیدهٔ ما می کند

آفتاب حسن او هر جا که بنماید جمال

هر چه آن پنهان بود چون نور پیدا می کند

چشم مردم دیدهٔ ما روشن است از نور او

این نظر صاحبنظر با چشم بینا می کند

در خرابات مغان مست خراب افتاده ایم

هر که دارد دولتی رغبت به آنجا می کند

کار دل از عشق بالائی چنین بالا گرفت

لاجرم جان عزیزان قصد بالا می کند

پادشاه است او و سید بندهٔ فرمان او

دلخوشست ارچه جفای جان شیدا می کند

غزل شمارهٔ ۵۷۷

ما مریدیم و پیر ما مرشد

ره روانیم و رهنما مرشد

رو نوائی ز یار مرشد جو

که دهد بی ریا نوا مرشد

نبری ره به خانهٔ اصلی

گر نیابی در این سرا مرشد

روز و شب از خدای خود می جو

کاملی تا بود تو را مرشد

بحر ما را کرانه پیدا نیست

غرق آبیم و عین ما مرشد

دُرد دردش بنوش و خوش می باش

که کند درد تو دوا مرشد

هر که ارشاد نعمت الله یافت

دائما خواهد از خدا مرشد

غزل شمارهٔ ۵۷۸

هر که در کوی تو جانا نفسی بنشیند

نیست ممکن که دمی بی هوسی بنشیند

ننشیند دل من یک نفسی از سر پا

تا که در صحبت تو خوش نفسی بنشیند

خلوت نقش خیال تو بود خانهٔ چشم

نتوان دید که غیر از تو کسی بنشیند

بر سر راه تو گرچه عسسان بسیارند

نیست عاشق که ز خوف عسسی بنشیند

مدتی شد که سر کوی تو می جست دلم

از درت دور مکن گرچه بسی بنشیند

کس به فریاد من عاشق شیدا نرسد

مگر آن روز که فریادرسی بنشیند

نعمت الله به خلوت ننشیند بی تو

شاهبازی است کجا در قفسی بنشیند

غزل شمارهٔ ۵۷۹

خوشست این دیدهٔ روشن که غیر او نمی بیند

اگر بیند کسی غیرش بگو نیکو نمی بیند

اگر چه دیدهٔ احول یکی را دو نماید رو

بحمدالله که چشم من یکی را دو نمی بیند

به چشم او توان دیدن جمال بی مثال او

به غیر روی ننماید کسی را رو نمی بیند

مراد مردم از دیده نظر کردن به روی اوست

و گر نه دیده ای نبود که روی او نمی بیند

به چشم ما نگاهی کن که نور چشم ما بینی

که چشم ما به غیر او کهن یا نو نمی بیند

نبیند چشم نابینا جمال ماه تابان را

اگر صد سال می گویم نداند چو نمی بیند

مگر سررشته گم کردی که این رشته دو تو دیدی

ببین در دیدهٔ سید که جز یک تو نمی بیند

غزل شمارهٔ ۵۸۰

چشم ما عین ما به ما بیند

هم به نور خدا ، خدا بیند

دیدهٔ ما ندیده غیری را

غیر چون نیست او که را بیند

هر که خودبین بود نبیند او

زانکه خودبین همه خطا بیند

هر که با ما نشست در دریا

عین ما آشنای ما بیند

عارفی کو جمال او را دید

دیده باشد به او چو وا بیند

دردمندی که درد می نوشد

هم از آن درد دل دوا بیند

به خرابات رندی ار آید

سید مست دو سرا بیند

غزل شمارهٔ ۵۸۱

چه خوش چشمی که نور او به نور روی او بیند

چو نور روی او باشد همه چیزی نکو بیند

کسی کو را به خود بیند کجا من عارفش خوانم

من آن کس عارفش خوانم که نور او به او بیند

بود این رشتهٔ یک تو ولی احول دو تو یابد

چو گم کردست سر رشته از آن یک تو دو تو بیند

کسی کو مست شد از می چه داند جام و پیمانه

مگر رندی بود سرخوش که می نوشد سبو بیند

اگر آئینهٔ روشن محبی در نظر آرد

خود و محبوب در یک جا نشسته روبرو بیند

نبیند چشم دریا بین به غیر از عین ما دیگر

اگر سرچمه ای یابد و گر در آب جو بیند

خیالی گر پزد شخصی که سید غیر او دیده

بگو چون نیست غیر او نگوئی غیر چو بیند

غزل شمارهٔ ۵۸۲

دیدهٔ ما چو روی او بیند

هر چه بیند همه نکو بیند

چشم اهل نظر چو روشن از اوست

عین او را به عین او بیند

رشته یک تو است نزد بیننده

دیدهٔ غیر اگر دو تو بیند

آینه عاشقی که می نگرد

خود و معشوق روبرو بیند

نعمت الله یکی است در عالم

کی چو احول یکی به دو بیند

غزل شمارهٔ ۵۸۳

این دل دریا دل ما عزم دریا می کند

دارد او حب وطن میلی به مأوا می کند

دل چو پرگاری روان گردد به گرد نقطه ای

دایره نقش خیالی را هویدا می کند

دیدهٔ ما روی او بیند به نور روی او

این عنایت بین که او با چشم بینا می کند

شرح اسما می نویسد دل به لوح جان ما

عاشقانه روز و شب احصای اسما می کند

دل به میخانه فتاد و خاطرش آنجا نشست

دائما جائی چنان از ما تمنا می کند

هر نفس آئینهٔ دل نور می بخشد به دل

وه چه حسنست اینکه او هر لحظه پیدا می کند

نعمت الله نعمتی ز انعام منعم یافته

این چنین خوش نعمتی ایثار اشیا می کند

غزل شمارهٔ ۵۸۴

دل باز عزم کعبهٔ مقصود می کند

جانم سجود حضرت معبود می کند

عود دلم در آتش عشقش روان بسوخت

عیبم مکن اگر نفسم دود می کند

خوش آتشی و عود خوشی سوختم سوختی

این لطف او نگر که چه با عود می کند

آن کس که می خرد غم عشقش به کاینات

نیکو تجارتی و خوشی سود می کند

رندی که می رود به خرابات عاشقان

با او برو که میل به بهبود می کند

او آفتاب عالم و ما سایه بان او

چندان غریب نیست اگر جود می کند

سید به جود بنده معدوم خویش را

می بخشدش وجودی و موجود می کند

غزل شمارهٔ ۵۸۵

در خرابات مغان خمخانه جوشی می کند

جان مستم از هوای او خروشی می کند

باد پیماید به دشت و می رود عمرش به باد

زاهدی کو غیبت باده فروشی می کند

دردسر می داد عقل از خانه بیرون کردمش

ایستاده بر در و دزدیده گوشی می کند

دیگ سودا می پزیم و آتشی بر جان ماست

عیب ما جانا مکن گر دیگ جوشی می کند

در تعجب مانده اند اصحاب دنیا سر به سر

کاین همه رندی چرا این خرقه پوشی می کند

ار بیان این معانی چون عبارت قاصر است

میر سرمستان بیانش با خموشی می کند

نعمت الله جام می بر دست می گیرد مدام

هر زمان میلی به سوی باده نوشی می کند

غزل شمارهٔ ۵۸۶

ترک عشقش ملک جان بگرفت و غارت می کند

حاکم است و پادشاهانه امارت می کند

می کند ویران سرای عقل و بیخش می کند

آنگهی از لطف خود آن را عمارت می کند

جانفروشی می کند دل بر سر بازار عشق

سود می یابد در این سودا تجارت می کند

هر که دُرد درد عشق او به درمان می دهد

بی خبر در دین و در دنیا خسارت می کند

عشق سرمست است و درکوی مغان دارد وطن

می زند خوش چشمکی ما را اشارت می کند

خلوت ما قبلهٔ حاجات سرمستان بود

هر کجا رندیست می آید زیارت می کند

نعمت الله سرخوش است از عشق می گوید سخن

عقل کل تحصیل این لفظ و عبارت می کند

غزل شمارهٔ ۵۸۷

آب چشمم دم به دم از دل روایت می کند

قصهٔ جانم به سوز دل حکایت می کند

عاشق مستیم و عقل از خانه بیرون کرده ایم

در به در می گردد و از ما شکایت می کند

دست ما بگرفت آن سلطان و ما را برگرفت

پادشاه عادل و ما را حمایت می کند

در ازل بنواخت ما را همچنانی تا ابد

لطف او پیوسته یا ما این عنایت می کند

پیر ما عشق است و دعوت می کند ما را به می

مرشد عشق است و ارشاد و هدایت می کند

شاه ما ساقی میخواران بزم وحدت است

عاشقانه رند را نیکو رعایت می کند

مطرب عشاق ما مستانه می گوید سرود

نعمت الله این غزل از وی روایت می کند

غزل شمارهٔ ۵۸۸

عاشق جانانم و جانم خروشی می کند

مستم و از مستیم خمخانه جوشی می¬ کند

خستگان عشق را ساقی شرابی می دهد

این دوا از بهر دُرد درد نوشی می کند

می دهد محمود ایاز خویش را تشریف خاص

پادشاهی این کرم با کهنه پوشی می کند

دردسر می داد عقل از خانه بیرون کردمش

ایستاده بر در و دزدیده گوشی می کند

چون کنم اسرار دل با زاهد هشیار فاش

جان سرمستم هوای می فروشی می کند

گفتمش جامی بده گفتا بگیر اما خموش

جانم از ذوق این حکایت با خموشی می کند

نی حدیث نعمت الله می کند با عاشقان

ناله اش بشنو که از جان خوش خروشی می کند

غزل شمارهٔ ۵۸۹

کشتهٔ عشق او شفا چه کند

مردهٔ درد او دوا چه کند

پادشاهی گدای او دارد

بینوای درش نوا چه کند

راحت جان مبتلا است بلا

مبتلا ناله از بلا چه کند

دنیی و آخرت مده که دلم

رند مست است و این بها چه کند

می دهی بند رند تا چه شود

می دهی پند مست تا چه کند

در خرابات عشق مست و خراب

باده نوشیم تا خدا چه کند

نعمت الله کشتهٔ عشق است

این چنین کشته خونبها چه کند

غزل شمارهٔ ۵۹۰

خستهٔ عشق تو بیچاره شفا را چه کند

مبتلای غم تو غیر بلا را چه کند

کشتهٔ عشق تو چون از تو بلا می بیند

همچو منصور فنا دار بقا را چه کند

دردمندی که چو ما دُردی دردت نوشد

با چنین درد خوشی صاف دوا را چه کند

آنکه در میکدهٔ عشق تو یابد جائی

نزهت باغچهٔ هر دو سرا را چه کند

بندهٔ عشق تو چون سید هر سلطانست

منصب دینی و عقبای گدا را چه کند

غزل شمارهٔ ۵۹۱

دل عاشق نظر به جان نکند

خاطرش میل با جنان نکند

ای که گوئی که ترک رندی کن

رند سرمست آنچنان نکند

دنیی و آخرت مده که دلم

التفاتی به این و آن نکند

رند مستیم نام ما که برد

بینشان را کسی نشان نکند

جرعهٔ می به جان خرید دلم

کرد سودائی و زیان نکند

عاشق و رند مست او باشیم

عاشق انکار عاشقان نکند

نعمت الله حریف و می در جام

هیچکس توبه این زمان نکند

غزل شمارهٔ ۵۹۲

یاری که می ننوشد از ذوق ما چه داند

ناخورده دُرد دردش صاف دوا چه داند

همدم نگشته با جام ساقی کجا شناسد

میخانه را ندیده بزم خدا چه داند

حالم ز عاشقان پرس تا با تو باز گویند

از عاقلان چه پرسی عاقل مرا چه داند

از جام ابتلایش ذوقی که مبتلا راست

هر کو بلا ندیده ذوق بلا چه داند

گوید که ماجرائی با رند مست دارم

رندی که مست باشد او ماجرا چه داند

نوری که در دل ماست خورشید ذرهٔ اوست

هر بی بصر ز کوری نور و ضیا چه داند

سلطان خبر ندارد از حال نعمت الله

اسرار پادشاهی مرد گدا چه داند

غزل شمارهٔ ۵۹۳

غیر او کی به یاد ما ماند

دیگری یار ما کجا ماند

دُرد دردش بیا و ما را ده

که مرا خوشتر از دوا ماند

ما نبودیم و حضرت او بود

چون نمانیم ما خدا ماند

نیست بیگانه از خدا چیزی

هر چه ماند به آشنا ماند

این عجب بین که حضرت سلطان

در نظرگه گهی گدا ماند

هر که مه روی خویش را بیند

خوبی او کجا به ما ماند

بزم عشق است و سیدم سرمست

بنده مخمور خود چرا ماند

غزل شمارهٔ ۵۹۴

عهد با زلف تو بستیم خدا می داند

سر موئی نشکستیم خدا می داند

با خیال تو نشستیم به هر حال که بود

نزد غیری ننشستیم خدا می داند

هر خیالی که گشادیم به رویش دیده

در زمان نقش نو بستیم خدا می داند

سر ما از نظر اهل نظر پنهان نیست

در همه حال که هستیم خدا می داند

در دل ما نتوان یافت هوای دگری

جز خدا را نپرستیم خدا می داند

گر همه خلق جهان مستی ما دانستند

گو بدانند که مستیم خدا می داند

درخرابات مغان سید سرمستانیم

تو چه دانی ز چه دستیم خدا می داند

غزل شمارهٔ ۵۹۵

دل چو دم از عشق دلبر می زند

پشت پا بر بحر و بر برمی زند

در خرابات فنا جام بقاء

شادی ساقی کوثر می زند

عشق می گوید دل و دلبر یکی است

عقل حیران دست بر سر می زند

دل به جان نقش خیالش می کشد

مهر مهرش نیک بر زر می زند

از دل خود دلبر خود را طلب

کو دم از الله اکبر می زند

گرچه گم شد یوسف گل پیرهن

از گریبان تو سر بر می زند

نعمت الله جان سپاری می کند

خیمه بر صحرای محشر می زند

غزل شمارهٔ ۵۹۶

مرغ زیرک بین که یاهو می زند

روز و شب با اوست کو کو می زند

ذهن تیرانداز ما بر هر نشان

می شکافد مو و بر مو می زند

در خرابات مغان سلطان عشق

خیمهٔ دولت به هر سو می زند

باش یک رو در طریق او که او

بوسه ها بر روی یک رو می زند

شهر دل را شه عمارت می کند

سنجقش بر برج و بارو می زند

می نوازد مطرب عشاق ساز

ساز چون نیکوست نیکو م یزند

نعمت الله رند سرمستی بود

ساغر می شادی او می زند

غزل شمارهٔ ۵۹۷

عاشقی کز عشق او دم می زند

پشت پا بر هر دو عالم می زند

هر که او شیدای زلف و روی اوست

کفر و ایمان هر دو بر هم می زند

مطرب عشاق ساز ما نواخت

گه نوای زیر و گه بم می زند

از دل ما جو مسمای وجود

کو نفس از اسم اعظم می زند

نعمت الله عالم معنی دل است

از ادب والله اعلم می زند

غزل شمارهٔ ۵۹۸

ذوق ما در جهان نمی گنجد

حال ما در بیان نمی گنجد

دلبرم دلنوازئی فرمود

در برم دل از آن نمی گنجد

در دل عاشقان خوشی گنجد

آنکه در جسم و جان نمی گنجد

زر چه باشد چو سر ندارد قدر

دل که باشد چو جان نمی گنجد

جان و جانان حریف یکدگرند

غیر رطل گران نمی گنجد

برو ای عقل دور شو ز اینجا

جبرئیل این زمان نمی گنجد

ما کلام خدا که می خوانیم

سخن این و آن نمی گنجد

بزم عشق است و ما سبک روحیم

زاهد جان گران نمی گنجد

نعمت الله حریف و ساقی یار

غیر او در میان نمی گنجد

غزل شمارهٔ ۵۹۹

بود و نابود در نمی گنجد

مایه و سود در نمی گنجد

ای که گوئی مرا وجودی داد

خوش بر وجود در نمی گنجد

آتش عشق عود دل را سوخت

بعد ازاین عود در نمی گنجد

ساقی اینجا کجا و مطرب کو

ساغر و رود در نمی گنجد

چندگوئی که خوش همی سوزم

آتش و دود در نمی گنجد

غزل شمارهٔ ۶۰۰

مراحالی است با جانان که جانم درنمی گنجد

چه سودائیست عشق اوکه در هر سر نمی گنجد

خراباتست و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

دراین خلوتسرای دل به جز دلبر نمی گنجد

چو غوغائیست دردا و که در هر دل نمی باشد

چه سودائیست عشق او که در هر سر نمی گنجد

دلم عود است و آتش عشق و سینه مجمر سوزان

ز شوق سوختن عودم دراین مجمر نمی گنجد

چه حرفست اینکه می خوانم که در کاغذ نمی یابم

چه علم است اینکه می دانم که در دفتر نمی گنجد

برو ای عقل سرگردان گران جانی مکن با ما

سبکروحان همه جمع و گرانجان درنمی گنجد

ندیم مجلس شاهم حریف نعمت اللهم

لب ساغر همی بوسم سخن دیگر نمی گنجد

غزل شمارهٔ ۶۰۱

در این خلوت حکایت درنگنجد

به جز رمز و کنایت در نگنجد

وصال اندر وصال اندر وصال است

در این حالت حکایت درنگنجد

جمال اندر جمال اندر جمالست

در او درس و روایت در نگنجد

همه دل بود جان و لطف و احسان

ز نفس اینجا حکایت در نگنجد

ازل عین ابد آمد در اینجا

در اینجا جز عنایت در نگنجد

مجال کیست اینجا تا درآید

به جز محض هدایت درنگنجد

شدم مغرور عقل و نفس کشته

سر موئی حمایت در نگنجد

در این حالت که من کردم بیانش

نبوت با ولایت در نگنجد

غزل شمارهٔ ۶۰۲

در دل به جز از خدا نگنجد

چون او گنجد هوا نگنجد

دل خلوت خاص حضرت اوست

بیگانه و آشنا نگنجد

مائیم و نگار خوش کناری

مویی به میان ما نگنجد

سلطان عشقست و عقل درویش

در مجلس شه گدا نگنجد

دردی دارم دوا ندارد

با درد چنین دوا نگنجد

چون نیست به جز یکی که گوید

درد خود گنجد و یا نگنجد

خوش خم میست نعمت الله

در جام جهان نما نگنجد

غزل شمارهٔ ۶۰۳

هر که جان در عشق جانان می دهد

عشق جانان کشته را جان می دهد

می فراوان است و ساقی بس کریم

می به سر مستان فراوان می دهد

شاهد ما بس لطیف و نازک است

بوسه بر روی حریفان می دهد

آبرو گر قطره ای پیشش بریم

در عوض دریای عمان می دهد

جود او بخشید عالم را وجود

لطف او پیوسته احسان می دهد

گنج را در کنج ویران می نهد

و آن نشان ما را به پنهان می دهد

سید ما دست دستان می برد

بعد از آن دستی به دستان می دهد

غزل شمارهٔ ۶۰۴

جام و می بخشید و می وی می دهد

ور نباشد جام می کی می دهد

عالمی از جود او موجود شد

این کرم بین شی بلا شی می دهد

رند سرمست ار بیابد می فروش

می نوازد بارها می می دهد

هرچه ما را می دهد شاه و گدا

در حقیقت حضرت وی می دهد

مجلس عشق است و ما مست و خراب

ساقی ما می به هی هی می دهد

دردم نایی نفس او می دمد

آن چنان آواز از نی می دهد

نعمت الله را به ما بخشید باز

لطف او نعمت پیاپی می دهد

غزل شمارهٔ ۶۰۵

معنی یکی و صورت او در ظهور صد

چه جای او که صورت او هست بی عدد

آئینه بی شمار و نماینده اش یکی

باشد صفات بی حد و ذاتش بود احد

کحال حاذقی طلب ای عقل بوالفضول

تا چشم روشن تو کند پاک از رمد

محتاج ماست عالم و ما بی نیاز از او

با غیرش احتیاج کجا باشد آن صمد

ما چون نبییم و همدم نائی لطف او

هر دم دمی جدید درین نی همی دمد

در دام ما درآید و دانه خورد ز ما

مرغی کز آشیانه توحید بر پرد

سید که میر مجلس مستان عالم است

با ما حریف باشد از این جام می خورد

غزل شمارهٔ ۶۰۶

توحید و موحد و موحد

این هر سه یکیست نزد اوحد

صد آینه گر یکی ببیند

صد یک بنماید و یکی صد

محدود حدود در ظهور است

آری چو حد است حد و بیحد

آن کس که خدای خویش بشناخت

گویا که خبر ندارد از خود

در دار وجود این و آن هست

در کتم عدم نه نیک و نه بد

مستیم و خراب در خرابات

با ساقی عاشقان مؤبد

بحریست وجود نعمت الله

گاهی در جزر و گاه در مد

غزل شمارهٔ ۶۰۷

هر که او نیک می کند یابد

نیک و بد هرچه می کند یابد

بد مکن ای عزیز نیک اندیش

که بد و نیک می کنی با خود

عمر ضایع دریغ حاصل او

خواه یکساله گیر و خواهی صد

قیمت تو به قدر همت تو است

خواجه ارزد هر آنچه می ورزد

گر روی راه نعمت الله رو

تا ز درگاه او نگردی رد

غزل شمارهٔ ۶۰۸

ما به تو هستیم و تو هستی به خود

غیر تو را هست نگوید خرد

غیر یکی در دو جهان هست نیست

گرچه نماید به ظهور آن دو صد

ذات یکی و صفتش بی شمار

شیخ یکی خرقهٔ او بی عدد

وحدت و توحید و موحد یکیست

در نظر عارف ذات احد

نور جمالش بنماید عیان

در بصر هر که نباشد رمد

نیست شود هر چه بود غیر او

گر نکند از نفس خود مدد

سید ما با تو نگویم که کیست

در بر ما آینهٔ در نمد

غزل شمارهٔ ۶۰۹

خراباتست و خم در جوش و ساقی مست و ما بی خود

سر از دستار نشناسیم و می از جام و نیک از بد

حضور باده نوشان است و رندان جمله سرمستند

نمی بینم کسی مخمور اگر یک بینم ور صد

اگر شمعی ز دلگرمی بپیچد از هوایش سر

روان از آتش غیرت کشیدش تیغ بر سر زد

ز آب و خاک میخانه مرا ایجاد فرمودند

زهی جام و زهی باده زهی موجد زهی موجد

در آن سرحد که جان بازند ما آنجا وطن داریم

که دارد عشق همراهی که می آید بدان سرحد

گذر فرما به خاک ما زیارت کن دمی ما را

که نور روح ما روشن توان دیدن در آن مرقد

صراط مستقیم من طریق نعمت الله است

به عمر خود نمی گردم سر موئی ز راه خود

غزل شمارهٔ ۶۱۰

توحید و موحد و موحد

این جمله طلب کنش را حمد

یک فاعل و فعل او یکی هم

گه نیک نماید و گهی بد

خمخانه و جام و ساقی ما

می جوی ولی ز مجلس خود

هر چند که عقل ذوفنون است

اما بر عاشقان چه سنجد

در هر دو جهان یکیست موجود

هر لحظه به صورتی مجدد

یک حرف و معانی فراوان

یک نقطه و اعتبار بی حد

دریاب به ذوق قول سید

ای سائل کامل سرآمد

غزل شمارهٔ ۶۱۱

از سر ذوق دیده ام عین یکی و نام صد

ذات یکی صفت بسی خاص یکی و عام صد

حسن یکی و در نظر آینه بی شمار هست

روح یکی و تن هزار باده یکی و جام صد

گر به صد آینه یکی رو بنمود صد نشد

نقش خیال او صد و صد نشد آن کدام صد

همدم جام پر میم ساقی مجلس ویم

پیش یکی گرفته ام ساغر می مدام صد

نام یکی اگر یکی صد نهد ای عزیز من

صد نشود حقیقتش یک بود او به نام صد

در دو جهان خدا یکی نیست در آن یکی شکی

ملک بسی ملک یکی شاه بسی غلام صد

عاشق و مست و واله هم همدم نعمة اللهم

نوش کنم به عشق او ساغر می به کام صد

غزل شمارهٔ ۶۱۲

دلی که درد ندارد دوا کجا یابد

بلای عشق ندیده شفا کجا یابد

کسی که همدم جام شراب نیست مدام

حضور ساقی سرمست ما کجا یابد

حریف ما نشده ذوق ما کجا داند

نخورده ساغر دردی صفا کجا یابد

خدای خود نشناسد کسی که خود نشناخت

ز خود چو بی خبر است او خدا کجا یابد

سریر سلطنت عشق پادشاهان راست

چنان مقام بلندی گدا کجا یابد

در این طریق فقیری که می نهد قدمی

فنای خود چو نجوید بقا کجا یابد

به نور عشق توان یافت نعمت الله را

کسی که عشق ندارد ورا کجا یابد

غزل شمارهٔ ۶۱۳

هرکه فانی شود بقا یابد

خوش بقائی از این فنا یابد

آنکه نام و نشان خود گم کرد

آنچه گم کرده است وایابد

بنده ای کو گدای سلطان است

پادشاهی دو سرا یابد

هر که با بینوا دمی دم زد

خوش نوائی ز بینوا یابد

غرق بحر محیط هر که شود

عین ما را به عین ما یابد

عشق مست است و عقل مخمور است

ذوق مستان ما کجا یابد

نعمت الله که نور دیدهٔ ماست

نور او را به دیده ها یابد

غزل شمارهٔ ۶۱۴

چشم مست تو گر از خواب گران برخیزد

سبک از هر طرفی فتنه دوان برخیزد

کر کلاله ز گل چهره براندازی باز

ناله از جان و دل پیر و جوان برخیزد

سر و بالای تو گر سوی چمن میل کند

ناودان از سر پا رقص کنان برخیزد

اثر شمع تجلیست ولی دریابد

که چو پروانه روان از سر و جان برخیزد

عاشقی بر سر کوی تو نشیند که به عشق

عاشقانه ز سر هر دو جهان برخیزد

کشتهٔ عشق تو گر بوی تو یابد در خاک

به هوای تو چو گل جامه دران برخیزد

چشم سید که حجابیست میان من و تو

خوش بود گرچو حجابی ز میان برخیزد

غزل شمارهٔ ۶۱۵

نور با نور خوش در آویزد

آب با آب خوش درآمیزد

موج با بحر چون یگانه شود

این دوئی از میانه برخیزد

چشم مستش که فتنه انگیز است

هر زمان فتنه ای برانگیزد

مژهٔ شعر تیز من شب و روز

خاک درگاه یار می بیزد

عقل با عشق گفتگو نکند

بنده با پادشاه نستیزد

ساقی مست هر نفس جامی

گیرد و بر سرم فرو ریزد

سیدم زلف را چو بگشاید

عالمی دل در او درآویزد

غزل شمارهٔ ۶۱۶

ساز عشقش نوای دل سازد

دُرد دردش دوای دل سازد

لطف سازنده بین که بر سازش

هر چه سازد برای دل سازد

به خدا کار دل رها کردیم

کار دل هم خدای دل سازد

آتش عشق جان ما را سوخت

سوختگان را هوای دل سازد

دل مقامی خوشست از آن دلدار

جای خود در سرای دل سازد

دل صاحبدلی به دست آور

تا تو را آشنای دل سازد

نعمت الله می نوازد ساز

بشنو کز نوای دل سازد

غزل شمارهٔ ۶۱۷

اگر مه روی من روزی نقاب از رخ براندازد

چو ذره آفتاب جان به پای او سراندازد

اگر شهباز عقل کل کند پرواز در کویش

ندیده همچنان جزوی که از حیرت براندازد

حجاب دیدهٔ مردم خیال پردهٔ وهم است

جمال او نماید رو حجابش گر بر اندازد

کند معدوم را موجود از الطاف وجود خود

اگر از گوشهٔ چشمی نظر بر منظر اندازد

اگر سلطان عشق او به ملک دل فرود آید

ندای غارت جانها روان در کشور اندازد

تجلی صفاتش را مظاهر در ظهور آرد

ولی چون ذات بنماید نظر بر مظهر اندازد

به چشم مردمی یاری که روی سیدم بیند

نخواهد تا نظر باری به روی دیگر اندازد

غزل شمارهٔ ۶۱۸

آتشی در دل است و جان سوزد

دل چنین سوخت جان چه سان سوزد

عشق او آتشی است جان سوزی

رشتهٔ شمع جان از آن سوزد

گوئیا عود مجمر عشقم

که مرا خوش در این میان سوزد

آتش عشق چون بر افروزد

عالمی را به یک زمان سوزد

آه دل سوز عاشقان بشنو

تا تو را دل به عاشقان سوزد

بر جگر داغ عشق او دارم

دلم از بهر این نشان سوزد

نام غیرش چو بر زبان آرم

آتش غیرتش زبان سوزد

سخن گرم من روان می خوان

که دل سوخته را روان سوزد

نعمت الله اگر چنین نالد

نفسش جملهٔ جهان سوزد

غزل شمارهٔ ۶۱۹

ما انا الحق از فنا خواهیم زد

خیمه در دار بقا خواهیم زد

پای کوبان جان خود خواهیم باخت

دستی از صدق و صفا خواهیم زد

در خرابات مغان خواهیم رفت

عاشقان را الصلا خواهیم زد

الوداع زاهدی خواهیم کرد

جام پر می یک دوتا خواهیم زد

گر بلائی بر دل ما بگذرد

مقبلانه مرحبا خواهیم زد

خویش را بیگانه وش خواهیم ساخت

این نفس با آشنا خواهیم زد

همچو سید در جهان بی خودی

دم ز توحید خدا خواهیم زد

غزل شمارهٔ ۶۲۰

عاشقی کو هوای ما دارد

دیگری کی به جای ما دارد

جام دُردی درد دل نوشد

هر که میل دوای ما دارد

آن چنان لذتی که جان بخشد

مبتلای بلای ما دارد

سرخوشانیم و جام می بر دست

عقل مسکین چو پای ما دارد

هر چه در کاینات می بینیم

همه نور خدای ما دارد

پادشاهی و صورت و معنی

بی تکلف گدای ما دارد

نعمت الله که میرمستان است

هر چه دارد برای ما دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۱

هر جا که دکانداریست او مایه ز ما دارد

خود مفلس بازاری سرمایه کجا دارد

گر درد دلی داری از خود بطلب درمان

زیرا که چنان دردی با خویش دوا دارد

دل زنده بود جاوید گر کشته شود در عشق

ایمن ز فنا باشد چون نور بقا دارد

از نور جمال او روشن شده چشم ما

تاریک کجا گردد چون نور خدا دارد

یاری که در این دریا بنشست دمی با ما

هر سو که رود آبی از بخشش ما دارد

رندی که وطن دارد در خلوت میخانه

گر هر دو سرا نبوَد اندیشه چرا دارد

خوش سلطنتی داریم از بندگی سید

این بنده چنین دولت در هر دو سرا دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۲

چو نور دیده چشم من خیالش درنظر دارد

چنین مه رو که من دارم که در دور قمر دارد

بیا ای بلبل شیدا و این گلزار ما بنگر

به هر شاخی که بنشینی بسی گلهای تر دارد

خراباتست و ماسرمست و ساقی جام می بر دست

حریف ما بود رندی که او از ما خبر دارد

به سالوسی و زراقی بیاید عقل سر گردان

ز عشقم باز می دارد نمی دانم چه سر دارد

به نور روی او دیده منور گشت می بینم

چه خوش چشمی که نور او همیشه در نظر دارد

اگرچه ذوق هشیاری بهر حالی بود چیزی

ولیکن حال سرمستان ما ذوق دگر دارد

حضور نعمت الله را دو سه روزی غنیمت دان

که مهمان عزیز است و دگر عزم سفر دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۳

می خمخانهٔ ما مستی دیگر دارد

هر که آید بر ما کام دلی بردارد

رند سرمست در این بزم ملوکانهٔ ما

از سر ذوق درآید خبری گر دارد

عشق و ساقی و حریفان همه مستند ولی

عقل مخمور ندانم که چه در سر دارد

لب بنه بر لب ما آب حیاتی می نوش

زانکه زان آب حیات این لب ما تر دارد

آفتابی است که از مشرق جان می تابد

نور او آینهٔ ماه منور دارد

قول مستانهٔ ما ملک جهان را بگرفت

این چنین گفته که در کاغذ و دفتر دارد

نعمت الله حریف من و سرمست و خراب

گر بگویم که کنم توبه که باور دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۴

هوای درد بی درمان که دارد

سر سودای بی سامان که دارد

رفیق راه بی پایان که جوید

خیال مجلس جانان که دارد

همه کس طالب آنند و ما هم

ازین بگذر ببین تا آن که دارد

چو کفر زلف او دین و دلم برد

نظر بر خاطر ایمان که دارد

مرا مهمان جان است او شب و روز

چنین شاهی بگو مهمان که دارد

قدح گردید اکنون نوبت ماست

درین دوران چنین دوران که دارد

به عشقش چون مجال خود ندارم

بگو پروای خان و مان که دارد

چو من از جان و دل کردم تبرا

غم از دشوار و از آسان که دارد

هوس دارم که جان خود ببازم

ولی سید نظر بر بان که دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۵

پردهٔ دیدهٔ من نقش خیالت دارد

دل شوریدهٔ من شوق وصالت دارد

هر کجا ماه رخی در نظرم می آید

نیک می بینم و حسنی ز جمالت دارد

بینوائی که گدای سر کوی تو بود

بر سلاطین جهان جاه و جلالت دارد

جان فدا کردم و سر در قدمت افکندم

از چنین بندگ ای بنده خجالت دارد

ساقیا ساغر می ده که لبم بی لب جام

به سر جملهٔ مستان که سلامت دارد

برو ای عقل که من مستم و تو مخموری

توچه دانی که دل از عشق چه حالت دارد

نعمت الله سخنش آب حیاتی است روان

روح بخشد چه نصیبی ز زلالت دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۶

بستهٔ بند بلای تو نجاتی دارد

خستهٔ رنج غم تو درجاتی دارد

هر که شد مردهٔ درد تو نمیرد هرگز

کشتهٔ عشق تو جاوید حیاتی دارد

طاق ابروی تو محراب دل ماست از آن

روز و شب خاطر ما میل صلاتی دارد

کفر زلف تو که ایمان رخت می پوشد

سیئاتی است خیال حسناتی دارد

گر قدم رنجه کنی بر سر آبی باری

در نظر دیدهٔ ما آب فراتی دارد

به جفا از سر کوی تو دل از جا نرود

آفرین بر قدم او که ثباتی دارد

نعمت الله که سلطان جهان عشقست

چون گدایان ز تو امید زکاتی دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۷

