دیوان اشعار افضل‌الدین خاقانی_غزلیات150تا400
غزل شماره 151: روی تو را در رکاب شمس و قمر می‌رود
حاصل خاقانی است دفتر غمهای تو****زان چون قلم بر درت راه به سر می‌رود
غزل شماره 152: دل سکهٔ عشق می نگرداند
دل سکهٔ عشق می نگرداند****جان خطبهٔ عافیت نمی‌خواند
یک رشتهٔ جان به صد گره دارم****صبرش گرهی گشاد نتواند
گفتی به مغان رو و به می بنشین****کاین آتش غم جز آب ننشاند
رفتم به مغان و هم ندیدم کس****کو آب طرب به جوی دل راند
ساقی دیدم که جرعه بر آتش****می‌ریزد و خاک تشنه می‌ماند
بر آتش ریزد آب خضر آوخ****من خاک و اسیر باد و او داند
چو خاک ز جرعه جوشم از غیرت****کو جرعه چرا بر آتش افشاند
دل ماند ز ساقیم غلط گفتم****آن دل که نماند ازو کجا ماند
هان چشم من است ساقی و اشکم****درد است و رخم سفال را ماند
جز ساقی و دردی سفال و می****از ششدر غم مرا که برهاند
ای پیر مغان دل شما مرغان****آمد شد ما دگر نرنجاند
خمار شما ندارد آن رطلی****کو عقل مرا تمام بستاند
کهسار شما نیارد آن سیلی****کو سنگ مرا ز جا بگرداند
خاقانی نخل عشق شد تازه****کو دست طلب که نخل جنباند
غزل شماره 153: تا مرا عشق یار غار افتاد
تا مرا عشق یار غار افتاد****پای من در دهان مار افتاد
چکنم چون ز گلستان امید****دیده‌ام را نصیب خار افتاد
کشتی صبر من چو از غرقاب****نتوانست بر کنار افتاد
سود نکند نصیحتم که مرا****این مصیبت هزار بار افتاد
گفتی از صبر ساز دست آویز****که تو را عشق پایدار افتاد
بی‌من است این سخن تو دانی و دل****که تو را با من این قرار افتاد
رفت در شهر، آب خاقانی****کار با لطف کردگار افتاد
غزل شماره 154: دلبر آن به که کسش نشناسد
دلبر آن به که کسش نشناسد****نوبر آن به که خسش نشناسد
ماه سی روزه به از چارده شب****که نه سگ نه عسسش نشناسد
مست به عاشق و پوشیده چنانک****کس خمار هوسش نشناسد
دل هم از درد به جانی به از آنک****هر طبیبی مجسش نشناسد
بخ‌بخ آن بختی سرمست که کس****های و هوی جرسش نشناسد
کو سواری که شود کشتهٔ عشق****عقل داغ فرسش نشناسد
عاشق از روی شناسی به بلاست****خرم آن کس که کسش نشناسد
عشق را مرغ هوائی باید****کاین هوا گون قفسش نشناسد
استخوانی طلبد جان همای****که به صحرا مگسش نشناسد
آسمان هرچه بزاید بکشد****زانکه فریاد رسش نشناسد
روستم بین که به خون ریز پسر****کند آهنگ و پسش نشناسد
خوش نفس دارد خاقانی لیک****چرخ، قدر نفسش نشناسد
غزل شماره 155: نقش تو خیال برنتابد
نقش تو خیال برنتابد****حسن تو زوال برنتابد
چون روی تو بی‌نقاب گردد****آفاق جمال برنتابد
از غایت نور عارض تو****آئینه خیال برنتابد
گر بوس تو را کنند قیمت****یک عالم مال برنتابد
منمای مرا جمال ازیراک****دیوانه هلال برنتابد
از بوسه سخن نرانم ایرا****طبع تو محال برنتابد
جان بر تو کنم نثار نی‌نی****صراف سفال برنتابد
خاقانی را مکش چو کشتی****میدان که وبال برنتابد
غزل شماره 156: روی تو چون نوبهار جلوه‌گری می‌کند
روی تو چون نوبهار جلوه‌گری می‌کند****زلف تو چون روزگار پرده‌دری می‌کند
والله اگر سامری کرد به عمری از آنک****چشم تو از سحرها ماحضری می‌کند
مفلسی من تو را از بر من می‌برد****سرکشی تو مرا از تو بری می‌کند
گر بکشم که گهی زلف دراز تو را****طرهٔ طرار تو طیره‌گری می‌کند
راضیم از عشق تو گر به دلی راضی است****لیک بدان نیست او جمله بری می‌کند
عقل نه همتای توست کز تو زند لاف عشق****می‌نشناسد حریف خیره سری می‌کند
عشوه‌گری می‌کند لعل تو و طرفه آنک****عقل چو خاقانیی عشوه خری می‌کند
غزل شماره 157: زین وجودت به جان خلاص دهند
زین وجودت به جان خلاص دهند****بازت از نو وجود خاص دهند
بکشند اولت به یک دم صور****وز دم دیگرت قصاص دهند
ز آتشین پل چو تشنه در گذری****آبت از چشمهٔ خواص دهند
مهره از باز پس بگرداند****از پسین ششدرت خلاص دهند
نام خاقانی از تو محو کنند****به بهین نامت اختصاص دهند
غزل شماره 158: روزم به نیابت شب آمد
روزم به نیابت شب آمد****جام به زیارت لب آمد
از بس که شنید یاربم چرخ****از یارب من به یارب آمد
عشق آمد و جام جام درداد****زان می که خلاف مذهب آمد
هر بار به جرعه مست گشتم****این بار قدح لبالب آمد
کاری نه به قدر همت افتاد****راهی نه به پای مرکب آمد
رفتم به درش رقیب من گفت****کاین شیفته بر چه موجب آمد
همسایه شنید آه من گفت****خاقانی را مگر تب آمد
غزل شماره 159: ماه را با نور رویش بیش مقداری نماند
ماه را با نور رویش بیش مقداری نماند****مشک را با بوی زلفش بس خریداری نماند
تا برآمد در جهان آوازهٔ زلف و رخش****کیمیای کفر و دین را روز بازاری نماند
در جهان هر جا که یاد آن لب میگون گذشت****ناشکسته توبه و نابسته زناری نماند
گر در این آتش که عشق اوست در درگاه او****آبروئی ماند کس را آب ما باری نماند
آن زمان کز بهر دو نان عشق او خلعت برید****ای عفی‌الله خود نصیب من کله‌واری نماند
واندر آن بستان کز او دست خسان را گل رسید****ای عجب گوئی برای چشم من خاری نماند
شرط خاقانی است با جور و جفایش ساختن****خاصه اکنون کاندرین عالم وفاداری نماند
غزل شماره 160: ز خوبان جز جفاکاری نیاید
ز خوبان جز جفاکاری نیاید****ز بدعهدان وفاداری نیاید
ز ایام و ز هرک ایام پرورد****به نسبت جز جفاکاری نیاید
ز خوبان هرکه را بیش آزمائی****ازو جز زشت کرداری نیاید
ز نیکان گر بدی جوئی توان یافت****ز بد گر نیکی انگاری نیاید
ز می سرکه توان کردن ولیکن****ز سرکه می طمع داری نیاید
دلا یاری مجوی از یار بدعهد****کزان خون‌خواره غم‌خواری نیاید
پری را ماند آن بی‌شرم اگرنه****ز مردم مردم‌آزاری نیاید
به ناله یار خاقانی شو ای دل****که از یاران تو را یاری نیاید
چه سود از ناله کاندر چشم بختت****ز نفخ صور بیداری نیاید
تو یاری از حریفان تا نجوئی****کز ایشان خود بجز ماری نیاید
غزل شماره 161: خار غم تو گل طرب دارد
خار غم تو گل طرب دارد****دل در پی تو سر طلب دارد
مه حلقه به گوش تو نمی‌زیبد****ور حلقه به گوش تو لقب دارد
وصل تو و زحمت رقیبانت****نخلی است که خار با رطب دارد
می‌سوز مرا که خام کس باشد****کز آتش سوختن عجب دارد
هر کو ز حدیث درد من گوید****این عذر نهد که خواجه تب دارد
وآن کس که به تو رسد مرا گوید****کو مهر تب تو بر دو لب دارد
بس تاریک است روز خاقانی****مانا که ز زلف تو نسب دارد
غزل شماره 162: زهر با یاد تو شکر گردد
زهر با یاد تو شکر گردد****شام با روی تو سحر گردد
درد عشق تو بوالعجب دردی است****که چو درمان کنم بتر گردد
نتواند نشاند درد دلم****گر صفاهان به گل‌شکر گردد
می‌کشم رطل عشق تا بغداد****هم کشم گر ز سر بدر گردد
بر تو تا زنده‌ام دگر نکنم****گرچه کار جهان دگر گردد
برنگردم من از تو تا عمر است****آن ندانم که عمر بر گردد
خاک روبی است بنده خاقانی****کز قبول تو نامور گردد
بنده خاقانی از تو سرور گشت****بس نماند که تاجور گردد
غزل شماره 163: عشقت چو درآمد ز دلم صبر بدر شد
عشقت چو درآمد ز دلم صبر بدر شد****احوال دلم باز دگر باره دگر شد
عهدی بد و دوری که مرا صبر و دلی بود****آن عهد به پای آمد و آن دور به سر شد
تا صاعقهٔ عشق تو در جان من افتاد****از واقعهٔ من همه آفاق خبر شد
تا باد، دو زلفین تو را زیر و زبر کرد****از آتش غیرت دل من زیر و زبر شد
در حسرت روزی که شود وصل تو روزی****روزم همه تاریک بر امید مگر شد
بد بود مرا حال بر آن شکر نکردم****تا لاجرم آن حال که بد بود بتر شد
هان ای دل خاقانی خرسند همی باش****بر هرچه خداوند قلم راند و قدر شد
غزل شماره 164: آن را که غم‌گسار تو باشی چه غم خورد
آن را که غم‌گسار تو باشی چه غم خورد****و آن را که جان توئی چه دریغ عدم خورد
شادی به روی آنکه به روی تو جام می****از دست غم ستاند و بر یاد غم خورد
بر درگه تو ناله کسی را رسد که او****چون کوس هرچه زخم بود بر شکم خورد
هرکس که پای داشت به عشق تو هر زمان****از دست روزگار دوال ستم خورد
عشق تو بر سر مه عشاق آب خورد****گر مرد اوست بر سر ابدال هم خورد
زلف تو کافری است که هر دم به تازگی****خون هزار کس خورد آنگه که کم خورد
عالم تو را و گوئی خاقانی آن ماست****او آن حریف نیست کز این گونه دم خورد
غزل شماره 165: آنچه تو کردی بتا نه شرط وفا بود
آنچه تو کردی بتا نه شرط وفا بود****غایت بیداد بود و عین جفا بود
قول تو دانی چه بود دام فسون بود****عهد تو دانی چه بود باد هوا بود
مهر بریدن ز یار مذهب ما نیست****لیک چنین هم طریق و رسم تو را بود
از تو و بیداد تو ننالم کاول****دل به تو من داده‌ام گناه مرا بود
ای دل خاقانی از گذشته مکن یاد****عاقبت این است آنچه رفت بلا بود
غزل شماره 166: رخ به زلف سیاه می‌پوشد
رخ به زلف سیاه می‌پوشد****طره زیر کلاه می‌پوشد
عارض او خلیفهٔ حسن است****از پی آن سیاه می‌پوشد
یوسفان را به چاه می‌فکند****وز جفا روی چاه می‌پوشد
بر در او ز های و هوی بتان****نالهٔ داد خواه می‌پوشد
آهوان را به سبزه می‌خواند****دام زیر گیاه می‌پوشد
حال خاقانی ارچه می‌داند****آب خود زیر کاه می‌پوشد
غزل شماره 167: آواز حسنت ای جان هفت آسمان بگیرد
آواز حسنت ای جان هفت آسمان بگیرد****سلطان عشقت ای مه هر دو جهان بگیرد
زلف تو گر به عادت خود را کمند سازد****مرغ از هوا درآرد، مه ز آسمان بگیرد
ماهی است عارض تو کاندر سپهر خوبی****چون از افق برآید آفاق جان بگیرد
در پای غم فکنده است هجر تو عالمی را****زنهار وصل را گو تا دستشان بگیرد
وصلت به کار ایشان دست از میان برآرد****گر هجر تو به زودی پای از میان بگیرد
گرخوش خوئی نداری خاقانی آن نداند****داند که خوش نگاری این را به آن بگیرد
غزل شماره 168: آنچه عشق دوست با من می‌کند
آنچه عشق دوست با من می‌کند****والله ار دشمن به دشمن می‌کند
خرمن ایام من با داغ اوست****او به آتش قصد خرمن می‌کند
این دل سرگشته همچون لولیان****باز دیگر جای مسکن می‌کند
همچو مرغی از بر من می‌پرد****نزد بدعهدی نشیمن می‌کند
می‌برد با گرگ در صحرا گله****با شبان در خانه شیون می‌کند
پیش من از عشق بر سر می‌زند****در پی اندر پی، پی من می‌کند
آه از این دل کز سر گردن‌کشی****خود خاقانی به گردن می‌کند
غزل شماره 169: مرد که با عشق دست در کمر آید
مرد که با عشق دست در کمر آید****گر همه رستم بود ز پای درآید
ورزش عشق بتان چو پردهٔ غیب است****هر دم ازو بازویی دگر بدر آید
نیست به عالم تنی که محرم عشق است****گر به وفا ذم کنیش کارگر آید
از پس عمری اگر یکی به من افتد****آن بود آن کز همه جهان به سر آید
طفل گزین یار تا طفیل نباشی****کانکه دگر دید با تو هم دگر آید
فتنه شدن بر گیاه خشک نه مردی است****خاصه به وقتی که تازه گل به برآید
هر که به معشوق سال‌خورده دهد دل****چون دل خاقانی از مراد برآید
غزل شماره 170: عشق تو اندر دلم شاخ کنون می‌زند
عشق تو اندر دلم شاخ کنون می‌زند****وز دل من صبر را بیخ کنون می‌کند
از سر میدان دل حمله همی آورد****بر در ایوان جان مرد همی افکند
عشق تو عقل مرا کیسه به صابون زده است****و آمده تا هوش را خانه فروشی زند
دور فلک بر دلم کرد ز جور آنچه کرد****خوی تو نیز از جفا یاری او می‌کند
با تو ز دست فلک خیره چه نالم از آنک****هست در ستم که پیش پای بره نشکند
غزل شماره 171: نی دست من به شاخ وصال تو بر رسید
نی دست من به شاخ وصال تو بر رسید****نی و هم من به وصف جمال تو در رسید
این چشم شور بخت تو را دید یک نظر****چندین هزار فتنه ازان یک نظر رسید
عمری است کز تو دورم و زان دل شکسته‌ام****نی از توام سلام و نه از دل خبر رسید
از دست آنکه دست به وصلت نمی‌رسد****جانم ز لب گذشت و به بالای سر رسید
هر تیر کز گشاد ملامت برون پرید****بی‌آگهی سینه مرا بر جگر رسید
با این همه به یک نظر از دور قانعم****چو روزی از قضا و قدر این قدر رسید
دوری گزیدن از در تو دل نمی‌دهد****خاقانی این خبر ز دل خویش بر رسید
غزل شماره 172: این عشق آتشینم دود از جهان برآرد
این عشق آتشینم دود از جهان برآرد****وین زلف عنبرینت آتش ز جان برآرد
هر بامداد خورشید از رشک خاک پایت****واخجلتا سرایان سر ز آسمان برآرد
یارب چه عشق داری کازرم کس ندارد****آن را که آشنا شد از خانمان برآرد
قصد لب تو کردم زلف تو گفت هی هی****از هجر غافلی که دمار از جهان برآرد
در زلف تو فروشد کار دل جهانی****لب را اشارتی کن تا کارشان برآرد
ای هجر مردمی کن، پای از میان برون نه****تا وصل بی‌تکلف دست از میان برآرد
خاقانی این بگفت و بست از سخن زبان را****تا ناگهی نیاید کز تو فغان برآرد
غزل شماره 173: دلم ز هوای تو بر نمی‌گردد
دلم ز هوای تو بر نمی‌گردد****هوای تو ز دلم زاستر نمی‌گردد
بدل مجوی که بر تو بدل نمی‌جویم****دگر مشو که غم تو دگر نمی‌گردد
اثر نماند ز من در غم تو این عجب است****که در دل تو ازین غم اثر نمی‌گردد
بد است کار من از فرقت تو وین بد را****هزار شکر کنم چون بتر نمی‌گردد
به زر شدی همه کارم ز وصل تو چون زر****ز بی‌زری است که کارم چو زر نمی‌گردد
مرا ز بخت خود است این و خود عجب دارم****اگر جهان به چنین بخت برنمی‌گردد
اگرچه آب فراقت ز فرق من بگذشت****دلم خوش است که کعب تو تر نمی‌گردد
کدام روز که پیش در تو خاقانی****شهیدوار به خونابه در نمی‌گردد
غزل شماره 174: صبح چون جیب آسمان بگشاد
صبح چون جیب آسمان بگشاد****هاتف صبح‌دم زبان بگشاد
پر فرو کوفت مرغ صبح‌دمی****دم او خواب پاسبان بگشاد
نفس عاشقان و نالهٔ کوس****نفخهٔ صور در دهان بگشاد
چشمهٔ دل فسرده بود مرا****ز آتش صبح درزمان بگشاد
دل من بی‌میانجی از پی صبح****کیسه‌ها داشت از میان بگشاد
صبح بی‌منت از برای دلم****نافه‌ها داشت رایگان بگشاد
ریزش ابر صبحگاهی دید****طبع من چون صدف دهان بگشاد
دعوت عاشقانه می‌کردم****بخت درهای آسمان بگشاد
الصبوح الصبوح می‌گفتم****عشق خم‌خانهٔ روان بگشاد
الرفیق الرفیق می‌راندم****رصد غیب راه جان بگشاد
شاهد دل درآمد از در من****بند لعل از شکرستان بگشاد
گه به لب‌ها ز آتش جگرم****آب حیوان به امتحان بگشاد
گه به دندان ز رشتهٔ جانم****گرهٔ غم یکان یکان بگشاد
گفت خاقانیا تو ز آن منی****این بگفت، آفتاب ران بگشاد
غزل شماره 175: آن دم که صبح بینش من بال برگشاد
آن دم که صبح بینش من بال برگشاد****آن مرغ صبح‌گاه دلم تیز پر گشاد
دولت نعم صباح کن نو عروس‌وار****هر هفت کرده بر دل من هشت در گشاد
وان پیر کو خلیفه کتاب دل من است****چون صبح دید سر به مناجات برگشاد
مرغی که نامه آور صبح سعادت است****هر نامه‌ای را که داشت به منقار سر گشاد
پیکی که او مبشر درگاه دولت است****در بارگاه سینهٔ من رهگذر گشاد
هر پنجره که تنگترش دید رخنه کرد****هر روزنی که بسته‌ترش یافت برگشاد
آمد ندای عشق که خاقانی الصبوح****کز صبح بینش تو فتوحی دگر گشاد
بی‌سیم و زر بشو تو و با سیم‌بر بساز****کز بهر تو صبوح دوصد کیسه زرگشاد
غزل شماره 176: زان بخششی که بر در عالم شد
زان بخششی که بر در عالم شد****انده نصیب گوهر آدم شد
یارب چه نطفه بود نمی‌دانم****کز وی زمانه حاملهٔ غم شد
لطف از مزاج دهر بشد گوئی****ای مرد لطف چه که وفا هم شد
زیر سپهر کیست نمی‌دانم****کز گردش سپهر مسلم شد
درهم شده است کارم و در گیتی****کار که دیده‌ای که فراهم شد
ایزد نیافرید هنوز آن دل****کاندر جهان درآمد و خرم شد
زین چرخ عمر خوار سیه کاسه****در کام دل نواله همه سم شد
زخمی رسید بر دل خاقانی****کاوقات او هزینهٔ مرهم شد
غزل شماره 177: آباد بر آن شب که شب وصلت ما بود
آباد بر آن شب که شب وصلت ما بود****زیرا که نه شب بود که تاریخ بقا بود
بودند بسی سوختگان گرد در او****لیکن به سرا پردهٔ او بار مرا بود
من سایه شدم او ز پس چشم رقیبان****بر صورت من راست چو خورشید سما بود
بر چشم من آن ماه جهان‌سوز رقم بود****بر عشق وی این آه جهان‌سوز گوا بود
از وی طلب عهد و ز من لفظ بلی بود****از من سخن عذر و ازو عین رضا بود
بیرون ز قضا و ز قدر بود وصالش****چه جای قدر بود و چه پروای قضا بود
هر نعت که در وصف مثالش بشنودم****با صورت وصلش همه آن وصف خطا بود
من شیفته از شادی و پرسان ز دل خویش****کای دل به جهان اینکه مرا بود که را بود
من بودم و او و صفت حال من و او****صاحب خبران صبح‌دم و باد صبا بود
تا لاجرم امروز سمر شد که شب دوش****پروانه‌ای اندر حرم شمع صفا بود
آواز ز عشاق برآمد که فلان شب****معراج دگر نوبت خاقانی ما بود
غزل شماره 178: عافیت کس نشان دهد؟ ندهد
عافیت کس نشان دهد؟ ندهد****وز بلا کس امان دهد؟ ندهد
یک نفس تا که یک نفس بزنم****روزگارم زمان دهد؟ ندهد
در دلم غصه‌ای گره گیر است****چرخ تسکین آن دهد؟ ندهد
کس برای گره گشادن دل****غم‌گساری نشان دهد؟ ندهد
آخر این بادبان آتشبار****بحر غم را کران دهد؟ ندهد
موج کشتی شکاف بیند مرد****تکیه بر بادبان دهد؟ ندهد
ز آسمان خواست داد خاقانی****داد کس آسمان دهد؟ ندهد
غزل شماره 179: دل ز گیتی وفاجویی ندارد
دل از گیتی وفاجویی ندارد****که گیتی از وفا بویی ندارد
به دل‌جویان ندارد طالع ایام****چه دارد پس که دل‌جویی ندارد
وفا از شهربند عهد رسته است****که اینجا خانه در کویی ندارد
سلامت نزد ما دور از شما مرد****دریغا مرثیت گویی ندارد
جهان را معنی آدم به جای است****چه حاصل آدمی خویی ندارد
اگر صد گنج زر دارد چه حاصل****که سختن را ترازویی ندارد
مکش چندین کمان بر صید گیتی****که چندان چرب پهلویی ندارد
نشاید شاهدی را کرم پیله****که بیش از چشم و ابرویی ندارد
چه بینی از عروسان بربری ناز****که الا فرق و گیسویی ندارد
بنازد بر جهان خاقانی ایراک****جهان امروز چون اویی ندارد
از آن در عدهٔ عزلت نشسته است****که از زن سیرتان شویی ندارد
که از سنجاب شب تا قاقم روز****دواج همتش مویی ندارد
دل خاقانی این زخم فلک راست****که آن چوگان جز این گویی ندارد
غزل شماره 180: دل جام جام، زهر غمان هر زمان کشد
دل جام جام، زهر غمان هر زمان کشد****ناکام جان نگر که چه در کام جان کشد
این کوه زهره دل که نهنگی است بحرکش****در نوش خنده بین که چه زهر غمان کشد
بحر نهنگ‌دار غم از موج آتشین****دود سیاه بر صدف آسمان کشد
مرغان روزگار نگر کاژدهای غم****گنجشک وارشان ز هوا در دهان کشد
و آن کو به گوشه‌ای ز میانه کرانه کرد****هم گوشهٔ دلش ستم بی‌کران کشد
مسکین درخت گندم از اندیشهٔ ملخ****ایمن نگردد ارچه سرش صد سنان کشد
خاقانی ار زبان ز سخن بست حق اوست****چند از زبان نیافته سودی زیان کشد
هرچند سوزیان زبان است گرم و خشک****خط بر خط مزور این سوزیان کشد
نای است بی‌زبان به لبش جان فرودمند****بر بط زبان وراست عذاب از زبان کشد
گر محرمان به کعبه کفن بر کتف کشند****او بر در خدای کفن در روان کشد
از زرق دوستان تبع دشمنان شود****بر فرق دشمنان رقم دوستان کشد
غزل شماره 181: آمد نفس صبح و سلامت نرسانید
آمد نفس صبح و سلامت نرسانید****بوی تو نیاورد و پیامت نرسانید
یا تو به دم صبح سلامی نسپردی****یا صبح‌دم از رشک سلامت نرسانید
من نامه نوشتم به کبوتر بسپردم****چه سود که بختم سوی بامت نرسانید
باد آمد و بگسست هوا را زره ابر****بوی زرهٔ غالیه فامت نرسانید
بر باد سپردم دل و جان تا به تو آرد****زین هر دو ندانم که کدامت نرسانید
عمری است که چون خاک جگر تشنهٔ عشقم****و ایام به من جرعهٔ جامت نرسانید
مرغی است دلم طرفه که بر دام تو زد عشق****خود عشق چنین مرغ به دامت نرسانید
خاقانی ازین طالع خود کام چه جوئی****کو چاشنی کام به کامت نرسانید
نایافتن کام دلت کام دل توست****پس شکر کن از عشق که کامت نرسانید
غزل شماره 182: آن کو چو تو دلربای دارد
آن کو چو تو دلربای دارد****بر فرق زمانه پای دارد
سخت آباد است خانهٔ حسن****تا روی تو کدخدای دارد
خوش عطاری است باد شب‌گیر****تا زلف تو مشک‌سای دارد
جان کز تو در این مقام دور است****آهنگ دگر سرای دارد
هیهات که روی دل‌ربایت****با ما به وصال رای دارد
سلطان سعادت آنچنان نیست****کاندیشهٔ هر گدای دارد
خاقانی از آسمان گذشته است****تا خاک در تو جای دارد
غزل شماره 183: چون زلف یار گیرم دستم به یارب آید
چون زلف یار گیرم دستم به یارب آید****چون پای دوست بوسم جانم بر لب آید
هر شب ز دست هجرش چندان به یارب آیم****کز دست یارب من یارب به یارب آید
تا خط نو دمیدش بگریزم از غم او****کانگه سفر نشاید چون مه به عقرب آید
غزل شماره 184: با درد تو کس منت مرهم نپذیرد
با درد تو کس منت مرهم نپذیرد****با وصل تو کس ملکت عالم نپذیرد
تنگ است در وصل تو زان هیچ قدی نیست****کو بر در وصل تو رسد خم نپذیرد
آن کس که نگین لب تو یافت به صد جان****در عرض وی انگشتری جم نپذیرد
پیش لب تو تحفه فرستم دل و دین را****دانم که کست تحفه ازین کم نپذیرد
بار غم من صبر نپذرفت و عجب نیست****بر کوه اگر عرض کنی هم نپذیرد
در معرکهٔ عشق تو عقلم سپر افکند****کان حمله که او آرد رستم نپذیرد
گفتی سر خاقانی دارم به سر و چشم****ای شوخ برو کز تو کس این دم نپذیرد
غزل شماره 185: آوازهٔ جمالت اندر جهان فتاد
آوازهٔ جمالت اندر جهان فتاد****شوری ز کبریای تو در آسمان فتاد