هر که از اهل کمال است جلالی دارد

خوش کمالی که جمالی به کمالی دارد

نفس اهل کمال است که جان می بخشد

آفرین بر نفسش باد که حالی دارد

بسته ام نقش خیالی که نیاید به خیال

خوش خیالی که چنین خوب خیالی دارد

جام جان پر می خمخانهٔ جانانهٔ ماست

ساغر ما چو حباب آب زلالی دارد

هر کجا آینه ای در نظر می آید

او به تمثالی از آن وجه مثالی دارد

به سراپردهٔ جنت نکشد خاطر رند

زانکه در گوشهٔ میخانه جمالی دارد

هرکه او مستعد نعمت الله بود

دایم از سید این بنده سؤالی دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۸

هر کجا ساغری است می دارد

جام بی باده رند کی دارد

هر کجا صورت خوشی بینی

معنئی از جمال وی دارد

دل مستم مدام می نوشد

گوش جان بر نوای نی دارد

گر نه آب حیات می نوشم

نفسم دل چگونه حی دارد

نعمت الله را به جان جوید

هرکه میلی به جام می دارد

غزل شمارهٔ ۶۲۹

عالم از نام او نشان دارد

این مثالی است کاین و آن دارد

صورت و معنئی که می بینم

می و جام است و جسم و جان دارد

چشم دریا دلی بود ما را

در نظر بحر بیکران دارد

دو مگو او یکیست تا دانی

ور بگوئی تو را زیان دارد

ذوق علم بدیع ما می جو

که معانی ما بیان دارد

خوش میانی گرفته ام به کنار

خوش کناری که آن میان دارد

نعمت الله را به جان جوید

هر که میلی به عارفان دارد

غزل شمارهٔ ۶۳۰

هر که او عاشق است جان دارد

جان فدایش کنم که آن دارد

عاشقان نور چشم خوانندش

عاشق ار عشق عاشقان دارد

ما نشانی ز بی نشان داریم

خوش نشانی که آن نشان دارد

می و جام است جسم و جان با هم

هر چه بینی همین همان دارد

هر که با ما نشست در دریا

خبر از بحر بیکران دارد

خواجه علم بدیع می خواند

آن معانی ازین بیان دارد

می مست خوشی اگر جوئی

نعمت الله بجو که آن دارد

غزل شمارهٔ ۶۳۱

پادشاهی گدای او دارد

سلطنت بی نوای او دارد

هر کجا خسرویست در عالم

جان شیرین برای او دارد

نور دیده ز چشمش اندازم

دیگری گر به جای او دارد

مدتی شد که این دل مستم

عاشقانه هوای او دارد

جان فدای بلای بالایش

که دل من بلای او دارد

عشق مست است و جام می بر دست

عقل مسکین چه پای او دارد

نعمت الله با چنین نعمت

چشم جان بر عطای او دارد

غزل شمارهٔ ۶۳۲

هر کس که هوای ما ندارد

گویا خبر از خدا ندارد

آنکس که نخورد دُردی درد

بی درد بُود دوا ندارد

هر چند که شاه ذوق دارد

ذوقی چو من گدا ندارد

در بحر محیط عشق غرقیم

جز ما خبری ز ما ندارد

مائیم و نوای بینوائی

بلبل به از این نوا ندارد

نابینا خود خدا نبیند

چون جام جهان نما ندارد

عشقست که عاشقست و معشوق

باشد همه جا و جا ندارد

جان است از آن بما نیاید

عمر است از آن وفا ندارد

سید مست است و جام بر دست

دست از می و جام واندارد

غزل شمارهٔ ۶۳۳

یاری که خیال دوست دارد

عمری به خیال می گذارد

عالم چه بود به نزد عارف

نقشی که نگار می نگارد

هر دم نقشی برد ز عالم

در دم نقشی دگر برآرد

در آینه چون کند نگاهی

لطفش جامی به او سپارد

مائیم و دل شکسته چون دوست

پیوسته شکسته دوست دارد

بحری است که آب رحمت او

بر ما شب و روز نیک بارد

چون اصل عدد یکی است سید

آن یک به هزار می شمارد

غزل شمارهٔ ۶۳۴

صاحبنظری کو که جهان درنظر آرد

یا محرم رازی که ز عقبی خبر آرد

زنهار مزن تیر ستم بر دل درویش

کان تیر ستم تیغ و سنان بر جگر آرد

نیکو نبود تخم بدی کاشتن آری

گر تخم بدی کاری آن تخم برآرد

از سنگدلی سنگ منه بر ره مردم

کو کوه عذابی به عوض در گذر آرد

چوبی که زنی بر کف پائی به تظلم

بی شک و یقین دردسری را به سر آرد

بیداد مکن جان برادر به حقیقت

بیداد پدر زحمت آن بر پسر آرد

گربندهٔ سید شوی و تابع جدش

از ابر وجودت مه تابنده برآرد

غزل شمارهٔ ۶۳۵

گوئیا چشم ابر می خارد

کآب از چشمهاش می بارد

طرفه دریادلیست سقایم

کآب از بهر ما همی آرد

آب آرد به سوی ما آری

شرم از چشم ما نمی آرد

چشم ما آب می زند بر روی

مژه هم قطره قطره بشمارد

آبیاری به آب دیده کنم

هر که تخم محبتی کارد

آب چشم روان فرو شوید

نقش غیری که دیده بنگارد

نعمت الله امین رندان است

این امانت به اهل بسپارد

غزل شمارهٔ ۶۳۶

عقل از اینجا بی خبر او ره به بالا کی برد

مرغ وهم ار پر بسوزد ره به مأوا کی برد

عقل مخمور است و میخانه نمی داند کجاست

این چنین شخصی به میخانه شما را کی برد

مجلس عشقست و سلطان ساقی و رندان حریف

هر گدای بی سر و پا را به آنجا کی برد

از لب شیرین یوسف هر که یابد بوسه ای

کی برد شکر به مصر و نام حلوا کی برد

دم مزن از معرفت با ما در این بحر محیط

مرد عاقل آب دریا سوی دریا کی برد

رستم دستان زبردستی کند با این و آن

گر به دست ما فتد او دست از ما کی برد

نعمت الله هر چه می یابد مسمای ویست

با چنین کشف خوشی او اسم اسماء کی برد

غزل شمارهٔ ۶۳۷

گر ز چین سنبل زلفت صبا بوئی برد

نافهٔ مشک ختن گیرد به هر سوئی برد

دل به دست باد خواهم داد هر چه باد باد

لیکن آن بادی که از خاک درت بوئی برد

خاک آن بادم که ما را در هوای عشق تو

ذره ذره گرد گرداند به هر کوئی برد

گر نه کفر زلف تو بر روی ایمان چیره شد

از چه رو رومی جمالی جور هندوئی برد

در ختن با زلف تو گر دم زند مشک ختا

چین زلفت آبروی او به یک موئی برد

دل ببردی از برم جان می بری خوش می کنی

ای خوشا وقت دل و جانی که خوشخوئی برد

سید ار باری برد در عشق تو بار تو است

زانکه خوش باشد که یاری بار مهروئی برد

غزل شمارهٔ ۶۳۸

خوش بود گر او به حالم بنگرد

ور بمیرم هم به خاکم بسپرد

زار مردم ز آرزوی او ولی

زنده گردم بر سرم چون بگذرد

ما گدا و پادشاه کائنات

پادشه نام گدائی کی برد

غنچهٔ دل در هوای او چو گل

جامهٔ جان بر تن خود می درد

هر که او غم می خورد در عشق او

شادمان از خویشتن او برخورد

یک دمی بی عشق او گر عمر رفت

عاشق آن دم را ز عمرش نشمرد

می فروش ار می فروشد گوبیا

هرچه دارد نعمت الله می خرد

غزل شمارهٔ ۶۳۹

چشم ما چون به روی او نگرد

در نظر غیر او کجا گذرد

نزد ما زنده دل کسی باشد

که به جانان خویش جان سپرد

گل کجا جامه را قبا سازد

غنچه گر پیرهن به خود ندرد

مرد عاشق همه یکی بیند

آن یکی در هزار می شمرد

جان من روی دل نخواهد دید

گر دمی روی دیگری نگرد

رند مستی که باده می نوشد

هر دو عالم به نیم جو نخرد

هر که را ذوق نعمت الله است

شاد باشد مدام و غم نخورد

غزل شمارهٔ ۶۴۰

مقصود بی وسیله حاصل نمی توان کرد

هر کس که کرد حاصل می دان که آن چنان کرد

گر عقل ساده لوحی نقش خیال بندد

بسیار اعتمادی بر آن نمی توان کرد

پروانه لاف می زد از آتش محبت

آتش در او درافتاد بی نام و بی نشان کرد

ما در طریق جانان جانی نثار کردیم

لطفش به یک کرشمه صد جان به ما روان کرد

در آینه جمالش تمثال خویش بنمود

از آفتاب حسنش ماه خوشی عیان کرد

هر عالمی که دانست علم بدیع ما را

اسرار از آن معانی با عالمی بیان کرد

ما بندگی سید کردیم از سر صدق

سلطان عشق ما را سرخیل عاشقان کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۱

محبوب دل و راحت جانی چه توان کرد

سلطان همه خلق جهانی چه توان کرد

از ساده دلی آینه بنمود جمالت

در آینه بر خود نگرانی چه توان کرد

تو پادشه مائی و ما بندهٔ فرمان

گر زانکه بخوانی و برانی چه توان کرد

ما عشق تو داریم و تو را میل به ما نیست

مائیم چنین و تو چنانی چه توان کرد

عمریست که ما را به غم عشق نشاندی

گر باقی عمرم بنشانی چه توان کرد

ما نقش خیال تو کشیدیم بدیدیم

گر زانکه تو این نامه نخوانی چه توان کرد

پنهان شدن از دیدهٔ سید نتوانی

چون نور به هر دیده عیانی چه توان کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۲

نوری است که وصفش به ستاره نتوان کرد

او را نتوان دید و نظاره نتوان کرد

با عشق در افتادم و تقدیر چنین بود

تدبیر نمی دانم و چاره نتوان کرد

سریست در این سینه که با کس نتوان گفت

نامش نتوان برد و اشاره نتوان کرد

بزمیست ملوکانه و رندان همه سرمست

از ما و چنین بزم کناره نتوان کرد

نقشش نه نگاریست که بر دست توان بست

او را به سر دست سواره نتوان کرد

ای دوست غنیمت شمر این عمر عزیزت

آری طمع عمر دوباره نتوان کرد

سید دهدم هر نفسی خلعت خاصی

الطاف خداوند شماره نتوان کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۳

با چنین درد دلی میل دوا نتوان کرد

حاصل عمر عزیز است رها نتوان کرد

چشم ما روشنی از نور جمالش دارد

یک دمی نور وی از دیده جدا نتوان کرد

سود و سرمایه همه در سر کارش کردیم

هیچ سودا به از این درد و سرا نتوان کرد

برو از خویش فنا شو به خدا باقی باش

بی فنا پادشهی ملک بقا نتوان کرد

ما حبابیم زده خیمه ای از باد بر آب

بی تکلف به از این نسبت ما نتوان کرد

بینوایان ز در شاه نوا می یابند

گر گدا گریه کند منع گدا نتوان کرد

سیدم اهل صواب است خطائی نکند

توبه گر هست چه گویم که خطا نتوان کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۴

حسن او بر چشم ما پیدا که کرد

در سر ما این چنین سودا که کرد

خانهٔ دل مدتی تاریک بود

این زمان روشنتر از صحرا که کرد

این عجب بین قطره ای دریا شده

غیر ما قطره دگر دریا که کرد

گر نه عشقش عیسی وقت من است

چشم نابینای ما بینا که کرد

ساقی سرمست ما را جام داد

این چنین ما را جز او سودا که کرد

راز مستان پیش هشیاران که گفت

سر ما با زاهدان پیدا که کرد

نعمت الله داد ما را بوسه ای

غیر او انعام خود با ما که کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۵