دل در سرای وصل تو یک گام درنهاد****برداشت گام دیگر و بر آستان فتاد
بر شاه‌راه سینهٔ من سوز عشق تو****دزد دلاوری است که بر کاروان فتاد
بازارگانی از دل زارتر که دید****کز عشق سود جست به جان در زیان فتاد
کشتی صبر من سوی ساحل کجا رسد****با صد هزار رخنه که در بادبان فتاد
قفلی که از وفای تو بر سینه داشتم****اکنون ز بیم خصم توام بر دهان فتاد
خاقانی از تو دور نه بر اختیار ماند****دانی که در بلا به ضرورت توان فتاد
غزل شماره 186: در خوشاب را لبت سخت خوش آب می‌دهد
در خوشاب را لبت سخت خوش آب می‌دهد****نرگس مست را خطت خوب سراب می‌دهد
رشوه به چشم مست تو نرگس تازه می‌برد****باژ به زلف شست تو عنبر ناب می‌دهد
دیده پرآب کرده‌ای رو که به دست غمزه‌ات****هندوی دیده تیغ را بهر تو آب می‌دهد
طرفه‌تر آنکه طره‌ات سر ز خطت همی کشد****پس به تکلف اندرو حسن تو تاب می‌دهد
ور ز خطت برون نهم پای ز بهر گردنم****همسر زلف سرکشت تاب طناب می‌دهد
بر سر کوی حسن تو پای دلم شکسته شد****تا چو درنگ می‌کند جان به شتاب می‌دهد
غزل شماره 187: عشقت آتش ز جان برانگیزد
عشقت آتش ز جان برانگیزد****رستخیز از جهان برانگیزد
باد سودات بگذرد بر دل****زمهریر از روان برانگیزد
خیل عشقت به جان فرود آید****سیل خون از میان برانگیزد
تا قیامت غلام آن عشقم****که قیامت ز جان برانگیزد
از برونم زبان فرو بندد****وز درونم فغان برانگیزد
تب نهانی است از غم تو مرا****لرزه از استخوان برانگیزد
ناله پیدا از آن کنم که غمت****تب عشق از نهان برانگیزد
شحنهٔ وصل کو که هجران را****از سرم یک زمان برانگیزد
هجر بر سر موکل است مرا****از سرم گرد از آن برانگیزد
آه خاقانی از تف عشقت****آتش از آسمان برانگیزد
چون حدیثی کند دل از دهنت****باد آتش فشان برانگیزد
حرف ر
غزل شماره 188: پیش لب تو حلقه به گوشم بنفشه‌وار
پیش لب تو حلقه به گوشم بنفشه‌وار****لب‌ها بنفشه رنگ ز تب‌های بیقرار
زان خط و لب که هر دو بنفشه به شکرند****وقت بنفشه دارم سودای بی‌شمار
من چون بنفشه بر سر زانو نهاده سر****زانو بنفشه رنگ‌تر از لب هزار بار
همچون بنفشه کز تف آتش بریخت خوی****زان زلف چون بنفشه دل من بسوخت زار
سودا برد بنفشه و شکر چرا مرا****زان شکر و بنفشه به سودار رسید کار
از بس که غم خورم ز سپهر بنفشه رنگ****خاقانی بنفشه دلم خواند روزگار
بازار دل بنفشه صفت تحفه‌ای کنم****تا دستهٔ بنفشه نهم پیش شهریار
سلطان اعظم آنکه به تیغ بنفشه‌فام****اندر دل مخالف دین شد بنفشه کار
تیغ بنفشه گونش برد شاخ شر چنانک****بیخ بنفشه، بوی دهان شراب‌خوار
گر پیش ما به بوی بنفشه برد نمک****تیغش نمک تن است به رنگی بنفشه‌وار
غزل شماره 189: پیش صبا نثار کنم جان شکوفه‌وار
پیش صبا نثار کنم جان شکوفه‌وار****کو عقد عنبرین که شکوفه کند نثار
ای مرد با شکوفه چه سازم طریق انس****این بس مرا که دیدهٔ من شد شکوفه‌بار
جانم شکوفه‌وار شکافان شد از هوس****چون حجلهٔ شکوفه برانداخت نوبهار
هر شب که پر شکوفه شود روی آسمان****در چشم من شکوفه‌وش آید خیال یار
شاخ شکوفه‌دار امیدم شکسته شد****چون از شکوفه قبهٔ نو بست شاخسار
کو آن شکوفهٔ طرب و میوهٔ دلم****اکنون که پر طلسم شکوفه است میوه‌دار
چون زان شکوفه عارض امید به نبود****امید من بمرد به طفلی شکوفه‌وار
هست از شکوفه نغزتر و شوخ دیده‌تر****خاقانی از شکوفه امید بهی مدار
غزل شماره 190: دل پردهٔ عشق توست برگیر
دل پردهٔ عشق توست برگیر****جان تحفهٔ وصل توست بپذیر
تن هم سگ کوی توست دانی****دانم که نیرزدت به زنجیر
گفتی که بجوی تا بیابی****جستیم و نیافتیم تدبیر
در کار دلی که گمره توست****تقصیر نمی‌کنی ز تقصیر
تیری ز قضای بد سبق کرد****آمد دل من بخست بر خیر
آن تیر ز شست توست زیرا****نام تو نوشته بود بر تیر
خاقانی اگرچه هیچ کس نیست****هم هیچ مگو به هیچ برگیر
غزل شماره 191: خون‌ریزی و نندیشی، عیار چنین خوشتر
خون‌ریزی و نندیشی، عیار چنین خوشتر****دل دزدی و نگریزی، طرار چنین خوشتر
زان غمزهٔ دود افکن آتش فکنی در من****هم دل شکنی هم تن، دل‌دار چنین خوشتر
هر روز به هشیاری نو نو دلم آزاری****مست آیی و عذر آری، آزار چنین خوشتر
نوری و نهان از من، حوری و رمان از من****بوس از تو و جان از من، بازار چنین خوشتر
الحق جگرم خوردی خون‌ریز دلم کردی****موئیم نیازردی، پیکار چنین خوشتر
مرغی عجب استادم در دام تو افتادم****غم می‌خورم و شادم غم‌خوار چنین خوشتر
من کشته دلم بالله تو عیسی و جان درده****هم عاشق ازینسان به هم یار چنین خوشتر
این زنده منم بی‌تو، گر باد تنم بی‌تو****کز زیستنم بی‌تو بسیار چنین خوشتر
خاقانی جان افشان بر خاک در جانان****کز عاشق صوفی جان ایثار چنین خوشتر
غزل شماره 192: خیز و به ایام گل بادهٔ گلگون بیار
خیز و به ایام گل بادهٔ گلگون بیار****نوبت دی فوت شد نوبت اکنون بیار
دست مقامر ببوس نقش حریفان بخواه****بزم صبوحی بساز نزل دگرگون بیار
شاهد دل ناشتاست درد زبان گز بده****مطرب جان خوش نواست نغمهٔ موزون بیار
شرط صبوحی بود گاو زر و خون رز****خون سیاوش بده، گاو فریدون بیار
پیش که یاوه شوند خرد وشاقان چرخ****بر بر گل عارضان ساغر گلگون بیار
باده به کم کاسگان تا خط بغداد ده****بهر لب خاصگان یک دو خط افزون بیار
غصهٔ ایام ریخت خون چو خاقانیی****شو دیت خون او زان می چون خون بیار
غزل شماره 193: بر سر من نامده است از تو جفاجوی تر
بر سر من نامده است از تو جفاجوی تر****در همه عالم توئی از همه بدخوی‌تر
گیر که من نیستم هم ز خود انصاف ده****تا به جهان کس شنید از تو جفاجوی تر
هستی خورشید حسن لاجرم از وصل تو****هرکه به نزدیک تر از تو سیه روی تر
گفتم هستی چو گل هم خوش و هم بی‌وفا****لیک نگفتم که هست گل ز تو خوشبوی‌تر
بود گناه من آنک با تو یگانه شدم****نیست مرا ز آب چشم هیچ گنه‌شوی‌تر
تا دل من سوی توست بارگه صبر من****هست به کوی عدم بلکه از آنسوی‌تر
در صف عشاق تو کمتر خاقانی است****لیک به وصف تو در، اوست سخنگوی‌تر
غزل شماره 194: رحم کن رحم، نظر باز مگیر
رحم کن رحم، نظر باز مگیر****لطف کن لطف، خبر بازمگیر
گیرم آتش زده‌ای در جانم****آخر آبم ز جگر بازمگیر
گر به مستی سخنی گفتم، رفت****سخن رفته ز سر بازمگیر
گنه کرده بناکرده شمار****عذر بپذیر و نظر بازمگیر
گلبن مهر تو در باغ دل است****آب از آن گلبن‌تر بازمگیر
از چو من هندوک حلقه بگوش****گر کله نیست کمر بازمگیر
آخر آن بوسه که روزی دادی****داده را روز دگر بازمگیر
گر زکاتی به محرم بدهی****چون خسیسان به صفر بازمگیر
های خاقانی میدان هواست****دل بدادی، سر و زر بازمگیر
غزل شماره 195: حدیث توبه رها کن سبوی باده بیار
حدیث توبه رها کن سبوی باده بیار****سرم کدو چکنی یک کدوی باده بیار
دو قبله نیست روا، یا صلاح یا باده****سر صلاح ندارم سبوی باده بیار
به صبح و شام که گلگونه‌ای و غالیه‌ای است****مرا فریب مده رنگ و بوی باده بیار
عنان شاهد دل گیر و دست پیر خرد****ز راه زهد بگردان به کوی باده بیار
ببین که عمر گریبان دریده می‌گذرد****بگیر دامنش از ره بسوی باده بیار
منادیان قدح را به جان زنم لبیک****چو من حریفی لبیک گوی باده بیار
صبح گویم، سبوح گوی چون باشم****چو من ملامتیی رخصه جوی باده بیار
به جویبار بهشتت چه کار خاقانی****دل تو باغ بهشت است جوی باده بیار
غزل شماره 196: آن خال جو سنگش ببین، آن روی گندمگون نگر
آن خال جو سنگش ببین، آن روی گندمگون نگر****بر خاک راه او مرا جو جو دل پر خون‌نگر
هست از پری رخساره‌ای در نسل آدم شورشی****شور بنی آدم همه ز آن روی گندمگون نگر
من تلخ گریم چون قدح او خوش بخندد همچو می****این گریهٔ ناساز بین آن خندهٔ موزون نگر
باغی است طاووس رخش ماری است افسون‌گر در او****شهری چو من بنهاده سر بر خط آن افسون نگر
او آتش است و جان و دل پروانه و خاکسترش****خاکستری در دامنش پروانه پیرامون نگر
بسیار دیدی در دلم بازار عشق آراسته****آن چیست کانگه دیده‌ای بازار عشق اکنون نگر
دل کشته‌ام در پای تو شب زنده دارم لاجرم****خوابم همه شب کاسته زین درد روز افزون نگر
من عاشق و او بی‌خبر، او ماه نو من شیفته****او از من و من زو جدا، این حال بوقلمون نگر
در غمزهٔ جادوی او نیرنگ رنگارنگ بین****در طبع خاقانی کنون سودای گوناگون نگر
غزل شماره 197: سرهای سراندازان در پای تو اولی‌تر
سرهای سراندازان در پای تو اولی‌تر****در سینهٔ جانبازان سودای تو اولی‌تر
ای جان همه عالم، ریحان همه عالم****سلطان همه عالم مولای تو اولی‌تر
ای داور مهجوران، جان داروی رنجوران****صبر همه مستوران، رسوای تو اولی‌تر
خواهی که کشی یاری آن یار منم آری****گر کشتنیم باری در پای تو اولی‌تر
خرم‌ترم اینک بین از خوی توام غمگین****کز هرچه کند تسکین صفرای تو اولی‌تر
دل کز همه درماند جان بر سرت افشاند****چون جای تو او داند او جای تو اولی‌تر
رای تو به کین‌توزی دارد سر جان‌سوزی****چون نیست لبت روزی هم رای تو اولی‌تر
تا تو به پری مانی، شیدای توام دانی****یک شهر چو خاقانی شیدای تو اولی‌تر
غزل شماره 198: فتاده‌ام به طلسم کشاکش تقدیر
فتاده‌ام به طلسم کشاکش تقدیر****نه گرد خانه به دوشم نه خاک دامن‌گیر
دل رمیده و شوق بهانه خود دارم****که دیده است دو دیوانه را به یک زنجیر
چه طرف‌ها که نبستم ز رهنمائی دل****دلیل رهزن من مست خواب و راه خطیر
خدا زیارت فتراک دل نصیب کناد****رمیده خاطرم از دام راه بی‌تاثیر
نفس کشیدن مرغ اسیر پرواز است****مباد صید رهائی شوی ز دام صفیر
دلی که بال و پری در هوای خاک بزد****ندید خواب شکفتن چو غنچهٔ تصویر
ز سینه تا به لب آئین نیشتر دارم****حدیث از جگر پاره می‌کنم تفسیر
تو کز تفحص عنقا غبار خواهی شد****چرا غزال قناعت نمی‌کنی تسخیر
ز فیض دولت بیدار دیده می‌خواهم****که صبح را دهم از گریه توشهٔ شب‌گیر
تو خاقنی که به تاراج امتحان رفتی****ز گرد کورهٔ وارستگی طلب اکسیر
حرف ز
غزل شماره 199: روز عمرم در شب افتاده است باز
روز عمرم در شب افتاده است باز****وز شبم روز عنا زاده است باز
گویی اندر دامن آمد پای دل****کز پی آن در سر افتاده است باز
چون نشینم کژ که خورشید امید****راست بالای سر استاده است باز
قسم هرکس جرعه بود از جام غم****قسم من تا خط بغداد است باز
همچو آب از آتش و آتش ز باد****دل به جوش و تن به فریاد است باز
شایدم کالماس بارد چشم از آنک****بند بر من کوه پولاد است باز
شد زبانم موی و شد مویم زبان****از تظلم کاین چه بیداد است باز
سینهٔ من کآسمان در خون اوست****از خرابی محنت آباد است باز
از مژه در آتشین آبم که دل****تف این غمها برون داده است باز
رخت جان بربند خاقانی ازآنک****دل در غم‌خانه بگشاده است باز
غزل شماره 200: ای دل آن زنار نگسستی هنوز
ای دل آن زنار نگسستی هنوز****رشتهٔ پندار نگسستی هنوز
خاک هر پی خون توست از کوی یار****پی ز کوی یار نگسستی هنوز
در سر کار هوا شد دین و دل****هم نظر زان کار نگسستی هنوز
تن چو جان از دیده نادیدار ماند****دیده ز آن دیدار نگسستی هنوز
بر سر بازار عشق آبت برفت****پای ز آن بازار نگسستی هنوز
تاختی بر اسب همت سالها****تنگ آن رهوار نگسستی هنوز
رشتهٔ جانت ز غم یک تار ماند****شکر کن کان تار نگسستی هنوز
لاف یک‌رنگی مزن خاقانیا****کز میان زنار نگسستی هنوز
غزل شماره 201: دهان شیشه گشا صبح شد شراب بریز
دهان شیشه گشا صبح شد شراب بریز****میی به ساغر من همچو آفتاب بریز
هلال عید بود بر سپهر پا به رکاب****به جام ساقی گل چهره می شتاب بریز
نقاب برفکن و آتشی به جانم زن****ز دیدهٔ تر من همچو شمع، آب بریز
دلم ز دست تو آباد گر نمی‌گردد****بیار آتش و درخانهٔ خراب بریز
لب تو داد به دستم قدح ز شربت قند****در او ز روی عرقناک خود گلاب بریز
گهی که جرم مرا پیش تو حساب کنند****تو رشحه‌ای ز کرم‌های بی‌حساب بریز
ببین به دیدهٔ انصاف نظم خاقانی****طبق طبق ز جواهر بر انتخاب بریز
حرف س
غزل شماره 202: از این ده رنگ‌تر یاری نپندارم که دارد کس
از این ده رنگ‌تر یاری نپندارم که دارد کس****ازین بی‌نورتر کاری نپندارم که دارد کس
نماند از رشتهٔ جانم بجز یک تار خون‌آلود****ازین باریک‌تر تاری نپندارم که دارد کس
مرا زلف گره گیرش گره بر دل زند عمدا****ازین بتر گره‌کاری نپندارم که دارد کس
دهم در من یزید دل دو گیتی را به یک مویش****ازین سان روز بازاری نپندارم که دارد کس
نسیم صبح جانم را ودیعت آورد بویش****ازین به تحفه در باری نپندارم که دارد کس
اگرچه زیر هر سنگی چو خاقانی صدا بینی****ازین برتر سخن باری نپندارم که دارد کس
غزل شماره 203: بوی وفا ز گلبن عالم نیافت کس
بوی وفا ز گلبن عالم نیافت کس****تا اوست اندر او دل خرم نیافت کس
منسوخ کن حدیث جهان را که در جهان****هرگز دو دوست یک‌دل و همدم نیافت کس
آن حال کز وفای سگی باز گفته‌اند****دیری است تا ز گوهر آدم نیافت کس
در ساحت زمین مطلب کیمیای انس****کاندر خزانه‌ها فلک هم نیافت کس
چندین مگوی مرهم و مرهم که هر که بود****در خستگی فروشد و مرهم نیافت کس
در چار بالش عدم آی از بساط کون****کاینجا دم مراد مسلم نیافت کس
چون قفل و پره آلت بند است روز و شب****زان لاجرم کلید در غم نیافت کس
خاقانیا ز عالم وحشت مجوی انس****کانفاس عیسی از دم ارقم نیافت کس
غزل شماره 204: مه نجویم، مه مرا روی تو بس
مه نجویم، مه مرا روی تو بس****گل نبویم، گل مرا بوی تو بس
عقل من دیوانهٔ عشق تو شد****بندش از زنجیر گیسوی تو بس
اشک من باران بی‌ابر است لیک****ابر بی‌باران خم موی تو بس
آینه از دست بفکن کز صفا****پشت دست آئینهٔ روی تو بس
رنگ زلفت بس شب معراج من****قاب قوسینم دو ابروی تو بس
طالب ظل همائی نیستم****سایهٔ دیوار در کوی تو بس
آسمان در خون خاقانی چراست****کاین مهم را نامزد خوی تو بس
حرف ش
غزل شماره 205: کشد مو بر تن نخجیر تیر از شوق پیکانش
کشد مو بر تن نخجیر تیر از شوق پیکانش****به دل چون رنگ بر گل می‌دود زخم نمایانش
همین بس در بهارستان محشر خون‌بهای من****غبارش بوی گل شد در رکاب و گرد جولانش
گل پیمانه در دستش ز خجلت غنچه می‌گردد****به عارض تا فتاد از تاب بی‌گلهای خندانش
نشانش از که می‌پرسی سراغش از که می‌گیری****گرفتاری گرفتارش، پریشانی پریشانش
ببالد خرمی بر نوبهار او چه کم دارد****تبسم ارغوان زارش، تماشا نرگس‌ستانش
میان انجمن ناگفتنی بسیار می‌ماند****من دیوانه را تنها برید آخر به دیوانش
در آغوش دو عالم غنچهٔ زخمی نمی‌گنجد****هجوم آورده بر دلها ز بس تاراج مژگانش
من مخمور اگر مستم ز چشم یار می‌دانم****مرا از من جدا کرده اشارت‌های پنهانش
پریشان می‌شوی حال دل عاشق چه می‌پرسی****نمی‌داند اجل تعبیر یک خواب پریشانش
بنازم شان بی‌قدری من آن بی‌دست و پا بودم****که گردید از شرفمندی کف دست سلیمانش
ز نیرنگ هوا و از فریب آز خاقانی****دلت خلد است خالی ساز از طاووس و شیطانش
غزل شماره 206: هر دل که غم تو داغ کردش
هر دل که غم تو داغ کردش****خون جگر آمد آب‌خوردش
چون کوشم با غمت که گردون****کوشید و نبود هم نبردش
در درد فراق تو دل من****جان داد و نکرد هیچ دردش
دور از تو گذشت روز عمرم****نزدیک شد آفتاب زردش
در بابل اگر نهند شمعی****زینجا بکشم به باد سردش
وصل تو دواسبه رفت چون باد****هیهات کجا رسم به گردش
خاقانی را جهان سرآمد****دریاب که نیست پایمردش
خاصه که به شعر بی‌نظیر است****در جملهٔ آفتاب گردش
غزل شماره 207: عقل ما سلطان جان می‌خواندش
عقل ما سلطان جان می‌خواندش****مجلس‌افروز جهان می‌خواندش
نسر طائر تا لب خندانش دید****طوطی شکرفشان می‌خواندش
تا ملاحت را به حسن آمیخته است****هر که این می‌بیند آن می‌خواندش
تا لبش را لب نخوانی زینهار****زانکه روح القدس جان می‌خواندش
تا خیال لعل او در چشم ماست****هرچه در کون است کان می‌خواندش
کوی او از اختران چشم من****هر که دیده است آسمان می‌خواندش
کمترین وصاف او خاقانی است****کاسمان صاحب‌قران می‌خواندش
غزل شماره 208: چو به خنده بازیابم اثر دهان تنگش
چو به خنده بازیابم اثر دهان تنگش****صدف گهر نماید شکر عقیق رنگش
بکنند رخ به ناخن بگزند لب به دندان****همه ساحران بابل ز دو چشم شوخ و شنگش
اگر از قیاس جان را جگر آهنین نبودی****نتواندی کشیدن ستم دل چو سنگش
به گه صبوح زهره ز فلک همی سراید****ز صدای صوت زارش ز نوای زیر چنگش
چو گشاد تیر غمزه ز خم کمان ابرو****گذرد ز سنگ خارا سر ناوک خدنگش
لب اوست لعل و شکر من اگر نه شور بختم****شکرین چراست بر من سخنان چون شرنگش
لب اوست آب حیوان دلم از طلب سکندر****خضر دگر شوم من اگر آرمی به چنگش
غزل شماره 209: خسته‌ام نیک از بد ایام خویش
خسته‌ام نیک از بد ایام خویش****طیره‌ام بر طالع پدرام خویش
از سپیدی کار طالع بخت را****بس سیه بینم زبان و کام خویش
دل سبوی غم تهی بر من کند****من ز خون دل کنم پر جام خویش
دل هم از من دوست‌گیر است ای عجب****بر زبان غم دهد پیغام خویش
من به دندان گوشهٔ دل چون خورم****کو چنان در گوشه دید آرام خویش
دل نه پیکان است، هم خون است و گوشت****گوشت نتوان خوردن از اندام خویش
آسمان هردم کشد وانگه دهد****کشتگان را طعمهٔ اجرام خویش
کلبهٔ قصاب چند آرد برون****سرخ زنبوران خون آشام خویش
وام بستانم دهم خواهنده را****پس ز گنج غیب بدهم وام خویش
سایلان از من چنین خوش‌دل روند****من چنین ناخوش‌دل از ایام خویش
سایل ار خرم شود زاکرام من****من شوم خرم‌تر از اکرام خویش
از برای شادی سائل به رنگ****زعفران سازم رخ زرفام خویش
دانگی از خود باز گیرم بهر قوت****پس دهم دیناری از انعام خویش
کام من بالله که ناکام من است****تا به ناکامی برآرم کام خویش
دست همت بس فراخ آمد مرا****پای همت تنگ دارم گام خویش
او به نسبت خوانده خاقانی مرا****من کنم خاقان همت نام خویش
حرف م
غزل شماره 210: بس سفالین لب و خاکین رخ و سنگین جانم
بس سفالین لب و خاکین رخ و سنگین جانم****آتشین آب و گلین رطل کند درمانم
دست بوسم که گلین رطل دهد یار مرا****گر دهد جام زرم دست بر او افشانم
منم از گل به گلین رطل خورم گلگون می****کو برم جام زر ایمه که نه نرگسدانم
رطل دریا صفت آرید که جام زردشت****گوش ماهی است بر او آتش دل ننشانم
دوستانم همه انصاف دهند از پی من****که چه انصاف ده و جورکش دورانم
گوش ماهی است نه خورد من و نه هم جام است****به گلین رطل دل از بند خرد برهانم
من که دریاکش و سرمست چو دریا باشم****گوش ماهی چه کنم؟ جام صدف چه ستانم
بوی خاکی که من از رطل گلین می‌شنوم****بردمد از بن هر موی گل و ریحانم
همه ماهی تن و آورده به کف جام صدف****من نهنگم نه حریف صدف ایشانم
ساقی است آهوی سیمین و از آن زرین گاو****خون خرگوش کند آبخور مارانم
گاو زر ده به کف سامری و در کف من****آب خضری که در او آتش موسی رانم
جز بدین رطل گلین هیچ عمارت نکنم****چار دیوار گلین را که در او مهمانم
آهنین جامم و پر آه و انین دارم جان****نزیم بی‌دمکی آب که هم حیوانم
جوهری مغ شده و درج سفالین خم می****وز نگین گهر و رطل گلین میزانم
سیصد وشصت رگم زنده شود چون بدهد****سیصد و شصت درم سنگ گهر وزانم
هر که گوهر به دهان داشت جگر تشنه نماند****من که گوهر بخورم تشنه جگر چون مانم
ای عجب دل سبک و درد گرانتر شودم****هرچه من رطل گران سنگ سبکتر رانم
دوش با رطل گلین و می رنگین گفتم****کز شما گشت غم‌آباد دل ویرانم
ای می و رطل ندانم ز کدام آب و گلید****کاتش درد نشاندن به شما نتوانم
رطل بگریست که من ز آب و گل پرویزم****می بنالید که من خون دل خاقانم
چون به می خون جهان در گل افسرده خورم****چه عجب گر نتوان یافت به دل شادانم
من که خاقانیم از خون دل تاجوران****می‌کنم قوت و ندانم چه عجب نادانم
غزل شماره 211: از دو عالم دامن جان درکشم هر صبح‌دم
از دو عالم دامن جان درکشم هر صبح‌دم****پای نومیدی به دامان درکشم هر صبح‌دم
سایه با من هم‌نشین و ناله با من همدم است****جام غم بر روی ایشان درکشم هر صبح‌دم
ساقیی دارم چو اشک و مطربی دارم چو آه****شاهد غم را ببر زان درکشم هر صبح‌دم
عشق مهمان دل است و جان و دل مهمان او****من دل و جان پیش مهمان درکشم هر صبح‌دم
ناگزیر جان بود جانان و از جان ناگزیر****پیش جانان شاید ار جان درکشم هر صبح‌دم
هم مژه مسمار سازم هم بهای نعل را****دیده پیش اسب جانان درکشم هر صبح‌دم
بس که می‌جویم سواری بر سر میدان عقل****تا عنان گیرم به میدان درکشم هر صبح‌دم
هر شب از سلطان عشقم در ستکانی‌ها رسد****تا به یاد روی سلطان در کشم هر صبح‌دم
دوستکانی کان به مهر خاص سلطان آورند****گر همه زهر است آسان درکشم هر صبح‌دم
نوش خندیدن به وقت زهر خوردن واجب است****من بسا زهرا که خندان درکشم هر صبح‌دم
دوستان خون رزان پنهان کشند از دور و من****آشکارا خون مژگان درکشم هر صبح‌دم
گر همه مستند از آن راوق منم هم مست از آنک****خون چشم رواق افشان درکشم هر صبح‌دم
دهر ویران را بجز آرایش طاقی نماند****خویشتن زین طاق ویران درکشم هر صبح‌دم
آفتم عقل است میل آتشین سازم ز آه****پس به چشم عقل پنهان درکشم هر صبح‌دم