با من بینوا چه خواهی کرد

حاجتم جز روا چه خواهی کرد

جان غمدیده را چه خواهی داد

درد دل جز دوا چه خواهی کرد

ما نکردیم جز گنه چیزی

تو به ما جز عطا چه خواهی کرد

گر تو ما را به جرم ما گیری

کرم و لطف را چه خواهی کرد

این دل ریش مستمندان را

عاقبت جز شفا چه خواهی کرد

عاشقان آمدند بر خوانت

طعمه شان جز لقا چه خواهی کرد

ریختی خون نعمت الله را

ننگ خون گدا چه خواهی کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۶

دست با او در کمر خواهیم کرد

خویشتن را معتبر خواهیم کرد

بوسه ای بر لعل او خواهیم زد

این دهن را پر گهر خواهیم کرد

قصهٔ شیرین به خسرو می بریم

لاجرم وصف شکر خواهیم کرد

روبروی ماهرو آورده ایم

روی خود را چون قمر خواهیم کرد

شیر مردانه به میدان می رویم

عالمی زیر و زبر خواهیم کرد

با چنین سودا که ما را در سر است

عاشقانه ترک سر خواهیم کرد

باز می در جام جم خواهیم ریخت

باده نوشان را خبر خواهیم کرد

جاودان در بحر و بر خواهیم گشت

پادشاهی بحر و بر خواهیم کرد

نور چشم از دیدنش خواهیم دید

نعمت الله از نظر خواهیم کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۷

کردگار از کرم عیانم کرد

واقف از حال این و آنم کرد

من چو بی نام و بی نشان بودم

بی نشانی مرا نشانم کرد

به تجلی ظاهر و باطن

گاه پیدا و گه نهانم کرد

در دل آمد به جای جان بنشست

رحمتی خوش به جای جانم کرد

می خمخانه را به من بخشید

ساقی مست عاشقانم کرد

تا شوم رهبر همه رندان

رهنمودم به رهروانم کرد

شرح علم بدیع او خواندم

این معانی از آن بیانم کرد

چون ز هستی خود فنا گشتم

باقی ملک جاودانم کرد

نعمت الله به من عطا فرمود

رازق زرق بندگانم کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۸

غنچه در گلستان تبسم کرد

بلبل از ذوق آن ترنم کرد

ساقی مست می به رندان داد

عاقل از عشق عقل را گم کرد

چشم ما شد منور از رویش

نظری خوش به چشم مردم کرد

خاطرم می کشد به میخانه

این چنین عزم دل مصمم کرد

خوش خیالی به خواب می دیدم

دوش تا روز دل تنعم کرد

عقل بالانشین مجلس بود

عشق آمد بر او تقدم کرد

خم می خوش خوشی به جوش آمد

سید مست میل آن خم کرد

غزل شمارهٔ ۶۴۹

دوش تا روز دل از عشق تنعم می کرد

در پس پردهٔ جان یار ترنم می کرد

من چو بلبل همه شب زار همی نالیدم

دوست چون غنچه بر آن گریه تبسم می کرد

دل بیچارهٔ گم گشته خود را دیدم

چارهٔ خویش همی جست و دگر گم می کرد

بر سر کوی خرابات گذر می کردم

عشق دیدم که روان غارت مردم می کرد

گرچه جام می و پیمانه همی کردم نوش

همت عالی من میل بدان خم می کرد

باده با جام سخن از سر مستی می گفت

روح با جسم درین حال تکلم می کر د

سید و بنده چو در خلوت جان می رفتند

بندهٔ عاشق گستاخ تقدم می کرد

غزل شمارهٔ ۶۵۰

به حکایت شراب نتوان خورد

عشقبازی به عقل نتوان کرد

دُرد دردش دوای جان من است

این چنین درد کی خورد بی درد

عاشقی کار شیر مردان است

کار مردان کجا کند نامرد

آب گل را بگیر خوشبو شو

که گلاب است نزد ما آورد

مژدگانی که عاشق سرمست

می فراوان برای ما آورد

مست باشد مدام مست خراب

از می ما کسی که جا می خورد

نعمت الله را یکی داند

هر که او در دو کون باشد فرد

غزل شمارهٔ ۶۵۱

عاشقم بر روی نورالله خود

والهم از بوی نورالله خود

شاه ترکستان به عشق زلف او

آمده هندوی نور الله خود

خوی نورالله ما خوئی خوش است

دلخوشم از خوی نورالله خود

نور چشم عالمی چون آفتاب

دیده ام در روی نور الله خود

گر دهندم صورت و معنی تمام

کی دهم یک موی نورالله خود

هر کجا جانیست دل داده به باد

آمده آنجوی نور الله خود

از خلیل الله امیدم این نبود

کو نیامد سوی نورالله خود

غزل شمارهٔ ۶۵۲

بیا ای نور چشم ما و خوش بنشین به جای خود

منور ساز مردم را و هم خلوتسرای خود

ز سلطانی این دنیا چه حاصل ای امیر من

چرا چون ما و جدّ ما نباشی پادشای خود

بیا و دردی ما را ز دست ما روان درکش

و گر درد دلی داری ز خود می جو دوای خود

گلستانست و بلبل مست و ساقی جام می بر دست

حریف باده نوشانیم و خوشوقت از نوای خود

چرا مخمور می گردی بیا و همدم ما شو

قدم در راه یاران زن مزن تیشه به پای خود

روان شد آب چشم ما که با تو ماجرا گوید

دمی بنشین به چشم ما بپرس این ماجرای خود

مرید نعمت الله شو که پیر عاشقان گردی

هوای او به دست آور رها کن این هوای خود

غزل شمارهٔ ۶۵۳

این که گوئی نعمت الله جان سپرد

جان سپرد و جان با ایمان سپرد

جان به جانان دل به دلبر داد و رفت

جان از این خوشتر دگر نتوان سپرد

در هوای گلستان عشق او

جان چو غنچه با لب خندان سپرد

بندگی کرد او به صدق دل تمام

ظاهر و باطن به آن سلطان سپرد

بود میخانه سبیل خدمتش

رفت و آن منصب به این و آن سپرد

جان امانت بود با وی مدتی

خوش امینانه به آن جانان سپرد

دیگری گر جان به دشواری بداد

سید سرمست ما آسان سپرد

غزل شمارهٔ ۶۵۴

خواجهٔ غافل برفت و جان سپرد

بی خبر از معرفت چیزی نبرد

بود مخموری و مستی می فروخت

صاف می پنداشت می نوشید درد

شیشهٔ پندار می بودش به دست

اوفتاد و شیشه اش شد خرد و مرد

صوفیان پوشند صوف خدمتش

صوفئی بودی که می پوشید برد

هر نفس نوعی دگر گفتی سرود

گه ز لر گفتی سخن گاهی ز کرد

عاشقانه جان سپاری کن چو ما

زانکه عاشق جان خود را می سپرد

نعمت الله جان به جانان داد و رفت

رحمت الله علیه آن مرد ، مُرد

غزل شمارهٔ ۶۵۵

هر که بد زیست عاقبت بد مُرد

نیک و بد هر چه کرد با خود برد

صاف درمان کجا خورد بی درد

دردمندی سزد که نوشد درد

هرچه خود رشته ای همان پوشی

خواه صوفش بباف خواهی برد

داشت غیبی ز فاسقی عیبی

لاجرم فسق کرد و فاسق مرد

نان شیراز خورد و شُکر نگفت

زین سبب در میان آب فسرد

همه با اصل خویش وا گردند

خواه لر می شمار خواهی کرد

زندهٔ جاودان بود بی شک

هر که او جان به یاد حق بسپرد

در همه حال با خدا باشد

آنکه خود را از این و آن نشمرد

همچو سید مدام سرمست است

از می او کسی که جامی خورد

غزل شمارهٔ ۶۵۶

بود روزی خواجه ای سالار کرد

می کشیدی درد و می نوشید درد

کیسه های سیم و زر بر هم نهاد

عاقبت غیری ببرد و خواجه مرد

شیشه ای بودش پر از نقش و خیال

اوفتاد آن شیشه و شد خرد و مرد

بر سر پل ساخت خواجه خانه ای

سیل آمد ناگه آن خانه ببرد

هر کجا دیدیم رند سرخوشی

بود و نابود جهان یک سَر شمرد

گر به صورت عارفی رفت از جهان

جان امانت داشت با جانان سپرد

خلعتی از جامهٔ سید بپوش

ور نه خود سهل است خرقه صوف و برد

غزل شمارهٔ ۶۵۷

چون شراب صاف درمان است مارا دُرد درد

زان همی ریزم فرود آیم به روی دُرد درد

گرم می دارد مرا صوف و حریر عشق او

غم ندارم گر ندارم در هوای برد برد

من ز میدان بلایش رو نگردانم به تیغ

رستم دستان کجا ترسان شود از گرد گرد

آفتاب روشن روی منیر میر ترک

کی مکدر گردد از گردی که باری کرد گرد

تو نه ای مرد نبرد درد درد عشق او

ده هزار ار خانه گیری او بدادی نرد برد

ناجوانمردی که او در عشق جانان جان نداد

شاید ارزنده دلی گوید که آن نامرد مرد

تا بزرگی کرد تدبیری که نانی را خورد

نعمت الله دید بسیاری که نانی خورد و مرد

غزل شمارهٔ ۶۵۸

آن لحظه که جان در تتق غیب نهان بود

در دیدهٔ ما نقش خیال تو عیان بود

بودیم نشان کردهٔ عشق تو در آن حال

هر چند در آن حال نه نام و نه نشان بود

عشق تو خیالی است که ما زنده از آنیم

بی عشق تو دل زنده زمانی نتوان بود

ما نقش خیال تو نه امروز نگاریم

کز روز ازل جان به خیالت نگران بود

گفتی که در آئینه به جز ما نتوان دید

چندان که نمودی و بدیدیم همان بود

خوش آب حیاتست روان از نفس ما

تا هست چنین باشد و تا بود چنان بود

سید قدحی باده به من داد بخوردم

آری چه کنم مصلحت بنده در آن بود

غزل شمارهٔ ۶۵۹

یک دم بی می نمی توان بود

بی می خود حی نمی توان بود

بی عشق دمی نمی توان زیست

بی ساغر می نمی توان بود

ما سایه و عشق یار خورشید

بی بودن وی نمی توان بود

بی جام شراب و عشق لیلی

مجنون در حی نمی توان بود

مستیم و خراب و لاابالی

بی نالهٔ نی نمی توان بود

تا کی غم این و آن توان خورد

در ماندهٔ کی نمی توان بود

بی بود وجود نعمت الله

والله که شی نمی توان بود

غزل شمارهٔ ۶۶۰

نقش غیری محال خواهد بود

چه محال و خیال خواهد بود

غیر او چون زوال می یابد

نبود چون زوال خواهد بود

او جمیل است و او محب جمال

تا جمیل و جمال خواهد بود

ماه روشن ز آفتاب بود

گرچه بد رو هلال خواهد بود

مالک لم یزل خداوند است

ملک او لایزال خواهد بود

غیر او در خیال اگر آید

آن خیال محال خواهد بود

همه عالم چو نعمت الله است

عالمی بر کمال خواهد بود

غزل شمارهٔ ۶۶۱

گر یکی در هزار خواهد بود

که مرا یار غار خواهد بود

بحر و موج و حباب و جو آبند

چار ناچار چار خواهد بود

می ما نوش کن که نوشت باد

که می بی خمار خواهد بود

گاه عشقست عشق بازی کن

که تو را آن به کار خواهد بود

عقل اگر منع ما کند از عشق

تا ابد شرمسار خواهد بود

هر که گیرد میان او به کنار

بی میان و کنار خواهد بود

در قیامت چو چشم بگشایم

نظرم بر نگار خواهد بود

هر که او دوستدار ما باشد

هم ورا دوستدار خواهد بود

سیدی چون ز بندگی یابند

سیدم بنده وار خواهد بود

غزل شمارهٔ ۶۶۲

خواجه آنجا فقیر خواهد بود

بنده آنجا امیر خواهد بود

پادشاه حقیقت است انسان

عقل آنجا وزیر خواهد بود

در چنین قریه ای که ماهان است

نفس آنجا گزیر خواهد بود

هیچ دانی که این فغان ز کجاست

بانگ خواجه به شیر خواهد بود

هر که خود را عظیم می گیرد

پیش مردان حقیر خواهد بود

وانکه اینجا صغیر و خوار بود

در قیامت کبیر خواهد بود

سید ما به نور حضرت او

همچو بدر منیر خواهد بود

غزل شمارهٔ ۶۶۳

جان مجنون فدای لیلی بود

در دل او هوای لیلی بود

خاطر دل شکستهٔ مجنون

مبتلای بلای لیلی بود

ذوق لیلی نبود بی مجنون

بود مجنون برای لیلی بود

عاشق و رند و مست و لایعقل

روز و شب در قفای لیلی بود

هر خیالی که نقش می بستی

نظرش بر لقای لیلی بود

راحت جان خستهٔ مجنون

از جفا و وفای لیلی بود

جان سید فدای مجنون باد

زانکه مجنون فدای لیلی بود

غزل شمارهٔ ۶۶۴

آفتاب مه نقابی رو نمود

تو نکو می بین که او نیکو نمود

ذره ها روشن شدند از آفتاب

نور او بنگر که مارا هو نمود

دیده ام آئینهٔ گیتی نما

او جمال و بر کمالش رو نمود

خود به خود بنموده است در عین ما

تا نگوئی او به ما و تو نمود

صدهزار آئینه دارد در نظر

در دو آئینه یکی رو دو نمود

آب چشم ما به هر سو شد روان

آبروی ما از آن هر سو نمود

خوش برو بر دیدهٔ سید نشین

تا ببینی روی او چون رو نمود

غزل شمارهٔ ۶۶۵

این سعادت بین که ما را رو نمود

حضرت بی چون نگویم چو نمود

روشن است آئینهٔ گیتی نما

حسن روی او به ما نیکو نمود

در دو آئینه یکی پیدا شده

بیشکی باشد یکی و دو نمود

آفتابی نیمشب بر ما بتافت

نور او در چشم ما مه رو نمود

گه به ترکستان به ما بنمود ترک

گه به هندستان به ما هندو نمود

در محیط بیکران افتاده ایم

عین ما بر عین ما هر سود نمود

ما نظر از سید خود دیده ایم

هم به نور دیدهٔ او او نمود

غزل شمارهٔ ۶۶۶

خوش خیالی به خواب رو بنمود

نقش نقاش را نکو بنمود

همه عالم جمیل پیدا شد

حضرت او جمال چو بنمود

جام گیتی نما پدید آورد

چون نگه کرد او به او بنمود

هر که با ما نشست در دریا

عین ما دید سو به سو بنمود

چشم احول یکی دو می بیند

لاجرم او یکی به دو بنمود

رشته یک توست در نظر ما را

گر به چشم کسی دو تو بنمود

در هر آئینه ای که ما دیدیم

سید و بنده روبرو بنمود

غزل شمارهٔ ۶۶۷

پادشه حکم ما روان بنمود

هم به نام خودش نشان بنمود

هر چه در غیب و در شهادت بود

همه ایثار بندگان بنمود

در میخانه را گشود به ما

راز پنهان به ما عیان بنمود

حکم تاج و کمر به ما بخشید

این عطا او به ما چنان بنمود

رو در آئینهٔ دلم بنمود

نام تمثال خویش جان بنمود

نقد گنج خزانهٔ اسما

جمله انعام این و آن بنمود

نعمت الله در ازل بنواخت

تا ابد میر عاشقان بنمود

غزل شمارهٔ ۶۶۸

صبحدم آفتاب رو بنمود

زهره و مشتری چه خواهد بود

خانه تاریک بود روشن شد

نور چشمی به ما عطا فرمود

آفتابی درآمد از در ما

در دولت به روی ما بگشود

جام گیتی نما به ما بخشید

در چنین آن چنان به ما بنمود

آتش عشق عود جانم سوخت

عود آتش شد و نماندش دود

دامن خود بگیر ای عارف

تا بیابی ز خویشتن مقصود

بزم عشق است و سیدم سرمست

هرکه آمد به مجلسش آسود

غزل شمارهٔ ۶۶۹

بیا که مجلس عشق است و طالع مسعود

بیا که نوبت وصلست و وقت گفت و شنود

بیا که مطرب عشاق ساز ما بنواخت

بیا که ساقی وحدت سرسبو بگشود

بیا و جان عزیزت بیار در مجلس

که نقل مجلس ما غیر جان نخواهد بود

بیا و کشتهٔ ما شو که تا شوی زنده

بیا و بندهٔ ما باش و خواجهٔ موجود

بیا و جبههٔ دستار عقل را بفروش

که پیر میکدهٔ عشق این چنین فرمود

بیا که از لب ساغر حیات می ریزد

بیا که از دم مطرب همی سوزد عود

رسید عشق ز خمخانهٔ قدم سرمست

به یک کرشمه دل از دست عالمی بربود

کشیده بر کتب دل که ما محب تو ایم

نوشته بر ورق جان که ای مرا مقصود

بیا که میر خرابات نعمت اللهست

بیا که اول تلخ است و عاقبت محمود

غزل شمارهٔ ۶۷۰

هر کجا صاحبجمالی رو نمود

روی او دیدم چو برقع برگشود

دیدمش در آینه عین العیان

آینه او بود دوری می نمود

آفتاب خاطرم تا روشنست

ذرهٔ بی مهر او هرگز نبود

هر چه موجودست از جود ویست

خود کجا موجود باشد بی وجود

ساجد و مسجود نزد ما یکیست

سجده می کن تا ببینی در سجود

دوش رفتم درخرابات مغان

ساقی سرمست دیدم یار بود

نکته های عارفانه سیدم

خود به خود می گفت و از خود می شنود

غزل شمارهٔ ۶۷۱

جیب شب آفتاب چون بگشود

از گریبان روز رو بنمود

شب امکان خیال بود نماند

هست روز و وجود خواهد بود

غیر او نیست ور تو گوئی هست

او به خود دیگران به او موجود

عقل چون شب برفت و روز آمد

خاطر ما از این و آن آسود

یک حقیقت که آدمی خوانند

گه ایاز او به نام و گه محمود

عالمی را به رقص آورده

قول مستانه ای که او فرمود

نعمت الله گرد نقطهٔ دل

همچو پرگار دایره پیمود

غزل شمارهٔ ۶۷۲

نور روی او به چشم ما نمود

هر چه ما دیدیم غیر او نبود

گفتگوی ما خیالی بیش نیست

خود سخن فرمود و هم او خود شنود

در حجاب عالمی درمانده ای

آن چنان گیرش که عالم خود نبود

جود او داده به این و آن وجود

ورنه بی جودش ندارد کس وجود

بر در میخانه مست افتاده ام

سر به پای خم نهاده در سجود

آتش عشقش دلم در بر بسوخت

عالمی خوشبو شده زین بوی عود

گر در غیری به ما دربسته شد

نعمت الله خوش دری بر ما گشود

غزل شمارهٔ ۶۷۳

روی خود را به نور دل بنمود

نظری خوش به چشم ما فرمود

ساقی ما چو رند مستی دید

می خمخانه را به ما پیمود

دل ما را به لطف خود بنواخت

رحمتی هم به جای خود فرمود

آتشی رو نمود موسی را

در حقیقت اله موسی بود

در میخانهٔ همه عالم

ساقی ما به روی ما بگشود

دُرد دردش دلی که نوش نکرد

درد او را کجا بود بهبود

جان عارف فدای سید باد

که دل عارفان از او آسود

غزل شمارهٔ ۶۷۴

آفتاب از رخ نقاب مه گشود

شب گذشت و روز روشن رو نمود

شد منور عالمی از نور او

یک ستاره گوئیا هرگز نبود

هر چه موجود است از نور ویست

خود کجا موجود باشد بی وجود

خانقاه و صومعه در بسته شد

چون در میخانه ساقی برگشود

آتش عشقش دل ما را بسوخت

سوخت درد عشق او جانم چه عود

گفتهٔ مستانهٔ ما قول اوست

عاشقانه این سخن باید شنود

نعمت اللهی و از خود بی خبر

قدر این نعمت نمی دانی چه سود

غزل شمارهٔ ۶۷۵

یک نفس یعقوب بی یوسف نبود

گر چه هجرانش به ظاهر می نمود

هر که را دیدی نمودی یوسفش

هر چه بشنیدی ز یوسف می شنود

تا مگر یوسف در آید از درش

در بر وی هر که بودی می گشود

هر که در کنعان بدیدی پیش او

یوسف مصری خود را می ستود

چون بر تخت این ظهورش را بیافت

سر حق خود دید از آن گردش سجود

هرچه بود و هست و خواهد بود اوست

هر چه باشد باشد از جود وجود

گر خلیل الله به صورت غایب است

نعمت اله یکدمی بی او نبود

غزل شمارهٔ ۶۷۶

عالم از جود او بود موجود

هرچه دیدیم بی وجود نبود

نامرادیم او مراد همه

یافتیم از عطای او مقصود

جام گیتی نما به ما بخشید

نور خود را به عین ما بنمود

بزم عشق است و ما چنین سرمست

هر که آمد به بزم ما آسود

خوش بیا جام می بگیر و بنوش

ساقی عاشقان چنین فرمود

عود دل سوخت آتش عشقش

عود خوش بود و آتشی بی دود

صفت و ذات او ظهوری کرد

نعمت الله از آن شده موجود

غزل شمارهٔ ۶۷۷

به سر عاشقان که عین وجود

در دو عالم جز او نبود وجود

آن یکی در دو کون پیدا شد

این دوئی زان سبب نمود وجود

آینه چون وجود از آن رو یافت

لاجرم روی او در او بنمود

سایه بی آفتاب کی باشد

خلق بی حق کجا بود موجود

نشنیدم ندیده ام هرگز

دل بی درد و آتش بی دود

بلبل مست گلشن عشقم

جانم از ناله یک دمی نغنود

ظاهرم جام و باطنم باده

اولم خیر و عاقبت محمود

توبه از می چرا کنم نکنم

پیر من این سخن کجا فرمود

نعمت الله و زاهدی حاشا

این حکایت که گفت یا که شنود

غزل شمارهٔ ۶۷۸

هر کسی را عنایتی فرمود

این عنایت همه به ما بنمود

تا ببیند به نور خود خود را

چشم خود هم به روی ما بگشود

طینت ما ز خاک میخانه است

میل ما جز به می نخواهد بود

هر که آمد به خلوت دل ما

در بهشت آمد و خوشی آسود

آتش عشق سوخت عود دلم

خوش بود آتشی چنین بی دود

آینه هم ز جود پیدا شد

دل خود را هم او ز خود بربود

از سر ذوق گفته ام سخنی

به ازین گفتهٔ دگر که شنود

چون وجود است هرچه می یابم

غیر او نیست در جهان موجود

می و جام و حریف و ساقی اوست

نعمت الله این چنین فرمود

غزل شمارهٔ ۶۷۹

لطف ساقی بسی کرم فرمود

در میخانه ای به ما بگشود

هر چه در غیب و در شهادت بود

بود و نابود را به ما بنمود

جام گیتی نما هویدا کرد

می خمخانه را به ما پیمود

آتش عشق اوست در دل ما

خوش بود آتشی چنین بی دود

هو هو لا اله الا هو

لیس فی الدار غیره موجود

از ازل تا ابد عنایت او

بود با بندگان و خواهد بود

نعمت الله حریف و ساقی او

هر که آمد به بزم ما آسود

غزل شمارهٔ ۶۸۰

لطف ساقی بسی کرم فرمود

در میخانه را به ما بگشود

جام گیتی نما به ما بخشید

می میخانه را به ما پیمود

نقد گنجینهٔ حدوث و قدم

جمع کرده همه به ما بنمود

از ازل تا ابد عنایت او

هست با بندگان و خواهد بود

هو هو لا اله الا هو

لیس فی الدار غیره موجود

نقش غیری خیال اگر بندی

آن خیالت محال خواهد بود

گر صد است ار هزار جمله یکی

جز یکی نیست بنده را مقصود

وحده لاشریک له گفتم

غیر او نیست شاهد و مشهود

بزم ما مجلسی است شاهانه

سید ما ایاز و او محمود

غزل شمارهٔ ۶۸۱

ساقی ما به ما کرم فرمود

در میخانه را به ما بگشود

جام گیتی نما به دور آورد

می میخانه را به ما پیمود

گر یکی ور هزار جام گرفت

وجه خاصی به هر یکی بنمود

آتش عشق او بسوخت مرا

خوش بود آتشی چنین بی دود

در مقامی که جسم و جان نبود

بود و نابود خود نخواهد بود

این چنین گفته های مستانه

در جهان خود که گفت یا که شنود

نفسی باش همدم سید

تا بیابی ازین نفس مقصود

غزل شمارهٔ ۶۸۲

هستی ما همه بود به وجود

نفسی بی وجود نتوان بود

بنماید یکی به نقش و خیال

در دو آئینه آن یکی دو نمود

جسم و جان ، جام و می ، دل و دلدار

هر چه دارد همه به ما بنمود

همچو پرگار بود دل پر کار

نقطه نقطه محیط را بنمود

اول و آخرش به هم پیوست

ظاهر و باطنش ز هم آسود

لیس فی الدار غیره دیار

هر موحد که بود این فرمود

نعمت الله که میر مستان است

در میخانه بر جهان بگشود

غزل شمارهٔ ۶۸۳

مائیم ایاز و یار محمود

مائیم عباد و دوست معبود

دل ذره و مهر یار خورشید

عشق آتش و جان عاشقان عود

چون سایه مرا ز خاک برداشت

مهرش چو جمال خویش بنمود

بربست زبان ما به حیرت

چون پرده ز روی کار بگشود

جز جود وجود مطلق حق

در دار وجود نیست موجود

یک جرعه ز دُرد درد ساقی

خوردیم چنان که بود مقصود

مستیم چو سید از می عشق

آسوده شده ز بود و نابود

غزل شمارهٔ ۶۸۴

هرچه امکان لطف و رحمت بود

حضرت او به ما عطا فرمود

هر کسی را قراضه ای بخشید

در گنجینه را به ما بگشود

گل تبسم کنان به باغ آمد

چون ترنم ز بلبلان بشنود

عقل دود است و عشق آتش آن

خوش بود آتش ار بود بی دود

آتش عشق ، عود جانم سوخت

به ازین کس نسوخت هرگز عود

هرچه بودست و هر چه خواهد بود

همه از جود او بود موجود

هر که آمد به مجلس سید

جان او همچو جان ما آسود

فیض فیاض از خزانهٔ جود

داد ما را به لطف خویش وجود

غزل شمارهٔ ۶۸۵

قادر پر کمال کن فیکون

آنکه او هست و بود و خواهد بود

هر چه امکان لطف بود و کرم

همه در حق بنده اش فرمود

با چنین نعمتی که او بخشید

شکر این بنده را چه خواهد بود

او یکی سایه اش به ما افکند

لاجرم در ظهور دو بنمود

همه عالم نشان او دارد

این نشان هم به نام او فرمود

ره به خلوتسرای عشق نبرد

عقل بیچاره گر چه جان فرسود

هر که یک دَم ندیم سید شد

نفسی خوش ز عمر خود آسود

غزل شمارهٔ ۶۸۶

در همه آینه جمال نمود

از همه رو دری به ما بگشود

غیر را سوخت آتش غیرت

خوش بود آتشی چنین بی دود

دع نفسک به ذوق دریابش

تا بیابی ز وصل او مقصود

دُرد دردش دوای درد دل است

نوش می کن که این بود بهبود

این عنایت نگر که آن حضرت

در حق بندگان خود فرمود

می خمخانهٔ حدوث و قدم

ساقی مست ما به ما پیمود

خود نماید جمال و خود بیند

از خودش با خود است گفت و شنود

خیز ساقی بیار جام شراب

وقت صبح است و عاقبت محمود

هر که انکار نعمت الله کرد

بیشکی باشد از خدا مردود

غزل شمارهٔ ۶۸۷

در مرتبه ای ساجد در مرتبه ای مسجود

در مرتبه ای عابد در مرتبه ای معبود

در مرتبه ای عبد است در مرتبه ای رب است

در مرتبه ای حامد در مرتبه ای محمود

در مرتبه ای فانی در مرتبه ای باقی

در مرتبه ای معدوم در مرتبه ای موجود

در مرتبه ای طالب در مرتبه ای مطلوب

در مرتبه ای قاصد در مرتبه ای مقصود

در مرتبه ای آدم در مرتبه ای خاتم

در مرتبه ای عیسی در مرتبه ای داود

در مرتبه ای موسی در مرتبه ای فرعون

در مرتبه ای عیسی در مرتبه ای داود

در مرتبه ای بی حد در مرتبه ای بی عد

در مرتبه ای محدود در مرتبه ای معدود

در مرتبه ای ظاهر در مرتبه ای باطن

در مرتبه ای غایب در مرتبه ای مشهود

در مرتبه ای سید در مرتبه ای بنده

در مرتبه ای واجد در مرتبه ای موجود

غزل شمارهٔ ۶۸۸

نگار مست من هر دم ز نو بزمی بیاراید

در میخانه بگشاید به رندان باده بخشاید

به هر دم مهر می جوید که با وی راز خود گوید

حیات جاودان است او ولی با کس نمی پاید

جمالش در نظر دارم به هر حسنی که می بینم

خیالش نقش می بندم به هر حالی که پیش آید

مرا ساقی سرمستان دهد هر لحظه ای جامی

به هر جامی که می نوشم مرا جانی بیفزاید

اگر جامی به بزم آری ز خم می بری پر می

وگر پیمانه ای آری به تو پیمانه پیماید

بیا ای جان رها کن دل اگر جانانه می جوئی

برو ای دل ز جان بگذر گرت دلدار می باید

حدیث عاشقی بشنو که تا ذوق خوشی یابی

حریف نعمت الله شو که تا جانت بیاساید

غزل شمارهٔ ۶۸۹

بر بسته نقاب ، دل رباید

بنگر چه کند اگر گشاید

در آینهٔ وجود عالم

خود بیند و خود به خود نماید

ما دولت سر لی مع الله

یابیم ولی دمی نیاید

در دور دو چشم مست ساقی

توبه نکنیم و خود نشاید

چندان که خوریم می از این خم

نه کم شود آن و نه فزاید

یک ذات و صفات او فراوان

در هر صفتی دمی برآید

سید رند است و جام در دست

مستانه سرود می سراید

غزل شمارهٔ ۶۹۰

عقل هر دم که در سرود آید

به دم سرو باده پیماید

سخن عقل پیش عشق مگو

کان سخن خود به کار می ناید

عشق را خود گشایشی دگرست

هیچ کاری ز عقل نگشاید

جام گیتی نمای را به کف آر

که به تو روی خویش بنماید

آفتابی مدام در دور است

به یکی جا دمی نمی پاید

عشق هر لحظه مجلسی سازد

هر زمان بزم نو بیاراید

نفسی باش همدم سید

گر تو را همدم خوشی باید

غزل شمارهٔ ۶۹۱

خواب در چشم خوش نمی آید

گر خیالش به خواب بنماید

چشم دارم که لطف او به کرم

نظری هم به بنده فرماید

خلوت خاص اوست خانهٔ دل

در سرا غیر او نمی شاید

در میخانه او به ما بگشود

این چنین در ، جز او که بگشاید

عشق مست است و عقل مخمورست

به لب خشک باده پیماید

هر که با جام می شود همدم

یک دم از عمر خود بیاساید

بندهٔ سیدم که از کرمش

نعمت الله به خلق بخشاید

غزل شمارهٔ ۶۹۲

عقل ناقص به کار می ناید

صحبت او مرا نمی باید

سخنش اعتبار نتوان کرد

زانکه بر قول خود نمی پاید

هر زمان قصهٔ دگر خواند

هر دم انکامه ای بیاراید

آبرو را به خاک ره ریزد

به لب خشک باده پیماید

چون که از شوق عشق بی خبرست

لاجرم دوستی نمی شاید

نفی سید کند ولی به خیال

آن خیالش به خواب بنماید

سیدی عاشقی بجو که تمام

جانت از ذوق او بیاساید

غزل شمارهٔ ۶۹۳

خیال او به هر نقشی برآید

به هر آئینه روئی می نماید

برد خلقی و می آرد همیشه

از آن عالم به یک حالی نپاید

جهان روشن شود از نور رویش

اگر آن آفتاب ما برآید

چنین میخانه و رندان سرمست

کسی مخمور اگر ماند نشاید

به نور او جمال او توان دید

حجاب از چشم ما گر برگشاید

به شادی روی ساقی نوش کن می

که می عمر عزیزت می فزاید

به عشقش نعمت الله میرمستان

سرودی عاشقانه می سراید

غزل شمارهٔ ۶۹۴

ساقی رخ اگر به ما نماید

در جام جهان نما نماید

آئینهٔ معنئی به دست آر

تا صورت او تو را نماید

نتوان دیدن به خود خدا را

بینیم اگر خدا نماید

خورشید به نور طلعت خویش

روئی به من و شما نماید

نوشیم شراب تا دهد جام

بینیم جمال تا نماید

گر آینه عین او نباشد

ما را و تو را کجا نماید

دیدیم به چشم نعمت الله

نوری که خدا به ما نماید

غزل شمارهٔ ۶۹۵

عقل چندان که خود بیاراید

در نظر هیچ خوب ننماید

خاکساری است آبرویش نیست

با دم سرد باده پیماید

بستهٔ او مشو که حیف بود

کار عاشق ز عقل نگشاید

کشتهٔ عشق شو چو زنده دلان

گر تو را عمر جاودان باید

هر که با عاشقی شود همدم

از دم او دمی بیاساید

به عدم عالمی رود ز وجود

به وجود جدید باز آید

نعمت الله جان به جانان داد

خوش بود گر قبول فرماید

غزل شمارهٔ ۶۹۶

گر در طلب اوئی ناگه به برت آید

ور گرد درش گردی او در به تو بگشاید

گر آینهٔ روشن اندر نظری آری

تمثال جمال او در آینه بنماید

آن به که تو عمر خود در عشق کنی صرفش

چون عمر عزیز تو پیوسته نمی پاید

ای عقل تو مخموری ، ما عاشق سرمستیم

در مجلس سرمستان وعظ تو نمی یابد

در هر چه نظر کردم چون اوست که می بینم

اقرار به او دارم انکار نمی شاید

تا نور جمال او در دیدهٔ ما بنمود

نوری به جز آن نورش در چشم نمی آید

گفتار خوش سید هر کس که بخواند خوش

آن بزم ملوکانه مستانه بیاراید

غزل شمارهٔ ۶۹۷

چشمت به تو نور خوش نماید

گوش تو در سخن گشاید

در گلشن ما زبان بلبل

هر لحظه تو را همی سراید

دست تو بیان کند یدالله

گر زانکه یدش به دستت آید

پائی که به قدرتش بپایست

بی قدرت او به پا نپاید

بی جود وجود سید ما

خود بود وجود ما نشاید

غزل شمارهٔ ۶۹۸

نقشی است خیالش که به هر دست بر آید

دستی که از آن نقش بگیرد به سر آید

نقاش به هر لحظه کشد نقش خیالی

آن نقش رود باز به نقش دگر آید

در نور رخش شاهد و معنی بنماید

هر صورت خوبی که مرا در نظر آید

پرسی خبری از دل و دل بی خبر از عشق

از بی خبر ای یار به تو کی خبر آید

ساقی در میخانه گشادست به رندان

کو عاشق مستی که ازین خانه درآید

بگذشت شب و ماه فرو رفت ولیکن

امید که صبح آید و خورشید برآید

صد نعره برآید ز دل عاشق سرمست

گر مطرب ما گفتهٔ سید بسراید

غزل شمارهٔ ۶۹۹

با رخ او قمر چه کار آید

با لب او شکر چه کار آید

آفتابی چو رو به ما بنمود

نور دور قمر چه کار آید

گنج اسما تمام یافته ایم

کیسه پر سیم و زر چه کار آید

ما چو در یتیم یافته ایم

صدف پر گهر چه کار آید

دست با عشق در کمر داریم

تاج شه با کمر چه کار آید

عقل مخمور درد سر دارد

این چنین دردسر چه کار آید

نعمت الله حریف مجلس اوست

غیر ساقی دگر چه کار آید

غزل شمارهٔ ۷۰۰

خوش درددلی دارم درمان به چه کار آید

با کفر سر زلفش ایمان به چه کار آید

دل زنده بود جانم چون کشتهٔ عشق اوست

بی خدمت آن جانان این جان به چه کار آید

عقل از سر مخموری سامان طلبد از ما

ما عاشق سرمستیم سامان به چه کار آید

عشق آمد و ملک دل بگرفت به سلطانی

جز حضرت این سلطان به چه کار آید

در خلوت میخانه بزمی است ملوکانه

روضه چو بود اینجا رضوان به چه کار آید

ماهان ز خدا خواهم با صحبت مه رویان

بی صحبت مه رویان ماهان به چه کار آید

با سید سرمستان کرمان چو بهشتی بود

بی نور حضور او کرمان به چه کار آید

غزل شمارهٔ ۷۰۱

نوش کن می که روحت افزاید

لب ساغر فتوحت افزاید

ذوق عمر عزیز اگر خواهی

باده وقت صبوحت افزاید

نوش کن جام می که نوشت باد

تا حیاتی چو نوحت افزاید

شرح علم بدیع ما دریاب

که بیان در شروحت افزاید

جرعهٔ جام نعمت الله نوش

تا از آن راح روحت افزاید

غزل شمارهٔ ۷۰۲

ذاتش به صفات می نماید

یک ذات ذوات می نماید

در جام جهان نمای اول

خود راز برات می نماید

عینی به ظهور در مراتب

ما را درجات می نماید

گر کشته شوی ز جان میندیش

کان موت حیات می نماید

چون کردهٔ اوست کردهٔ ما

جمله حسنات می نماید

هر لحظه به صورتی برآید

شیرین حرکات می نماید

عمری که به عشق می گذاری

در وی حرکات می نماید

خوشدل باشی به درد نوشی

کز درد دوات می نماید

در دیدهٔ سیدم نظر کن

کو نور خدات می نماید

غزل شمارهٔ ۷۰۳

ذاتش به صفات می نماید

یا ذات به ذات می نماید

خواهد که نمایدت و گرنه

آئینه چرات می نماید

هر بی سر و پا که پیشت آید

شاه است و گدات می نماید

نقشی که خیال او نگارد

شیرین حرکات می نماید

خوش دُردی درد عشق می نوش

کاین درد دوات می نماید

هر جام حباب بر کف ما

پر آب حیات می نماید

در دیدهٔ سیدم نظر کن

کو نور خدات می نماید

غزل شمارهٔ ۷۰۴

گهی عکس رخش جان می نماید

گهی زلفش پریشان می نماید

چو سنبل می کند برگل مشوش

سواد کفرش ایمان می نماید