چند ازین دوران که هستند این خدا دوران در او****شاید ار دامن ز دوران درکشم هر صبح‌دم
از خود و غیری چنان فارغ شدم کز فارغی****خط به خاقانی و خاقان درکشم هر صبح‌دم
غزل شماره 212: کو صبح که بار شب کشیدم
کو صبح که بار شب کشیدم****در راه بلا تعب کشیدم
صبرم نکشید تا سحر زآنک****از موکب غم شغب کشیدم
جان هم نکشد به حیله تا روز****من تا به سحر عجب کشیدم
زنده به امید صبح ماندم****تا صبح بدین سبب کشیدم
دارم ز خمار چشم میگون****بی‌آنکه می طرب کشیدم
صبحا به گلاب ژاله بنشان****این درد سری که شب کشیدم
بر چرخ کمان کشیدم از دل****کز آتش دل لهب کشیدم
تیرم همه بر نشانه شد راست****هر چند کمان به چپ کشیدم
پر آبله شد لبم ز بس تف****کز سینه به سوی لب کشیدم
گویند لب تو را چه افتاد****این عذر نهم که تب کشیدم
کردم طلب و نیافتم اهل****اکنون قدم از طلب کشیدم
خاقانی‌وار خط واخواست****بر عالم بوالعجب کشیدم
غزل شماره 213: نه رای آنکه ز عشق تو روی برتابم
نه رای آنکه ز عشق تو روی برتابم****نه جای آنکه به جوی تو بگذرد آبم
به جستجوی تو جان بر میان جان بندم****مگر وصال تو را یابم و نمی‌یابم
ز بس که از تو فغان می‌کنم به هر محراب****ز سوز سینه چو آتشکده است محرابم
برای بوی وصال تو بندهٔ بادم****برای پاس خیال تو دشمن خوابم
اگر به جان کنیم حکم برنتابم سر****مکن جفا که جفای تو برنمی‌تابم
کجا توانم پیوست با تو کز همه روی****شکسته چون دل خاقانی است اسبابم
غزل شماره 214: از دهر غدر پیشه وفائی نیافتم
از دهر غدر پیشه وفائی نیافتم****وز بخت تیره رای صفایی نیافتم
بر رقعهٔ زمانه قماری نباختم****کورا بهر دو نقش دغایی نیافتم
آن شما ندانم و دانم که تا منم****کار زمانه را سر و پایی نیافتم
سایه است هم‌نشینم و ناله است هم‌دمم****بیرون ازین دو، لطف نمائی نیافتم
ای سایه نور چشمی و ای ناله انس دل****کاندر یگانگی چو شمایی نیافتم
از دوستان عهد بسی آزموده‌ام****کس را بگاه عهد وفایی نیافتم
زین پس برون عالم جویم وفا و عهد****کاندر درون عالم جایی نیافتم
بر سینه شاخ شاخ کنم جامه شانه‌وار****کز هیچ سینه بوی رضایی نیافتم
مانا که مردمی به عدم بازرفت از آنک****نگذشت یک زمان که جفایی نیافتم
در بوستان عهد شنیدم که میوهاست****جستم به چند سال و گیایی نیافتم
زان طبخ‌ها که دیگ سلامت همی پزد****خوش‌خوارتر ز فقر ابایی نیافتم
بر زخمها که بازوی ایام می‌زند****سازنده‌تر ز صبح دوایی یافتم
خاقانیا بنال که بر ساز روزگار****خوشتر ز نالهٔ تو نوایی نیافتم
غزل شماره 215: از گشت چرخ کار به سامان نیافتم
از گشت چرخ کار به سامان نیافتم****وز دور دهر عمر تن آسان نیافتم
زین روزگار بی‌بر و گردون کژ نهاد****یک رنج بازگوی که من آن نیافتم
نطقم از آن گسست که همدم ندیده‌ام****دردم از آن فزود که درمان نیافتم
از قبضهٔ کمان فلک بر دلم به قهر****تیری چنان گذشت که پیکان نیافتم
خوانی نهاد دهر به پیشم ز خوردنی****جز قرص آفتاب در آن خوان نیافتم
بر ابلق امید نشستم به جد و جهد****جولان نکرد بخت که میدان نیافتم
بر چرخ هفتمین شدم از نحس روزگار****یک هم‌نشین سعد چو کیوان نیافتم
پشتم شکست چرخ که رویم نگه نداشت****آبم ببرد دهر کز او نان نیافتم
در مصر انتظار چو یوسف بمانده‌ام****بسیار جهد کردم و کنعان نیافتم
گوئی سکندرم ز پی آب زندگی****عمرم گذشت و چشمهٔ حیوان نیافتم
ز افراسیاب دهر خراب است ملک دل****دردا که زور رستم دستان نیافتم
گویا ترم ز بلبل لیکن ز غم چو باز****خاموش از آن شدم که سخندان نیافتم
خاقانیا تو غم خور کز جور روزگار****یک رادمرد خوش‌دل و خندان نیافتم
داد سخن دهم که زمانه به رمز گفت****آن یافتم ز تو که ز حسان نیافتم
غزل شماره 216: بر سریر نیاز می‌غلطم
بر سریر نیاز می‌غلطم****بر چراگاه ناز می‌غلطم
خوش خوش آید مرا که پیش درت****به سر خاک باز می‌غلطم
پیش زخم تو کعبتین کردار****بر بساط نیاز می‌غلطم
زیر دست غم تو مهره صفت****در کف حقه باز می‌غلطم
تو مرا می‌کشی به خنجر لطف****من در آن خون به ناز می‌غلطم
پس مرا خون دوباره می‌ریزی****من به خونابه باز می‌غلطم
از پی سجدهٔ رخ تو چنان****عابدان در نماز می‌غلطم
بر سر سنبل رخ تو چنانک****آهوان در طراز می‌غلطم
بر سر آتش غمت چو سپند****با خروش و گداز می‌غلطم
تو کشان زلف و من چو گربه بر آن****سنبل دل نواز می‌غلطم
پیش زلفت چو کبک خسته جگر****زیر چنگال باز می‌غلطم
غزل شماره 217: با بخت در عتابم و با روزگار هم
با بخت در عتابم و با روزگار هم****وز یار در حجابم و از غم‌گسار هم
بر دوستان نکالم و بر اهلبیت نیز****بر آسمان وبالم و بر روزگار هم
اندر جهان منم که محیط غم مرا****پایان پدید نیست چه پایان کنار هم
حیرانم از سپهر چه حیران؟ که مست نیز****محرومم از زمانه، چه محروم؟ خوار هم
روزم به غم فروشد، لابل که عمر نیز****حالم بهم برآمد لابل که کار هم
کس را پناه چون کنم و راز چون دهم****کز اهل بی‌نصیبم و از راز دار هم
بر بوی هم‌دمی که بیابم یگانه رنگ****عمرم در آرزو شد و در انتظار هم
امروز مردمی و وفا کیمیا شده است****ای مرد کیمیا چه؟ که سیمرغ‌وار هم
بر مردم اعتماد نمانده است در جهان****گفتی که اعتماد، مگو زینهار هم
گویند کار طالع خاقانی از فلک****امسال بد نبود، چو امسال، پار هم
با این همه به دولت احمد در این زمان****سلطان منم بر اهل سخن، کام کار هم
غزل شماره 218: در سایهٔ غم شکست روزم
در سایهٔ غم شکست روزم****خورشید سیاه شد ز سوزم
از دود جگر سلاح کردم****تا کین دل از فلک بتوزم
تنها همه شب من و چراغی****مونس شده تا بگاه روزم
گاهی بکشم به آه سردش****گاه از تف سینه برفروزم
یک اهل نماند پس چرا چشم****زین پرده در آن فرو ندوزم
خاقانی دل شکسته‌ام، باش****تا عمر چه بردهد هنوزم
غزل شماره 219: در سینه نفس چنان شکستم
در سینه نفس چنان شکستم****کز نالهٔ دل جهان شکستم
دل آتش غصه در میان داشت****آب از مژه در میان شکستم
بردم به سرشک خون شبیخون****تا لشکر شبروان شکستم
از ناله در آن گران رکابی****الحق سپه گران شکستم
از بس که زدم در سحرگاه****آخر در آسمان شکستم
بر مرده دلان به صور آهی****این دخمهٔ باستان شکستم
چو ناوکیان به ناوک صبح****در روی فلک کمان شکستم
با صف حواریان صفه****برخوان مسیح نان شکستم
هر خار که گلبن طمع داشت****در چشم نمک فشان شکستم
دیدم که زبان سگ گزنده است****دندان جفاش از آن شکستم
ترسم که برآرد آشکارا****آن دندان کز نهان شکستم
آب رخم آتش جگر برد****من پل همه بر زبان شکستم
من بودم و یک کلید گفتار****هم در غلق دهان شکستم
چون طبع طفیل آرزو بود****حالیش به امتحان شکستم
هر روز هزار تازیانه****بر طبع طفیل‌سان شکستم
روئین دژ آز را گشادم****و آوازهٔ هفت‌خوان شکستم
خاقانی دل‌شکسته‌ام لیک****دل بهر خلاص جان شکستم
غزل شماره 220: ز خاک پاشی در دستخون فروماندیم
ز خاک پاشی در دستخون فروماندیم****ز پاک‌بازی نقش فنا فرو خواندیم
به نعش عالم جیفه نماز برکردیم****به فرق گنبد فرتوت خاک بفشاندیم
همه حدیث شما تیغ بود و گردن ما****نه گردنیم که از حکم سربرافشاندیم
چراغ‌وار به کشتن نشسته بر سر نطع****به باد سرد چراغ زمانه بنشاندیم
به یک دو شب به سه چار اهل پنج شش ساعت****به هفت هشت حیل نه ده آرزو راندیم
به بیست سی غم و چل پنجه‌اند هان چون صید****به شصت واقعه هفتاد روز درماندیم
ز بس که تیغ زبان موی کرد خاقانی****تن چو موی به مویه ز تیغ برهاندیم
غزل شماره 221: گر به عیار کسان از همه کس کمتریم
گر به عیار کسان از همه کس کمتریم****هیچ کسان را به نقد از همه محرم‌تریم
گر به امیدی که هست دولتیان خرم‌اند****ما به قبولی که نیست از همه خرم‌تریم
گر تو به کوی مراد راه مسلم روی****ما به سر کوی عجز از تو مسلم‌تریم
صاف طرب شرب توست چون که فراهم نه‌ای****دردی غم قوت ماست وز تو فراهم‌تریم
غصهٔ تلخ از درون خندهٔ شیرین زنیم****روی ترش چون کنیم نز گل تر کمتریم
گر تو چو بلعم به زهد لاف کرامت زنی****ما ز سگی دم زنیم وز تو مکرم‌تریم
خرمن عمر ای دریغ رفت به باد محال****در خوی خجلت ز عمر از مژه پرنم‌تریم
گرچه بهین عمر شد روز به پیشین رسید****راست چو صبح پسین از همه خوشدم تریم
گفتی خاقانیا کز غم تو بی‌غمیم****گر تو ز ما بی‌غمی ما ز تو بی‌غم‌تریم
غزل شماره 222: تا چند ستم رسیده باشم
تا چند ستم رسیده باشم****چون سایه ز خود رمیده باشم
لب بسته گلو گرفته چون نای****نالان و ستم رسیده باشم
انصاف بده چرا ننالم****کانصاف ز کس ندیده باشم
چند از سگ ابلق شب و روز****افتادهٔ سگ گزیده باشم
چند از پی آب‌دست هر خس****چون بلبله قد خمیده باشم
تا کی چو ترازو از زبانی****در گردن زه کشیده باشم
طیار شوم زبان ببرم****تا راست روی گزیده باشم
چون صبح و محک به راست گویی****گویای زبان بریده باشم
گوئی که ز غم مجوش و مخروش****این پند بسی شنیده باشم
درجوش و خروش ابر و بحرم****نتوانم کرمیده باشم
خاقانی دلفکارم آری****اندیک نه شوخ‌دیده باشم
غزل شماره 223: نماند اهل رنگی که من داشتم
نماند اهل رنگی که من داشتم****برفت آب و سنگی که من داشتم
به بوی دل یار یک‌رنگ بود****به منزل درنگی که من داشتم
برد رنگ دیبا هوا لاجرم****هوا برد رنگی که من داشتم
خزان شد بهاری که من یافتم****کمان شد خدنگی که من داشتم
بجز با لب و چشم خوبان نبود****همه صلح و جنگی که من داشتم
چو شیر، آتشین چنگ و چست آمدم****پی هر پلنگی که من داشتم
کنون جز به تعویذ طفلان درون****نبینند چنگی که من داشتم
نه خاقانیم نام گم کن مرا****که شد نام و ننگی که من داشتم
غزل شماره 224: از هستی خود که یاد دارم
از هستی خود که یاد دارم****جز سایه نماند یادگارم
ور سایه ز من بریده گردد****هم نیست عجب ز روزگارم
چون یار ز من برید سایه****چون سایه ز من رمید یارم
از هم‌نفسان مرا چراغی است****زان هیچ نفس زدن نیارم
زان بیم که از نفس بمیرد****در کام نفس شکسته دارم
چون هم‌نفسی کنم تمنا****بر آینه چشم برگمارم
ترسم ز نفاق آینه هم****زان نتوانم که دم برآرم
خاقانی‌وار وام ایام****از کیسهٔ عمر می‌گزارم
غزل شماره 225: گرچه به دست کرشمهٔ تو اسیرم
گرچه به دست کرشمهٔ تو اسیرم****از سر کوی تو پای بازنگیرم
زخم سنان تو را سپر کنم از دل****تا تو بدانی که با تو راست چو تیرم
خصم و شفیعم توئی ز تو به که نالم****کز توی ناحق گزار نیست گزیرم
ساخته‌ام با بلای عشق تو چونانک****گر عوضش عافیت دهی نپذیرم
بی‌تو چو شمعم که زنده دارم شب را****چون نفس صبح‌دم دمید، بمیرم
زخمهٔ عشق تو راست از دل من ساز****زاری خاقانی است نالهٔ زیرم
غزل شماره 226: منم آن کز طرب غمین باشم
منم آن کز طرب غمین باشم****لیکن از غم طرب گزین باشم
درد غم بایدم نه صاف طرب****زانکه با دردکش قرین باشم
یک‌دم و نیم جان گرو دارم****من مقامر دلم چنین باشم
سه یک دوستان سه شش خواهم****که همه با گرو به کین باشم
ور سه شش نقش خویش یک بینم****هم نخواهم که نقش‌بین باشم
راست بیرون دهم همه کژ خویش****گرچه کژ نقش چون نگین باشم
آفتابم که خاک ره بوسم****نه هلالم که نازنین باشم
نه چنوهم کمان کشم بر خلق****بهر یک شب که در کمین باشم
جرعه برچیند آفتاب از خاک****من هم از خاک جرعه چین باشم
کو خرابات کهف شیر دلان****تا سگ آستان نشین باشم
نه نه آن جمع هفت مردانند****من که باشم که هشتمین باشم
من که باشم که در وجود نیم****تا در این دور کم حزین باشم
یا به صد سال پیش ازین بودم****یا به صد سال بعد ازین باشم
چون من از عهد هیچ نندیشم****از بدی عهد چون غمین باشم
چون من امروز در میانه نیم****چه میانجی کفر و دین باشم
من نه خاقانیم که خاقانم****تا کله‌دار راستین باشم
شرق و غرب اتفاق کرد بر آنک****مبدع معنی آفرین باشم
غزل شماره 227: دردی که مرا هست به مرهم نفروشم
دردی که مرا هست به مرهم نفروشم****ور عافیتش صرف دهی هم نفروشم
بگداخت مرا مرهم و بنواخت مرا درد****من درد نوازنده به مرهم نفروشم
ای خواجه من و تو چه فروشیم به بازار****شادی بفروشی تو و من غم نفروشم
رازی که چو نای از لب یاران ستدم من****از راه زبان بر دل همدم نفروشم
آری منم آن نای زبان گم شده کاسرار****الا ز ره چشم به محرم نفروشم
چون نای شدم سر چو زبان گم شده خواهم****تا پیش ز کس دم نخرم دم نفروشم
من نیست شدم نیست شدن مایهٔ هستی است****این نیست به هستی ابد کم نفروشم
کو تیغ که مفتاح نجات است سرم را****کان تیغ به صد تاج سر جم نفروشم
لب خنده زنان زهر سر تیغ کنم نوش****زهری که به صد مهرهٔ ارقم نفروشم
دستار به سرپوش زنان دادم و حقا****کنرا به بهین حلهٔ آدم نفروشم
زان مقنعه کان شاه به بهرام فرستاد****یک تار به صد مغفر رستم نفروشم
زین خام که دارد جگر پخته تریزش****پرزی به هزار اطلس معلم نفروشم
این یک شبه خلوت که به هر هفته مرا هست****حقا که به شش روز مسلم نفروشم
گفتی نکنی خدمت سلطان، نکنم نی****یک لحظه فراغت به دو عالم نفروشم
گویند که خاقانی ندهد به خسان دل****دل کو سگ کهف است به بلعم نفروشم
بر کور دلان سوزن عیسی نسپارم****بر پرده‌دران رشتهٔ مریم نفروشم
غزل شماره 228: خون دلم مخور که غمان تو می‌خورم
خون دلم مخور که غمان تو می‌خورم****رحمی بکن که زخم سنان تو می‌خورم
هر می که دیده ریخت به پالونهٔ مژه****یاد خیال انس رسان تو می‌خورم
گفتی چه می‌خوری که سفالین لبت پر است****درد فراق ناگذران تو می‌خورم
ای ساقی فراق گرانی همی برم****نوشی بزن سبک که گران تو می‌خورم
طعنه زنی مرا که غم جان همی خوری****جان آن توست من غم از آن تو می‌خورم
هر دشمنی که زهر دهد دوستکانیم****زهرش به یاد نوش لبان تو می‌خورم
گفتی که از سگان کی؟ از سگان تو****کسیب دست سنگ فشان تو می‌خورم
رنجه مکن زبانت به دشنام چون منی****حقا که من دریغ زبان تو می‌خورم
بر دست تو چو تیر تو لرزم ز چشم بد****هرگه که زخم تیر و کمان تو می‌خورم
مسمار بر لبم زدی و نعل بر جبین****پس ذم کنی مرا که غمان تو می‌خورم
من خاک پایم آب دهان ز آتش هوات****وانگه چو نای دم ز دهان تو می‌خورم
کافور دان شود ز دم سرد من فلک****از بس که دم ز غالیه دان تو می‌خورم
بردی گمان که بر دل خاقانی اندهی است****من اندهش به بوی گمان تو می‌خورم
خاک توام ولیک چه خاکی که جرعه ریز****از جام شاه ملک ستان تو می‌خورم
غزل شماره 229: ما از عراق جان غم آلود می‌بریم
ما از عراق جان غم آلود می‌بریم****وز آتش جگر دل پردود می‌بریم
در گریهٔ وداع تذروان کبک لب****طاووس‌وار پای گل‌آلود می‌بریم
شب‌ها ز بس که سوزش تب‌ها همی کشیم****لب‌ها کبود و آبله فرسود می‌بریم
داریم درد فرقت یاران گمان مبر****کاندوه بود یا غم نابود می‌بریم
یاری ز دست رفته غم کار می‌خوریم****مایه زیان شده هوس سود می‌بریم
خونین دلی به صبر سر اندوده وز سرشک****خاکین رخی چو کاه گل‌اندود می‌بریم
گل درد سر برآورد و ما درد سر چو گل****دیر آوریم و زحمت خود زود می‌بریم
گفتی چو می‌برید ز بغداد زاد راه****صد دجله خون که دیده به پالود می‌بریم
غزل شماره 230: الصبوح ای دل که ما بزم قلندر ساختیم
الصبوح ای دل که ما بزم قلندر ساختیم****چون مغان از قلهٔ می قبله‌ای برساختیم
شاهدان آتشین لب آب دندان آمدند****کاب کار و کار آبی را بهم درساختیم
خواجهٔ جان گو مسلسل باش چون راهب که ما****میرداد مجلس از زنار و ساغر ساختیم
کشتی می داشت ساقی ما به جان لنگر زدیم****گفتی از دریای هستی برگ معبر ساختیم
کشتی ما در گذشتن خواست از گیتی و لیک****هفته‌ای هم سوزن عیسیش لنگر ساختیم
آن زمان کز آتشین کوثر شدیم آلوده لب****عنبرین دستارچه از زلف دلبر ساختیم
بر پری‌روی سلیمانی برافشاندیم پاک****سبحه‌ها کز اشک داودی مزور ساختیم
غصهٔ عالم نمی‌شاید فرو بردن به دل****زان به می با عالم پاکش برابر ساختیم
خاک مجلس بود خاقانی به بوی جرعه‌ای****هم به بوی جرعه‌ای خاکش معطر ساختیم
غزل شماره 231: به کوی عشق تو جان در میان راه نهم
به کوی عشق تو جان در میان راه نهم****کلاه بنهم و سر بر سر کلاه نهم
گرم به شحنگی عاشقان فرود اری****خراج روی تو بر آفتاب و ماه نهم
گرم به تیغ جفای تو ذره ذره کنند****نه مرد درد تو باشم گرت گناه نهم
به باغ وصل تو گر شرط من یزید رود****هزار طوبی در عرض یک گیاه نهم
به آسمان شکنی آه من میان دری است****مراد آه توئی در کنار آه نهم
اگر به خدمت دست تو دررسد لب من****ز دست بوس تو یارب چه دستگاه نهم
به جام عشق تو می تا خط سیاه دهند****منم که سر به خط آن خط سیاه نهم
گدای کوی تو خاقانی است فرمان ده****که این گدای تو را داغ پادشاه نهم
غزل شماره 232: ای قوم الغیاث که کار اوفتاده‌ایم
ای قوم الغیاث که کار اوفتاده‌ایم****یاری دهید کز دل یار اوفتاده‌ایم
از ره روان حضرت او بازمانده‌ایم****از کاروان گسسته و بار اوفتاده‌ایم
در صدر دیده‌ای که چه اقبال دیده‌ایم****بر آستان نگر که چه زار اوفتاده‌ایم
از من دواسبه قافلهٔ صبر درگذشت****ما در میان راه و غبار اوفتاده‌ایم
اندر بلا همی کندم آزمون بلی****در آتش از برای عیار اوفتاده‌ایم
ای کاش یار غار نرفتی ز دست من****اکنون که پای بر دم مار اوفتاده‌ایم
خاقانی عزیز سخن بودم ای دریغ****آخر چه اوفتاد که خوار اوفتاده‌ایم
غزل شماره 233: یک نظر دوش از شکنج زلف او دزدیده‌ام
یک نظر دوش از شکنج زلف او دزدیده‌ام****زیر هر تار صد شکنجی جهان جان دیده‌ام
دوش از آن سودا که جانم ز آن میان گوئی کجاست****مرغ و ماهی آرمید و من نیارامیده‌ام
بی‌میانجی زبان و زحمت گوش آن زمان****لابه‌ها بنموده‌ام لبیک‌ها بشنیده‌ام
گوهری کز چشم من زاد آفتاب روی تو****هم به دست اشک در پای غمش پاشیده‌ام
از نحیفی همچو تار رشته‌ام در عقد او****لاجرم هم بستر اویم وز او پوشیده‌ام
گرچه آن خوش لب جهان خرمی را برفروخت****من به دندان محنت او را به جان بخریده‌ام
او مرا بی‌زحمت من دوست دارد زین قبل****دشمن خاقانیم تا مهر او بگزیده‌ام
غزل شماره 234: دل بشد از دست دوست را به چه جویم
دل بشد از دست دوست را به چه جویم****نطق فروبست، حال دل به چه گویم
نیست کسم غم‌گسار، خوش به که باشم****هست غمم بی‌کنار لهو چه جویم
چون به در اختیار نیست مرا بار****گرد سرا پردهٔ مراد چه پویم
زخم بلا را چو کعبتین همه چشمم****زنگ عنا را چو آینه همه رویم
از در من عافیت چگونه درآید****چون نشود پای محنت از سر کویم
بس که شدم کوفته در آتش اندوه****گوئی مردم نیم که آهن و رویم
تیره شد آبم ز بس درنگ در این خاک****کاش اجل سنگ بر زدی به سبویم
بخت ز من دست شست شاید اگر من****نقش امید از رخ مراد بشویم
چون دل خود را به غم سپارم ازین روی****دشمن خاقانیم مگر که نه اویم
غزل شماره 235: زنگ دل از آب روی شستیم
زنگ دل از آب روی شستیم****وز درد هوا سبوی شستیم
دل را به کنار جوی بردیم****وز یار کناره جوی شستیم
از شهر شما دواسبه راندیم****از خون سر چار سوی شستیم
جان را به وداع آفرینش****از عالم تنگ خوی شستیم
سجاده به هشت باغ بردیم****دراعه به چار جوی شستیم
نه قندز شب نه قاقم روز****چون دست ز هر دو موی شستیم
گفتی که دهان به هفت خاک آب****از یاد خسان بشوی، شستیم
گفتی ز جهان نشسته‌ای دست****در گوش جهان بگوی شستیم
از زن صفتی به آب مردی****حیض همه رنگ و بوی شستیم
زان نفس که آب روی جستی****ما دست ز آبروی شستیم
خاقانی‌وار تختهٔ عمر****از ابجد گفت‌گوی شستیم
غزل شماره 236: این خود چه صورت است که من پای‌بست اویم
این خود چه صورت است که من پای‌بست اویم****وین خود چه آفت است که من زیر دست اویم
او زلف را بر غمم، دایم شکسته دارد****من دل شکسته زانم کاندر شکست اویم
هر شب به سیر کویش از کوچهٔ خرابات****نعره زنان برآیم یعنی که مست اویم
یک شب وصال داد مرا قاصد خیال****با آن بلند سرو که چون سایه پست اویم
مانا که صبح صادق غماز بود اگر نه****این فتنه از که خاست که من هم نشست اویم
آوازه شد به شهری و آگاه گشت شاهی****کو عشق‌دان من شد من بت‌پرست اویم
خاقانیم که مرگم از زندگی است خوشتر****تا چون که نیست گردم داند که هست اویم
غزل شماره 237: گفتم آه آتشین بس کن، نه من خاک توام
گفتم آه آتشین بس کن، نه من خاک توام****نه مسلسل همچو آبم تا هوسناک توام
مهرهٔ افعی است آن لب زهر افعی باک نیست****ای گوزن آسا نه من زنده به تریاک توام
گفت هجرت تلخ وانگه خوش‌دلی آن من است****من به داغ این حدیث از خوی بی‌باک توام
بس که سربسته چو غنچه دردسر دارم چو بید****چون شکوفه نشکفم کز سرو چالاک توام
خاک شهرت می‌بری کاب و هوا نگزایدت****با خودم بر کاخر از روی هوا خاک توام
قفل مهر از سینه چون برداشتی خاقانیا****نه کلید گنج خانهٔ خاطر پاک توام
غزل شماره 238: نام تو چون بر زبان می‌آیدم
نام تو چون بر زبان می‌آیدم****آب حیوان در دهان می‌آیدم
تا لب من خاک‌بوس کوی توست****هردم از لب بوی جان می‌آیدم
گر قدم بر آسمانم پیش تو****فرق سر بر آستان می‌آیدم
تا همایم خوانده‌ای در کام دل****هر نواله استخوان می‌آیدم
وارهان زین دام‌گاه غم مرا****کرزوی آشیان می‌آیدم
مایه عشق توست چون او حاصل است****شاید ار عمری زیان می‌آیدم