چه زخم است اینکه مرهم ساز جانست

چه درد است اینکه درمان می نماید

چه جام است اینکه می ریزد از او می

چه جان است اینکه جانان می نماید

دلی دارم چو آئینه ز عشقش

همه آئینه این آن می نماید

جمال عشق بین و حسن معنی

که چون در صورت جان می نماید

نظر کن چشم سید تا ببینی

که پیدا سر پنهان می نماید

غزل شمارهٔ ۷۰۵

خیال غیر خوابی می نماید

همه عالم سرابی می نماید

به چشم نقش بندان خیالش

جهان نقشی بر آبی می نماید

در این خمخانه هر رندی که یابی

به ما جام شرابی می نماید

به هر صورت که می بینی به معنی

نگاری بی حجابی می نماید

بده جامی به هر رندی که باشد

که خیر است و ثوابی می نماید

ضمیر روشن هر ذره ما را

ز نورش آفتابی می نماید

وجود نعمت الله درخرابات

چو گیتی در خرابی می نماید

غزل شمارهٔ ۷۰۶

جسمی دارم که جان نماید

جانی است که آن روان نماید

عالم چو ظهور نور اسماست

هر نام از او نشان نماید

عینی است که صدهزار صورت

در دیدهٔ این و آن نماید

خوش آینه ایست جام و باده

معشوق به عاشقان نماید

ساغر متنوع است از آن می

دائم در وی چنان نماید

در آینه هر چه تو نمائی

آئینه به تو همان نماید

یک معنی و صدهزار صورت

سید به جهانیان نماید

غزل شمارهٔ ۷۰۷

نوری که خدا به ما نماید

در جام جهان نما نماید

آئینه چو صیقلش نکردی

روی تو به تو کجا نماید

این لطف نگر که پادشاهی

در صورت هر گدا نماید

رندانه به نوش دُردی درد

تا درد تو را دوا نماید

نقشی به خیال می نگارم

نقاش به نقشها نماید

در موج و حباب آب دریاب

کان جوهر ما به ما نماید

در دیدهٔ سیدم نظر کن

تا نور خدا تو را نماید

غزل شمارهٔ ۷۰۸

مرا هر دم خیالی رو نماید

در آن نقش خیالم او نماید

به بیداری و خواب ار بینم او را

به هر صورت مرا نیکو نماید

یکی رو در دو آئینه چو بنمود

یکی باشد اگر چه دو نماید

حباب و موج و دریا جمله آبند

گهی در چشمه گه در جو نماید

هزاران آینه گر بینم ای دوست

همه امثال او یک رو نماید

دو تو بنماید این رشته با حول

ولی در چشم ما یک تو نماید

همه کس نعمت الله را نبیند

ولی تا او به هر کس چو نماید

غزل شمارهٔ ۷۰۹

عالم چو مثالی است که در آب نماید

یا نقش خیالی است که در خواب نماید

یا ظل وجودی است که موجود به جود است

همسایه در این سایه به اصحاب نماید

هر ذره ز خورشید جمالش که نموده

نوری است که در صورت مهتاب نماید

خوش جام حبابی است که پر آب حیاتست

از غایت لطف است که آن آب نماید

یک نقطهٔ اصلی است کتبخانه و فرعش

حرفی است که صد فصل ز هر باب نماید

ذات است و صفات است که محبوب و محبند

این هر دو محبانه به احباب نماید

در آینهٔ روشن سید نظری کن

تا نور ظهورش به تو از باب نماید

غزل شمارهٔ ۷۱۰

هر که او عین ما به ما جوید

یابد او هر چه از خدا جوید

دُرد دردش به ذوق می نوشد

دردمندی که او دوا جوید

مبتلائی که یافت ذوق بلا

روز و شب از خدا بلا جوید

در خرابات عشق مست و خراب

دائما گردد و مرا جوید

جام گیتی نما گرفته به دست

هرچه او را سپرده واجوید

عقل باشد ز عشق بیگانه

آشنا یار آشنا جوید

رند مستی که نعمت الله یافت

دنیی و آخرت کجا جوید

غزل شمارهٔ ۷۱۱

عاشق آن است که معشوق به جان می جوید

می رود بی سروپا گرد جهان می جوید

همچو مجنون همه جا لیلی خود می طلبد

همه لیلی طلبد وز همگان می جوید

می کند دلبر سرمست مرا دلجوئی

بی تکلف دل من نیز چنان می جوید

عارف از اول و آخر چو خبر می جوید

ظاهر و باطن و پیدا و نهان می جوید

هر کسی آنچه طلب می کند ار داند باز

دامن خویش به دست آرد و آن می جوید

رسته از نام و نشان ، نام و نشان جوید نه

رسته از نام و نشان ، نام و نشان می جوید

نعمت الله ز خدا از سر اخلاص مدام

صحبت ساقی سرمست مغان می جوید

غزل شمارهٔ ۷۱۲

این و آن بود جمله آن گردید

این چنین بود آن چنان گردید

باز علم بدیع می خوانیم

این معانی از آن بیان گردید

هر که در صحبتم دمی بنشست

محرم راز عاشقان گردید

در مقامی که جان نمی گنجد

گرد آنجا کجا توان گردید

وانکه چون ما فتاد در دریا

قطره ای بحر بیکران گردید

هر که دل را به دلبری بسپرد

مونس جان دلبران گردید

نعمت الله پیر عارف بود

این زمان باز نوجوان گردید

غزل شمارهٔ ۷۱۳

این چنین رندی که من دیدم که دید

هفت دریا را به یک دم درکشید

دیده ام آئینهٔ گیتی نما

آفریننده به لطفش آفرید

عاشق سرمست در کوی مغان

فارغ است از بایزید و از یزید

مجلس عشقست و ساقی در حضور

ذوق یاران باد یارب بر مزید

دیدهٔ روشن که دیده روی او

در چنان دیده بود نورش پدید

اعتباری می نماید فصل و وصل

گه قریبت می نماید گه بعید

نعمت الله مست و جام می به دست

باشد آن می کهنه و جامش جدید

غزل شمارهٔ ۷۱۴

عین او در عین اعیان شد پدید

آن چنان پنهان چنین پیدا که دید

آفتابست او و عالم سایه بان

چتر شاهی بر سر عالم کشید

جامی از می پر ز می بستان بنوش

این سخن از ما به جان باید شنید

در هوای یوسف گل پیرهن

همچو غنچه جامه را باید درید

لطف او آئینهٔ گیتی نما

از برای حضرت خود آفرید

ما حباب و عین ما آب حیات

نوش کن جامی بگو هل من مزید

سید ما از جمال پر کمال

می نماید هر زمان حسنی پدید

غزل شمارهٔ ۷۱۵

سالها در طلبت دیده به هر سو گردید

یافت مقصود همان لحظه که روی تو بدید

درد دل گر چه که دیدیم دوا یافته ایم

هر که رنجی نکشید او به شفائی نرسید

بی بلائی نتوان یافت چنان بالائی

گل بی خار در این باغ جهان نتوان چید

حرف عشق تو که دانست که از خود بگذشت

با خیال تو که پیوست که از خود ببرید

می خمخانه به شادی نکند نوش دگر

هر که از جام غم انجام تو یک جرعه کشید

دلم از کوی خرابات به خلوت می رفت

چشم سرمست تو را دید ز ره بر گردید

بر سر چارسوی عشق تو دل سودا کرد

نعمت الله بها داده و وصل تو خرید

غزل شمارهٔ ۷۱۶

از کرم جان عزیزم بر جانانه برید

دست گیرید و مرا مست به میخانه برید

دل چو شمع است که در مجلس جان می سوزد

خبر سوختگان را بر پروانه برید

آشنایان همه جمعند و حریفان سرمست

حیف باشد که چنین مژده به بیگانه برید

گنج عشقست که در کنج دل ویرانست

نقد گنجنیهٔ ما از دل ویرانه برید

عاقل آنست که دیوانهٔ عشق است چو ما

سخن عاقل دیوانه به دیوانه برید

دل مردان خدا هر که برد خوش باشد

گو بیائید و برید آن دل و مردانه برید

گوشهٔ خلوت میخانه مقامی امن است

نعمت الله بگیرید و به آن خانه برید

غزل شمارهٔ ۷۱۷

رخت ما را به سراپردهٔ میخانه برید

آلت مجلس ما جمله به ساقی سپرید

ما چو غنچه به هوا جامهٔ خود جا کردیم

بعد از این خرقهٔ ما را به ملامت ندرید

عیب ما را مکنید ار شده ایم عاشق او

نور چشمست ببینید که صاحب نظرید

گر ز ما از سر مستی سخنی گوش کنید

از سر لطف و کرم از سر آن درگذرید

هر کجا نقش خیالی که ببیند دیده

معنی خوب در آن صورت زیبا نگرید

میل میخانه ندارید ندانیم چرا

مگر از ذوق می و مستی ما بی خبرید

بندهٔ سید رندان خرابات شوید

که به نزدیک سلاطین جهان معتبرید

غزل شمارهٔ ۷۱۸

زاهد به سراپردهٔ رندان مگذارید

مخمورش از آن مجلس رندان به در آرید

بیگانه مباشد بپاشید سر و زر

تخمی که توانید در این باغ بکارید

هر خم شرابی که سپردید به رندی

آرید بر ما و به اهلش بسپارید

روشن بتوان دید که نور بصر ماست

بر دیده اگر نقش خیالی بنگارید

یک دم که ز ما فوت شود بی می و ساقی

از عمر مگوئید و حیاتش مشمارید

کار همه رندان خرابات برآید

بر ما نفسی همت خود گر بگمارید

سید ز در میکده مستانه درآید

نوریست که پیدا شده پنهانش ندارید

غزل شمارهٔ ۷۱۹

کفر سر زلف بت عیار ببینید

ترسای میان بسته به زنار ببیند

در پردهٔ عصمت ز نظر گرچه نهان بود

پیدا شده اش بر سر بازار ببینید

بر دیدهٔ ما گر بنشینید زمانی

یک لعبت و صد جامه به یکبار ببینید

جامی به کف آرید در او رو بنمائید

تا ساقی و رند و می خمار ببینید

بحریم و حباب و می و جامیم و در این دور

در صورت ما معنی هر چار ببینید

عالم همه آئینهٔ یار است از آن روی

روشن بنماید به شما یار ببینید

از گفتهٔ سید غزلی نغز نویسید

سر دفتر مجموعهٔ اسرار ببینید

غزل شمارهٔ ۷۲۰

در دور قمر نقطهٔ خورشید ببینید

در جام جم آن حضرت جمشید ببینید

در دیدهٔ ما نور جمالش بتوان دید

دیدید در این دیده و وادید ببینید

در بحر در آئید و حبابش به کف آرید

در صورت ما معنی توحید ببینید

گر چه شب قدر است چو صاحب نظرانید

چون روز در این شب مه و خورشید ببینید

بس فکر کند عاقل و نقشی بنگارد

تحقیق نمی داند و تقلید ببینید

گشتیم مجرد ز وجود و ز عدم هم

آئید درین خلوت و تجرید ببینید

سید به همه آینه روئی بنموده

آن یار کهن باز به تجدید ببینید

غزل شمارهٔ ۷۲۱

آفتاب چرخ معنی بایزید

سایهٔ خورشید اعلی بایزید

واقف اسرار سبحانی به حق

کاشف انوار معنی بایزید

گوهر دریای عرفان از یقین

عارف و معروف یعنی بایزید

راه جان روشن نشد بی بوالحسن

کار دل پیدا نشد بی بایزید

نقطهٔ وحدت درآمد در الف

در ظهور حرف شد بی بایزید

صورت فردوس جان بسطام عشق

میوهٔ معنی طوبی بایزید

سید از صاحبدلانی لاجرم

کرده با جانت تجلی بایزید

غزل شمارهٔ ۷۲۲

ترک می و میخانه به یک بار مگوئید

با من سخن از زاهد زنار مگوئید

با عشاق سرمست مگوئید ز توبه

ور زانکه بگوئید دگر بار مگوئید

رازی است میان من و ساقی خرابات

از یار مپوشید و به اغیار مگوئید

با لعل لب او سخن از غنچه مپرسید

با گلشن رویش سخن از خار مگوئید

از لعبت ترسا بچه اسلام مجوئید

با زلف بتم قصهٔ زُنار مگوئید

سری که شنیدید امینید و امانت

دارید نگه بر سر بازار مگوئید

از گفتهٔ سید غزلی خوش بنویسید

اما سخنش جز بر خمار مگوئید

غزل شمارهٔ ۷۲۳

در سراپردهٔ دل خانه خدا را طلبید

این چنین خانه خدا بهر خدا را طلبید

در خرابات فنا ساغر می نوش کنید

آنگه از ساقی ما جام بنا را طلبید

گر بیابید عطایی همه آن را جویند

ور بلائی برسد جمله بلا را طلبید

می ببخشید به رندان و مجوئید بها

کار خیر است درین کار دعا را طلبید

درد دل را به حکایت نتوان یافت دوا

دُرد دردش به کف آرید و دوا را طلبید

در نظر دیدهٔ ما بحر محیطی دارد

هر چه خواهید بیابید چو ما را طلبید

نعمت الله اگر می طلبید ای یاران

در خرابات در آئید و خدا را طلبید

غزل شمارهٔ ۷۲۴

زاهد دگر از خلوت تقوی به درافتاد

عقل آمد و با عشق درافتاد ور افتاد

ما سر به در خانهٔ خمار نهادیم

پا بر سر ما هر که نهاد او به سر افتاد

مه روشنئی یافت که شد بدر تمامی

نوری مگر از مهر رخت بر قمر افتاد

افتاد در این کوی خرابات بسی دل

المنة لله که بار دگر افتاد

برخواستن از رهگذر او نتواند

هر عاشق مستی که در آن رهگذر افتاد

در خواب به جز نقش خیالش نتوان دید

ور زانکه کسی دید مرا از نظر افتاد

صد بار درین کوی خرابات فتادم

عیبم مکن ارزان که گذارم دگر افتاد

هر دیده که او نقش خیال دگری دید

گر مردم چشم است که او از بصر افتاد

رندی که به میخانهٔ سید گذری کرد

تا یافت خبر مست شد و بی خبر افتاد

غزل شمارهٔ ۷۲۵

آتشی در نهاد جان افتاد

جان بیچاره در فغان افتاد

شمع عشقش چو بر کشید علم

سوخت پروانه پرزنان افتاد

عقل مخمور منع ما می کرد

مست می رفت در مغان افتاد

هر که از چشم ما فتاد فتاد

نه دو روزی که جاودان افتاد

سرو قدی که سر ز ما پیچد

در چمن قدش از میان افتاد

مرغ دل دید دانهٔ خالش

باز در دام زلف از آن افتاد

ناوک آه عاشق سرمست

هر چه انداخت بر نشان افتاد

از لب او حدیث می گفتم

سخنم ناگه از دهان افتاد

سیدم اوفتاد مستانه

چه توان کرد آن چنان افتاد

غزل شمارهٔ ۷۲۶

هر که بر خاک راه او افتاد

بد مگویش که او نکو افتاد

به هوائی که خاک راه افتاد

رند سرمست کو به کو افتاد

بت من پرده را ز رو برداشت

بنده سجده کنان برو افتاد

عشق مستانه در خروش آمد

عقل مسکین به گفتگو افتاد

آفتاب جمال رو بنمود

مه هلالی شد و دو تو افتاد

هر که چون ما فتاد در دریا

غرقه گردید و سو به سو افتاد

نعمت الله فتاد مست و خراب

نظری کن ببین که چو افتاد

غزل شمارهٔ ۷۲۷

دل به دست زلف دلبر اوفتاد

بی تکلف خوب در خور اوفتاد

در خرابات مغان مستانه رفت

غرقه خود را دید خوشتر اوفتاد

بر در میخانه با ساقی نشست

پای او بوسید و بر سر او فتاد

بارها دل در شراب افتاده بود

توبه را بشکست و دیگر اوفتاد

از سر هر دو جهان برخواستند

بر سر کویش کسی گر اوفتاد

آفتاب او به ما ظاهر چو شد

ماه ما از جمله انور اوفتاد

نعمت الله بازسازی خوش نواخت

غلغلی در هفت کشور اوفتاد

غزل شمارهٔ ۷۲۸

آب چشم ما به روی ما فتاد

مردم دیده در این دریا فتاد

رند سرمستی به میخانه رسید

سر به پای خم نهاد از پا فتاد

برنخیزد جاودان هر کس که او

در خرابات آمد و آنجا فتاد

ما ز دریائیم و دریا عین ما

چشم ما روشن به عین ما فتاد

همدم جامیم و با ساقی حریف

این چنین ذوق خوشی ما را فتاد

دل برفت از ما و در دریا نشست

عاقبت محمود با مأوا فتاد

نعمت الله چون مقام خویش دید

بر در یکتای بی همتا فتاد

غزل شمارهٔ ۷۲۹

هرکه در دریای بی پایان فتاد

همچو ما در بحر بی پایان فتاد

عشق جانان آتشی خوش برفروخت

شعله ای در جان مشتاقان فتاد

رند مستی سر به پای خم نهاد

غلغلی در مجلس رندان فتاد

آنکه جان بفروخت درد دل خرید

نیک سودا کرد و خوش ارزان فتاد

یار ما را کار با اغیار نیست

کار او ای یار با یاران فتاد

از سر کویش کسی کو دور شد

بی سر و پا سخت سرگردان فتاد

نعمت الله جان به جانان داد و رفت

خوش بود جانی که با جانان فتاد

غزل شمارهٔ ۷۳۰

ساقی جامی به این و آن داد

خمخانه به دست عاشقان داد

در جام جهان نما نظر کرد

تمثال جمال خود به آن داد

راهی که نشان آن نه پیداست

عشقش پنهان به ما نشان داد

با دل گفتند جان فدا کن

از غایت ذوق جان روان داد

هر داد که خواستیم از وی

عدلش دادی به ما چنان داد

در کتم عدم وجود بخشید

چیزی به از این نمی توان داد

لطفش به کرم عنایتی کرد

سید خود را به بندگان داد

غزل شمارهٔ ۷۳۱

دردی است در این دل که به درمان نتوان داد

عشقیست در این جان که به صد جان نتوان داد

جام می ما آب حیات است در این دور

این آب حیات است به حیوان نتوان داد

مستانه در این کوی خرابات فتادیم

این گوشه به صد روضهٔ رضوان نتوان داد

گنجی است در این مخزن اسرار دل ما

دشوار به دست آمده آسان نتوان داد

ما دل به سر زلف دلارام سپردیم

هر چند دل خود به پریشان نتوان داد

از عقل سخن با من سرمست مگوئید

درد سر مخمور به مستان نتوان داد

سید در میخانه گشاد است دگر بار

خود خوشتر ازین مژده به رندان نتوان داد

غزل شمارهٔ ۷۳۲

هر که او در عشق جانان جان نداد

بوسهٔ خوش بر لب جانان نداد

جود او بخشید عالم را وجود

آشکارا داد او پنهان نداد

جام می در دست و ساقی در نظر

فکر این و آن به آن رندان نداد

چون که مخموری بود دردسری

دردسر ساقی به سرمستان نداد

لایق هر کس عطا او می دهد

ذوق سرمستان به میخواران نداد

بس گران و هم سبک سر بود عقل

جان به عشق او از آن آسان نداد

نعمت الله را به ما داد از کرم

این چنین دادی به هر سلطان نداد

غزل شمارهٔ ۷۳۳

جام جم می خورم که نوشم باد

می خورم می خورم که نوشم باد

دُردی درد عشق مستانه

دم به دم می خورم که نوشم باد

می دهم بوسه بر لب ساغر

باده هم می خورم که نوشم باد

لطف ساقی شراب می بخشد

به کرم می خورم که نوشم باد

می خمخانهٔ وجود بذوق

در عدم می خورم که نوشم باد

می خورم می به شادی ساقی

نه به غم می خورم که نوشم باد

نعمت الله حریف و ساقی یار

جام جم می خورم که نوشم باد

غزل شمارهٔ ۷۳۴

می محبت او نوش کن که نوشت باد

بیا و خدمت او نوش کن که نوشت باد

شراب پاک هلال است و ساقی سرمست

زلال نعمت او نوش کن که نوشت باد

همیشه رحمت او آبرو دهد ما را

ز آب رحمت او نوش کن که نوشت باد

چو جای جام و صراحی بیا به میخانه

به قدر همت او نوش کن که نوشت باد

بیا که قسمت ما کرده اند جام شراب

خوشست قسمت او نوش کن که نوشت باد

رسید ساقی کوثر حیات می بخشد

ز دست حضرت او نوش کن که نوشت باد

شراب سید ما جرعه ای به صد جان است

به یاد قیمت او نوش کن که نوشت باد

غزل شمارهٔ ۷۳۵

ورد صاحبنظران فاتحهٔ روی تو باد

قل هوالله احد حرز دو ابروی تو باد

جاء نصرالله ای شاه چو بنمودی روی

آیة الکرسی تعویذ دو گیسوی تو باد

والضحی روی تو آمد سر زلفت و اللیل

آفرین بر سر زلف تو و ابروی تو باد

ترک و الشمس که بر جملهٔ افلاک شه است

آیت کنت تو را بازد و هندوی تو باد

فتح و یاسین و تبارک طرف آخر حشر

این چهار آیه حق بندد و بازوی تو باد

ان یکاد از نفس روح امین در شب و روز

دافع چشم بدان از رخ نیکوی تو باد

نعمت الله به دعا خوانده ز آناء اللیل

که دلش بستهٔ گیسو و رخش سوی تو باد

غزل شمارهٔ ۷۳۶

عشق او با جان و دل پیوسته باد

دولت عشقش مرا پیوسته باد

عقل اگر منعم کند از عشق او

خاطرش چون خاطر من خسته باد

همدم من باد جام می مدام

با لب ساقی لبم پیوسته باد

خلوت عشقست و رندان در حضور

در به غیر عاشقان بر بسته باد

ساقی سرمست بشکست توبه ام

پشت توبه دائما بشکسته باد

مرغ جان من ز دام عقل رست

هر که در دام است یا رب رسته باد

در خرابات مغان بنشسته ام

سیدم دائم چنین بنشسته باد

غزل شمارهٔ ۷۳۷

حضرت سلطان ما پاینده باد

آفتاب دولتش تابنده باد

عشق سلطانست و ما از جان غلام

میل سلطان دائما با بنده باد

دل به دلبر جان به جانان داده ایم

هر که باشد همچو ما دلزنده باد

عاقلی کو منع رندان می کند

در میان عاشقان شرمنده باد

بلبل مستی که می گوید به ذوق

چون گل خندان لبش پر خنده باد

چشمهٔ آب حیات معرفت

دائما از بحر ما زاینده باد

نعمت الله میر سرمستان ماست

بر سر ما تا ابد پاینده باد

غزل شمارهٔ ۷۳۸

یا رب ز غم هجران رستیم مبارک باد

از زحمت این زندان جستیم مبارک باد

مخمور چو می بودیم خوردیم می عشقش

در خلوت میخانه مستیم مبارک باد

لطف و کرمی فرمود روبند ز رو بگشاد

زنار سر زلفت بستیم مبارک باد

ما سلطنت جاوید از دولت او داریم

از هستی پاینده هستیم مبارک باد

از نور جمال تو شد دیدهٔ ما روشن

از دیدن غیر تو رستیم مبارک باد

تا دست تو بگرفتیم دست از همه کس بردیم

با رستم دستان همدستیم مبارک باد

تو سید مستانی مائیم غلام تو

مستیم نه چون مخمور مستیم مبارک باد

غزل شمارهٔ ۷۳۹

عاشقی کو سر به پای ما نهاد

روی خود در جنت المأوا نهاد

از سر دنیی و عقبی درگذشت

هر که پا با ما درین دریا نهاد

بر در میخانه هر کو بار یافت

سروری گردید و سر آنجا نهاد

کار ما چون از بلا بالا گرفت

مسند والای ما بالا نهاد

پانهد بر فرق عالم هر که سر

بر در یکتای بی همتا نهاد

رو به مه بنمود نور آفتاب

روشنی در دیدهٔ بینا نهاد

نعمت الله را به ما انعام کرد

خوان انعامش برای ما نهاد

غزل شمارهٔ ۷۴۰

آب چشم ما به هر سو رو نهاد

اشک خون آلود ما بر رو نهاد

جز خیال روی او نقشی ندید

دیدهٔ ما تا نظر را برگشاد

تا ببوسد خاک پایش آفتاب

بر سر کویش رسید و سر نهاد

داد ساقی داد سرمستان تمام

زاهد مخمور را جامی نداد

ای که گوئی عقل استادی خوشست

عقل مزدور است و عشقش اوستاد

لحظه ای بی او نمی خواهیم عمر

جان ما بی عشق او یک دم مباد

نعمت الله رفت یاد او به خیر

یاد بادا نعمت الله یاد باد

غزل شمارهٔ ۷۴۱

ترک سرمستم دگر باره کلاه کج نهاد

ملک دل بگرفت و خان و مان همه بر باد داد

پیش سلطان داد بتوان خواستن از دیگران

چون که زو بیداد باشد از که خواهم خواست داد

عقل سرگردان ز پا افتاد و عشقش در ربود

همچو مخموری به دست ترک سرمستی فتاد

در چمن سرو سهی تا دید آن بالای او

سر به پای او فکند و پیش او بر پاستاد

خوش در میخانه را بر روی ما بگشاده اند

بس گشایش ها که ما را رو نموده زین گشاد

در خرابات مغان رندی که نام ما شنود

سرخوشانه پای کوبان رو به سوی ما نهاد

گر کسی گوید که سید توبه کرد از عاشقی

حاش لله این نخواهم کرد و این هرگز مباد

غزل شمارهٔ ۷۴۲

اهل نظران دیده به روی تو گشایند

حسن تو در آئینهٔ یکتا بنمایند

خورشید جمال تو نموده است به ما روی

آنها که طلبکار لقایند کجایند

در آینه حسن تو نمایند خدا را

صاحبنظرانی که منور به خدایند

رندان سراپردهٔ میخانه در این دور

شاید که به پابوس تو هر دم به سر آیند

بی دُردی دردت نتوان یافت دوائی

دلها همه زان خستهٔ این درد و دوایند

ای عقل برو از در میخانه که رندان

مستند و به امثال تو این در نگشایند

هر بیت که سید ز سر ذوق بگوید

سریست که مستان همه آن بیت سرایند

غزل شمارهٔ ۷۴۳

هر در که به روی ما گشایند

حسن دیگری به ما نمایند

هر دم به پیالهٔ شرابی

ذوق دگرم همی فزایند

در میکده دلبران عیار

صد دل به کرشمه ای ربایند

رندان مستند و لاابالی

مستانه سرود می سرایند

دیدیم جمال ماهرویان

آئینهٔ حضرت خدایند

بینند همه که ما چه دیدیم

گر پرده ز روی بر گشایند

بزمی سازند هر زمانی

تا سید و بنده خوش برآیند

غزل شمارهٔ ۷۴۴

عارفانی که ما به ما جویند

گاه در بحر و گاه در جویند

دیدهٔ روشن خوشی دارند

در همه حال ناظر اویند

نور او را به نور می بینند

وحده لاشریک له گویند

بندهٔ حضرت خداوندند

لاجرم بندگان نیکویند

نقش غیری خیال کی بندند

غیر چون نیست غیر چون جویند

آینه کو هزار می نگرند

همچو ما با هزار یک رویند

بندهٔ سید خراباتند

بندگان تمام آن جویند

غزل شمارهٔ ۷۴۵

ذوقیست دلم را که به عالم نتوان داد

تا بود چنین بوده و تا باد چنین باد

یادت نکنم زان که فراموش نکردم

ناکرده فراموش چگونه کنمت یاد

چشمی که منور نشد از نور جمالش

گر نور دو چشمست که او از نظر افتاد

از دولت ساقی که جهان باد به کامش

از لعل لبت جام بخواهیم بسی داد

عمریست که بر حسن و جمالش نگرانیم

یا رب که چنین عمر بسی سال بماناد

ساقی و حریفان همه جمعند درین بزم

بزمی است ملوکانه نهادیم به بنیاد

سلطان بود آن کس که بود بندهٔ سید

صد جان بفدایش که بود بندهٔ استاد

غزل شمارهٔ ۷۴۶

رندان همه مستند و می از جام ندانند

بی نام و نشانند از این نام نشانند

در صومعه گر زاهد رعناست مجاور

رندان به سراپردهٔ میخانه روانند

خوش آینه دارند در آن آینه روشن

بینند جمال خود و بر خود نگرانند

اسماء الهی است که ظاهر شده بر خلق

یک چند چنین بوده و یک چند چنانند

عشاق برآنند که معشوق بر آنست

ما نیز بر آنیم که عشاق برآنند

این گفتهٔ مستانهٔ ما از سر ذوق است

بی ذوق نخواهیم که یک بیت بخوانند

از غافل مخمور مجو مستی سید

کز ذوق می و مستی او بی خبرانند

غزل شمارهٔ ۷۴۷

دست چپ را یسار می خوانند

کنج را هم یسار می خوانند

عاشقانی که محرم رازند

یار را دوستدار می خوانند

ذاکرانی که ذکر می گویند

روز و شب آن نگار می خوانند

در همه آن یکی همی جویند

گر یکی ور هزار می خوانند

بیست و هشت حرف اگر همی خوانی

عارفان بی شمار می خوانند

هر که بینند و هر چه می خوانند

خدمت آن نگار می خوانند

نعمت الله را چو می یابند

مظهر کردگار می خوانند

غزل شمارهٔ ۷۴۸

سیدم روح اعظمش خوانند

آب ارواح و آدمش خوانند

روح اعظم به اعتبار بدن

جام گویند و هم جمش خوانند

صورت اسم جامع است از آن

معنی جمله عالمش خوانند

همدم او اگر دمی باشی

حاصل عمر آن دمش خوانند

غم او راحت دل و جان است

حیف باشد اگر غمش خوانند

عارفان جز کلام حضرت او

قصه این و آن کمش خوانند

نعمت الله را اگر یابند

صورت اسم اعظمش خوانند

غزل شمارهٔ ۷۴۹

مده به باد هوا جان خویشتن بر باد

بنوش جام شرابی که نوش جانت باد

در آ به خلوت میخانه فنا بنشین

چه می کنی تو در این خانقاه ب بنیاد

هزار جان عزیزم فدای غم بادا

که خاطرم ز غم عشق می شود دلشاد

دلم ز دست بیفتاد در سر زلفش

اسیر گشت چه چاره کنم چنین افتاد

دمی که بی می و معشوق می رود باد است

دریغ عمر عزیزی که می رود بر باد

درم گشاد و گشادم از این درست که او

دری نماند که آن در به روی ما نگشاد

به جان سید رندان که از سر اخلاص

غلام خدمت اوئیم و بندهٔ آزاد

غزل شمارهٔ ۷۵۰

ساغر و می مدام در کارند

همدم عاشقان میخوارند

می پرستان مدام می نوشند

زاهدان زان خبر نمی دارند

خاکساران کوی میخانه

فارغ از نور و ایمن از نارند

سر زلف بتم پریشان شد

جان و دل در هوای زُنارند

منع رندان مکن که سرمستند

پند آنها بده که هشیارند

عاشقان سالها به سر کردند

تا دمی جام می به دست آرند

جان سید فدای رندان باد

که دل هیچکس نیازارند

غزل شمارهٔ ۷۵۱

آنها که نگار را نگارند

پیوسته نگار را نگارند

جانی یابند هر زمانی

هر دم جانی بدو سپارند

این طرفه که زاهدان مخمور

از مستی ما خبر ندارند

ای عقل برو که بزم عشقست

اینجا چه توئی کجا گذارند

هر لحظه ز غیب در شهادت

طرح دگری ز نو بر آرند

عالم دانی که در نظر چیست

نقشی که بر آب می نگارند

مستیم و حریف نعمت الله

بیچاره کسان که در خمارند

غزل شمارهٔ ۷۵۲

عمر ما رفته بود باز آمد

کار بی ساز ما به ساز آمد

جان هجران کشیده دلخوش شد

مژدهٔ وصل دل نواز آمد

هر که ابروی یار ما را دید

یافت محراب و در نماز آمد

عشق سرمست ملک دل بگرفت

لشگر او به ترکتاز آمد

شادمانیم و عاقبت محمود

غم نداریم چون ایاز آمد

دل به دلبر سپرده ایم دگر

خاطر از هر چه بود باز آمد

ناز آغاز کرد باز آن یار

نعمت الله در نیاز آمد

غزل شمارهٔ ۷۵۳

عمر ما رفته بود باز آمد

کارساز خوشم به ساز آمد

مطربم ساز عاشقان بنواخت

باز آواز دلنواز آمد

می کند باز ناز خواجه ایاز

جان محمود در نیاز آمد

نقد قلبی ز آتش عشقش

گرم گردید و پاکباز آمد

باز پرواز کرد از بر شاه

کرد صید خوشی و باز آمد

عشق مستست و جام می بر دست

در ولایت به ترکتاز آمد

نعمت الله رسید مست و خراب

این چنین حاجی از حجاز آمد

غزل شمارهٔ ۷۵۴

واحد به صفات کثرت آمد

کثرت بالذات وحدت آمد

سیلاب محبتش روان شد

عالم همه غرق رحمت آمد

از جود وجود داد ما را

منعم همه عین نعمت آمد

ما کشتهٔ او و خونبها او

قیمت چو به قدر همت آمد

معشوق حریف و عشق ساقی

زان مجلس ما چو جنت آمد

دل آینه ، عشق آفتابی

این آینه ماه طلعت آمد

سید به ظهور بنده ای شد

سلطان چو گدا به خدمت آمد

غزل شمارهٔ ۷۵۵

خوش ماه تمامی است که از غیب برآمد

خورشید نهان گشته به شکل دگر آمد

او عمر عزیزی است که آمد به سر ما

خوش عمر عزیزیست که ما را به سر آمد

ما بر در هر خانه که رفتیم گشودند

محبوبی از آن خانه خرامان به در آمد

مستیم و نداریم خبر از همه عالم

یاری که از او یافت خبر بی خبر آمد

بالله که ندیدیم به جز نور جمالش

هر نقش خیالی که مرا در نظر آمد

با عقل همی بودم و خوش بود دو روزی

عشق آمد و از صحبت او خوبتر آمد

هر بنده که آمد به سراپردهٔ سید

شد شاه جهان و همه جا معتبر آمد

غزل شمارهٔ ۷۵۶

مستانه ساقی از در در آمد

از دولت او کارم بر آمد

جان گرامی کردم فدایش

عمر عزیزم خوش بر سر آمد

خورشید حسنش خوش بر سر آمد

سرو روانش چون در بر آمد

استغفرالله از توبه کردن

بود آن گناهی از من گر آمد

از مجلس ما زاهد روان شد

ساقی سرمست از در درآمد

مستانه جامی پر می به من داد

صد بارم از جان آن خوشتر آمد

چون نعمت الله رندی حریفی

وقتی چنین خوش ، خوش درخور آمد

غزل شمارهٔ ۷۵۷

ملک عشقش به غیر ما نرسد

پادشاهی به هر گدا نرسد

دُرد دردش کسی که نوش نکرد

به شفاخانهٔ دوا نرسد

هر که بیگانگی ز خویش نجست

به سر کوی آشنا نرسد

بنده تا از خودی برون ناید

به سراپردهٔ خدا نرسد

نرسد در حریم وصل دلی

که ز هجران بر او بلا نرسد

دل چه از آب و گل خلاصی یافت

گرد بر گرد او زما نرسد

نعمت الله رسید تا جائی

که به جز جان اولیا نرسد

غزل شمارهٔ ۷۵۸

دولت عشق به هر بی سر و پائی نرسد

پادشاهی دو عالم به گدائی نرسد

نرسد در حرم کعبهٔ وصل محبوب

هر محبی که بر او جور و جفائی نرسد

نوش کن دُردی دردش که دوای جانست

دُردی درد نخورده به دوائی نرسد

می روم بردر میخانه که خوش بنشینم

دارم امید که آن جام بلائی نرسد

بینوایان درش گنج بقا یافته اند

بینوائی نکشیده ، به نوائی نرسد

برو ای عقل مگو عشق چرا کرد چنین

پادشاه است و بر او چون و چرائی نرسد

هر که او بندگی پیر خرابات نکرد

به سر سید عالم که به جائی نرسد

غزل شمارهٔ ۷۵۹

دولت وصل تو به ما کی رسد

منصب شاهی به گدا کی رسد

تا نخورد دُردی دردت به ذوق

صوفی صافی به صفا کی رسد

هر که به خود راه خدا می رود

با خودی خود به خدا کی رسد

راه بیابان فنا چون نرفت

در حرم دار بقا کی رسد

جام حبابیم پر آب حیات

جز لب ما بر لب ما کی رسد

ساکن میخانه چو خوش ایمنست

خانهٔ امنی است بلا کی رسد

سید ما حاکم و ما بنده ایم

هر چه کند چون و چرا کی رسد

غزل شمارهٔ ۷۶۰

هست هشیار و مست نشناسد

آستین را از دست نشناسد

از ازل و از ابد بود فارغ

او بلی از الست نشناسد

رند سرمست جام چون بشکست

او درست از شکست نشناسسد

بر در میفروش خوش بنشست

خاستن از نشست نشناسد

عاقل خود پرست مخمور است

عاشق می پرست نشناسد

آسمان و زمین کجا داند

چون که بالا و پست نشناسد

نعمت الله در همه عالم

غیر آن یک که هست نشناسد

غزل شمارهٔ ۷۶۱

آب حیات از لب ساقی به ما رسید

این مرحمت نگر که به ما از خدا رسید

دل دردمند بود ولی یافت صحتی

از دُرد درد او به دل ما دوا رسید

ما دست برده ایم ز شاهان روزگار

تا دست ما به دامن آن پادشاه رسید

مطرب نواخت ساز حریفان بینوا

ذوقی از آن به من بینوا رسید

هر رهروی که رفت رسید او به منزلی

جاوید می رود به نهایت کجا رسید

بحریست بحر ما که ندارد کرانه ای

جز ما دگر کسی نتواند به ما رسید

میراث سید است که ما را رسیده است

این سلطنت ز سید هر دو سرا رسید

غزل شمارهٔ ۷۶۲

نعمت الله باز با ما وا رسید

چون که از ما بود با مأوا رسید

همچو قطره رفته بود از بحر ما

آمد آنجا باز با دریا رسید

مجلس عشقست و ما مست و خراب

کی تواند عقل اینجاها رسید

عشق بالایش بلائی خوش بود

این بلا ما را از آن بالا رسید

موج و دریا چون به هم آمیختند

عین ما گوئی به عین ما رسید