در صف عشاق خاقانی منم****کاسب معنی زیر ران می‌آیدم
غزل شماره 239: از تف دل آتشین دهانم
از تف دل آتشین دهانم****زان نام تو بر زبان نرانم
ترسم که چو صبر از غم تو****نام تو بسوزد از زبانم
فریاد کز آتش دل من****فریاد بسوخت در دهانم
بالای سر ایستاد روزم****در پستی غم فتاد جانم
مشتی خاکم سبکتر از باد****هم کشتی آهن گرانم
گر آهن نیستی تف آه****با خود بردی بر آسمانم
چون ریمهن ز بند آهن****پالودهٔ سوخته روانم
لب‌تشنه‌ترم ز سگ گزیده****از دست کس آب چون ستانم
وز کوی کس آب چون توان خواست****کآتش ندهند رایگانم
دور از تو ز بی‌تنی که هستم****چون وصل تو هست بی‌نشانم
مجهول کسی نیم، شناسند****من شاعر صاحب القرانم
از من اثری نماند ماناک****خاقانی دیگرم، نه آنم
غزل شماره 240: کفر است راز عشقت پنهان چرا ندارم
کفر است راز عشقت پنهان چرا ندارم****دارم به کفر عشقت ایمان چرا ندارم
سوزی ز ساز عشقت در دل چرا نگیرم****رمزی ز راز مهرت در جان چرا ندارم
آتش به خاک پنهان دارند صبح خیزان****من خاک عشقم آتش پنهان چرا ندارم
عید است این که بر جان کشتن حواله کردی****چون کشتنی است جانم، قربان چرا ندارم
نی کم سعادت است این کامد غم تو در دل****چون دل سرای غم شد شادان چرا ندارم
تا خود پرست بودم کارم نداشت سامان****چون بیخودی است کارم سامان چرا ندارم
مهتاب را به ویران رسم است نور دادن****پس من سراچهٔ جان ویران چرا ندارم
ریحان هر سفالی پیداست آن من کو****من دل سفال کردم ریحان چرا ندارم
خاقانیم نه والله سیمرغ نیست هستم****پس هست و نیست گیتی یکسان چرا ندارم
غزل شماره 241: نازی است تو را در سر، کمتر نکنی دانم
نازی است تو را در سر، کمتر نکنی دانم****دردی است مرا در دل، باور نکنی دانم
خیره چه سراندازم بر خاک سر کویت****گر بوسه زنم پایت، سر برنکنی دانم
گفتی بدهم کامت اما نه بدین زودی****عمری شد و زین وعده، کمتر نکنی دانم
بوسیم عطا کردی، زان کرده پشیمانی****دانی که خطا کردی، دیگر نکنی دانم
گر کشتنیم باری هم دست تو و تیغت****خود دست به خون من، هم تر نکنی دانم
گه‌گه زنی از شوخی حلقهٔ در خاقانی****خانه همه خون بینی، سر درنکنی دانم
هان ای دل خاقانی سر در سر کارش کن****الا هوس وصلش، در سر نکنی دانم
گرچه به عراق اندر سلطان سخن گشتی****جز خاک در سلطان افسر نکنی دانم
غزل شماره 242: به میدان وفا یارم چنان آمد که من خواهم
به میدان وفا یارم چنان آمد که من خواهم****ز دیوان هواکارم چنان آمد که من خواهم
ز دفتر فال امیدم چنان آمد که من جستم****ز قرعه نقش پندارم چنان آمد که من خواهم
مرا یاران سپاس ایزد کنند امروز کز طالع****به نام ایزد دل و یارم چنان آمد که من خواهم
چه نقش است این که طالع بست تا بر جامهٔ عمرم****طرازی کار زو دارم چنان آمد که من خواهم
چه دام است این که بخت افکند کان آهوی شیر افکن****به یک‌دم صید گفتارم چنان آمد که من خواهم
مرا بر کعبتین دل سه شش نقش آمد از وصلش****زهی نقشی که این بارم چنان آمد که من خواهم
دلا سر بر زمین دار و کله بر آسمان افشان****که آن ماه کله دارم چنان آمد که من خواهم
به باران مژه در ابر می‌جستم وصالش را****کنون ناجسته دربارم چنان آمد که من خواهم
چه عذر آرم که بگشایم زبان بسته چون بلبل****که آن گل‌برگ بی‌خارم چنان آمد که من خواهم
از آن روی جهان دارد که چون عیسی است جان پرور****دوای جان بیمارم چنان آمد که من خواهم
صبوحی ساز خاقانی و کار آب کن یعنی****که آب کار بازارم چنان آمد که من خواهم
غزل شماره 243: گفتم به ری مراد دل آسان برآورم
گفتم به ری مراد دل آسان برآورم****ز آنجا سفر به خاک خراسان برآورم
در ره دمی به تربت بسطام برزنم****وز طوس و روضه آرزوی جان برآورم
ری دیده پس به خاک خراسان رسم چنانک****حج کرده عمره بر اثر آن برآورم
از اوج آسمان به سر سدره بگذرم****وز سدره سر به گلشن رضوان برآورم
ایزد نخواست آنچه دلم خواست لاجرم****هر لحظه آهی از دل سوزان برآورم
غزل شماره 244: مرا گوئی چه سر داری، سر سودای او دارم
مرا گوئی چه سر داری، سر سودای او دارم****به خاک پای او کامید خاک پای او دارم
ازو تا جان اگر فرقی کنم کافر دلی باشد****من آنگه جای او دانم که جان را جای او دارم
گر او از لطف عام خود مرا مقبول خود دارد****نیندیشم که چون خاصان قبول رای او دارم
اگر دل در غمش گم شد چه شاید کرد، گو گم شو****دل اینجا از سگان کیست تا پروای او دارم
بن هر موی را گر باز پرسی تا چه سر دارد****ندا آید که تا سر دارم این سودای او دارم
به جان او کزو جان را به درد اوست خرسندی****که جان داروی خویش از درد جان افزای او دارم
شکارم کرد زلف او چو آتش سرخ رخ زانم****که در گردن کمند زلف دود آسای او دارم
اگر صد جان خاقانی به بالایش برافشانم****خجل باشم که این خلعت نه بر بالای او دارم
غزل شماره 245: چون تلخ سخن رانی تنگ شکرت خوانم
چون تلخ سخن رانی تنگ شکرت خوانم****چون کار به جان آری جان دگرت خوانم
زهر غم خویشم ده تا عمر خوشت گویم****خاک در خویشم خوان تا تاج سرت خوانم
اشک و رخ من هر دو سرخ است و کبود از تو****خوش رنگرزی زین پس عیسی هنرت خوانم
چون درد توام گیرد دامان غمت گیرم****آیم به سر کویت وز در به درت خوانم
زین خواندن بی‌حاصل بستم لب و بس کردم****هم کم شنوی دانم گر بیشترت خوانم
گفتی که چو وقت آید کارت به ازین سازم****این عشوه مده کانگه افسوس گرت خوانم
از محنت خاقانی بس بی‌خبری ویحک****دانم نشوی در خط گر بی‌خبرت خوانم
غزل شماره 246: گر رحم کنی جانا جان بر سرت افشانم
گر رحم کنی جانا جان بر سرت افشانم****ور زخم زنی دل را بر خنجرت افشانم
معلوم من از عالم جانی است، چه فرمائی****بر خنجر تو پاشم یا بر سرت افشانم
بر سوزن مژگانم صد رشته گهر دارم****در دامن تو ریزم یا در برت افشانم
آئی به کف آن خنجر چون چشم من از گوهر****من گوهر عمر خود بر گوهرت افشانم
گر گوهر جان خواهی هم در کمرت دوزم****ور دانهٔ دل خواهی هم در برت افشانم
طاووس خودآرائی در زیور زیبائی****گر دیده قبول آید بر زیورت افشانم
با من به سلام خشک ای دوست زبان ترکن****تا از مژه هر ساعت لعل ترت افشانم
خاک در سلطان را افسر کن و بر سر نه****تا سر به کله داری بر افسرت افشانم
آن پیکر روحانی بنمای به خاقانی****تا دیدهٔ نورانی بر پیکرت افشانم
غزل شماره 247: ما پیشکش تو جان فرستیم
ما پیشکش تو جان فرستیم****ور دست رسد جهان فرستیم
جان خود چه سگ و جهان چه خاک است****تا بر درت این و آن فرستیم
یک وام لبت نداده باشیم****آنگه که هزار جان فرستیم
در قیمت لعل تو چه ارزد****ما ارچه هزار کان فرستیم
دندان مزد سگان کویت****بپذیری اگر روان فرستیم
این لاشهٔ تن کشیده در جل****بر آخور پاسبان فرستیم
بس عذر کز آخور تو خواهیم****گر ابلق آسمان فرستیم
قصه به تو هر نفس نویسیم****قاصد به تو هر زمان فرستیم
دیده هم از آن توست بگذار****تا مرغ به آشیان فرستیم
خاقانی را هزار گنج است****یک یک به تو رایگان فرستیم
غزل شماره 248: دیده در کار لب و خالش کنم
دیده در کار لب و خالش کنم****پیشکش هم جان و هم مالش کنم
کعبهٔ جان او و عید دل هم اوست****جان و دل قربان همه سالش کنم
چون مرا از راه کعبه است این فتوح****بس طواف شکر کامسالش کنم
ماه من کاشتر سوار آید به راه****دیده سقا، سینه حمالش کنم
ناقه‌را چون ماه بر کوهان بود****نام چرخ مشتری فالش کنم
ناقه ای کو پای بر یالش نهد****بوسه گه هم پای و هم یالش کنم
گه مهار از رشتهٔ جان سازمش****گه زر رخسار خلخالش کنم
گر دلم سوزد سموم بادیه****بس مفرح کز لب و خالش کنم
کمترین هندوی او خاقانی است****گر پذیرد نام مثقالش کنم
غزل شماره 249: دل به سودای بتان دربسته‌ام
دل به سودای بتان دربسته‌ام****بت‌پرستی را میان دربسته‌ام
دل بتان را دادم و شادم بدانک****سگ به شاخ گلستان دربسته‌ام
پختهٔ غمهای عشقم لاجرم****دم ز خامان جهان دربسته‌ام
گوش بنهادم به آواز صبوح****وز دم سبوح‌خوان دربسته‌ام
باز تسبیح آشکار افکنده‌ام****باز زنار از نهان دربسته‌ام
گردن امید خود را ناقه‌وار****بس جرس‌ها کز گمان دربسته‌ام
لاشهٔ عمر از هوس خوش می‌رود****مهرهٔ رنگینش از آن دربسته‌ام
غزل شماره 250: جانا ز سر مهر تو گشتن نتوانم
جانا ز سر مهر تو گشتن نتوانم****وز راه هوای تو گذشتن نتوانم
درجان من اندیشهٔ تو آتشی افکند****کانرا به دو صد طوفان کشتن نتوانم
صد رنگ بیامیزم چه سود که در تو****مهری که نبوده است سرشتن نتوانم
تا بودم بر قاعدهٔ مهر تو بودم****تا باشم ازین قاعده گشتن نتوانم
چون نامه نویسم به تو از درد دل خویش****جان تو که از ضعف نوشتن نتوانم
حال دل خاقانی اگر شرح پذیرد****حقا که به صد نامه نوشتن نتوانم
غزل شماره 251: به صفت، عاشق جمال توایم
به صفت، عاشق جمال توایم****به خبر، فتنهٔ خیال توایم
خام پندار سوخته جگران****در هوس پختن وصال توایم
چه عجب گر ز وصل محرومیم****ما کجا محرم جمال توایم
غرقهٔ عشق و تشنهٔ وصلیم****که آرزومند زلف و خال توایم
رد مکن خشک جان من بپذیر****که برآورد خشک سال توایم
جای تو در دل شکستهٔ ماست****که تو ریحان و ما سفال توایم
از پی خدمت پدید آئیم****که تو عیدی و ما هلال توایم
به سلامیت درد سر ندهیم****زان که ترسنده از ملال توایم
همه تن چشم و سوی تو نگران****کعبتین‌وار دستمال توایم
گفت خاقانی ارچه هیچ کسیم****خاری از گلبن کمال توایم
غزل شماره 252: امروز دو هفته است که روی تو ندیدم
امروز دو هفته است که روی تو ندیدم****و آن ماه دو هفت از خم موی تو ندیدم
ماه منی و عید من و من مه عیدی****زان روی ندیدم که به روی تو ندیدم
چون بوی تو دیدم نفس صبح و ز غیرت****در آینهٔ صبح به بوی تو ندیدم
تن غرقهٔ خون رفتم و دل تشنهٔ امید****کز آب وفا قطره به جوی تو ندیدم
سگ‌جان شدم از بس ستم عالم سگ‌دل****روزی نظری از سگ کوی تو ندیدم
با درد فراق تو به جان می‌زنم الحق****درمان ز که جویم که ز خوی تو ندیدم
بر هیچ در صومعه‌ای برنگذشتم****کانجا چو خودی در تک و پوی تو ندیدم
پای طلبم سست شد از سخت دویدن****هر سو که شدم راه به سوی تو ندیدم
خاقانی اگر بیهده گفت از سرمستی****مستی به ازو بیهده گوی تو ندیدم
غزل شماره 253: طبع تو دمساز نیست چاره چه سازم
طبع تو دمساز نیست چاره چه سازم****کین تو کمتر نگشت مهر چه بازم
تیر جفایت گشاد راه سرشکم****تیغ فراقت درید پردهٔ رازم
از شب هجران بپرس تا به چه روزم****ز آتش سودا ببین که در چه گدازم