تا سر زلفش پریشان یافتیم

بر سر ما عالمی سودا رسید

داد سید حکم میخانه به ما

منصب عالی چنین ما را رسید

غزل شمارهٔ ۷۶۳

او را به خود نبینی او را به او توان دید

هر کس که دید او را می دان که آنچنان دید

دیده ندید غیرش چندان که گشت و گردید

خوش دیده ای که او را در غیر آن توان دید

جام جهان نمائی یاری که در نظر داشت

او نور چشم مردم در آینه عیان دید

سرچشمهٔ حیات است این بحر دیدهٔ ما

در چشم ما نظر کن کان بحر می توان دید

حکم ولایت ما منشور حضرت اوست

توقیع آن نبیند هر کس که آن نشان دید

دل دیدهٔ خوشی دید روشن به نور رویش

جانان هر دو عالم در جسم و جان روان دید

رندی که نعمت الله سرمست بیند او را

شاید اگر بگوئی سرخیل عاشقان دید

غزل شمارهٔ ۷۶۴

جام می گر به دست ما برسد

پادشاهی به این گدا برسد

لب جام شراب اگر بوسم

خوش نوائی به بینوا برسد

دُردی درد دل اگر نوشم

درد ما را از آن دوا برسد

گر جفا و وفا رسد ما را

خوش بود هر چه از خدا برسد

هر که فانی شود از این خانه

به سراپردهٔ بقا برسد

بحر عشق است و ما در او غرقیم

هر که آید به آشنا برسد

نعمت الله را به دست آرد

هر غریبی که او به ما برسد

غزل شمارهٔ ۷۶۵

چشمی که چشمهٔ آب از چشم ما روان دید

در چشم او نیاید هر چشمه ای ، چو آن دید

ای نور دیدهٔ ما در چشم ما نظر کن

کائینه ایست روشن آن رو در او توان دید

ما را اگر بجوئی ما را به ما توان یافت

هر کس که دید ما را می دان که آنچنان دید

جام جهان نمائی است یعنی که این دل ما

هر کو در او نظر کرد مجموعهٔ جهان دید

از عشق اگر نشانی پرسی نشان بگویم

بی نام و بی نشان شد یاری که زو نشان دید

هر ناظری که بنشست در چشم ما زمانی

در بحر دیدهٔ ما دریای بیکران دید

رندی که نعمت الله بیند به چشم معنی

داند که دیدهٔ ما سرخیل عاشقان دید

غزل شمارهٔ ۷۶۶

نوریست که آن نور به آن نور توان دید

هر دیده که آن دید یقین دان که چنان دید

جام می عشق است که در دور روان است

در دور قمر هر که نظر کرد روان دید

در آینه بنمود جمال و چه جمالی

خود را چه به خود دید ، به خود خود نگران دید

چشمی که نظر از نظر اهل نظر یافت

در هر چه نظر کرد همین دید و همان دید

بی نام و نشان شو که نشان نقش خیالیست

این نیست نشانی که تو گوئی به نشان دید

گوئی که مرا هست تمنای وصالش

نقشی و خیالی است که درخواب توان دید

نوریست که سید به همه خلق نماید

یاری که نظر کرد به هر دیده عیان دید

غزل شمارهٔ ۷۶۷

در دیدهٔ ما نور رخ یار توان دید

یاری که نظر کرد در این دیده عیان دید

خوش نقش خیالیست که بستیم به دیده

نقاش در این نقش پدید است توان دید

صاحبنظر آن است که در هر چه نظر کرد

در صورت آن شاهد معنیش توان دید

روشن بود آن دیده که در مجلس رندان

چون جام مئی یافت هم این دید و هم آن دید

هر ذره که بینی به تو خورشید نماید

نور بصر ماست هر آن دیده که آن دید

در آینه بنمود جمال و چه جمالی

چون نیک نظر کرد به خود ، خود نگران دید

از نور خدا دیدهٔ سید شده روشن

هر کس که در این دیدهٔ ما دید چنان دید

غزل شمارهٔ ۷۶۸

چشمم نورت در این و آن دید

روشن چشمی که آنچنان دید

غیری نگذاشت غیرت تو

غیر تو چو نیست چون توان دید

تمثال جمال دیدهٔ ما

در جام جهان نما روان دید

دیده نظری ز نور تو یافت

در ذره و آفتاب آن دید

بحریم و حباب عین ما آب

این دیدهٔ ما هم این هم آن دید

از نام و نشان خبر چه پرسی

هر دیده که دید بی نشان دید

این دیدهٔ مست نعمت الله

آن نور به عین آن عیان دید

غزل شمارهٔ ۷۶۹

چشمم نورت در این و آن دید

روشن چشمی که آن چنان دید

غیری نگذاشت غیرت تو

غیر تو چو نیست چون توان دید

جام است و شراب هر دو با ما

این دیدهٔ ما همین همان دید

گوئی که چگونه دید چشمت

بگذر ز نشان که بی نشان دید

دریای محیط دیدهٔ ما

در جام جهان نما روان دید

دیده نظری ز نور او یافت

آن نور لطیف او به آن دید

در دیدهٔ مست نعمت الله

نوریست که چشم ما عیان دید

غزل شمارهٔ ۷۷۰

نقشش نه خیالی است که در خواب توان دید

یا ماه هلالی است که در آب توان دید

هر دیده که او مست شد از جام الهی

در شیخ عیان بیند و درشاب توان دید

خورشید جمالش به تو گر روی نماید

آن نور در آئینهٔ مهتاب توان دید

گر بر تو در گنج خزائن بگشایند

آن گنج نهان گشته ز هر باب توان دید

اعیان همه آئینهٔ اسمای الهی است

مربوب توان دیدن و ارباب توان دید

محبوب و محبند همه عالم و آدم

او را به یقین با همه احباب توان دید

گر سید و بنده به هم ای دوست ببینی

نورند که در دیدهٔ اصحاب توان دید

غزل شمارهٔ ۷۷۱

به چشم ما جهانی می توان دید

در این آئینه آنی می توان دید

دل زنده دلان چون زنده از اوست

ببین در دل که جانی می توان دید

خوشی در چشم مست ما نظر کن

که نور او روانی می توان دید

اگر بینی تو رند باده نوشی

دمی بنگر زمانی می توان دید

دل من سوخته است از آتش عشق

از آن داغش نشانی می توان دید

بیا بر چشم ما بنشین زمانی

که بحر بیکرانی می توان دید

بگیر این جام می از نعمت الله

که از نورش فلانی می توان دید

غزل شمارهٔ ۷۷۲

در جهنم خراب می گردد

دیده ها پر ز آب می گردد

آن همه تخت و ملک را بگذاشت

این زمان در سراب می گردد

همچو سر گشته ای به گرما در

روز و شب در عذاب می گردد

سخت مخمور ماند میر قمر

همچنان بی شراب می گردد

رند مستی که یار سید ماست

نیک مست خراب می گردد

غزل شمارهٔ ۷۷۳

چارپا در پی علف گردد

تا به وقتی که خود تلف گردد

آدمیئی که معرفت دارد

شک ندارم که خود خلف گردد

قطب عالم یگانه ای باشد

که چو ما جمله را کنف گردد

آشنای محیط بحر ازل

واقف از دُر و از صدف گردد

هر کسی میل جنس خود دارد

آن یکی گوهر این خزف گردد

شیرمردی به خنجر و شمشیر

مرد مطرب به نای و دف گردد

سید ما چو عف عفی فرمود

لاجرم این و آن معف گردد

غزل شمارهٔ ۷۷۴

دیده عمری به سر روان گردید

به هوا گرد این جهان گردید

به خیالی که روی او بیند

گرد بر گرد این و آن گردید

او نظر کرد دیده روشن شد

نور او هم به او عیان گردید

ذره ای بود و آفتابی شد

این چنین بود آن چنان گردید

خوش نشانی ز بی نشانی یافت

نام گم کرد و بی نشان گردید

هر که آمد به سوی میخانه

واقف از ذوق عاشقان گردید

نعمت الله فتاد در دریا

قطره اش بحر بیکران گردید

غزل شمارهٔ ۷۷۵

گرد میخانهٔ دل به جان گردید

همچو رندان به جان روان گردید

گر چه مخمور بود مستی شد

این چنین بود آن چنان گردید

گرد کنج خراب گشت بسی

گنج پنهان بر او عیان گردید

تا نشانی ز بی نشان یابد

نام را ماند و بی نشان گردید

لطف معشوق ما کرم فرمود

مونس جان عاشقان گردید

قسم علم بدیع را خواندیم

آن معانی به ما عیان گردید

در مقامی که نعمت الله است

گرد آن در کجا توان گردید

غزل شمارهٔ ۷۷۶

عاشقانی که عشق می بازند

عاشقانه به عشق می نازند

مطربانه چو در طرب آیند

ساز ما را به لطف بنوازند

زده دستی به دامن معشوق

تا سر خود به پاش اندازند

گر صدند ار هزار یک باشد

همه با هم یگانه دمسازند

رند مستی اگر به دست آرند

جمله با او تمام پردازند

این چنین عارفان که می گویم

پاکبازان شهر شیرازند

نعمت الله و دوستدارانش

عشق با عاشقان همی بازند

غزل شمارهٔ ۷۷۷

جان و جانان هر دو باهم سرخوشند

همدمند و هر دو همدم سرخوشند

هر کسی نام و نشانی یافته

عارفان با اسم اعظم سرخوشند

زاهدان و عاقلان دیدم بسی

خوش عزیزان و ولی کم سرخوشند

در خرابات مغان رندان ما

باده می نوشند وبی غم سرخوشند

دیگران گر سرخوشند از جام جم

عاشقان مست با جم سرخوشند

گر کسی گوید چه باشد سرخوشی

خوش بگو والله و اعلم سرخوشند

از می خمخانهٔ سید مدام

همچو ما مجموع عالم سرخوشند

غزل شمارهٔ ۷۷۸

همه در بحر بیکران غرقند

چون حبابند این و آن غرقند

غرق آبند و آب می جویند

از ازل تا ابد چنان غرقند

تن ما چون حباب و جان موجست

عشق بحر است و عاشقان غرقند

کشتی ما کجا رسد به کنار

ناخدایان در این میان غرقند

بحر در جوش و باده در کار است

بر چه باشد که بحریان غرقند

هفت دریا درین محیط وجود

دیده ایم و یکان یکان غرقند

رند دریا دلیست سید ما

سید و بنده جاودان غرقند

غزل شمارهٔ ۷۷۹

به علی رغم عدو باز زدم جامی چند

توبه بشکستم و وارستم از این خامی چند

منم و رندی و خاصان سراپردهٔ عشق

فارغ از سرزنش عام کالانعامی چند

فرصت از دست مده زلف نگاری به کف آر

می خور و وقت غنیمت شمر ایامی چند

کنج میخانه مرا خلوت خاص است مدام

زاهد و گوشهٔ محراب و دو سه عامی چند

نوبهار است و گل اروجه میت نیست بیا

برو از پیر خرابات بکن وامی چند

در مغان از لب جام و لب یار ای ساقی

به مراد دل خود یافته ام کامی چند

سید ار راه روی ، جز ره میخانه مرو

بشنو از من که در این راه زدم گامی چند

غزل شمارهٔ ۷۸۰

کفر زلف او به ایمان کی دهند

قیمتش جانهاست ارزان کی دهند

گفتمش جان را بجانان می دهم

گفت آن جانان به این جان کی دهند

عقل اگر گوید که خواهم بوسه ای

آب حیوان را به حیوان کی دهند

عاقلان مخمور و رندان باده نوش

اختیار خود بدیشان کی دهند

دامن معشوق بگرفته به دست

عاشقان از دست آسان کی دهند

رند سرمستیم ای واعظ برو

عاقلان خود پند مستان کی دهند

دردمندانه حریف سیدیم

گر نداری درد ، درمان کی دهند

غزل شمارهٔ ۷۸۱

آنها که مقربان شاهند

بیرون ز سفیدی و سیاهند

تشریف صفات کرده در بر

وارسته ز جبه و کلاهند

بر تخت قدم شه قدیمند

در ملک حدوث پادشاهند

بسیار بلا کشیده اما

بگذشته زلا و لا الهند

بر تارک مهر چرخ تاجند

بر فرق سپهر عشق ماهند

معصوم و مجرد و سلیمند

آسوده ز طاعت و گناهند

مانند به ذات نعمت الله

نی افزایند و نی بکاهند

غزل شمارهٔ ۷۸۲

خلق دنیا مقلد قالند

اهل عقبی مقید حالند

ای خوشا وقت ما و آن یاران

که منزه ز قال و از حالند

دیگران گوشمال مال خورند

عاشقان گوشمال را مالند

عارفان مجرد مفرد

چون الف فرد و دال ابدالند

عاشقان بلبلان معشوقند

در گلستان عشق از آن نالند

سالکانی که پیر توحیدند

فارغ از ماه و هفته و سالند

روح محضند همچو سید ما

ظن مبر کاهل دل ز صلصالند

غزل شمارهٔ ۷۸۳

آتشی از عشق او در بزم ما افروختند

عود جانان ، عاشقان در مجمر دل سوختند

پیر رندانیم و سرمستیم در کوی مغان

نوجوانان جهان رندی ز ما آموختند

وصله ای از خرقهٔ پشمینهٔ ما یافتند

کهنه پوشان ولایت خرقه ها بردوختند

عاقلان بسیار عقل اندوختند از عاقلی

عاشقان از عشق او بسیار ذوق اندوختند

بر سر بازار او چون سید ما روز و شب

نقد و نسیه این و آن در قیمتش بفروختند

غزل شمارهٔ ۷۸۴

بر هر دریکه رفتیم بر ما روان گشودند

پرده چو برگرفتند روئی به ما نمودند

از هر دریچه ماهی با ما کرشمه کردند

و آن دلبران سرمست دلهای ما ربودند

نقشش خیال عالم باشد حباب بر آب

پیدا شدند و رفتند گوئی که خود نبودند

گوئی شراب خانه در بسته اند یا نه

آری درین زمانه آن در به ما گشودند

یاران رند سرمست در پای خم فتادند

سرها نهاده بر خاک گوئی که در سجودند

معشوق و عشق و عاشق باشد یکی و سه نام

گر اندکند و بسیار مجموع یک وجودند

مستانه جان و جانان با همدگر نشستند

اسرار نعمت الله گفتند و هم شنودند

غزل شمارهٔ ۷۸۵

عاشقان از بیش و کم آسوده اند

از وجود و از عدم آسوده اند

همدم جامند و با ساقی حریف

عارفانه دم به دم آسوده اند

سرخوشند و شادمان می می خورند

خرمند و هم ز غم آسوده اند

لطف ساقی می به رندان می دهند

این کریمان از کرم آسوده اند

بت پرستان در خرابات مغان

عاشقانه از صنم آسوده اند

لب نهاده بر لب جام مدام

از شراب جام جم آسوده اند

پادشاهان سیم بر هم می نهند

این گدایان از درم آسوده اند

غسل کرده در محیط عشق او

از حدوث و در قدم آسوده اند

در نعیم جاودان با سیدند

منعمانه از نعم آسوده اند

غزل شمارهٔ ۷۸۶

آفتابی را به مه بنموده اند

خم می در ساغری پیموده اند

این عجب بنگر که پنهان گشته اند

آفتابی را به گل اندوده اند

مجلس مستانه ای بنهاده اند

بر همه رندان دری بگشوده اند

باده نوشان در خرابات فنا

فارغ از عالم خوش و آسوده اند

تا خیالش می نماید رو به خواب

بی خیالش یک دمی نغنوده اند

عاشق و معشوق ما با همدگر

هر کجا بودند با هم بوده اند

در ولایت حاکمی اولیا

نعمت الله را عطا فرموده اند

غزل شمارهٔ ۷۸۷

کشتگان از دم او زنده شدند

همچو ما زندهٔ پاینده شدند

ز آفتاب نظر روشن او

ماه رویان همه تابنده شدند

بنده را بندهٔ او می خوانند

زان همه بندهٔ این بنده شدند

به هوای لب او غنچهٔ گل

لب گشاده همه در خنده شدند

بی خبر غیبت ما می کردند

آمدند منصف شرمنده شدند

کور چشمان که ندیدند او را

از نظر رانده و افکنده شدند

از دم سید عیسی دم ما

ترک و تاجیک بسی زنده شدند

غزل شمارهٔ ۷۸۸

در ازل بر ما در میخانه را بگشوده اند

تا ابد این سلطنت ما را عطا فرموده اند

ما خراباتی و رند و عاشق می خواره ایم

عالمی پیمانهٔ پر می به ما پیموده اند

نقش غیرش از خیال ما به کلی برده اند

بنگر این آئینهٔ روشن که چون بزدوده اند

مجلس رندانهٔ ما بزم سرمستان بود

باده نوشان جهان از ذوق ما آسوده اند

عاشقان در حضرت معشوق رقصی می کنند

تا ز مطرب یک دو بیت از قول ما بشنوده اند

صورت و معنی عالم خوش به آئین بسته اند

در همه آئینه ها بر ما رخی بنموده اند

خلوت دیده مقام نعمت الله کرده اند

نور چشم ما به ما در چشم ما بگشوده اند

غزل شمارهٔ ۷۸۹

خاکساران که گو به پاکردند

کی توانند گرد ما گردند

عاشقانی که عشق می بازند

پیش معشوق جان فدا کردند

می خمخانهٔ حدوث و قدم

باده نوشان به جرعه ای خوردند

دُرد دردش به دست رندان ده

نه به آن زاهدان که بی دردند

گر صدند ار هزار اهل کمال

عاشقانه به عشق او فردند

زندگانی که کشتهٔ عشقند

نزد مردان مرد ما مردند

کرم حضرت خدا و رسول

نعمت الله به ذوق پروردند

غزل شمارهٔ ۷۹۰

عاشقان اول ز جان باز آمدند

آن گهی در عشق جان باز آمدند

خون دل در جام جان کردند از آن

با لب معشوق دمساز آمدند

عاشقان رفتند از این عالم ولی

باز می بینم همه باز آمدند

نو عروسان سرابستان عشق

در حرم مستانه با ناز آمدند

جان و دل موسی صفت بر طور تن

با خدای خویش در راز آمدند

در هوای سایهٔ خورشید عشق

باز شهبازان به پرواز آمدند

سید و یاران سید می رسند

عاشقان خانه پرداز آمدند

غزل شمارهٔ ۷۹۱

آفتابی را هویدا کرده اند

نور چشم ماه پیدا کرده اند

صورت و معنی به هم آراستند

این و آن گوئی که یکتا کرده اند

مجلس مستانه ای بنموده اند

دعوت رندان به آنجا کرده اند

چشم مردم دیدهٔ اهل نظر

خوش به نور خویش بینا کرده اند

عالمی را ساخته چون آینه

در همه خود را تماشا کرده اند

گنج اسما را به هر کس داده اند

رحمتی بر جمله اشیا کرده اند

نعمت الله را به ما بخشیده اند

این عنایت بین که با ما کرده اند

غزل شمارهٔ ۷۹۲

گنج پنهانی که پیدا کرده اند

از برای بخشش ما کرده اند

چشم ما را نور خود بخشیده اند

بر جمال خویش بینا کرده اند

جزو و کل را جام وحدت داده اند

بر همه خود را هویدا کرده اند

دل ز دست عالمی بربوده اند

عاشقانه ملک یغما کرده اند

لطف معنی را بصورت داده اند

این دوئی را باز یکتا کرده اند

تا عیان گردد چو سید عارفی

آنچه پنهان بود پیدا کرده اند

غزل شمارهٔ ۷۹۳

آب حیات ماست که می نام کرده اند

روحست و همچو راح در اینجام کرده اند

آنها که زاهدند ندارند ذوق می

ترک شراب ناب به ناکام کرده اند

در جام می مستیم درد خواره و رندیم دردمند خیال

ما را دوا به جام غم انجام کرده اند

رخش نقش بسته اند

آنگاه از لبش طمع خام کرده اند

از نور سیدم اثر صبح دیده شام

در تار زلف او خبر شام کرده اند

غزل شمارهٔ ۷۹۴

غرهٔ ماه مبارک بین که غرا کرده اند

طرهٔ زلف بتم از نو مطرا کرده اند

طاق ابرویش نگر شکل هلالی بسته اند

آفتابی در خیال ماه پیدا کرده اند

نور چشم مردم است از دیده مردم نهان

زان سبب انگشت نمای پیر و برنا کرده اند

نقش می بندد خیالش هر چه آید در نظر

این نظر بنگر که با این چشم بینا کرده اند

جام می در دور می بینم که می گردد مدام

جاودان بزمی چنین ما را مهیا کرده اند

صورت موجی که در دریای معنی دیده اند

عارفان تشبیه آن بر صورت ما کرده اند

از برای نعمت الله مجلسی آراستند

آنگهی آن را برای خود هویدا کرده اند

غزل شمارهٔ ۷۹۵

مشکلات ما چو حل ، وا کرده اند

صحن ما را پر ز حلوا کرده اند

آفتابی بی غباری رو نمود

کی شود پنهان چو پیدا کرده اند

در همه آئینه رو بنموده اند

این نظر با چشم بینا کرده اند

جام می ما را عطا فرموده اند

دیگران گرچه تمنا کرده اند

مو به مو زلف بتان بگشوده اند

اهل دل را نیک شیدا کرده اند

دل به میخانه کشد جان نیز هم

گوئیا میلی به مأوا کرده اند

نعمت الله را چه زان بخشیده اند

بعد از آن با ما کرمها کرده اند

غزل شمارهٔ ۷۹۶

این خط نگر که بر رخ جانان کشیده اند

وین حرف بین که بر ورق جان کشیده اند

بر برگ گل غبار ز عنبر نوشته اند

یا مشک سود بر مه تابان کشیده اند

صورتگران حسن به گرد جمال یار

شکل لطیف و معنی انسان کشیده اند

یا زنگیان به غارت روم آمدند باز

یا خود رقم ز کفر بر ایمان کشیده اند

نی نی غلط که خضر مثالان سبزپوش

نقشی به فال بر لب حیوان کشیده اند

در عرصهٔ ملاحت میدان حُسن دوست

دلها چو گوی در خم چوگان کشیده اند

چون سید از هوای سر کوی آن نگار

حوران قدم ز روضهٔ رضوان کشیده اند

غزل شمارهٔ ۷۹۷

عاشقان درش از درد دوا یافته اند

خستگان غمش از رنج شفا یافته اند

باده نوشان سراپردهٔ میخانهٔ دل

جرعهٔ دُردی دردش چو دوا یافته اند

مبتلایان بلایش ز بلا نگریزند

گرچه از قامت و بالاش بلا یافته اند

نم چشم و غم دل قوت روان ساز ای جان

که کسان قوت از این آب و هوا یافته اند

عارفان بی سر و پا بر سر دارش رفتند

لاجرم اجر فنا دار بقا یافته اند

آن کسانی که چو ما غرقهٔ دریا شده اند

گوهر حاصل ما در دل ما یافته اند

همچو سید ز خود آثار خدا یافته اند

خود شناسان که مقیم حرم مقصودند

غزل شمارهٔ ۷۹۸

آتش عشق همان دم که بر افروخته اند

اولا عود دل سوختگان سوخته اند

خلعت شاهی عشقست به هر کس ندهند

این قبائیست که بر قامت ما دوخته اند

طالب ار می طلبد علم لدنی از ما

علم ذوق است که ما را بخود آموخته اند

شادی اهل دلان از غم عشق است مدام

حاصل عمر عزیزست و خوش اندوخته اند

بر سر چار سوی عشق قماش سید

به متاعی بخریدند که نفروخته اند

غزل شمارهٔ ۷۹۹

بحریان احوال دریا گفته اند

برّیان این گفته را وا گفته اند

نکتهٔ بحر و حباب و موج و جو

با شما از گفتهٔ ما گفته اند

قصهٔ یوسف بسی گفتند لیک

همچو ما گفتند کی تا گفته اند

جلمهٔ رندان و سرمستان تمام

آمده اینجا و ما را گفته اند

گفته اند اسرار خود با یکدیگر

آنچه پنهان بود پیدا گفته اند

این سخنهای لطیف دل پذیر

از کلام حق تعالی گفته اند

عارفان اسرار سید خوانده اند

قول او یاران به هر جا گفته اند

غزل شمارهٔ ۸۰۰

مدام همدم جام شراب باشد رند

همیشه عاشق و مست وخراب باشد رند

حجاب زاهد بیچاره عجب طاعت اوست

ولی به مذهب ما بی حساب باشد رند

چو رند جام می بی حساب می نوشد

به نزد عقل کجا بی حساب باشد رند

لبش بر آب حیات و نهاده بر لب ما

مگر چو جام حباب پر آب باشد رند

به هر طریق که یابد رفیق راه رود

نماندهٔ سر آب و سراب باشد رند

به هیچ چیز نباشد مقید آن مطلق

کجا مقید علم و کتاب باشد رند

طریق رندی سید ز نعمت الله جو

که بی خطا رود و در صواب باشد رند

غزل شمارهٔ ۸۰۱

تا نگوئی که خواجه مالش ماند

مال پامال شد و بالش ماند

خواجه پیوسته در خیالی بود

عاقبت مرد و قیل و قالش ماند

حاصل خواجه قیل و قالی بود

نقش خواجه شد و خیالش ماند

رفت صاحبدلی از این عالم

اثری خوش از آن کمالش ماند

عاشقی کو ز عشق حالی داشت

گرچه عاشق نماند حالش ماند

کوزه ای گر شکست و آبش ریخت

عین سرچشمهٔ زلالش ماند

نعمت الله ز دیده پنهان شد

در نظر نور بی مثالش ماند

غزل شمارهٔ ۸۰۲

سلطان که بود گدای سید

عالم چو بود فدای سید

ما جام جهان نمای اوئیم

او جام جهان نمای سید

داریم هوا و خوش هوائی

آنگه چو هوا هوای سید

جائی که بقای اوست جاوید

باقی بود از بقای سید

تا نغمهٔ قول کن بر آمد

بگرفت جهان صدای سید

سید چو برای ماست دائم

مائیم از آن برای سید

چون نیست به غیر سید ما

غیری نبود به جای سید

غزل شمارهٔ ۸۰۳

خوش در میخانه را بگشاده اند

باده نوشان را صلائی داده اند

در خرابات مغان رندان ما

بر در میخانه مست افتاده اند

جام می بر دست و مستانه مدام

سر به پای خم می بنهاده اند

خرقهٔ خود را به می شستند پاک

فارغ از تسبیح و از سجاده اند

بندگان سیدند از جان و دل

از همه ملک و ملک آزاده اند

غزل شمارهٔ ۸۰۴

خاک پاک ما به می بسرشته اند

عنبر ما با گلاب آغشته اند

باز یاران بازیاری می کنند

بی تکلف تخم نیکی کشته اند

خلعت هر کس بود نوعی دگر

جامه ای پوشند کایشان رشته اند

آفرین بر همت صاحبدلان

زانکه جان و دل بجانان هشته اند

حکم سید مهر آلش کرده اند

از ولایت این نشان بنوشته اند

غزل شمارهٔ ۸۰۵

بیا ای جان و ای جانان سید

بیا ای شاه و ای سلطان سید

بیا و جام می پر کن به ماده

که تا نوشیم با یاران سید

خراباتست و ما مست و خرابیم

حریف جملهٔ رندان سید

سر ما بعد از این و خاک پایت

به خاک پای سرمستان سید

ز کفر زلف او بستیم زُنار

از آن محکم بود ایمان سید

کتاب ذوق اگر خوانی سراسر

بود آن آیتی در شأن سید

همه کس نعمت الله دوست دارد

بود آن نعمت الله آن سید

غزل شمارهٔ ۸۰۶

گر یار غار خواهی مائیم یار سید

ور ذوق دوست جوئی ما دوستدار سید

هر آینه که بینی جام جهان نمائیست

چون نور می نماید روی نگار سید

سید در انتظار است تا کی رسد اشارت

گر چه بود جهانی در انتظار سید

صیاد عقل اول عالم بود شکارش

سیمرغ قاف وحدت باشد شکار سید

صاحبدلان کامل در عشق جان سپردند

بر خاک ره فتاده در رهگذار سید

هرجا که رند مستی است در گوشهٔ خرابات

باشد چو دردمندان او درد خوار سید

گفتم که می رساند ما را به حضرت او

حق گفت نعمت الله این است کار سید

غزل شمارهٔ ۸۰۷

بشنو ای عاشق سرمست هوا را بگذار

رو به درگاه خدا آر و ریا را بگذار

دردمندانه بیا دُردی دردش در کش

ور تو را درد دلی نیست دوا را بگذار

گوشهٔ خلوت میخانه اگر می‌جوئی

عاشقانه به طلب هر دو سرا را بگذار

بر سر دار فنا نه قدمی مردانه

بلکه از من شنو و دار بقا را بگذار

فازغ از هر دو سرائیم خدا می‌داند

گر تو اینها طلبی صحبت ما را بگذار

کشتهٔ عشق حیات ابدی می‌یابد

گر مرا می‌کشد آن یار خدا را بگذار

بندهٔ سید ما از دو جهان آزاد است

چه کنی فقر و غنا فقر و غنا را بگذار

غزل شمارهٔ ۸۰۸

اگر سودای ما داری ز سودای جهان بگذر

و گر از سر همی ترسی ز سودای چنان بگذر

در این دریای بی‌پایان در آ با ما خوشی بنشین

نشان بی‌نشان پرسی ز نام و از نشان بگذر

هوای عشق او داری هوای خویشتن بگذار

خیالش نقش می‌بندی رها کن دل ز جان بگذر

خرابات است و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

بهشت جاودان جویی به بزم عاشقان بگذر

اگر مست خوشی بینی به چشم خویش بنشانش

و گر مخمور پیش آید مبین او را روان بگذر

در آ در کنج دل بنشین که دل گنجینهٔ شاه است

بجو آن گنج سلطانی ز گنج شایگان بگذر

چو سید طالب او شو که مطلوبی شوی چون او

طلب کن آنکه می‌دانی بیا از این و آن بگذر

غزل شمارهٔ ۸۰۹

عشق جان عاشقان است ای پسر

عشق جانان ، جان جان است ای پسر

چشم عالم روشن است از نور او

گر چه از مردم نهان است ای پسر

ما نشان در بی‌نشانی یافتیم

این نشان بی‌نشان است ای پسر

هر که بینی دامن او را بگیر

حضرت او جو که آن است ای پسر

بر در میخانه مست افتاده‌ایم

جای ما کوی مغان است ای پسر

او یکی و آینه دارد هزار

در همه بر ما عیان است ای پسر

نعمت الله دُرّ دریای دل است

در سخن گوهرفشان است ای پسر

غزل شمارهٔ ۸۱۰

نور چشم ما به چشم ما نگر

آن یکی در هر یکی پیدا نگر

قطرهٔ آبی که آید در نظر

عین ما را جود در دریا نگر

ذات او با هر صفت اسمی بود

یک حقیقت در همه اسما نگر

وحدت و کثرت به همدیگر ببین

مظهری در مظهر اشیا نگر

ساغر می نوش کن شادی نما

ذوق سرمستی و حال ما نگر

عشق را جائی معین هست نیست

جای آن بی جای ما هر جا نگر

نعمت الله در نظر آئینه ایست

گر نظر داری بیا ما را نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۱

قطره و دریا به عین ما نگر

همچو ما در بحر ما ، ذما را نگر

یک زمان با ما در این دریا در آ

آبرو می جو و در دریا نگر

خط محور از میانه طرح کن

بگذر از قوسین و ادنی را نگر

ترک سرمستی اگر خواهی بیا

لحظه ای در چشم مست ما نگر

آینه بردار و روی خود ببین

آنچه پنهان دیده ای پیدا نگر

در سرم سودای زلفت اوفتاد

حال این سودائی شیدا نگر

هیچ شی بی نعمت الله هست نیست

نعمت الله با همه اشیا نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۲

نور چشم با به چشم ما نگر

عین ما در جو و در دریا نگر

در همه پیدا و پنهان از همه

نور آن پنهان و این پیدا نگر

یک وجود است و هزارش اعتبار

آن یکی در هر یکی یکتا نگر

ذات او چون با صفت اسمی بود

یک حقیقت در بسی اسما نگر

وحدت و کثرت به همدیگر ببین

مظهری در مظهر اسما نگر

ساغر می نوش کن شادی ما

حل سرمستان و ذوق ما نگر

نعمت الله در نظر آئینه ایست

گر نظر داری بیا ما را نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۳

قطره قطره جمع کن دریا نگر

آب را می نوش و ذوق ما نگر

گر نه ای احول یکی را دو مبین

سر به سر یکتای بی همتا نگر

آینه گر صد نماید ور هزار

در صفای هر یکی او را نگر

هر چه بینی مظهر اسمای اوست

مظهر ما در همه اشیانگر

آفتابی می نگردد ذرهٔ

یک نظر در روی مه سیما نگر

گر تو می پرسی که جای او کجاست

جای آن بی جای ما هر جا نگر

نعمت الله را به نور او ببین

چشم بگشا دیدهٔ بینا نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۴

یک نظر در چشم مست ما نگر

نور او در دیدهٔ بینا نگر

آب چشم ما بهر سو شد روان

گر نظر داری درین دریا نگر

در دو عالم هر چه بینی همچو ما

حضرت یکتای بی همتا نگر

گر همی خواهی که بینی روی او

آینه روشن کن و خود را نگر

عشق را جائی معین هست نیست

جای آن بی جای ما هر جا نگر

ظاهر و باطن به همدیگر ببین

عین آن پنهان و این پیدا نگر

هیچ شی بی نعمت الله کی بود

نعمت الله در همه اشیا نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۵

یک نظر در چشم مست ما نگر

عین ما می بین و در دریا نگر

در خرابات مغان رندانه رو

ذوق سرمستان ما آنجا نگر

چشم ما روشن به نور روی اوست

نور او در دیدهٔ بینا نگر

آب چشم ما به هر سو شد روان

گر نظر داری در این دریا نگر

هر چه هست آئینهٔ اسما بود

یک مسما و همه اسما نگر

رند سرمستی اگر جوئی بیا

پیش ما بنشین دمی ما را نگر

دُرد دردش نوش کن گر عاشقی

ذوق آن درمان بود درد آن نگر

میر رندان سید ما را ببین

بندهٔ یکتای بی همتا نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۶

یک نظر در چشم مست ما نگر

نور او در دیدهٔ بینا نگر

خوش بیا در چشم ما بنشین چو ما

جو بجو می بین و در دریا نگر

رند سرمست خوشی گر بایدت

در خرابات مغان ما را نگر

هر چه هست آئینهٔ گیتی نماست

دیده بگشا در همه اشیا نگر

این عجائب بنگر ای صاحب نظر

جای آن بی جای ما هر جا نگر

از بلا چون کار ما بالا گرفت

مبتلا شو در بلا بالا نگر

نعمت الله را به نور او ببین

آفتابی در قمر پیدا نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۷

یک نظر در چشم مست ما نگر

یک حقیقت در همه اشیا نگر

ما ز دریائیم و دریا عین ما

گر نظر داری درین دریا نگر

یار تنها با تو می گویم بدان

گر خبرداری درین تنها نگر

هر چه آید در نظر ای نور چشم

حضرت یکتای بی همتا نگر

عشق را جائی معین هست نیست

جای آن بی جای ما هر جا نگر

عالمی از نور او روشن شده

آفتابی در همه پیدا نگر

نعمت الله میر سرمستان بود

ذوق اگر داری بیا ما را نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۸

یک نظر در چشم مست ما نگر

ذوق اگر داری درین دریا نگر

سر فرو بردی چه بینی سایه ای

آفتاب ار بایدت بالا نگر

چشم ما روشن به نور او بود

نور او در دیدهٔ بینا نگر

بر در میخانه مست افتاده ایم

عاشقانه خوش بیا ما را نگر

گنج او جوئی بجو در کنج دل

نقد گنج پادشاه آنجا نگر

هر چه بینی مظهر اسمای اوست

یک به یک می بین و در اسما نگر

عارفانه سید مستان ببین

بندهٔ یکتای بی همتا نگر

غزل شمارهٔ ۸۱۹

یک نظر در چشم مست ما نگر

عین ما در عین این دریا نگر

میل ما داری به میخانه خرام

مجلس رندان ما آنجا نگر

صورت و معنی عالم را ببین

یک مسمی در همه اسما نگر

چشم نابینا نبیند روی او

نور او در دیدهٔ بینا نگر

در همه آئینه گر داری نظر

حضرت یکتای بی همتا نگر

رمز گنج کنت کنزاً را بدان

نقد گنجش را بجو اشیا نگر

ظاهر و باطن ببین ای نور چشم

نعمت الله در همه پیدا نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۰

آینه بستان جمال او نگر

هر چه بینی از کمال او نگر

چشمهٔ آب حیات ما بنوش

لذت عین زلال او نگر

در نظر نقش خیال او بکار

دیده بگشا بر جمال او نگر

عقل می خواهد که یابد ذوق ما

این خیالات محال او نگر

باش با ساقی سرمستان حریف

حاصل عمر از وصال او نگر

میل ما با او و میل او به ما

میل داری میل و مال او نگر

گر ندانی سید هر دو سرا

اهل بیت او و آل او نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۱

نظری کن در آن جمال نگر

حسن او بین و در کمال نگر

جام گیتی نما به دست آور

نور تمثال بی مثال نگر

ساغر می بنوش رندانه

آب سرچشمهٔ زلال نگر

همه عالمند از او به خیال

غیر او نیست این خیال نگر

عشق دارم که وصل او یابم

طلب و طالب محال نگر

در خرابات میر مستانیم

حکم ما و نشان آل نگر

نعمت الله را اگر یابی

اثر ذوق او و حال نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۲

هر چه می بینی همه مطلق نگر

خلق را بگذار و جمله حق نگر

عشق او در دریا و ما ماهی در او

حال این ماهی مستغرق نگر

عاشق و معشوق شد مشتق ز عشق

گر تو مشتاقی در این مشتق نگر

عشق او چون بلبل و جان برگ گل

گلستان و بلبل و رونق نگر

آیهٔ تنزیه و تشبیهش بخوان

این مقید بین و آن مطلق نگر

ما نه مائیم و نه او فافهم تمام

صورت و معنی این مغلق نگر

نعمت الله گوهر دریای ماست

گوهر دریا در این زورق نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۳

صورت و معنی و جام جم نگر

نعمت والله را با هم نگر

گر نمی بینی ورای عالمش

دیده را بگشا و در عالم نگر

جام می بستان به شادی ما بنوش

در صفای جام می همدم نگر

غنچه را با آب لب خندان ببین

سرخ روئی گل خرم نگر

عشق در شور است و دایم در سرور

عقلک بیچاره را در غم نگر

اسم اعظم در سواد اعظم است

در سواد اعظم آن اعظم نگر

راه سید هر کسی کو گم کند

کم زنش او را و او را کم نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۴

چهار حضرت در یکی حضرت نگر

نعمت الله بین و آن نعمت نگر

ما می میخانه را کردیم نوش

همدم ما شو دمی همت نگر

چشم بینا گر تو را داده خدا

چشم بگشا حضرت عزت نگر

عالمی را نقش بسته در خیال

گر نظر داری درین قدرت نگر

دنیی و عقبی به همدیگر ببین

در وجود این و آن حکمت نگر

رحمت او داده عالم را وجود

عام باشد رحمتش رحمت نگر

در خرابات مغان در نه قدم

سید مستان این حضرت نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۵

مظهر و مهر به همدیگر نگر

مظهری ظاهر درین مظهر نگر

خوش حبابی پر کن از آب حیات

آب را می نوش و در ساغر نگر

تنگهٔ زرگر بیابی صدهزار

یک حقیقت فهم کن در زر نگر

عیسی مریم ببین گر عارفی

ور نمی بینی برو در خر نگر

عقل اگر منعت کند از عاشقی

گوش کن آن قول و دردسر نگر

حاصل دریای ما گر بایدت

این صدف بشکاف و در گوهر نگر

نعمت الله در همه عالم ببین

نو او در بحر و هم در بر نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۶

هرچه می بینی به او می نگر

صورت و معنیش نیکو می نگر

روشن است آئینهٔ گیتی نما

رو به او آور در او رو می نگر

خوش حبابی پر کن از آب حیات

دو یکی می بین و یک دو می نگر

در محیط ماورا با ما نشین

آبروی ما به هر سو می نگر

هر خیالی که آری در نظر

نقش او می بند و در او می نگر

رشتهٔ یک توست عالم سر به سر

دو مبین این رشته یک تو مین گر

گر بیابی سیدی یا بنده ای

با تو گفتم هر یکی چو می نگر

غزل شمارهٔ ۸۲۷

هر چه بینی به نور او بنگر

روی او را به او نکو بنگر

مجمع بیدلان اگر جوئی

زلف او گیر و مو به مو بنگر

صفت ما و ذات ما گم شد

صفت او و ذات او بنگر

نظری کن به آب دیدهٔ ما

قطره و بحر و موج و جو بنگر

می خمخانه را خوشی می نوش

جام می بین و هم سبو بنگر

روی خود را در آینه بنما

جان و جانانه روبرو بنگر

نعمت الله به ذوق می بینی

دیگران را به گفتگو بنگر

غزل شمارهٔ ۸۲۸

بیا به دیدهٔ ما روی یار ما بنگر

بیا به نور خدا پرتوی خدا بنگر

بیا و دُردی دردش ز دست ما برکش

بیا به درد دل و آن گهی دوا بنگر

نظر ز غیر فروبند و چشم دل بگشا

به مردمی نظری کن خوشی بیا بنگر

بیا بیا که تو بیگانه نیستی از ما

به آشنائی ما رو در آشنا بنگر

توئی و وعدهٔ فردا و روی او دیدن

ببین به چشم من امروز حالیا بنگر

اگر تو آینهٔ دل زدوده ای به صفا

نگاه کن تو در آئینه و مرا بنگر

چو سید ار تو ندیدی جمال او به یقین

بیا به دیدهٔ ما در جمال ما بنگر

غزل شمارهٔ ۸۲۹

در حسن ماهرویان آن آفتاب بنگر

در این چنین حجابی آن بی حجاب بنگر

جام حباب پر آب از ما بگیر و می نوش

معنی و صورتش بین جام و شراب بنگر

این گنج کنت کنزاً از این و آن طلب کن

اسمای حق تعالی در شیخ و شاب بنگر

جامی ز می پر از می در بزم ما روان است

با ما دمی برآور آب و حباب بنگر

از آفتاب روشن عالم شده منور

گر نور چشم داری در آفتاب بنگر

بیدار اگر ندیدی آن چشم مردم آشوب

باری خیال می بند نقشش خیال بنگر

پیوسته نعمت الله می می دهد به رندان

چون ما حریف او شو خیر و ثواب بنگر

غزل شمارهٔ ۸۳۰

در حسن ماهرویان تو آفتاب بنگر

آب از حباب می نوش جام و شراب بنگر

در کوی میفروشان رندانه خوش قدم نه

ما را اگر بیابی مست و خراب بنگر

آن گنج کنت کنزاً می جو به هر چه یابی

اسمای حق تعالی در شیخ و شاب و بنگر

از نور آفتابش عالم شده منور

گر نور چشم داری در آفتاب بنگر

جامی ز می پر از می در بزم ما روان است

در عین ما نظر کن آب و حباب بنگر

هر صورتی که بینی معنی به تو نماید

جاوید بی حجابی در هر حجاب بنگر

پیوسته نعمت الله می می دهد به رندان

با او دمی بر آور خیر و ثواب بنگر

غزل شمارهٔ ۸۳۱

راه شرابخانه را می دهمت نشان دگر

گوش کن و به جان شنو گفتهٔ عاشقان دگر

علم بدیع عارفان گر هوست بود بیا

تا که معانی خوشی با تو کنم بیان دگر

جام میست جسم و جان

گر تو ندانی این سخن تن دگرست جان دگر

گر به وجود ناظری هر دو یکیست در وجود

ار به صفات مایلی این دگر است و آن دگر

هر نفسی خیال او نقش دگر زند بر آب

از نظر خیال ما آب شود روان دگر

پیر هزار ساله ای گر برسد به بزم ما

از دم روح بخش ما باز شود جوان دگر

عاشق و مست و واله ام همدم نعمت اللهم

همچو منی کجا بود در همهٔ جهان دگر

غزل شمارهٔ ۸۳۲

عقل غیر از عقال نیست دگر

غایتش جز محال نیست دگر

مدتی بحث او شنید ستم

بجز از قیل و قال نیست دگر

مالک لم یزل خداوند است

غیر او لایزال نیست دگر

نوش کن جام می که خوشتر ازین

هیچ آب زلال نیست دگر

جز خیال جمال حضرت او

در خیالم جمال نیست دگر

خوش کمالی که عاشقان دارند

غیر از این خود کمال نیست دگر

نعمت الله رسید تا جائی

که سخن را مجال نیست دگر

غزل شمارهٔ ۸۳۳

ای مرا در هر سخن بحری گر

وی مرا در هر طرف شهری دگر

دیده ای دارم محیطی در نظر

زو روان هر گوشه ای نهری دگر

عاشق و مست شراب و سرخوشم

هر دمم رنگی است در مهری دگر

من نیم در دهر و دهری نیستم

دهر از آن تو مرا دهری دگر

هر کسی در بحر عشقی غرقه اند

نعمت الله را بود بحری دگر

غزل شمارهٔ ۸۳۴

یافتم از نور تو تابی دگر

دیدم از مهر تو مهتابی دگر

جز در خلوتسرای عشق تو

نیست عشاق تو را بابی دگر

دیگران از آب و گل باشند و ما

از گل عشقیم و از آبی دگر

آنکه جان ما خیال روی اوست

دیده ام بیدار و در خوابی دگر

ما محبان حبیب عاشقیم

تو محب حب احبابی دگر

بی سبب ما با مسبب همدمیم

ای مسبب بنگر اسبابی دگر

سیدم در صحبت صاحبدلان

محرم یاران و اصحابی دگر

غزل شمارهٔ ۸۳۵

جز وجود او نمی دانیم موجودی دگر

غیر جود او نمی یابیم ما جودی دگر

بود بود اوست بود ما خیالی بیش نیست

خود کجا بودی بود جز بود او بودی دگر

دوستان از دوستان دارند بسیاری امید

نیست ما را غیر یار از یار مقصودی دگر

خرقه دادم جرعه ای می داد ساقی در عوض

وه چه سودای خوشی کردیم و هم سودی دگر

شاهد غیبی ما در مشهد جان حاضر است

ای عجب جز شاهد ما نیست مشهودی دگر

قاصد و مقصود ما عشق است و ما آن وئیم

وه چه خوش قصدی که ما داریم و مقصودی دگر

ما ایاز بزم محمودیم و محمود آن ماست

همچو این سلطان ما خود نیست محمودی دگر

عود جان در مجمر دل عاشقانه سوختیم

کس نسوزد این چنین بوئی و هم عودی دگر

بنده ایم و غیر سید نیست ما را خواجه ای

عابدیم و غیر حق خود نیست معبودی دگر

غزل شمارهٔ ۸۳۶

عشق جان عاشقان است ای پسر

عشق جانان ، جان جان است ای پسر

عشق نور دیدهٔ مردم بود

گرچه از مردم نهان است ای پسر

عشق جان است و همه عالم بدن

همچو جان در تن روانست ای پسر

آفتاب عشق و در هر ذره ای

می توان دیدن عیان است ای پسر

عین عشق از وحدت و کثرت غنی است

فارغ از شرح و بیان است ای پسر

عاشق و معشوق عشقیم ای عزیز

گر چنین دانی چنان است ای پسر

نعمت الله مست و جام می به دست

ساقی بزم مغان است ای پسر

غزل شمارهٔ ۸۳۷

مه نقاب آفتاب است ای پسر

آفتاب مه نقال است ای پسر

شب چنین باشد ولی چون روز شد

روشن است و آفتابست ای پسر

می نماید عالمی در چشم ما

چون حبابی پر ز آبست ای پسر

ساقی ما کرد میخانه سبیل

لطف ساقی بی حسابست ای پسر

میر مستانیم و با ساقی حریف

این سعادت زان جنابست ای پسر

گر بخواهی هفت هیکل نزد ما

حرفی از ام الکتاب است ای پسر

نعمت الله در خرابات مغان

عاشق و مست و خرابست ای پسر

غزل شمارهٔ ۸۳۸

عشق او ما را به کام است ای پسر

دل که باشد جان کدام است ای پسر

عاشقی در عشق اگر جان را نداد

نزد کامل ناتمام است ای پسر

مجلس عشق است و ما مست و خراب

عمر ما بی او حرام است ای پسر

خوش حبابی پر کن از آب حیات

کو شراب ما و جام است ای پسر

همدم جامیم و با ساقی حریف

عقل را اینجا چه نام است ای پسر

قرض بگذار و خوشی آسوده شو

هر چه داری جمله وامست ای پسر

بندهٔ جانی عبدالله ما

حضرت عبدالسلام است ای پسر

سید ما بندهٔ جانی اوست

پیش او سلطان غلام است ای پسر

غزل شمارهٔ ۸۳۹

مال قلبش کن لام است ای پسر

قلب آدم نیز دام است ای پسر

دام را بگذار تا فارغ شوی

هر چه ما داریم دام است ای پسر

سر فدا کن در طریق عاشقی

جان که باشد دل کدام است ای پسر

جام ما باشد حبابی پر ز آب

بادهٔ ما عین جام است ای پسر

عاقلی گر عالم عالم بود

نزد عاشق ناتمام است ای پسر

هر یکی را یک دو روزی دور اوست

دور ما اما مدام است ای پسر

نعمت الله در خرابات مغان

رهنمای خاص و عام است ای پسر

غزل شمارهٔ ۸۴۰

نیست شو تا هست گردی ای پسر

ور نگردی پست گردی ای پسر

غیرت ار داری ز غیرش درگذر

حیف اگر پابست گردی ای پسر

دست دستان زیر دست خود کنی

گرچه نو زان دست گردی ای پسر

خوش در آ در بحر بی پایان ما

تا به ما پیوست گردی ای پسر

عاشقی بگذاشتی دیوانه ای

گرد عقل پست گردی ای پسر

زاهد مخمور باری هیچ نیست

می بخور تا مست گردی ای پسر

در طریق سید سرمست ما

نیست شو تا هست گردی ای پسر

غزل شمارهٔ ۸۴۱

نام آن لعل شکر بار مبر

وز لبش قند به خروار مبر

با جمالش سخن از ماه مگو

زینت ماه به یک بار مبر

سرمه در نرگس مخمور مکش

دردسر بر سر بیمار مبر

سنبلت بر ورق گل مفشان

رونق کلبهٔ عطار مبر

نزد ما جز خبر باده میار

نام ما جز بر خمار مبر

آتشی در من دلسوز مزن

سر یاران بر اغیار مبر

قیمت گوهر سید مشکن

سخنش بر سر بازار مبر

غزل شمارهٔ ۸۴۲

بیا با یوسف کنعان به سر بر

چو ما با او در این زندان به سر بر

به دلبر دل سپار و جان به جانان

خوشی در خدمت جانان به سر بر

چه گردی گرد اغیاران شب و روز

به جز یاران و با یاران به سر بر

برابر دار تا سردار گردی

به سرداری به سرداران به سر بر

به سوی ما بیا و آب و جو

درین دریای بی پایان به سر بر

دمی با زاهد مخمور بنشین

بیا با میر سرمستان به سر بر

خرابات است و ساقی نعمت الله

توهم با سید رندان به سر بر

غزل شمارهٔ ۸۴۳

در ره او راهرو پای چه باشد به سر

چشم گشا و ببین سر پدر با پسر

آیهٔ شمس و قمر گر تو بخوانی تمام

با تو بگویم توئی فتنهٔ دور قمر

جام حبابی بگیر آب حیاتی بنوش

صورت ما را بدان معنی ما را نگر

هر چه تو داری از آن چشم گشا و ببین

زان که به نزدیک ما آنی و چیزی دگر

ذوق حریفان ما عقل نداند که چیست

عشق بگوید به تو عقل ندارد خبر

ذات یکی و صفات بی عد و بی شمار

عین یکی در هزار می نگر و می شمر

تخت ولایت تمام یافتم از جد خود

داد به من سیدم خلعت تاج و کمر

غزل شمارهٔ ۸۴۴

نقش بندی می کند هر دم خیالش در نظر

هیچ نقاشی نمی بیند چنین نقشی دگر

ماخیال عارضش بر آب دیده بسته ایم

لحظه ای بر چشم ما بنشین و دریا می نگر

آنکه زاهد در قیامت طالب دیدار اوست

می توان دید این زمان در دیدهٔ صاحب نظر

غرقهٔ آبی و تشنه سو به سو گردی مدام

همدم جام مئی وز همدم خود بی خبر

در سرابستان جان جانانهٔ خود را طلب

او مقیم خانه ، تو سرگشته گردی در به در

گرچه از نور ولایت خرقه ای پوشیده ای

خرقه بازی کن به عشق او و ازخود در گذر

نعمت الله رند سرمست است و با ساقی حریف

روح محضست او ولی در صورت اهل بشر

غزل شمارهٔ ۸۴۵

نعمت الله است عالم سر به سر

نعمت الله در همه عالم نگر

آفتابی رو نموده مه لقا

گشته پیدا فتنهٔ دور قمر

چون یکی اندر یکی باشد یکی

آن یکی در هر یکی خوش می شمر

ذوق سرمستان اگر داری بیا

از سر دنیی و عقبی در گذر

جان کدام است تا بیان جان کنم

سر چه باشد در سخن گویم ز سر

هرچه او از جود او دارد وجود

معتبر باشد نباشد مختصر

گر خبر پرسی ز سرمستان ما

نعمت الله جو که او دارد خبر

غزل شمارهٔ ۸۴۶

مدتی گشتیم گرد بحر و بر

غیر نور او نیامد در نظر

صورت و معنی عالم را ببین

گنج و گنجینه به همدیگر نگر

گر بقا خواهی که یابی همچو ما

در خرابات فنا می بر به سر

صد هزار ار رو نماید آن یکیست

آن یکی در هر یکی خوش می شمر

در دو صورت در حقیقت رو نمود

خاتم و خلخال باشد هر دو زر

عقل دیگر عشق دیگر در ظهور

رند دیگر باشد و زاهد دگر

نعمت الله جمله اسما خواند و گفت

یک مسمی اسم او بی حد و مر

غزل شمارهٔ ۸۴۷

عاشق و رندیم و شاهد در نظر

دائما مستیم و از خود بی خبر

چشم ما بینا به نور روی اوست

روشن است در دیدهٔ اهل نظر

با خودی خود کجا یابی خدا

گر خدا خواهی تو از خود درگذر

جز یکی دیگر نباشد در شمار

آن یکی را در هزاران می شمر

گر نمی خواهی که بینی حسن او

آینه بردار و خود را می نگر

بسته ام زنار زلفش در میان

لاجرم در خدمتش بسته کمر

ز آفتاب سید هر دو سرا

می نماید نعمت الله چون قمر

غزل شمارهٔ ۸۴۸

روشن است از نور رویش دیدهٔ اهل نظر

در نظر بنشین خوشی اهل نظر را می نگر

وقت فرصت دان دمی بی عشق او یک دم مزن

صحبت عمر عزیز است و غنیمت می شمر

ما و دلبر در سرابستان دل همصحبتیم

عقل بر درمانده و از حال دلبر بی خبر

غرقه در دریای عشق و دست و پائی می زنیم

تا از این دریا چه آید بر سر ما ای پسر

نقشبندی می کند بر آب چشم ما خیال

هر دمی نقش خیالی می نگارد در نظر

ز آفتاب حسن او عالم همه پر نور شد

آن چنان ماهی که دیده در چنین دور قمر

سید عشاق آمد عقل از اینجا گو برو

شه درآمد آن گدا سرگشته گردد در به در

غزل شمارهٔ ۸۴۹

یک حقیقت هست ما را در نظر

این حقیقت در حقایق می نگر

هم حقیقت هم حقایق آن توئی

با خود آ گر زانکه هستی با خبر

اصل و فرع عالمی ای نور چشم

حق طلب فرما و از خود درگذر

چون یکی اندر یکی باشد یکی

آن یکی در عین اعیان می نگر

زر یکی و تنگهٔ زر بی شمار

یک حقیقت صورتش بی حد و مر

آفتابی تافته بر آینه

گشته پیدا فتنهٔ دور قمر

بگذر از مخموری ای جان عزیز

نعمت الله جوی وان گه باده خور

غزل شمارهٔ ۸۵۰

یک نظر در چشم سرمستی نگر

تا ببینی نور دیده در نظر

ما خراباتی و رند و عاشقیم

عاقلانه از سر ما در گذر

ایکه می پرسی ز ما و حال ما

مستم و از خود نمی دارم خبر

از کرم لطفی کن ای ساقی به ما

جام پر می آور و خالی ببر

حالت رندی و سرمستی ما

شهرتی خوش یافته در بحر و بر

در دل آن کس که حق گنجیده است

کی شود از خلق دلتنگ ای پسر

نعمت الله مست و جام می به دست

می برد در پای خم عمری به سر

غزل شمارهٔ ۸۵۱

نیست ما را هیچ غیری در نظر

نام غیری نزد ما دیگر مبر

گر تو می خواهی ببینی روی او

آینه بردار خود را می نگر

چیست عالم بحر بی پایان ما

صورت ما چون صدف ، معنی گهر

بر لب نائی دهد نی بوسها

لطف نائی می دهد در نی شِکر

خلوت من گوشهٔ میخانه است

می برم عمری در این خلوت به سر

گر فرو شد آفتاب سیدم

نعمت الله خوش برآمد چون قمر

غزل شمارهٔ ۸۵۲

راه را گم کرده ای جان پدر

خویش را گم کن که ره یابی دگر

عشقبازی گر کنی با من نشین

جان بباز و دل بده سر هم به سر

ذوق اگر داری ببینی نور او

خوش به چشم ما در آ او را نگر

آینه گر صد نماید ور هزار

می نماید آفتابی در نظر

یک وجود است و صفاتش بی شمار

آن یکی در هر یکی خوش می شمر

عاشق و معشوق و عشقی در وجود

از وجود خود اگر یابی خبر

چشم مست نعمت الله را ببین

نور او دارد همیشه در بصر

غزل شمارهٔ ۸۵۳

جام جهان نماست که داریم در نظر

در وی نگاه کن که بیابی ز ما خبر

تمثال حسن اوست در این آینه عیان

یا نور آفتاب که پیداست در قمر

گر چشم روشن تو از آن نور دیده است

در هر چه بنگری به همان نور می نگر

نقش خیال غیر چه بندی که هیچ نیست

بگذر ز غیر او و هم از خویش درگذر

مائیم کنج خلوت و رندان باده نوش

دائم نشسته ایم و نگردیم در به در

ساقی مدام ساغر می می دهد به ما

نوشیم عاشقانه و جوئیم ازو دگر

در چشم مست سید ما هر که دید گفت

نور محمدی است که پیداست در بصر

غزل شمارهٔ ۸۵۴

نور روی اوست ما را در نظر

آینه بردار و رویش می نگر

یک وجود و صد هزاران آینه

آن یکی در هر یکی خوش می شمر

ذوق اگر داری درین دریا نشین

تا دمی از حال ما یابی خبر

گنج اگر جوئی بجو در کنج دل

چند گردی در پی زر در به در

آینه گر صد نماید گر هزار

می نماید آفتابی در نظر

سایه بان حضرت او عالم است

نور او می بین و در عالم نگر

دم به دم ساقی گرت جامی دهد

عاشقانه نوش کن می جو دگر

در خرابات مغان در نه قدم

عمر خود در پای خم می بر بسر

عشقبازی معتبر کاری بود

کار سید خود نباشد مختصر

غزل شمارهٔ ۸۵۵

دل فدا کرده ایم و جان بر سر

خانمان باخته جهان بر سر

حاجیان گر به پا به مکه روند

خوش رواننند عاشقان بر سر

دامنش را اگر به دست آریم

سر به پایش نهیم و جان بر سر

بس که سودای زلف او پختیم

دیگ سودا رود روان بر سر

خاک پایش که تاج فرق من است

می نهم همچو سروران بر سر

خم می خوش خوشی به جوش آمد

رفت مستانه این زمان بر سر

بت پرست ار ببیند این بت من

سر ببازد روان بتان بر سر

خوش میانی گرفته ام به کنار

تا چه آید از این میان بر سر

نعمت الله جان به جانان داد

دل و دین نیز این و آن بر سر

غزل شمارهٔ ۸۵۶

چنین دردی که من دارم همیشه بی دوا خوشتر

بلای عشق خوش باشد ولی با مبتلا خوشتر

ز آب چشم ما هر سو روان آبی است گر جوئی

خوشست این چشمهٔ روشن ببین درچشم ما خوشتر

محیط عشق موجی زد همه عالم شده سیراب

از این دریای بی پایان بود این چشمها خوشتر

حدیث جنت و حوران مگو در مجلس رندان

در آ در بزم سرمستان که اینجا حالیا خوشتر

به فرمان خدا ساقی مدامم جام می بخشد

خوشست این بخشش ، اماچون به فرمان خدا خوشتر

حجابت گر سر موئی بود چون بینوا بتراش

که پیش جمله درویشان قلندر بینوا خوشتر

خراباتست و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

حریف نعمت اللهیم ، صحبت بی ریا خوشتر

غزل شمارهٔ ۸۵۷

عشق جانان ما ز جان خوشتر

ذوق ما از همه جهان خوشتر

مجلس واعظان خوش است ولی

صحبت بزم عاشقان خوشتر

ما معانی خوشی بیان کردیم

آن معانی از این بیان خوشتر

همدم جام می دمی بر ما

بی شک از عمر جاودان خوشتر

بر لب چشمه خوش بود مأوی

غرقهٔ بحر بی کران خوشتر

آب دیده روان شده هر سو

این چنین آب رو روان خوشتر

خوش بود حور و جنت المأوی

نعمت الله از این و آن خوشتر

غزل شمارهٔ ۸۵۸

آمد خیال غیر چو خوابیم در نظر

بنمود کاینات سرابیم در نظر

کردند جلوه صورت و معنی به یکدیگر

چون شاهدان حور نقابیم در نظر

چون رند و لاابالی و سرمست و عاشقیم

عالم نموده جام شرابیم در نظر

چشمم به نور دیدن رویش منور است

شکرت که نیست هیچ حجابیم در نظر

هرگز نخورده ایم می دوستی غیر

گرچه مدام مست و خرابیم در نظر

آن دم که تشنه بودم و آبم نبود بود

بحر محیط قطرهٔ آبیم در نظر

بر لوح دل نوشته ام اسرار سیدم

باشد مدام همچو کتابیم در نظر

غزل شمارهٔ ۸۵۹

اگر سودای ما داری ز سودای جهان بگذر

و گر ما را هواداری ز سود و از زیان بگذر

خیال این و آن بگذار اگر ما را طلبکاری

چه بندی نقش بی حاصل بیا از این و آن بگذر

خراباتست و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

اگر می نوشیش بستان و گر نه شو روان بگذر

حیات طیبه جوئی زمانی همدم ما شو

بهشت جاودان خواهی به بزم عاشقان بگذر

بیا گر عشق می بازی که ما معشوق یارانیم

برو گر عاشق مائی رها کن دل ز جان بگذر

در آب دیدهٔ ما جو خیال آنکه می دانی

قدم بر دیدهٔ ما نه ز بحر بیکران بگذر

اگر گنجی طلبکاری که در ویرانه ای یابی

بیا و نعمت الله را به شهر کوبیان بگذر

غزل شمارهٔ ۸۶۰

بیا از بود و از نابوده بگذر

از این دردسر بیهوده بگذر

ز غیرت غیر او از دل به در کن

ز غیرش چون من فرسوده بگذر

وسیله گر تو را عقل است بگذر

ز مقصودی و از مقصوده بگذر

از این دنیای بی حاصل چه حاصل

مشو آلوده و آسوده بگذر

اگر داری هوای گنج شاهی

ز پول قلب سیم اندوده بگذر

بد اندیشی اگر گوید تو را بد

تو نیکی کن سخن نشنوده بگذر

حریف سید سرمست ما باش

ز فرمان خود و فرموده بگذر

غزل شمارهٔ ۸۶۱

عشق بازی از سر جان درگذر

کفر را بگذار و ایمان در گذر

دنیی و عقبی به این و آن گذار

همچو ما از این و از آن درگذر

زاهدان گر عیب رندان می کنند

درگذر از جرم ایشان درگذر

دُرد دردش نوش کن گر عاشقی

دردمندانه ز درمان درگذر

از دوئی بگذر که تا یابی یکی

بشنو و چون شیر مردان درگذر

در طریق عاشقی مردانه رو

تا بیابی ذوق مستان در گذر

بی تکلف نعمت الله را بجوی

در خیال نقش بندان در گذر

غزل شمارهٔ ۸۶۲

عاشقم من به قطب دین حیدر

یار یاران و قطب دین حیدر

دوست دارم به جان و دل شب و روز

دوستداران قطب دین حیدر

مست میخانهٔ قدم گشتند

باده نوشان قطب دین حیدر

حلقه در گوش و طوق در گردن

تاج داران قطب دین حیدر

آینه در نمد نهان دارند

حق شناسان قطب دین حیدر

برتر از صورتند و از معنی

پاکبازان قطب دین حیدر

همچو من سیدی سزد که بود

یار یاران قطب دین حیدر

غزل شمارهٔ ۸۶۳

جام گیتی نما به دست آور

معنی انما به دست آور

بشنو و از مراد خود بگذر

رو رضای خدا به دست آور

آستین بر همه جهان افشان

دامن کبریا به دست آور

دُرد دردش بنوش مردانه

این چنین خوش دوا به دست آور

آبروئی بجو در این دریا

عین ما را به ما به دست آور

زر و سیم فنا چه می جوئی

نقد گنج بقا به دست آور

نعمت این و آن به جا بگذار

نعمت الله را به دست آور

غزل شمارهٔ ۸۶۴

بشنو حضرتش به دست آور

منصب خدمتش به دست آور

سر خود را به پای او انداز

دامن دولتش به دست آور

دل ما راست همت عالی

دل بجو همتش به دست آور

جام گیتی نمای را بطلب

مظهر رحمتش به دست آور

آن حضوری که روحت افزاید

در چنان حضرتش به دست آور

نعمت الله را طلب می کن

منعم و نعمتش به دست آور

غزل شمارهٔ ۸۶۵

یار صاحب نظر به دست آور

حاصل بحر و بر به دست آور

گر به شب آفتاب می جوئی

ماده دور قمر به دست آور

هست در مصر نیشکر بسیار

شکر از نیشکر به دست آور

این چنین دلبری که می جوئی

رو به خون جگر به دست آور

خوش در این بحر ما در آ با ما

صدف پر گهر به دست آور

با هنرمند صحبتی می دار

عارفانه هنر به دست آور

بندهٔ بندگان سید شو

حضرت معتبر به دست آور

غزل شمارهٔ ۸۶۶

برو و دلبری به دست آور

به سوی عاشقان مست آور

بزم عشق است عاشقانه برو

ساغری از می الست آور

عاشق و مست و رند و او باشیم

شاهد مست می پرست آور

مرغ دام فنا چه خواهی کرد

شاهباز بقا به دست آور

نعمت خلق را به جا بگذار

نعمت الله را به دست آور

غزل شمارهٔ ۸۶۷

بیا و یک دمی با ما برآور

زمانی با من شیدا بر آور

چو لیلی جانب مجنون به دست آر

مراد خاطر ما را برآور

بر آور کام جان خستهٔ ما

کرم کن کام جان ما بر آور

ز روی لطف روی خویش بنما

فغان از پیر و از برنا برآور

به بحر دل چو غواصان فرو رو

چو ما گوهر از این دریا برآور

اگر خواهی حیات جاودانی

دمی با جام می جانا برآور

به شادی نعمت الله جام می نوش

دمار از زاهد رعنا برآور

غزل شمارهٔ ۸۶۸

رندانه بیا ساقی و خمخانه به دست آر

دستی بزن و ساغر و پیمانه به دست آر

ذوق ار طلبی یک نفسی همدم ما شو

در مجلس ما منصب شاهانه به دست آر

دل خلوت عشق است در او عقل نگنجد

رو صاحب این خانه و آن خانه به دست آر

سر بر قدم او نه و جان نیز بر آن هم

گر دست دهد دامن جانانه به دست آر

سردار شود هر که رود بر سر دارش

این مرتبهٔ عالی شاهانه به دست آر

در کنج دلت گنج خوشی هست طلب کن

نقدی تو از این گوشهٔ ویرانه به دست آر

از بندگی سید مستان خرابات

جامی بستان و می مستانه به دست آر

غزل شمارهٔ ۸۶۹

در گوشهٔ میخانه نشستیم دگر بار

خوردیم می و توبه شکستیم دگر بار

ما و بت ترسا بچه و کوی خرابات

زنار سر زلف ببستیم دگر بار

با محتسب شهر بگوئید که رندیم

در کوی مغان عاشق و مستیم دگر بار

از عقل پریشان که مرا دردسری بود

المنة لله که برستیم دگر بار

سر حلقهٔ رندان خرابات جهانیم

پنهان نتوان کرد که هستیم دگر بار

در خلوت دیده به حضوری که چه گویم

با نقش خیالش بنشستیم دگر بار

سر در قدمش باخته دستش بگرفتیم

آخر تو چه دانی ز چه دستیم دگر بار

مرغ دلم افتاد به دام سر زلفش

گفتم نتوان جست بجستیم دگر بار

با زاهد مخمور دگر انس نگیریم

جز سید مستان نپرستیم دگر بار

غزل شمارهٔ ۸۷۰

خوش بر در میخانه نشستیم دگر بار

خوردیم می و توبه شکستیم دگر بار

ما توبه شکستیم ولی عهد درستی

با ساقی سرمست ببستیم دگر بار

با عاقل مخمور دگر کار نداریم

رستیم ز دردسر و مستیم گر بار

در خلوت زاهد بنشستیم دو روزی

المنةلله که برستیم دگر بار

ما اهل خدائیم و پرستیم خدا را

خود را به خدائی نپرستیم دگر بار

در دیدهٔ ما نقش خیالی است نظر کن

کان نقش خیالیست که بستیم دگر بار

ما را به لب جوی مجو زان که به مردی

چون سید از این جوی بجستیم دگر بار

غزل شمارهٔ ۸۷۱

گرفته عشق او دستم دگر بار

ز دست عقل وارستم دگر بار

به صد دستان گرفتم دست ساقی

بزن دستی که زان رستم دگر بار

به عشق چشم مست می فروشش

به حمدلله که سرمستم دگر بار

ببستم بر میان زنار زلفش

چو زلفش توبه بشکستم دگر بار

چو دانستم که غیر او دگر نیست

ز غیرت غیر نپرستم دگر بار

مرا گر هست هستی هستی اوست

ز خود فانی به او هستم دگر بار

روان برخواستم از یار و اغیار

خوشی با یار بنشستم دگر بار

به سرمستی لبش را بوسه دادم

لب خود را از آن خستم دگر بار

به کنج صومعه در بند بودم

شکستم بند را جستم دگر بار

ز خود بگسستم و پیوست گشتم

از آن گویم که پیوستم دگر بار

حریف سید سرمست اویم

ز جام عشق او مستم دگر بار

غزل شمارهٔ ۸۷۲

بی رخ جانان به گلزارم چه کار

بی هوای او به بازارم چه کار

گر نه کار و بار عشق او بود

با سر و سودای هر کارم چه کار

گر نباشد عکس او در جام می

با شراب عشق خمارم چه کار

دل به یمن عشق او شد تندرست

با صدای عقل بیمارم چه کار

جان من گر نه به کام او بود

با مراد جان افکارم چه کار

من انالحق گفته ام در عشق او

ورنه چون منصور بر دارم چه کار

ورنه با گفتار بسیارم چه کار

گفته های نعمت الله قول اوست

غزل شمارهٔ ۸۷۳

به کام ماست می و جام و جسم و جان هر چار

چه خوش بود که بود یار آن چنان هر چار

حباب و قطره و دریا و موج را دریاب

به عین ما نظری کن یکی است آن هر چار

چهار حرف بگیر و خوشی بگو الله

یگانه باش و یکی را روان بخوان هر چار

حریف سرخوش و ساقی مست و جام شراب

امید هست که باشند جاودان هر چار

چهار طبع مخالف موافقت کردند

ببین مخالفت این مخالفان هر چار

یکی است اول و آخر چو ظاهر و باطن

چهار اسم مسمی یکی بدان هر چار

چهار یار رسولند دوستان خدا

به دوستی یکی دوست دارشان هر چار

چهار مرتبه سید تنزلی فرمود

ترقئی کن و می جو ز عاشقان هر چار

غزل شمارهٔ ۸۷۴

گر خدا را دوست داری مصطفی رادوست دار

ور محب مصطفائی مرتضی را دوست دار

از سر صدق و صفا گر خرقه ای پوشیده ای

نسبت خرقه بدان ، آل عبا را دوست دار

دردمندانه بیا و دُرد درش نوش کن

خوش بود دردی اگر داری دوا را دوست دار

بی فنا دار بقای دوست نتوان یافتن

گر بقای جاودان خواهی فنا را دوست دار

چون شهید کربلا در کربلا آسوده است

همچو یاران موالی کربلا را دوست دار

دوستدار یار خود یاران ما دارند دوست

ما محب دوستدارانیم و ما را دوست دار

نعمت الله رند و سرمست است و با ساقی حریف

این چنین یار خوشی بهر خدا را دوست دار

غزل شمارهٔ ۸۷۵

گر تو مرد موحدی ای یار

چه کنی دوستی تو با اغیار

جام توحید نوش شادی ما

تا که گردی ز عمر برخوردار

تو به کثرت چنین گرفتاری

دم ز توحید می زنی هشدار

جام گیتی نما به دست آور

نظری کن به مجمع انواز

همه عالم خزانهٔ عشق است

خازنش بین و مخزن اسرار

دُردی درد نوش رندانه

دل بیمار می کنش تیمار

نعمت الله مدام سرمست است

درخرابات همدم خمار

غزل شمارهٔ ۸۷۶

گر ذات کند ظهور ای یار

نه یار بماند و نه اغیار

نه جام بماند و نه باده

نه مست بماند و نه هشیار

چون هستی تو حجاب راه است

لطفی کن و آن حجاب بردار

یک حرف و معانی فراوان

یک نقطه و اعتبار بسیار

جائی که به یک جو است صد جان

چه جای سر است و ریش و دستار

از نقش خیال غیر بگذر

تا چند کنی تو کار بی کار

رندانه در آ به بزم سید

جامی ز شراب او به دست آر

غزل شمارهٔ ۸۷۷

یار یاران یار باش ای یار

چه کنی دوستی تو با اغیار

نار چون نار را نمی سوزد

نار شو تا تو را نسوزد نار

سر موئی حجاب اگر داری

به سر ما که ازمیان بردار

جان به جانان سپار و خوش می باش

دل رها کن به خدمت دلدار

کار ما عاشقی و میخواری است

غیر از این نیست عاشقان را کار

رند مست از خمار نندیشد

زان که باشد مدام با اغیار

وحده لاشریک له گفتم

کردم اقرار کی کنم انکار

گرچه دل را تو قلب می خوانی

باشد آن نقد مخزن اسرار

گفتهٔ سیدم خوشی می خواند

نعمت الله ز یاد هم مگذار

غزل شمارهٔ ۸۷۸

در ترقی همیشه باش ای یار

در تنزل مباش چون اغیار

جام می عاشقانه خوش می نوش

تا که گردی ز عمر برخوردار

نزد ما موج و بحر هر دو یکیست

غیر ما نیست اندک و بسیار

گر یکی در هزار پیش آید

آن یکی را هزار خوش بشمار

جان جاوید اگر همی جوئی

جان به جانان خویشتن بسپار

سر موئی اگر حجاب بود

از میان آن حجاب را بردار

کار عشق است و کار ما این است

نعمت الله به کار خود بگذار

غزل شمارهٔ ۸۷۹

مو نمی گنجد میان ما و یار

عشق در جانست و جانان در کنار

رند و قلاشیم ای زاهد برو

لا ابالی ایم ساقی می بیار

عاشق و مستیم و با رندان حریف

عاقل هشیار را با ما چه کار

ذوق عاشق تا به کی جوئی ز عقل

روی گل را چند می خاری به خار

خود چه داند عقل ذوق عاشقی

خود که باشد او و چون او صدهزار

در سرم سودا و جام می به دست

بر یمینم عشق و ساقی بر یسار

درد دل دارم اگر نالم بسوز

ناله ام بشنو ولی معذور دار

در هزار آئینه بنماید یکی

آن یکی در هر یکی خوش می شمار

در خرابات مغان دیگر مجو

همچو سید دردمند و درد خوار

غزل شمارهٔ ۸۸۰

منم آئینهٔ حقیقت یار

گرچه باشد حقیقت آینه دار

نور چشم من است و در دیده

نیست جز روی خوب او دیدار

خانه خالی و یار در خلوت

لیس فی الدار غیره دیار

در خرابات عشق می گردیم

عاشق و رند و لاابالی وار

نتوان یافت در همه عالم

همچو من دردمند دُردی خوار

فارغ از محتسب گرفته شراب

آمده مست بر سر بازار

همدمم جام و محرمم باده

نعمت الله حریف و ساقی یار

غزل شمارهٔ ۸۸۱

زر یکی و تنگهٔ زر بی شمار

آن یکی در هر یکی خوش می شمار

در حقیقت زر یکی صورت بسی

یک بود معنی به صورت صدهزار

تشنهٔ آب حیات ما بنوش

ساغر و می را به یکدیگر بدار

چشم عالم روشن است از نور او

خوش خیالت نقش بسته بر نگار

هر چه باشد هست با من در میان

تا میان او گرفتم در کنار

عشق می بیند یکی و عقل دو

عاشقان مستند و عاقل در خمار

نعمت الله در همه عالم یکی است

گاه پنهان است و گاهی آشکار

غزل شمارهٔ ۸۸۲

آفتابی رو نموده بی غبار

گنج پنهان بود گشته آشکار

آینه بی حد نماینده یکی

آن یکی در هر یکی خوش می شمار

رند سرمستیم در کوی مغان

با خمار این و آن ما را چه کار

راه یاران گرامی هست نیست

جاودان می رو در این ره مردوار

ذوق اگر داری در آ در میکده

عشق می بازی دمی با ما بر آر

صورت و معنی است با ما در میان

نعمت الله است با ما در کنار

غزل شمارهٔ ۸۸۳

صبحدم شد آفتابی آشکار

عالمی در رقص آمد ذره وار

غیر او نقش خیالی بیش نیست

عقل گو نقش خیالی می نگار

گر کناری گیری از خود در میان

یار خود بینی گرفته در کنار

عشق بازی کار بیکاران بود

عاقلش با کار بی کاران چه کار

آب رو می نوش از جام حباب

آن یکی در هر یکی خوش می شمار

صدهزار آئینه پیش خود بنه

معنیش یک بین به صورت صد هزار

نعمت الله ما و سید آفتاب

شمس با ماه است و ماهش پرده دار

غزل شمارهٔ ۸۸۴

خوش خیالی نقش بسته آن نگار

نقش او بر پردهٔ دیده نگار

صورت و معنی به هم آمیخته

آنچه پنهان بود گشته آشکار

جام می بستان لبش را بوسه ده

یک دمی با همدمی همدم بر آر

چشم مستش می برندان می دهد

رند سرمست است و ساقی درخمار

مظهر ما ظاهر است اما یکی است

گرچه باشد مظهر او صدهزار

ذره ذره هر چه آید در نظر

آفتابی می نماید بی غبار

گرچه سید رفت از دنیا ولی

نعمت الله ماند از وی یادگار

غزل شمارهٔ ۸۸۵

ساقیا جام خوشگوار بیار

آبروئی به روی ما باز آر

عاشقان مست و عاقلان مخمور

رند میخانه زاهد بازار

دل ما خلوتی است خوش حالی

لیس فی الدار غیره دیار

بحر و موج و حباب و جو آبند

چار نام و یکی بود ناچار

یک شرابست و جام رنگارنگ

یک وجود و کمال او بسیار

نوش کن جام و می به شادی ما

تا که گردی ز عمر برخوردار

نه شرابی که این و آن گویند

آن چنان می که باشدش خمار

جور او راحت دل و جان است

حاش لله کجا بود آزار

هر که انکار نعمت الله کرد

به خدا نیستش مگر اقرار

غزل شمارهٔ ۸۸۶

یک هویت در مراتب می نماید صدهزار

عارفانه آن یکی در هر یکی خوش می شمار

نزد ما موج و حباب و قطره و دریا یکیست

آب یک معنی بود هم صورت ناچار چار

درشب تاریک امکان نور می بخشد بماه

می نماید روز روشن آفتابی بی غبار

نقشبندی می کند باری خیال روی او

آنچنان خوش صورتی بر نور دیده می نگار

مجلس عشق است رندان مست و ساقی درحضور

حیف باشددر چنین وقتی که باشی در خمار

شکل قوسین از خط محور نماید دایره

سر او ادنی طلب کن تا بیابی یار یار

عقل و جان و سید و بنده به هم آمیختند

آنچنان گنجی که مخفی بود گشته آشکار

غزل شمارهٔ ۸۸۷

بندهٔ خود ز خاک ره بردار

یک زمانی مرا به من بگذار

جان سپاری کنم به دیده و سر

گر تو گوئی که جان روا بسپار

ای دل ار عاشقی بیا می نوش

تا که گردی ز عمر برخوردار

ذوق عاقل مجو تو از عاقل

روی چون گل به نوک خار مخار

کار ما عاشقی و میخواریست

دولت این دولتست و کار این کار

گنج داری و بینوا گردی

کنج دل جوی و گنج را بردار

بر سر دار اگر نهی قدمی

نعمت الله بود تو را سردار

غزل شمارهٔ ۸۸۸

مائیم که ذاکریم و مذکور

مائیم که ناظریم و منظور

مائیم که سیدیم و بنده

مائیم که ناصریم و منصور

مائیم محیط و موج و زورق

مائیم گدا و شاه دستور

مائیم همه ولی نه مائیم

مائیم که او به ماست مشهور

مائیم که زاهدیم و اوباش

مائیم که سرخوشیم و مخمور

مائیم شراب و جام و ساقی

مائیم حریف فاش و مستور

این نکته سید ار ندانی

می دار به لطف خویش معذور

غزل شمارهٔ ۸۸۹

برو ای عقل سرگردان که ما مستیم و تو مخمور

سبکروحان همه جمع و گرانجانان از اینجا دور

ز نورآفتاب ما همه عالم منور شد

ببین هر ذرهٔ روشن که بنماید به تو آن نور

سر دار فنای او بقا بخشد به سرداران

از این دار فنا دارد بقای جاودان منصور

مرا منشور سلطانی شه ملک ولایت کرد

نشان آل او دارد که دارد این چنین منشور

همه عالم طلسماتند و اسما گنج و ما خازن

از آن هر کنج ویرانه بود گنجی به او معمور

خیالش نقش می بندم به هر صورت که پیش آید

چنان نوری کجا گردد به چشم چون منی مستور

اگر آئینه ای خواهی که روی خود در او بینی

ببین در دیدهٔ سید نظر کن ناظر و منظور

غزل شمارهٔ ۸۹۰

به هر طرف که نظر می کنم توئی منظور

که دیده است چنین فاش این چنین مستور

ز لطف تو نظری یافتم شدی ناظر

چه جای من که توئی ناظر و توئی منظور

چو نیست در دو جهان جز یکی کراست وصال

عجب بود که یکی از یکی بود مستور

به نور طلعت او روشن است دیدهٔ من

ببین که در همه عالم جز او که دارد نور

ز ذوق گفته ام این شعر بشنو از سر ذوق

کسی که ذوق ندارد ز بزم ما گو دور

مقام اهل دلانست صحبت جانم

چه جای روضهٔ رضوان چه قدر حور و قصور

حریف سیدم و ساقی خراباتم

مدام عاشق مستم نه عاقل مخمور

غزل شمارهٔ ۸۹۱

در مرتبه ای سرمست در مرتبه ای مخمور

در مرتبه ای واصل در مرتبه ای مهجور

در مرتبه ای عاشق درمرتبه ای معشوق

در مرتبه ای ناظر در مرتبه ای منظور

در مرتبه ای سلطان در مرتبه ای درویش

در مرتبه ای شاه است در مرتبه ای دُستور

در مرتبه ای کرمان در مرتبه ای شیراز

در مرتبه ای پیدا در مرتبه ای مستور

در مرتبه ای خالق در مرتبه ای مخلوق

در مرتبه ای قادر در مرتبه ای مقدور

در مرتبه ای غایب در مرتبه ای حاضر

در مرتبه ای پنهان در مرتبه ای مشهور

در مرتبه ای سید در مرتبه ای بنده

در مرتبه ای ناصر در مرتبه ای منصور

غزل شمارهٔ ۸۹۲

ساقی بیار جام می و دست ما بگیر

افتاده ایم بهر خدا دست ما بگیر

مائیم و آب دیده و خاک درت مدام

بگذر روان تو از سر ما دست ما بگیر

از ما مکن کناره که مائیم در میان

با ما جفا مجو به وفا دست ما بگیر

ما پشت دست بر همه عالم فشانده ایم

آورده ایم رو به شما دست ما بگیر

لطفت به بینوا نظری می کند مدام

مائیم بینوا به نوا دست ما بگیر

دست نیاز سوی تو آورده ایم باز

ما را رها مکن صنما دست ما بگیر

چون دست گیر جمله افتاده ها توئی

برخیز و سیدانه بیا دست ما بگیر

غزل شمارهٔ ۸۹۳

ملک اگر خواهد کسی گو هان بگیر

ملک خواهی دامن سلطان بگیر

دل به دل برده که آن دلبر خوشست

جان رها کن خدمت جانان بگیر

جام در دور است و آن در بزم ماست

می اگر نوشی بیا و آن بگیر

خلق خواهی بر سر بازار شو

گنج جوئی گوشهٔ ویران بگیر

ترک این دنیی و این عقبی بکن

خود رها کن خدمت یزدان بگیر

بنده ای در حضرت سلطان در آ

پادشاهی ملک جاویدان بگیر

همچو سید در خرابات مغان

دست بگشا دامن مستان بگیر

غزل شمارهٔ ۸۹۴

منظور یکی ، یکی است ناظر

مظهر به مظاهر است ظاهر

جام است و شراب هر دو یک آب

نوریست به نور خویش ساتر

مستیم وخراب جام بر دست

داریم حضور و اوست حاضر

صد جان در عشق اگر ببازیم

باشیم ز بندگیش قاصر

با باطن پاک عشق بازیم

با ظاهر نازنین ظاهر

شد بر همه کائنات ناصر

منصور چو رفت بر سر دار

غزل شمارهٔ ۸۹۵

می رود عمر ما دریغا عمر

مگذارش چنین خدا را عمر

عمر برباد می دهی حیف است

باز ناید گذشته جانا عمر

یک دو روزی غنیمتش می دان

که نماند مدام با ما عمر

عمر امروز در پی فردا

صرف کردی دریغ فردا عمر

هر چه شد فوت از تو در عالم

عوضش بازیابی الا عمر

غیر ساقی و جام می هیچ است

نکند صرف هیچ دانا عمر

لذت عمر نعمت الله جو

تا بیابی تو ذوق او با عمر

غزل شمارهٔ ۸۹۶

رند مستیم و عشق شورانگیز

عقل مخور گو ز ما پرهیز

ساقیا خم می بیار آن دم

خم می بر سر حریفان ریز

بر در می فروش خوش بنشین

از سر کاینات هم برخیز

جاودان گر حیات می‌جوئی

جان و جانان به همدگر آمیز

گر حلیمی تو بردباری کن

آب دیده به خاک ایشان ریز

بر سر خاک عاشقان چو رسی

قصر شیرین بساز و هم شبدیز

همچو فرهاد میل خسرو کن

گو مترس از صلابت پرویز

عشق شیرین گرش بود فرهاد

عشق سرمست و خنجر سر تیز

عقل مخمور و إرهٔ عمری

به ازین نیست هیچ دست آویز

دامن سیدم به دست آور

به ازین نیست هیچ دست‌ آویز

غزل شمارهٔ ۸۹۷

من سودازده با عشق درافتادم باز

دل به دست سر زلف صنمی دادم باز

آستان در او قبلهٔ حاجات من است

روی خود بر در آن میکده بنهادم باز

کار رندان جهان بسته نماند دیگر

چون من مست در میکده بگشادم باز

می خورم جام غم انجام به شادی ساقی

غم ندارم ز کس و عاشق و دلشادم باز

هست بنیاد من از عاشقی و میخواری

رفته ام بر سر آن قصه و بنیادم باز

نکنم عیب اگر توبه شکستم دیگر

یافتم آب حیاتی و در افتادم باز

بندهٔ بندگی سید سرمستانم

از چنین بندگئی بندهٔ آزادم باز

غزل شمارهٔ ۸۹۸

در میخانه را گشادم باز

داد رندان تمام دادم باز

با حریفان نشسته ام سرمست

بزم شاهانه ای نهادم باز

در خرابات مست و رندانه

فارغ البال اوفتادم باز

غم عشقش که شادی جانست

شاد بادا که کرد شادم باز

دفتر کاینات می خواندم

شد به عشقش همه ز یادم باز

من چو شاگرد می پرستانم

در همه کار اوستادم باز

بندهٔ سید خراباتم

بر همه عاشقان زیادم باز

غزل شمارهٔ ۸۹۹

مرغ جانم می کند پرواز باز

تا به برج خود رسد شهباز باز

جان بده گر وصل جانان بایدت

عاشقانه سر به پاش انداز باز

بگذر از نقش خیال غیر او

خلوت دل با خدا پرداز باز

در خرابات مغان مست و خراب

عزم رندی کرده ام آغاز باز

گر دمی با جام می همدم شوی

ذوق یابی یک دم از دمساز باز

عشقبازی کار بازی کی بود

عشق بازی ، خویش را در باز باز

شعر سید عاشقانه خوش بخوان

ساز سرمستان ما بنواز باز

غزل شمارهٔ ۹۰۰

عاشق و مست و رندم و جانباز

در میخانه را گشادم باز

الصلا ای حریف میخواران

قدمی نه بیا و خود در باز

شاهد غیب و ساقی عشقیم

مطربا ساز عشق ما بنواز

برو ای عقل حیله را بگذار

تو و زهد و نماز و ما و نیاز

در خرابات رند او باشیم

دعوت ما چه می کنی بنماز

محرم راز خلوت جانیم

یک زمان خانه را به ما پرداز

سید ما به عشق بندهٔ ماست

اوست محمود و نعمةالله ایاز

غزل شمارهٔ ۹۰۱

شاهبازی درآمد از در باز

خیز و در پای او تو سر در باز

برو ای عقل چون درآمد عشق

خانهٔ خویشتن به او پرداز

دل به میخانه می کشد دیگر

مرغ جان می کند روان پرواز

جام جم خوش بود به ما همدم

نی و نائی به همدگر دمساز

ساز و سازنده هر دو می باید

ورنه بی ساز کی نوازد ساز

هست رازی میان دیده و دل

می کند فاش غمزهٔ غماز

سیدم دل ببرد از همه کس

لیک دل را گذاشت در شیراز

غزل شمارهٔ ۹۰۲

خاطرم می کشد سوی شیراز

مرغ جان باز می کند پرواز

رند مستم به دست جام شراب

کرده ام باز بیخودی آغاز

جام و می لب نهاده اند به لب

نی و نائی به همدگر دمساز

در گلستان عشق سرمستان

بلبلانند جمله خوش آواز

سر ساقی و حال میخانه

بشنو از من ز دل بسوز و نیاز

عارفانه در آ به خلوت عشق

عاشقانه به عشق او می ناز

نور سید ز نعمت الله جو

راز محمود بازجو ز ایاز

غزل شمارهٔ ۹۰۳

برو ای میر من به مال مناز

بیش از این سیم و زر به هم مگداز

تا کی آزار خلق می جوئی

مکن آزار ور نیابی باز

ور خماری و درد سر داری

با من مست کی شوی دمساز

سخنم ساقی است روح افزا

نفسم مطربیست خوش آواز

ملک من عالمی است بی پایان

و آن تو از ختاست تا شیراز

من به سلطان خویش می نازم

تو به تاج و سریر خود می ناز

نعمت الله پیر رندان است

گر مریدی به پیر خود پرداز

غزل شمارهٔ ۹۰۴

بیا و پردهٔ هستی برانداز

به خاک نیستی خود را درانداز

برانداز این بنای خودپرستی

ز نو طرحی و فرشی دیگر انداز

سرای عقل ، بنیادی ندارد

خرابش ساز و بنیادش برانداز

سر زلف بتی رعنا به دست آر

چو سرمستان به پای او سرانداز

چو عشقش مجمری بر آتش انداز

تو عود جان روان در مجمر انداز

خراباتست و رندان لاابالی

بیا ساقی و می در ساغر انداز

اگر خواهی که یابی ذوق سید

نظر بر معنی صورتگر انداز

غزل شمارهٔ ۹۰۵

که را روئی چنین زیباست امروز

که را لعلی روان افزاست امروز

به بالای تو سروی در چمن نیست

ز من بشنو حدیث راست امروز

نمی دانم چه خواهد کرد چشمت

که از دستی دگر برخاست امروز

چه روی است آن به نام ایزد که در وی

نشان لطف حق پیداست امروز

مرا گفتار نغز دلپذیر است

تو را روی جهان آراست امروز

نمودی روی و فردا بود وعده

چه حال است این مگر فرداست امروز

ز دست نرگس مخمور مستت

جهان پر فتنه و غوغاست امروز

ز سودای جمالت عارف شهر

چو من دیوانه و شیداست امروز

غنیمت دان حضور نعمت الله

که دشمن را شب یلداست امروز

غزل شمارهٔ ۹۰۶

میخانه سبیل ماست امروز

هنگام می و صفاست امروز

از دولت عشق پادشاهیم

صد شه بر ما گداست امروز

بگذر ز حدیث دی و فردا

دریاب که روز ماست امروز

آن رند که شب حریف ما بود

سر حلقهٔ اولیاست امروز

مائیم حریف و جام بر دست

مخمور کسی چراست امروز

از فتنهٔ چشم مست ساقی

عالم همه پر بلاست امروز

مائیم حریف نعمت الله

بزمی به از این کراست امروز

غزل شمارهٔ ۹۰۷

به کام دل رسیدم باز امروز

جمال یار دیدم باز امروز

بحمدالله که از هجران رمیدم

به وصل او رسیدم باز امروز

بسی دیروز گفتم ای خداوند

جواب خود شنیدم باز امروز

می خمخانهٔ معنی و صورت

به جامی در کشیدم باز امروز

به ساقی خویش را بفروختم دوش

بهایش می خریدم باز امروز

ندای ارجعی آمد به گوشم

به سوی شه پریدم باز امروز

گلی از گلستان نعمت الله

به دست ذوق چیدم باز امروز

غزل شمارهٔ ۹۰۸

درد از تو خوش است و هم دوا نیز

رنجم بخشی و هم شفا نیز

داری نظری به حال هر کس

می کن نظری به حال ما نیز

بیگانه نگشت از تو محرم

ما خویش توئیم و آشنا نیز

گر کشته شوم به تیغ عشقت

خونم به حل است و خونبها نیز

ای جام جهان نمای باقی

ایمن ز فنائی و بقا نیز

ما از تو به غیر تو نخواهیم

بی تو چه کنیم در سرا نیز

تنها نه منم محب سید

والله که حضرت خدا نیز

غزل شمارهٔ ۹۰۹

شاهان همه حیران جمال تو گدا نیز

دارند همه عشق خداوند خدا نیز

از نور رخت دیدهٔ ما گشته منور

مردم همه بینند درین دیده شما نیز

یا رب گه بیابند ز وصل تو مرادی

مجموع محبان جناب تو و ما نیز

ما رو به تو داریم چو آئینه روشن

بی روی تو ما را نبود روی و ریا نیز

عشق تو حیاتیست که ما زنده از آنیم

بی عشق تو حاصل ز فنا و ز بقا نیز

ما نقش خیال تو نگاریم به دیده

بینیم در آن نقش خیال تو لقا نیز

گر سید ما جان طلبد از سر اخلاص

جان را بسپاریم و بگوئیم دعا نیز

غزل شمارهٔ ۹۱۰

خاک میخانه بر سر ما ریز

جام می را بگیر و بر ما ریز

بر در میفروش خوش بنشین

از سر هر دو کون هم برخیز

عین ما را به عین ما بنگر

قطره و بحر را به هم آمیز

بزم عشقست و عاشقان سرمست

تو اگر زاهدی ز ما پرهیز

فتنه در چار سوی جان افتاد

از هیاهوی عشق شورانگیز

عشق مست است و میزند بی باک

تیغ برّان و خنجر سر تیز

من سر سید است در دستم

به از این خود کجاست دست آویز

غزل شمارهٔ ۹۱۱

عشق بازی روان از جان برخیز

عاشقانه ز جان روان برخیز

قدمی نه به خانهٔ خمّار

منشین در خمار هان برخیز

سر سودای عشق اگر داری

از سر سود و از زیان برخیز

خیز مستانه بر فشان دستی

در سماعی چنین چنان برخیز

تو حجاب توئی چنین منشین

کرمی کن از این میان برخیز

در خرابات عشق رندانه

بنشین و ازین جهان برخیز

نعمت اله در سماع آمد

وقت وقتست یک زمان برخیز

غزل شمارهٔ ۹۱۲

دیده نقشی چو خیال تو ندیده هرگز

گوش قولی چو کلامت نشنیده هرگز

سالها باد صبا بر سر کویت گردید

به سراپردهٔ وصلت نرسیده هرگز

گرچه نقاش بسی نقش کند صورتها

همچو تو صورت خوبی نکشیده هرگز

عاشق مست ، مدام این می ما می نوشد

عقل یک جرعه ازین می نچشیده هرگز

دوش تا روز رسیدم به مراد دل خویش

بر کسی صبح چنین خوش ندمیده هرگز

چشم ما روشن از آنست که رویش دیده

در چنین دور چنان دیده که دیده هرگز

نفس سید ما جان به جهان می بخشد

به از این هیچ هوائی نوزیده هرگز

غزل شمارهٔ ۹۱۳

بر در میخانه بنشستیم باز

توبهٔ صد ساله بشکستیم باز

آب چشم ما به هر سو رو نهاد

شد روان با بحر پیوستیم باز

لطف ساقی بین که از انعام او

در خرابات مغان مستیم باز

دل به دست زلف او دادیم و برد

بی سر و سامان و پابستیم باز

نیست گشتم از وجود و از عدم

از وجود و جود او هستیم باز

با وصالش شکر می گوئیم ما

کز بلای هجر وارستیم باز

رند و ساقی سید و بنده به هم

بر در میخانه بنشستیم باز

غزل شمارهٔ ۹۱۴

ار شراب نیمشب امروز سرمستیم باز

چشم مستش دیده ایم و توبه بشکستیم باز

عشق کافر کیش او ایمان ما بر باد داد

بر میان زنار کفر زلف او بستیم باز

از سر سجادهٔ ناموس خوش برخواستیم

بر در میخانه سرمستانه بنشستیم باز

دولت وصلت چو دستم داد در گلزار عشق

همچو بلبل میزنم دستان کزان رستیم باز

ساقی سرمست وحدت داد ما را جام می

نوش کردیم از خیال عقل وارستیم باز

ما خراباتی و رند و عاشق و میخواره ایم

باز رستیم از خمار ای یار سرمستیم باز

فانئیم و باقئیم و سیدیم و بنده ایم

نیست گشتم از خود و از عشق او هستیم باز

غزل شمارهٔ ۹۱۵

دل به دست زلف او دادیم باز

با پریشانی در افتادیم باز

بر امید آنکه بر ما بگذرد

رو به خاک راه بنهادیم باز

در خرابات مغان مستانه ایم

خوش در میخانه بگشادیم باز

توبه بشکستیم فارغ از خمار

داد خود از جام می دادیم باز

عقل بود استاد و ما مزدور او

این زمان استاد استادیم باز

غم بسی خوردیم از هجران ولی

از وصال یار دلشادیم باز

بندهٔ سید شدیم از جان و دل

از غلام و خواجه آزادیم باز

غزل شمارهٔ ۹۱۶

مرغ دل در دام زلف دلبری افتاده باز

عشق جانان جان ما بر باد خواهد داد باز

زاهد خلوت نشین از خان و مان دل برگرفت

مجلسی مستانه در کوی مغان بنهاد باز

توبه بشکستیم و دیگر در شراب افتاده ایم

هر که آمد سوی ما مانند ما افتاد باز

بر خیال عقل بی بنیاد بی بنیادی من

تا چه آید بر سرت زین عقل بی بنیاد باز

روی دل بر درگه سلطان خود آورده ایم

آمده بر درگه شه بنده ای آزاد باز

آب چشم ما چو دجله می رود هر سو روان

شاید ار معمور سازد خطهٔ بغداد باز

خوش گشادی از گشاد نعمت الله یافتیم

تا در میخانه را بر روی ما بگشاد باز

غزل شمارهٔ ۹۱۷

خوش دری بر روی ما بگشاد باز

آفتابی در قمر بنمود باز

جام و پیمانه به ما بخشید او

می به پیمانه به ما پیمود باز

مخزن اسرار را در باز کرد

گنجها ایثار ما فرمود باز

آفتاب حسن او چون رو نمود

مه ز نور روی او افزود باز

دیر آمد خود بر ما زود رفت

گفتمش جانا مرو نشنود باز

عقل شهبازیست خوش پرواز کرد

در هوای عاشقی فرسود باز

نعمت الله را به ما انعام کرد

عالمی از نعمتش آسود باز

غزل شمارهٔ ۹۱۸

رنج غربت تو از غریبان پرس

دردمندی ز دردمندان پرس

ذوق سرمستئی که ما داریم

گر ندانی بیا ز رندان پرس

کفر زلفش که می برد ایمان

مو به مو از من پریشان پرس

رند مست خوشی اگر یابی

به دمی از منش فراوان پرس

عاشقان حال عاشقان دانند

حالت عاشقی از ایشان پرس

دامن دل بگیر و دلبر جوی

جان فدا کن خبر ز جانان پرس

جام وحدت بنوش رندانه

ذوق این می ز باده نوشان پرس

در دل ما در آ و خوش بنشین

گنج جوئی ز کنج ویران پرس

نور خورشید را به ما بخشید

حسن ماهان ز ماه رویان پرس

عشق لیلی ز جان مجنون جو

ذوق بلقیس از سلیمان پرس

نعمت الله یار یاران است

حال این یار ما ز یاران پرس

غزل شمارهٔ ۹۱۹

لذت جان ما ز مستان پرس

ذوق رندان ز می پرستان پرس

خبر از حال ما اگر پرسی

در خرابات رو ز رندان پرس

نوش کن جام می که نوشت باد

بعد از این ذوق باده نوشان پرس

دردمندانه گر دوا جوئی

دُرد دردش بجوی و درمان پرس

سر زلفش اگر به دست آری

حال شوریدهٔ پریشان پرس

جان عاشق به پرسشی دریاب

آنگهی هر چه خواهی از جان پرس

ساقی بزم نعمت اللهم

ذوقم از خدمت حریفان پرس

غزل شمارهٔ ۹۲۰

جام خوشی ز دُردی دردش چو ما بپرس

مانند دردمند ز دردش دوا بپرس

نقش بلا مگو تو که آرام جان ماست

لطفی کن از کرم چو ببینی ز ما بپرس

ما بنده ایم و حضرت او پادشاه ماست

با پادشه بگو که ز حال گدا بپرس

از عقل بی خبر ، خبر عشق او مجو

سریست عشق او ز دل ما بیا بپرس

بگذر خوشی به کوی خرابات عاشقان

از رند مست لذت ذوق مرا بپرس

ما محرمیم در حرم کبریای او

اسرار او ز محرم آن کبریا بپرس

از ما مپرس قصهٔ دنیا و آخرت

اما ز سیدم خبری از خدا بپرس

غزل شمارهٔ ۹۲۱

رنج عشقی کشیده ام که مپرس

دُرد دردی چشیده ام که مپرس

در طریقی که نیست پایانش

بر و بحری بریده ام که مپرس

دیده ام صورتی که دیده ندید

معنئی را شنیده ام که مپرس

گفته ام نکته ای تو را که مگو

خط به حرفی کشیده ام که مپرس

بلبل مست گلشن عشقم

ز آشیانی پریده ام که مپرس

عاشق و رند و لاابالی وار

ازجهانی رسیده ام که مپرس

بندهٔ وا فروختم به بها

سیدی را خریده ایم که مپرس

غزل شمارهٔ ۹۲۲

گرم و سردی چشیده ام که مپرس

هم به مردی رسیده ام که مپرس

این چنین جام می که می نوشی

دُرد دردی چشیده ام که مپرس

این چنین مست و لاابالی وار

از جهانی رسیده ام که مپرس

سختی گفتم از زبان حبیب

هم به گوشی شنیده ام که مپرس

گل این گلستان سلطانی

هم به دستی بچیده ام که مپرس

گوهری را فروختم به بهاء

جوهری را خریده ام که مپرس

در همه روی روشن سید

آفتابی بدیده ام که مپرس

غزل شمارهٔ ۹۲۳

جام می را به نوش و خوش می‌باش

نوش و نوش و خموش و خوش می‌باش

همچو خم شرابخانه به ذوق

خود به خود خوش بجوش و خوش می‌باش

خلعتی نو اگر به تو نرسد

باش با کهنه پوش و خوش می‌باش

چه کنی هوش مست باش مدام

بگذر از عقل و هوش و خوش می‌باش

عاشقانه سبوی می می‌کش

همچو رندان به دوش و خوش می‌باش

بزم عشق است و عاشقان سر‌مست

خوش بیا می بنوش و خوش می‌باش

در ره عاشقی چو سید ما

عاشقانه بکوش و خوش می‌باش

غزل شمارهٔ ۹۲۴

شراب شوق را پیمانه می باش

حریف خلوت جانانه می باش

اگر تو مست مجنونی ندیدی

ببین لیلی و خود دیوانه می باش

در دل می زن اما در شب و روز

مقیم گوشهٔ آن خانه می باش

به صورت ساحلی معنی چو دریا

ورای این و آن دردانه می باش

دلت گنجنیهٔ گنجی است دائم

بیا در کنج این ویرانه می باش

فدای عشق کن جان گرامی

دل و دلدار و هم جانانه می باش

درآمد از در دل نعمت الله

چو شمعی تو برو پروانه می باش

غزل شمارهٔ ۹۲۵

جان به جانان سپار و خوش می باش

دل به دلبر گذار و خوش می باش

آن یکی در هزار خوش می بین

یک به یک می شمار و خوش می باش

گرچه با عاشقی و سرمستی

فارغی از خمار و خوش می باش

در خرابات عشق رندانه

با می خوشگوار خوش می باش

بنظر می نگار نقش و نگار

با خیال نگار خوش می باش

عاشقانه در آ به مجلس ما

دمی با ما برآر خوش می باش

جام می نوش شادی سید

از کسی غم مدار خوش می باش

غزل شمارهٔ ۹۲۶

دل به دلبر گذار و خوش می باش

جان به جانان سپار و خوش می باش

نقش رویش که نور چشم من است

بنظر می نگار و خوش می باش

باش با جام می دمی همدم

نفسی خوش بر آر و خوش می باش

هر چه داری همه امانت اوست

جمله با او سپار و خوش می باش

چو همه اوست غیر او خود نیست

همه را دوست دار و خوش می باش

تنگهٔ زر یکی و تنگه بسی

تنگ ها زر شمار و خوش می باش

یار جانی نعمت الله شو

باش با یار ، یار و خوش می باش

غزل شمارهٔ ۹۲۷

دُرد دردش بنوش خوش می باش

کسوت او بپوش خوش می باش

به خرابات رو خوشی بنشین

همدم میفروش خوش می باش

ساقی ار می دهد تو را جامی

بستان و بنوش خوش می باش

همچو خم شراب مستانه

گرم شو خوش بجوش خوش می باش

همه میخانه گر دهد ساقی

عاشقانه بنوش و خوش می باش

نوش کن جام می که نوشت باد

تا نیائی به هوش و خوش می باش

سخن از ذوق نعمت الله گو

ور نگوئی خموش و خوش می باش

غزل شمارهٔ ۹۲۸

سیدی خواهی پناه و بنده باش

بنده شو در بندگی پاینده باش

گر به تیغ عشق او کشته شوی

حی قیومی برو دل زنده باش

در هوای گلستان عشق او

همچو غنچه با لب پر خنده باش

جان فدا کن گر قبولت اوفتد

تا قیامت زین کرم شرمنده باش

خیز از این سایه بنشین آفتاب

هم به نور روی او تابنده باش

سروری ملک بقا گر بایدت

در خرابات فنا افکنده باش

کام جان از سید ما می طلب

یک زمان همصحبت این بنده باش

غزل شمارهٔ ۹۲۹

گر فسرده نیستی گر ما نه باش

عاقلی ور عاشقی دیوانه باش

آشنائی گر کنی با عاشقان

عاشقانه از خود بیگانه باش

عشق بحر بیکران است ای پسر

گر به دریا می روی مردانه باش

زاهد مغرور و کُنج صومعه

تو مقیم گوشهٔ میخانه باش

عشق دریا صورت تو چون صدف

معنیش چون طالب دردانه باش

شمع عشقش صورتی در ما فکند

ذوق اگر داری بیا پروانه باش

تن رها کن جان به جانانه می سپار

نعمت الله را بجو جانانه باش

غزل شمارهٔ ۹۳۰

ای دل ار عاشقی بیا خوش باش

رو چو ما صادقی بیا خوش باش

خوش بلائیست عشق بالایش

جان فدا کن درین بلا خوش باش

همه کس خوش بود به ساز و سزا

تو بساز و به ناسزا خوش باش

از غم دی و غصهٔ فردا

بگذر امروز و حالیا خوش باش

جان به باد هوا سپار ای دل

به هوایش در آن هوا خوش باش

خوش عزیز است عمر و می گذرد

مگذارش مرو بیا خوش باش

خوش بود گفتهٔ خوش سید

خوش بخوان راست در نوا خوش باش

غزل شمارهٔ ۹۳۱

ای دل ار چه شکسته ای خوش باش

با غمش عهد بسته ای خوش باش

دُرد دردش چو صاف درمان نوش

وز جفا گر چه خسته ای خوش باش

خوش نباشد غم جهان خوردن

از جهان گر گستته ای خوش باش

دنیی و آخرت رها کردی

از همه باز رسته ای خوش باش

بود بندی ز عقل بر پایت

از چنین بند جسته ای خوش باش

بزم عشقست و عاشقان سرمست

با حریفان نشسته ای خوش باش

دل سید شکستهٔ عشق است

گر تو چون او شکسته ای خوش باش

غزل شمارهٔ ۹۳۲

زر بپاش و خواجهٔ زر پاش باش

سر بنه بر پاش و خاکپاش باش

زهد بگذار و به میخانه خرام

در خرابات مغان قلاش باش

لذتی از عمر اگر خواهی برو

همنشین زندگی اوباش باش

روز امروزت غنیمت می شمر

دی گذشت آسوده از فرداش باش

گر بیابی سید هر دو سرا

ناظر آن دیدهٔ بیناش باش

غزل شمارهٔ ۹۳۳

عشق سرمست است و دارد دور باش

عقل را گوید از این در دور باش

تندرست است آنکه دارد درد عشق

ور بود بی درد گو رنجور باش

عشق او داری ز عالم غم مخور

چون غم او می خوری مسرور باش

رند مستی گر بیابی مست شو

ور به مخموری رسی مخمور باش

ناظر او باش چون اهل نظر

ور نداری این نظر منظور باش

عشق سرداری اگر داری بیا

بر سر دار فنا منصور باش

نعمت الله نور چشم مردم است

چشم داری طالب این نور باش

غزل شمارهٔ ۹۳۴

پاک باش و بی وضو یک دم مباش

جز که با پاکان دمی همدم مباش

دنیی دون گر نماند گو ممان

پیرزن گر مرد در ماتم مباش

پند رندان گوش کن گر عارفی

جام می را نوش کن بی جم مباش

اسم اعظم پادشاه عالمست

لحظه ای بی صاحب اعظم مباش

گر کسی در عشق او جان می دهد

جان رها کن کمتر از هر کم مباش

باش دلشاد از وصال دلبرت

در فراقش نیز هم بی غم مباش

یک دمی با نعمت الله هم برآر

لحظه ای با غیر او همدم مباش

غزل شمارهٔ ۹۳۵

اگر میلی به ما داری بیا و بندهٔ ما باش

ز جام جان مئی بستان روان و بر سر ما باش

ز سرمستان بزم ما طریق عاقلی کم جو

ز ما مستی و رندی جو که هم مستیم و هم قلاش

خراباتست و عاشق مست وبا معشوق خود همدم

برو ای عقل سرگردان به جای خویشتن می باش

کسی کو نقش می بندد خیال غیر او امروز

به جز نقش خیال او نباشد حاصل فرداش

به دور چشم مست او جهان پرفتنه می بینم

بلا بالا گرفت امروز در عالم از آن بالاش

منه رخ بر رخش ای جان که تو خاری و رویش گل

مکن بیداد با رویش به خار آن روی گل مخراش

به هر نقشی که می بندم خیال نعمةالله است

چه خوش نقشی که می بندد خیالش در نظر نقاش

غزل شمارهٔ ۹۳۶

در میکده مست و رند و قلاش

همصحبت عاشقان او باش

هر نور که دیده یا بد از دل

در پای خیال عشق او باش

ای عقل تو زاهدی و ما رند

عاقل چه کند حریف قلاش

ظاهر جامیم و باطناً می

صورت نقشیم و معنی نقاش

معشوق خودیم و عاشق خود

گفتیم حدیث عشق خود فاش

می نوش ز جام ساقی ما

سرمست چو چشم یار خوش باش

من بندهٔ سیدم که دایم

مست است و حریف و رند و اوباش

غزل شمارهٔ ۹۳۷

بحر در جوش است و جانم درخروش

عقل می گوید که راز خود بپوش

عاقلی می خورد و عقل از دست رفت

اوفتاده بی خود و بی عقل و هوش

تا ننوشی می ندانی ذوق می

ذوق می ، می بایدت می را بنوش

خم می در جوش و ساقی در حضور

در سرای ما و ما در جست و جوش

ساقی ما خرقه می شویدبه می

آفرین بر دست او و شستشوش

در خرابات مغان مست و خراب

می کشندم چون سبو رندان به دوش

سید مستان چو می گوید سخن

عاشقانه گوش کن یک دم خموش

غزل شمارهٔ ۹۳۸

خم می در جوش و رندان درخروش

گر تو رندی جرعه ای زین می بنوش

دل به ساقی ده که تا یابی حیات

جان فدا کن در هوای می فروش

گوهر در یتیم از ما بجو

تا شوی چون حیدری حلقه به گوش

هر که یک جرعه بنوشد زین شراب

تا قیامت او کجا آید به هوش

گر سخن از عشق می گوئی بگو

ور حدیث از عقل می پرسی خموش

مجلس عشق است سرمستان رند

می کشندم چون سبو رندان به دوش

پیرهن از یوسف مصری بنه

خلعتی از خرقهٔ سید بپوش

غزل شمارهٔ ۹۳۹

به گوش و هوش من آمدند ای ساقی دوش

که جام جم بستان و می حلال بنوش

بیا که مجلس عشقست و عاشقان سرمست

مدام همدم جامند و خم می در جوش

گشوده برقع صورت ز روی معنی باز

هزار جان شده حیران و عقلها مدهوش

به عشق ساقی رندان که جان من به فداش

سبوی مجلس رندان خوش کشم بر دوش

به مشت گل نتوان آفتاب را اندود

بگو به عاشق مستی که عشق را می پوش

به گندمی اگر آدم بهشت را بفروخت

تو باز خر به جوی و به نیم جو بفروش

شنو که سید سرمست وعظ می گوید

بگو خطیب مخوان خطبه یک زمان خاموش

غزل شمارهٔ ۹۴۰

زهد بگذار و خرقه را بفروش

جام می را بگیر و خوش می نوش

ذوق مستی کسی که دریابد

گرچه عاقل بود شود مدهوش

در خرابات مست می گردم

همچو رندان خوشی سبو بر دوش

ساغر می مدام می نوشم

سرخوشانه چو خم می در جوش

راز هشیار پیش مست مگو

ور بگوئی بگو که آن می پوش

گوهر بحر ماست گفتهٔ ما

خوش بود هر که می کند در گوش

شاهد ماست ساقی سرمست

نعمت الله گرفته در آغوش

غزل شمارهٔ ۹۴۱

در خرابات تا سحرگه دوش

می کشیدم سبوی می بر دوش

شادی روی ساقی سرمست

دوش تا روز بود نوشانوش

بزم عشق است خرقه را بر کن

جامهٔ عاشقانه ای درپوش

در ره عاشقی و می خواری

عاشقانه به جان و دل می کوش

ما خراباتیان سرمستیم

چون خم می فروش خوش در جوش

گل تبسم کنان و می در جام

بلبل مست کی شود خاموش

نعمت الله حریف و ساقی او

جام در دور و عاشقان مدهوش

غزل شمارهٔ ۹۴۲

جام می شادی رندان نوش نوش

ور توانی راز خود در پوش پوش

خوش سبوئی از برای عاشقان

می کشیدم تا سحر بر دوش دوش

خم می در جوش و ساقی درحضور

از چنین خمخانه ای سر جوش جوش

عقل می گوید مخور بسیار می

عشق می گوید فراوان نوش نوش

عشق آمد عقل و هوش ما ببرد

کی بیابد این چنین بیهوش هوش

ای صبا احوال ما را از کرم

گر توانی شمه ای در گوش گوش

تا مرید نعمت الله باشدش

کرده پیدا عارفی در اوش اوش

غزل شمارهٔ ۹۴۳

دُرد دردش چو صاف درمان نوش

نوش کن جام می فراوان نوش

جرعه ای دُرد درد اگر یابی

شادی روی دردمندان نوش

نوش نوش و خموش خوش می باش

آشکارا مکن به پنهان نوش

می ما مستی دگر دارد

عاشقانه بیا چو مستان نوش

نه شراب حرام می گویم

می پاک حلال جانان نوش

می خمخانهٔ محبت او

با حریفان و باده نوشان نوش

نعمت الله ماست ساقی ما

جام گیتی نما چو رندان نوش

غزل شمارهٔ ۹۴۴

از جام حباب آب می نوش

آن آب ازین حباب می نوش

جامی چو بود سبو کدامست

خمخانهٔ بی حساب می نوش

او آب حیات و تشنه مائیم

از چشمهٔ ما تو آب می نوش

می نوش می محبت او

مستانه در آن جناب می نوش

گر می نوشی تو در خرابات

با ساقی بی حجاب مینوش

از گلشن ما گلی به دست آر

می گیر عرق گلاب می نوش

از مشرب خاص نعمت الله

رندانه بیا شراب می نوش

غزل شمارهٔ ۹۴۵

دلخوشم از عشق جان افزای خویش

دوست دارم یار بی همتای خویش

در نظر نقش خیالش بسته ام

خوش نشسته نور او بر جای خویش

کنج میخانه بود مأوای ما

جنت المأوای ما مأوای خویش

آبروی عالمی از ما بود

نه ز جوی غیر از دریای خویش

شمع عشقش آتشی خوش برفروخت

سوختم ازعشق سر تا پای خویش

هر که او سودای عشقش می کند

می کند سر در سر سودای خویش

نور چشم نعمت الله دیده ام

روشنست از نور مه سیمای خویش

غزل شمارهٔ ۹۴۶

بیا ای نور چشم ما و خوش بنشین به جای خویش

منور ساز مردم را و هم خلوتسرای خویش

به هجرت مبتلا گشتم به وصلت آرزومندم

چه باشد ار به دست آری رضای مبتلای خویش

به غیر از ساقی رندان ندارم آشنا دیگر

شدم از عقل بیگانه به عشق آشنای خویش

بیا ای مطرب عشاق و ساز بینوا بنواز

دم ما یک دمی خوش کن به آواز نوای خویش

دوای درد دل درد است اگر داری غنیمت دان

که دارد در همه عالم ازین خوشتر دوای خویش

تو سلطانی به حسن امروز و سید بندهٔ جانی

کرم فرما به لطف امروز بنواز این گدای خویش

غزل شمارهٔ ۹۴۷

سوختم بر آتش دل عود خویش

یافتم از خویشتن مقصود خویش

من ایاز حضرتم اما به عشق

او ایازست و منم محمود خویش

تا نشستم بر سر کوی غمش

ساکنم در جنت موعود خویش

بود من در بود او نابود شد

فارغم از بود و از نابود خویش

دیده ام جانان جان عالمی

در میان جان غم فرسود خویش

تا مرا بخشید حق نور وجود

واقفم از واجد و موجود خویش

جان مقبولم قبولش اوفتاد

دلخوشم از طالع مسعود خویش

ز آفتاب مهر رویش دیده ام

نور عالم سایهٔ ممدود خویش

عارف دل در برم رقصان شده

ز استماع نغمهٔ داود خویش

عاشق و میخانه و صوفی و زهد

هر کسی و عادت معهود خویش

سید از هستی خود چون نیست شد

ایمن آمد از زیان و سود خویش

غزل شمارهٔ ۹۴۸

عزتی ده مرا به عزت خویش

زنده گردان مرا به طاعت خویش

غصهٔ غم ز پیش دل بردار

شادمان کن مرا به خدمت خویش

در دلم آتشی است بنشانش

رحمتی کن به جان حضرت خویش

پاک گردان دلم ز هستی خود

غیر را ره مده به خلوت خویش

همت من ز تو تو را خواهد

برسانم به کام همت خویش

دولت من وصال حضرت توست

دولتی ده مرا به دولت خویش

نعمت الله به من تو بخشیدی

یا ز مستان ز بنده نعمت خویش

غزل شمارهٔ ۹۴۹

همه عالم چو شبنمی دانش

غرق بحر محیط گردانش

نقطه در الف نظر می کن

الفی در حروف می خوانش

هر خیالی که در نظر آید

نقش بند و به دیده بنشانش

دردمندی که درد دل دارد

باشد آن درد عین درمانش

عشق شاه است گنج سلطانی

دل عشاق کنج ویرانش

جام می می دهد به ما ساقی

بستان این و نو شکن آنش

جام گیتی نماست سید ما

همه عالم تن است و او جانش

غزل شمارهٔ ۹۵۰

هفت هیکل به ذوق می خوانش

معنی یک به یک همی دانش

سخنی عارفانه می گویم

از لب دُرفشان خندانش

سر بینداز بر سر میدان

همچو گوئی به پیش چوگانش

هر خیالی که نقش او دارد

نور چشمم به دیده بنشانش

موج و دریا به نزد ما آب است

جام و می را حباب می خوانش

دردمندی که درد دل دارد

دُرد درد دل است درمانش

باش همراه سید رندان

در طریقی که نیست پایانش

غزل شمارهٔ ۹۵۱

چه خوش جمعیتی داریم از زلف پریشانش

بود دلشاد جان ما که دلدار است جانانش

بیاور دُردی دردش که آن صاف دوای ماست

کسی کو درد دل دارد همان درد است درمانش

دلم گنجینهٔ عشقست و خوش گنجی در او پنهان

چنین گنجی اگر جوئی بود درکنج ویرانش

من ازذوق این سخن گفتم تو هم بشنو به ذوق از من

بیا و قول مستانه روان مستانه می خوانش

خراباتست و ما سرمست و ساقی جام می بر دست

سر ما و آستان او ، دست ما و دامانش

اگر تو آبرو جوئی بیا با من دمی بنشین

که دریائیست بحر ما که پیدا نیست پایانش

حریف نعمت الله شو که تا جانت بیاساید

بنوش این ساغر می را به شادی روی یارانش

غزل شمارهٔ ۹۵۲

پریشان کرد حال من سر زلف پریشانش

بر افکن زلف از عارض شب من روز گردانش

چه خوش درد دلی دارم که هر درمان فدای او

به جان این درد می جویم نخواهم کرد درمانش

دلم گنجینهٔ عشق است و نقدگنج او در وی

اگر گنج خوشی جوئی بجو در کنج ویرانش

اگر در مجلس رندان زمانی فرصتی یابی

ز ذوق این شعر مستانه درآن مجلس فروخوانش

اگر زاهد ز مخموری نخواهد نعمت الله را

به جان جملهٔ رندان که می خواهند رندانش

غزل شمارهٔ ۹۵۳

ساقی سرخوش ما همدم ما می بینش

جام می را به کف آور به صفا می بینش

آفتابیست که بر هر دو جهان تافته است

می نماید به تو روشن همه جا می بینش

نقش بستیم خیال رخ او بر دیده

خوش خیالیست در این دیدهٔ ما می بینش

خیز و آئینه از مردم بینا بطلب

بنشین در نظر ما و خدا می بینش

نور چشمست که چشمت ابداً روشن باد

برو ای نور دو چشم و ابداً می بینش

گر جفائی کند آن دوست به جان منت دار

بکش آن جور ولی لطف و وفا می بینش

بنده با سید سرمست حریف است مدام

پادشاهی به کرم یار گدا می بینش

غزل شمارهٔ ۹۵۴

بیا ای نور چشم اهل بینش

به نور او جمال او ببینش

نیازی کن اگر او می کند ناز

به جان می کش تو ناز نازنینش

نثار تو است گنج کنت کنزا

مراد او توئی از آفرینش

اگر عالم تو را بخشد خداوند

تو او را از همه عالم گزینش

هوای آبرو داری که یابی

بیا با ما در این دریا نشینش

گهی سازی زند گاهی نوازد

هم آن آرام جانست و هم اینش

جهان روشن شده از نعمت الله

نماید نور سید در جبینش

غزل شمارهٔ ۹۵۵

عشق آمد و جام می به دستش

جانم به فدای چشم مستش

برخواست بلا و فتنه بنشست

از قد بلند و زلف پستش

بنشست به تخت دل چو شاهی

یا رب چه خوشست این نشستش

صد توبه به یک کرشمه شکست

سرمستی چشم می پرستش

ای عقل برو که عشق سرمست

عهد من و توبه هم شکستش

در مذهب عشق هیچ بد نیست

نیک است هر آنچه عشق هستش

رندیم و حریف نعمت الله

سر بر قدم و به دست دستش

غزل شمارهٔ ۹۵۶

چیست عالم سایه بان حضرتش

کیست آدم پاسبان حضرتش

هر چه بود و هست و خواهد بود هم

هست و بود و باشد از آن حضرتش

آفتابش نوربخش عالم است

دادمت روشن نشان حضرتش

مجلس عشق است و ما مست و خراب

باده نوشان عاشقان حضرتش

دل به من ده تا روان گویم ز جان

این معانی از بیان حضرتش

کشتهٔ عشقم از آنم زنده دل

حی جاویدم به جان حضرتش

سید مست است و جام می به دست

رند و سرخوش بندگان حضرتش

غزل شمارهٔ ۹۵۷

دیشب به خواب دیدم نقش خیال رویش

دیدم که می کشیدم مستانه سو به سویش

بگرفته در کنارم ترسا بچه به صد ناز

بسته میان به زنار بگشوده بود مویش

عیسی دم است یارم ، من زنده دل از آنم

با هر که دم برآرم باشم به گفت و گویش

عالم شده منور از نور طلعت او

خوشبو بود جهانی از زلف مشک بویش

گنج است عشق جانان در کنج دل دفینه

گر میل گنج داری در کنج دل بجویش

ساقی بیار جامی بر فرق ما فرو ریز

این خرقه در بر ما لطفی کن و بشویش

مانند بلبل مست بر روی گل فتادیم

از عشق نعمت الله بنهاده روبرویش

غزل شمارهٔ ۹۵۸

در خواب خوش نماید نقش خیال رویش

نور نظر فزاید نقش خیال رویش

از نور طلعت او دیده شود منور

در چشم من چو آید نقش خیال رویش

نقش خیال رویش بر دیده می نگارم

جائی دگر نشاید نقش خیال رویش

دایم ز نو خیالش بر دیده می کشم نقش

پیوسته خود نپاید نقش خیال رویش

هر لحظه ای خیالی بر دیده نقش بندم

هر دم دلی رباید نقش خیال رویش

هرگز خیال غیری در چشم ما نیاید

چون پرده برگشاید نقش خیال رویش

در عین نعمت الله بنگر به چشم معنی

چون نور می نماید نقش خیال رویش

غزل شمارهٔ ۹۵۹

ساقیم می رفت و رندان در پیش

جام می بر دست و مستان در پیش

عزم کردم تا خرابات مغان

عاشقان و می پرستان در پیش

نعره مستانه می زد دم به دم

های و هوی باده نوشان در پیش

گر به مستی عربده کردی دمی

لطف فرمودی فراوان در پیش

چون روان شد از برم عمر عزیز

دل روان شد از بدن جان در پیش

در هوای بزم او نی در خروش

چنگ با زلف پریشان در پیش

دُرد دردش نوش کن ای جان من

تا بیابی صاف درمان در پیش

خضر رفته از پی ساقی ما

نوش کرده آب حیوان در پیش

خوش خرامان می رود مست و خراب

نعمةالله و حریفان در پیش

غزل شمارهٔ ۹۶۰

چه خوشحالی که می یابم جمالش

چه خوش خوابی که می بینیم خیالش

بیا بر چشم ما بنشین زمانی

که تا بینی به چشم من جمالش

برای حسن او فالی گرفتم

برآمد سورهٔ طه بفالش

مثالش می نماید جام باده

نظر کن در مثال بی مثالش

خراباتست و ما مست و خرابیم

نخواهد بود عقل اینجا مجالش

دلم در بحر عشقش غرقه گردید

ندانم تا چه شد بیچاره حالش

حلالش باد جان من حلالش

می وحدت به شادی نعمت الله

غزل شمارهٔ ۹۶۱

دل به دلبر دادم و جان بر سرش

یافتم صد جان و جانان بر سرش

لطف او بخشید ما را از کرم

جنت جاوید و حوران بر سرش

دست جانان گیر اگر دستت دهد

سر به پای او بنه جان بر سرش

عقل بی درد است و درد سر دهد

دردسر بگذار و درمان بر سرش

کفر زلفش دین ما بر باد داد

می رود اسلام و ایمان بر سرش

می فراوان می دهد ساقی به ما

بعد از آن نقل فراوان بر سرش

در ولایت حکم ما سید نوشت

مهر آل و نام سلطان بر سرش

غزل شمارهٔ ۹۶۲

دیده ندیده هرگز نقش خیال غیرش

در خلوت دل ما نبود مجال غیرش

ما را چو التفاتی بر حال خود نباشد

کی التفات باشد ما را به حال غیرش

نوشیم دُرد دردش شادی روی رندان

ما را چه کار آید آب زلال غیرش

نور جمال جانان دیده به نور او دید

در چشم ما نیاید حسن جمال غیرش

در آینه نظر کن تمثال خویش بنگر

زنهار تا نگوئی آنکه مثال غیرش

نقشیست یا خیالی آن نقش ما نبینیم

در خواب اگر نماند نقش خیال غیرش

از آفتاب حسنش هر ذره ماهروئی

آخر چه نقش بندد شکل هلال غیرش

گر عمر لایزالی خواهی چو ما بیابی

از خویشتن فنا شو هم از زوال غیرش

غیرت نمی گذارد تا غیر او درآید

بی وصل او نخواهد سید وصال غیرش

غزل شمارهٔ ۹۶۳

وش مطربیست عشقش بنواخت باز سازش

آسوده جان عشاق از ساز دلنوازش

خواهی که بازیابی رمزی ز راز معشوق

می باش عاشقانه با محرمان رازش

جانی که نو نیاز است جانان به جان گدازد

یا رب که آفرین باد بر جان نو نیازش

ساقی به صاف درمان ما را علاج می کن

باز آ به دُرد دردش خوش خوش دوا بسازش

آن یار نازنینم زارم گذاشت بازم

شکرانه جان ببازم گرآورند بازش

جام جم است عالم پر می ز خم وحدت

نوشم می حقیقت از ساغر مجازش

ذوقیست عاشقان را با جان نعمت الله

ذوق خوشی طلب کن از جان پاکبازش

غزل شمارهٔ ۹۶۴

روح اعظم نایب حق خوانمش

لاجرم بر تخت دل بنشانمش

اسم اعظم خوانده ام از لوح دل

خازن گنج الهی دانمش

مهر و مه می خوانمش در روز و شب

گه به صورت گه به معنی خوانمش

عهد با او بسته ام روز ازل

تا ابد پابند آن پیمانمش

نور چشمست او و دیده دمبدم

در خیالش سو به سو گردانمش

عقل مخمور است و من مست خراب

گر درآید این چنین کی مانمش

نعمت الله مخزن اسرار اوست

هرچه می خواهم ازو بستانمش

غزل شمارهٔ ۹۶۵

بیا ای صوفی صافی می جام صفا درکش

بیاور دُردی دردش به امید دوا درکش

حریف بزم رندان شو چرا مخمور می گردی

ز دست ساقی باقی می جام بقا درکش

سر کوی بلای او مقام مبتلایان است

اگر تو از بلا ترسی عنان از کربلا درکش

ز خاک پاک سرمستی اگر گردی به دست آری

روان در دیدهٔ جانت بسان توتیا درکش

خراباتست و می درجام و او معشوق می خواران

اگر تو عاشق اوئی به عشق او بیا درکش

اگر در بزم جانبازان زمانی فرصتی یابی

اجازت خواه مستانه بیا و خوش مرا درکش

سوی الله را وداعی کن مرید نعمت الله شو

قدم در ملک باقی نه رقم گرد فنا درکش

غزل شمارهٔ ۹۶۶

غلغلهٔ عاشقان مجلس کوی غمش

سلسلهٔ اهل دل حلقهٔ موی غمش

در خم چوگان غم دل شده غلطان به سر

شادی آن سر که او گردد و کوی غمش

این دل مسکین من خرم و دلشاد شد

تا به مشامم رسید شمهٔ بوی غمش

مست می غم شدم شادی مستان غم

میل ندارم به هیچ جز که به سوی غمش

گفت من و گوی او راحت قلب حزین

جست دل و جوی جان دیدن روی غمش

بی سر و بی پا منم همدم رندان غم

سرخوشم و می روم بر سر کوی غمش

درد غم و درد او آمده درمان ما

سید ما شد به جان بندهٔ خوی غمش

غزل شمارهٔ ۹۶۷

آن یکی از هر یکی می جویمش

دو نمی گویم یکی می گویمش

دیده گر نقش خیال غیر دید

پاکبازانه روان می شویمش

شد معطر عالمی از بوی او

این چنین بوی خوشی می بویمش

یک حقیقت در دو عالم رو نمود

در دو عالم آن یکی می گویمش

سیدم تخم محبت کاشته

از محبت من چنین می رویمش

غزل شمارهٔ ۹۶۸

عشق او در جان روان می دارمش

جان چنین خوشتر چنان می دارمش

مهر او روشن تر است از نور چشم

گرچه از مردم نهان می دارمش

گنج عشقی دارم اندر کنج دل

لیک بی نام و نشان می دارمش

یک عروس بکر دارم در ضمیر

از برای عاشقان می دارمش

دردسر می داد عقل بوالفضول

از بر خود بر کران می دارمش

سید از داد و ستد آزاد شد

فارغ از سود و زیان می دارمش

غزل شمارهٔ ۹۶۹

جام عین شراب دریابش

همچو آب و حباب دریابش

همه عالم تن است و او جانست

خوش حبابی پر آب دریابش

آفتابی ز ماه بسته نقاب

ماه بین آفتاب دریابش

دامن بندگی ساقی گیر

شاه عالی جناب دریابش

غیر او گر خیال می بندی

می نماید به خواب دریابش

گر به میخانه فرصتی یابی

نوش می بی حساب پایانش

نعمت الله را اگر یابی

رند و مست و خراب دریایش

غزل شمارهٔ ۹۷۰

عاشقانه به یاد او سرخوش

ساغر می چو عاشقان درکش

مست او شو چه جای هشیاریست

نوش کن جام بادهٔ بی غش

دل اصحاب عشق و صحبت دوست

جان یاران و مهر آن مهوش

عشق او آتش است و ما چون عود

خوش بود عود خاصه بر آتش

آستین بر جهان جان افشان

دامن از دست ملک دل درکش

از سر هر دو کون خوش برخیز

بنشین یک زمان به عشقش خوش

روز عید است باش قربانش

همچو سید ولی مگو ترکش

آفتابست و ماه خوانندش

همه بینند ولی ندانندش

غزل شمارهٔ ۹۷۱

نور چشم است و مردم دیده

در نظر دائماً نشانندش

روح محض است از سرش تا پا

یک به یک بوسه واستانندش

نقش غیری خیال اگر بندم

آب چشمم ز دیده رانندش

عاشقانی که سیدم بینند

در تحیر که تا چه خوانندش

غزل شمارهٔ ۹۷۲

دُرد دردش دردخواری بایدش

دردمندی بردباری بایدش

گر بنالد بلبلی عیبش مکن

عاشق است و گلعذاری بایدش

دل به دلبر جان به جانان می دهد

هر که او وصل نگاری بایدش

رند سرمستی که می نوشد مدام

خوش حریفی و کناری بایدش

در چنین میدان که ما گوئی زدیم

پادشاهی شهسواری بایدش

دل بود آئینه او آئینه دار

آینه آئینه داری بایدش

یار یاران ترک اغیاران کند

گرچه سید یار غاری بایدش

غزل شمارهٔ ۹۷۳

کاه و جو خلق برد خوش خوش

در خرمن وی فتاد آتش

و آن کس که خورد ز مال مردم

حلقش گیرد به روز مرگش

هر کس که چنان شود چنین است

قربان شو هم بگو به ترکش

غزل شمارهٔ ۹۷۴

این حضور عاشقان است و سماع

صحبت صاحبدلان است و سماع

حضرت مستان خاص الخاص او

مجلس آزادگانست و سماع

یار با ما در سماع معنوی

این معانی را بیان است و سماع

گر دوای درد می جوئی بیا

درد دل درمان جان است و سماع

در حریم کبریای عشق او

های و هوی عاشقان است و سماع

هر که را ذوقی است گو در نه قدم

جان سید در میان است و سماع

غزل شمارهٔ ۹۷۵

دردمندیم و از دوا فارغ

مستمندیم و از شفا فارغ

مبتلائیم و از بلا ایمن

بینوائیم و از نوا فارغ

در وصالیم و فارغ از هجران

در بقائیم و از فنا فارغ

ما طلبکار او و او با ما

یار جویای ما و ما فارغ

بندگانیم و ایمن از سید

پادشاهیم و از گدا فارغ

غزل شمارهٔ ۹۷۶

عشق او دریا و ما در وی صدف

از صدف گوهر طلب کن ای خلف

گوهر هر کس که باشد خوبتر

باشد او را بر یکی دیگر شرف

کی تواند بود گیلان همچو مصر

یا کجا باشد سقر مثل نجف

کشف و کشاف است ما را در نظر

کی بود چون کشف ما کشف کشف

گرچه دریا آبرو دارد ولی

غیر بادش نیست دریا را به کف

در پی نقش خیال این و آن

حیف باشد گر شود عمرت تلف

نعمت الله مجلسی آراسته

آمده رندان مست از هر طرف

غزل شمارهٔ ۹۷۷

وقت آن آمد که ما را باز بنوازی به لطف

یک زمانی از کرم با ما بپردازی به لطف

حال ما گرچه خرابست ، از کرم معمور ساز

خوش بود گر ساز ما را باز بنوازی به لطف

گر چه بر خاک درم انداختی ای نور چشم

چشم آن دارم که از چشمم نیندازی به لطف

آفتاب عالمی و عالمی در سایه ات

لطف فرمائی و کار عالمی سازی به لطف

عشقبازی می کنی با ما ولی پنهان ز ما

این لطیفه گر که با ما عشق می بازی به لطف

غزل شمارهٔ ۹۷۸

پادشاه عاشقانیم و گدای کوی عشق

ای عجب بنگر گدا شد پادشاه کوی عشق

مجلس مستان حضرت روضهٔ رضوان ماست

جنت المأوای ما بستانسرای کوی عشق

عقل سرگردان چه داند ذوق بزم عاشقان

ناسزائی خود کجا باشد سزای کوی عشق

خانقه هرگز ندارم من به جای میکده

خود ندارم هیچ جائی من به جای کوی عشق

مانم چشم و غم دل دوست می داریم دوست

زانکه جان می بخشداین آب و هوای کوی عشق

صد دوا بادا فدای درد بی درمان ما

باد جاوید این دل ما مبتلای کوی عشق

نعمت الله دم به دم از ما نوائی می برد

تا توانی یافتیم از بینوای کوی عشق

غزل شمارهٔ ۹۷۹

عاشقان غرقند در دریای عشق

اوفتاده مست در غوغای عشق

دامن معشوق بگرفته به دست

سر نهاده دائما در پای عشق

عاشق و معشوق و عشق آمد یکی

در سر ما نیست جز سودای عشق

نور چشم عاشقان عشق وی است

عقل کی داریم ما بر جای عشق

ملک عالم را به سلطانی گرفت

حضرت یکتای بی همتای عشق

کار ما از عاشقی بالا شده

این بلا می جو تو از بالای عشق

عشق در جان است و در دل درد او

نعمت الله واله و شیدای عشق

غزل شمارهٔ ۹۸۰

تن به جان زنده است و جان از عشق

در بدن روح ما روان از عشق

عشق داند که ذوق عاشق چیست

باز جو ذوق عاشقان از عشق

هر چه در کاینات موجود است

جود عشق است و باشد آن از عشق

عاشقان عشق را به جان جویند

عاقلانند غافلان از عشق

نعمت الله که میر مستان است

می دهد بنده را نشان از عشق

غزل شمارهٔ ۹۸۱

عالم عرض است و جوهرش حق

این است رموز سر مطلق

جانست چو موج و دل چو دریا

مائیم حباب و تن چو زورق

گنجیم و طلسم مائی ماست

بگشای به عشق بند مغلق

عاشق صور است و معنی معشوق

وین هر دو ز عشق گشته مشتق

عشقش به اشارت اصابع

کرده مه بدر عقل را شق

ما بلبل گلستان عشقیم

نالان به نوای خوش به رونق

مستیم و خراب همچو سید

گویای اناالحقیم و بر حق

غزل شمارهٔ ۹۸۲

در آینهٔ وجود مطلق

خود بینم و خودنمایم الحق

مائیم حباب و آب دریا

هم جام شراب و بحر و زورق

او معشوقست و عاشق ما

از عشق شدیم هر دو مشتق

مستیم و خراب در خرابات

ایمن ز مقیدیم و مطلق

یک جرعه ز دُرد درد ساقی

بهتر ز هزار جام رادق

ما بلبل سرخوشیم و گلشن

از نالهٔ ما گرفت رونق

هر قول که گفت نعمت الله

گفتند جهانیان که صدق

غزل شمارهٔ ۹۸۳

منم آن رند عاشق مطلق

که انا الحق همی زنم بر حق

زورق اندر محیط نیست عجب

عجبست این محیط در زورق

لیس فی الدار غیره دیار

اوست معشوق عاشق مطلق

دیده از غیر حق فرو بستیم

تا گشودیم رمز این مغلق

ظاهر و باطن تو ای سید

ظاهرت خلق گیر و باطن حق

غزل شمارهٔ ۹۸۴

در محیطی فکنده ام زورق

که دو عالم در اوست مستغرق

نتوان زورق از محیط شناخت

یا وجود محیط از زورق

نور خوشید در سپهر یکی است

شد مرتب میان صبح و شفق

هو هو لا اله الا هو

نیک دریاب سر این مغلق

خود پرستی و ما و من گوئی

راه گم کرده ای ایا احمق

دیدهٔ ما ندید غیری را

تا گشودیم دیده را بر حق

نعمت الله جام می بخشد

تا بنوشید راوق مطلق

غزل شمارهٔ ۹۸۵

عشق است زیاده بر همه خلق

عشقست فتاده بر همه خلق

عشق آمد و طرح نو بینداخت

بنیاد نهاد بر همه خلق

ساقی در آن سرای باقی

از لطف گشاده بر همه خلق

خورشید جمال او عیان شد

زان نور فتاده بر همه خلق

بگشود ز روی لطف و احسان

جودش در داد بر همه خلق

عشق آمد و جام باده آورد

جاویدان باد بر همه خلق

مقبول قبول نعمت الله

شد خرم و شاد بر همه خلق

غزل شمارهٔ ۹۸۶

بیا که عاشق مستیم و همدمان موافق

بیار جام شرابی بده به عاشق صادق

دوای صاف نخواهیم دُرد درد بیاور

که جان خستهٔ ما راست دُرد درد موافق

حضور شاهد غیب است وسرخوشان موحد

سخن ز وحدت ما گو مگو حدیث خلایق

امیر بزم جهانیم و شاه ما ساقی است

چه جای لیلی و مجنون چقدر عذرا و وامق

برای دیدن یار است دیده ها همه بینا

ز بهر ذکر حبیب است زبانها همه ناطق

اگر نه مرد مجازی نگر تو از سر تحقیق

حقیقت همه حقست نزد اهل حقایق

درون خلوت سید وثاق اوست همیشه

اگرچه نیست خرابه در او نشیمن و لایق

غزل شمارهٔ ۹۸۷

ای گشته خجل از گل روی تو شقایق

حیران شده در نرگس مست تو خلایق

بسیار بگشتیم به هر باغ و ندیدیم

سروی چو قدت رسته در طرف حدائق

اکنون که چمن رونق گلزار جنان شد

رو بادهٔ گلگون طلب و یار موافق

از دامن خود دست مدار ای دل شیدا

باشد که میسر شودت کشف حقایق

رندی که نهد پا به ره کعبهٔ مقصود

واجب بود اول قدمش ترک علایق

اسرار مرا زاهد مخمور چه داند

دُردی کش میخانه کند حل دقایق

سید سر خود گیر که در عالم وحدت

مجنون همه لیلی شد و عذرا همه وامق

غزل شمارهٔ ۹۸۸

گوید سخن آن نازنین نیمی شکر نیمی نمک

ریزد ز لعل شکرین نیمی شکر نیمی نمک

با آن دهان تنگ او انگشتری نسبت مکن

خاتم کجا دارد نگین نیمی شکر نیمی نمک

دارد تمنای لبت جان من و دل نیز هم

زان شد به چشم آن و این نیمی شکر نیمی نمک

مهمانم آن کان نمک چون دید عذرم خواست گفت

صدخوان کشم پیشت ازین نیمی شکر نیمی نمک

سید اگر گوید سخن در مصر و هندوستان کنند

بر طبع او صد آفرین نیمی شکر نیمی نمک

غزل شمارهٔ ۹۸۹

ای نهان کرده در آن تنگ شکربار نمک

بسته ای پستهٔ خندان و در آن بار نمک

شوری از عشق تو در چار سوی جان افتاد

به از این کس نبرد بر سر بازار نمک

ما ز شورابهٔ دیده نمکی آوردیم

پیش همچو تو عزیزی نبود خار نمک

از نمکدان دهانت سخنی می گویم

می کشم خوان کرم می کنم ایثار نمک

سخن من نمکین است برت می آرم

می برم زیره به کرمان به نمکسار نمک

می خرامی و نمک از تو فرو می ریزد

قدمی نه که خرم از تو به خروار نمک

نمکی ریخته ای بر دل ریش سید

گرچه دل سوزدش اما کشد آزار نمک

غزل شمارهٔ ۹۹۰

گر مشکگ را شکی باشد به یک

کی موحد در یکی افتد به شک

ذوق بحر ما ز دریا دل طلب

یا در آور بحر و می جو از سمک

یک سبو بر آب و یک کوزه پر آب

آن یکی بسیار دارد این کمک

در نمکساز خوشی افتاده ایم

هر که چون ما اوفتد گردد نمک

همدم جام می ار باشی دمی

حاصل عمر عزیز است آن دمک

دُرد درد دل بود درمان ما

زخم تیغ عشق بر دل مرهمک

بزم عشاقست و سید در نظر

مست و دل شادیم و فارغ از غمک

غزل شمارهٔ ۹۹۱

امشب شب قدر است و بر احباب مبارک

بر خدمت آن شیخ و بر آن شاب مبارک

یا رب که مبارک بود این عید به یاران

فرصت شمر این دولت و دریاب مبارک

خوش نقش خیالی است که بستیم به دیده

در حالت بیداری و در خواب مبارک

عقدی است در این عید که گویند جهانی

بر بندگی خواجه و حُجاب مبارک

این وصلت جاوید که جاوید بماناد

بر ما و خلیل الله و اصحاب مبارک

غزل شمارهٔ ۹۹۲

سخن نازکان بود نازک

گفتهٔ گنده نشنود نازک

دیدهٔ ما به عشق دیدن او

به چپ و راست می رود نازک

هر که با نازکان به سر آرد

گر چه باشد گران بود نازک

عقل گوید سخن ولی گنده

به چنان کنده نگرود نازک

نقش رویش خیال می بندم

در نظر آید و رود نازک

هر که تخم محبتی کارد

به یقینم که بدرَوَد نازک

گفته سید است خوش خواند

نازنینی که او بود نازک

غزل شمارهٔ ۹۹۳

شاها کرمی کن و مکن جنگ

زنهار مکن به جنگ آهنگ

گر جنگ کنی ملازمانت

اشکسته شوند و سخت دلتنگ

بشنو سخنی ز نعمت‌اللّه

صلحی کن و باز گرد از جنگ

غزل شمارهٔ ۹۹۴

نقش نقاش است نقش این خیال

غیر این نقش خیال او محال

در همه آئینه ای روشن نمود

آن جمال بی مثال پر کمال

عشق جانان است جان عاشقان

این چنین جانی کجا یابد زوال

آفتابی مه لقا پیدا شده

گاه بدری می نماید گه هلال

عشق سرمست است در کوی مغان

عقل مخمور است و مانده بی مجال

چون یکی اندر یکی باشد یکی

آن یکی گه هجر باشد گه وصال

نعمت الله در محیط عشق او

خوش حیاتی باشد از آب زلال

غزل شمارهٔ ۹۹۵

آفتابی می پرستم لایزال

مهر من هرگز نمی گیرد زوال

دیده در آئینهٔ گیتی نما

دیده تمثال جمال بی مثال

گرچه ذره می نماید آفتاب

ماه نور او نماید بر کمال

یک نفس با ما درین دریا درآ

نو شکن گر تشنه ای آب زلال

می نماید حسن او هر آینه

او جمیل و دوست می دارد جمال

چشم مستش چشم بندی می کند

می برد از چشم ما خواب و خیال

رند سرمستیم و با سید حریف

عاشق و معشوق دائم در وصال

غزل شمارهٔ ۹۹۶

ای دهنت وهم میانت خیال

کار دل از هر دو خیال محال

لب به لبم نه که به جان تشنه ام

ای لب تو چشمهٔ آب زلال

مصحف روی تو چو یوسف بدید

خواند ز بر آیت حسن و جمال

آینه با روی تو یک رو شده

نور تو بنموده در او این مثال

پرتو روی تو چو بر مه فتاد

چون خم ابروی تو مه شد هلال

در همه احوال ببین روشن است

از نظرت دیدهٔ اهل کمال

سید ما بود پس از قرن چند

باز شنیدست که شد مست حال

غزل شمارهٔ ۹۹۷

ای لب تو چشمهٔ آب زلال

مجلس تو مجمع اهل کمال

نقش خیال تو نگارم به چشم

خوشتر ازین نقش که بسته خیال

دیده بر او بد به مژه خاک راه

بر درت ار باز بیابد مجال

آینه از ساده دلی نقش بست

صورت بی مثل شما را مثال

طاق دو ابروی تو محراب جان

نسبت او کی کنمش با هلال

مهر جمیل ار بودم دور نیست

مست خدا نیست محب جمال

نور الهی است که پیدا شده

سید عالم یزل و لایزال

غزل شمارهٔ ۹۹۸

خواجه مخمور باز ماند به مال

رند سرمست و جام مالامال

خواجه درویش شد چو مال نماند

عرض و مالش برفت و ماند وبال

گرچه مالش نماند او باقیست

گو برو از برای مال و منال

حالیا خوش به ذوق می گردد

حال ما با محول الاحوال

نقش غیری خیال اگر بندی

نزد ما باشد آن خیال محال

جام گیتی نما چو می نگرم

می نماید جمال او به کمال

ساقیم سید است و من سرمست

باده درجام همچو آب زلال

غزل شمارهٔ ۹۹۹

دل صفهٔ صفاست و ما صوفیان دل

دل خلوت خداست و ما ساکنان دل

یار است در میان و منم در کنار جان

یار است در کنار و منم در میان دل

هر کس معانی دل و جان کی بیان کند

از جان ما شنو به حقیقت بیان دل

از اهل دل نشان دلم جو که در جهان

جزاهل دل کسی نشناسد نشان دل

عقلست در ولایت تن کارساز جان

عشقست در ممالک جان پاسبان دل

ای جان بیا و بادهٔ صافی ما بنوش

از دست ساقئی که بود خاص از آن دل

سید چو بلبلی است که در بوستان عشق

می سازد این نوای خوش از بوستان عشق

غزل شمارهٔ ۱۰۰۰

جان کیست بندهٔ حرم کبریای دل

یا روح چیست خادم خلوتسرای دل

در چارسوی عشق که بیرون دو سراست

صد جان روان دهند به یکدم بهای دل

از جان به سوز سینه که یابی وصال جان

در جان بساز چشم که بینی لقای دل

آن مهر ماه روی که جانست نام او

چون ذره ایست گشته روان در هوای دل

سلطان چرخ چارم از آن گشت آفتاب

کامد به زیر سایهٔ فر همای دل

دل کشتی خداست به دریای معرفت

لطف خدا سزد که بود ناخدای دل

سید رموز دل چه نهان می کنی بگو

جان عرش اعظم است و بر او هست وای دل

بعدی                 قبلی