زهرهٔ آن نیستم که پای تو بوسم****پس به چه دل دست سوی زلف تو یازم
باز نیازم به شاهد و می و شمع است****هر سه توئی ز آن به سوی توست نیازم
غزل شماره 254: ای جفت دل من از تو فردم
ای جفت دل من از تو فردم****وی راحت جان ز تو به دردم
تا با دل و جان من تو جفتی****من از دل و جان خویش فردم
رنجی که من از پی تو دیدم****دردی که من از غم تو خوردم
بر کوه بیازمای یکبار****تا بشناسی که من چه کردم
من شاخ وفا و مردمی را****کی چون تو شکسته بیخ نردم
داو دل و جان نهم به عشقت****در شدره اوفتاد نردم
ای سرو سهی که در فراقت****چون زرین نال زار و زردم
بیجاده اشارت در تو****رخسار چو کهربای زردم
با لشکر هجر تو همه سال****ز امید وصال در نبردم
با آتش و آب دیده و دل****گرد در تو چو باد گردم
بر رهگذر بلاست وصلت****در رهگذر بلا نبردم
عشق تو به جان خویش دادم****تا عمر به سر شود به دردم
خاقانی بیاموزد در عشق****بسیار خیال گرم و سردم
غزل شماره 255: خوش خوش از عشق تو جانی می‌کنم
خوش خوش از عشق تو جانی می‌کنم****وز گهر در دیده کانی می‌کنم
بر سر عقل آستینی می‌زنم****از در صبر آستانی می‌کنم
هر که از غیر تو لافی می‌زند****از سر غیرت جهانی می‌کنم
تا دلم کردی نشان تیر هجر****صد خدنگ از هر نشانی می‌کنم
تا سنان انداز شد مژگان تو****هر دم از سینه سنانی می‌کنم
مار ضحاک است زلفت کز غمش****قصر شادی هر زمانی می‌کنم
در تن خویش از برای قوت او****مغزی از هر استخوانی می‌کنم
بر نگین جان خاقانی مقیم****مهر مهر مهربانی می‌کنم
غزل شماره 256: من در طلب یارم ز اغیار نیندیشم
من در طلب یارم ز اغیار نیندیشم****پایم به سر گنج است از مار نیندیشم
صبرم به عیار او هیچ است و دو جو کمتر****من هم جو زرینم کز نار نیندیشم
جوجو شدم از عشقش او جو به جو این داند****او را به جوی زین غم غم‌خوار نیندیشم
گر زان رخ گندمگون اندک نظری یابم****زین جان که جوی ارزد بسیار نیندیشم
خاکی دل من خون شد ور خون من اندیشد****اندیشم از آزارش ز آزار نیندیشم
گر هیچ رسد بر دل دندان سگ کویش****تشریف سر دندان هر بار نیندیشم
ور جان ز بن دندان در عرض لبش آرم****هم پیش‌کشی دانم بازار نیندیشم
گر کار من از عشقش با شحنه و دار افتد****از شحنه نترسم من وز دار نیندیشم
گر با سر تیغ افتد کار سر خاقانی****بر تیغ سر اندازم وز کار نیندیشم
غزل شماره 257: دل را به غم تو باز بستیم
دل را به غم تو باز بستیم****جان را کمر نیاز بستیم
تن کو سگ توست هم به کویت****بر شاخ گلش به ناز بستیم
از دل به دلت رسول کردیم****وز دیده زبان راز بستیم
دیدیم رخت که قبلهٔ ماست****زآنسو که توئی نماز بستیم
خونین تتق از پی خیالت****بر چشم خیال باز بستیم
بر بوی خیال زود سیرت****خواب شب دیر باز بستیم
جان از پی گرد موکب تو****بر شه ره ترکتاز بستیم
مرغی که کبوتر هوائی است****بر گوشهٔ دام باز بستیم
جوری که ز غمزهٔ تو دیدیم****بر عالم کینه ساز بستیم
خاقانی‌وار لاشهٔ عمر****بر آخور حرص و آز بستیم
غزل شماره 258: خیز تا رخت دل براندازیم
خیز تا رخت دل براندازیم****وز پی نیکوئی سر اندازیم
با حریفان درد مهرهٔ مهر****بر بساط قلندر اندازیم
دین و دنیا حجاب همت ماست****هر دو در پای دلبر اندازیم
دوست در روی ما چو سنگ انداخت****ما به شکرانه شکر اندازیم
مردم دیده را سپند کنیم****پیش روی بر آذر اندازیم
گرچه از توسنی چو طالع ماست****ما کمند وفا دراندازیم
گر بدین حیله صید شد بخ‌بخ****ورنه کاری دگر براندازیم
تا کی از غصه‌های بدگویان****قصه‌ها پیش داور اندازیم
شرح این حال پیش دوست کنیم****سنگ فتنه به لشکر اندازیم
تحفه سازیم جان خاقانی****پیش خاقان اکبر اندازیم
غزل شماره 259: یارب از عشق چه سرمستم و بی‌خویشتنم
یارب از عشق چه سرمستم و بی‌خویشتنم****دست گیریدم تا دست به زلفش نزنم
گر به میدان رود آن بت مگذارید دمی****بو که هشیار شوم برگ نثاری بکنم
نگذارم که جهانی به جمالش نگرند****شوم از خون جگر پرده به پیشش بتنم
یا مرا بر در میخانهٔ آن ماه برید****که خمار من از آنجاست هم آنجا شکنم
صورت من همه او شد صفت من همه او****لاجرم کس من و ما نشنود اندر سخنم
نزنم هیچ دری تام نگویند آن کیست****چو بگویند مرا باید گفتن که منم
نیم جان دارم و جان سایه ندارد به زمین****من به جان می‌زیم و سایهٔ جان است تنم
از ضعیفی که تنم هست نهان گشته چنانک****سالها هست که در آرزوی خویشتنم
گر مرا پرسی و چیزی به تو آواز دهد****آن نه خاقانی باشد، که بود پیرهنم
غزل شماره 260: نزل عشقت جان شیرین آورم
نزل عشقت جان شیرین آورم****هدیهٔ زلفت دل و دین آورم
چون شراب تلخ و شیرین درکشی****پیشکش صد جان شیرین آورم
پیش عناب لبت عناب‌وار****روی خون آلوده پر چین آورم
پیش بالای تو هم بالای تو****گوهر از چشم جهان بین آورم
واپسین یار منی در عشق تو****روز برنائی به پیشین آورم
چون به یادت کعبتین گیرم به کف****کعبتین را نقش پروین آورم
نیم رو خاکین چو بوسم پای تو****بر سر از تو تاج تمکین آورم
عاشقان دل دادن آئین کرده‌اند****من به تو جان دادن آئین آورم
عار چون داری ز خاقانی که فخر****از در تاج سلاطین آورم
غزل شماره 261: نیم شب پی گم کنان در کوی جانان آمدم
نیم شب پی گم کنان در کوی جانان آمدم****همچو جان بی‌سایه و چون سایه بیجان آمدم
چون سگان دوست هم پیش سگان کوی دوست****داغ بر رخ، طوق بر گردن خروشان آمدم
کوی او جان را شبستان بود زحمت برنتافت****سایه بر در ماند چون من در شبستان آمدم
آتش رخسار او دیدم سپند او شدم****بی‌من از من نعره سر برزد پشیمان آمدم
با چراغ آسان نشاید بر سر گنج آمدن****من چراغ آه چون بنشاندم آسان آمدم
سوزن مژگانش از دیبای رخسارش مرا****خلعتی نو دوخت کو را دوش مهمان آمدم
دوست جام می کشید و جرعه‌ها بر من فشاند****خاک او بودم سزای جرعه‌ها زان آمدم
از حسودانش نیندیشم که دارم وصل او****باک غوغاکی برم چون خاص سلطان آمدم
شام‌گه زین سرنه عاشق، کستان بوسی شدم****صبح‌دم زان سر نه خاقانی، که خاقان آمدم
غزل شماره 262: در عشق ز تیغ و سر نیندیشم
در عشق ز تیغ و سر نیندیشم****در کوی تو از خطر نیندیشم
در دست تو چون به دستخون ماندم****از شش در تو گذر نیندیشم
پروانهٔ عشقم اوفتان خیزان****کز آتش تیز پر نیندیشم
یک بوسه ز پایت آرزو دارم****جان تو که بیشتر نیندیشم
این آرزویم ببخش و جان بستان****تا آرزوی دگر نیندیشم
با دل گفتم که ترک جان کردی****دل گفت کز این قدر نیندیشم
گفتم که دلا ز جان نیندیشی****گفتا که حق است اگر نیندیشم
خاقانی‌وار بر سر کویت****سر برنهم و ز سر نیندیشم
غزل شماره 263: ما دل به دست مهر تو زان باز داده‌ایم
ما دل به دست مهر تو زان باز داده‌ایم****کاندر طریق عشق تو گرم اوفتاده‌ایم
ما رطل‌های درد تو زان در کشیده‌ایم****کز رمزهای درد تو سری گشاده‌ایم
گفتی که دل بداده و فارغ نشسته‌ای****اینک برای دادن جان ایستاده‌ایم
ما آستین ناز تو از دست کی دهیم****چون دامن نیاز به دست تو داده‌ایم
تا هم‌قدم شدیم سگ پاسبانت را****از فرق فرقدین قدم برنهاده‌ایم
کس را چه دست بر ما گر عاشق توایم****مولای کس نه‌ایم که آزاد زاده‌ایم
ما هم به باده همدم خاقانیم و بس****کو راه باده‌خانه که جویای باده‌ایم
غزل شماره 264: تا من پی آن زلف سرافکنده همی دارم
تا من پی آن زلف سرافکنده همی دارم****چون شمع گهی گریه و گه خنده همی دارم
گه لوح وصالش را سربسته همی خوانم****گه پاس خیالش را شب زنده همی دارم
سلطان جمال است او من بر در ایوانش****تن خاک همی سازم جان بنده همی دارم
تا کرد مرا بسته بادام دو چشم او****چون پسته دل از حسرت آکنده همی دارم
جان تحفهٔ او کردم هم نیست سزای او****زین روی سر از خجلت افکنده همی دارم
بر حال گذشتهٔ ما هرگز نکنی حسرت****امید به الطافش آینده همی دارم
از مصحف عشق او فال دل خاقانی****گر خود به هلاک آید فرخنده همی دارم
غزل شماره 265: تو را در دوستی رائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
تو را در دوستی رائی نمی‌بینم، نمی‌بینم****چو راز اندر دلت جائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
تمنا می‌کنم هر شب که چون یابم وصال تو****ازین خوشتر تمنائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
به هر مجلس که بنشینی توئی در چشم من زیرا****که چون تو مجلس آرائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
به هر اشکی که از رشکت فرو بارم به هر باری****کنارم کم ز دریائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
اگر تو سرو بالائی تو را من دوست می‌دارم****که چون تو سرو بالائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
ننالیدم ز تو هرگز ولی این بار می‌نالم****که زحمت را محابائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
در این صحرا ز هر نقشی که چشم از وی برآساید****بجز رویت تماشائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
چگونه نغمه خاقانی نسازم عندلیب‌آسا****چو او گل گلشن آرائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
در این میدان جانبازان اگر انصاف می‌خواهی****چو خاقانیت شیدائی نمی‌بینم، نمی‌بینم
غزل شماره 266: دست از دو جهان کشیده خواهم
دست از دو جهان کشیده خواهم****یک اهل به جان خریده خواهم
گوئی که رسم به اهل رنگی****از طالع بررسیده خواهم
جستم دل آشنا و تا حشر****گر جویم هم ندیده خواهم
نوشی به یقین نماند لیکن****زهری به گمان چشیده خواهم
تا خوشی نفسی به دست نارم****بی‌پای به سر دویده خواهم
از ناوک صبح بهر روزی****صد جوشن شب دریده خواهم
تا گوهری در کنار ناید****چون بحر نیارمیده خواهم
از روزن هر دلی چو خورشید****هر لحظه فرو خزیده خواهم
گر سایهٔ دوستی ببینم****چون سایه ز خود رمیده خواهم
بس مار گزیدهٔ وجودم****هم غار عدم گزیده خواهم
چون تشنه شوم به رشتهٔ جان****آبی ز جگر کشیده خواهم
چشمم می لعل راوق افشاند****دانست که می ندیده خواهم
هم زهر دهد چو شاخ سنبل****گر نیشکری گزیده خواهم
غزل شماره 267: ز باغت بجز بوی و رنگی نبینم
ز باغت بجز بوی و رنگی نبینم****خود آن بوی را هم درنگی نبینم
زهی هم تو هم عشق تو باد و آتش****که خود در شما آب و سنگی نبینم
چه دریاست عشقت که هرچند در وی****صدف جویم الا نهنگی نبینم
همه خلق در بند بینم پس آخر****به همت یک آزاد رنگی نبینم
چو خاقانی از بهر صید دل خود****به از تیر مژگان خدنگی نبینم
غزل شماره 268: ز باغ عافیت بوئی ندارم
ز باغ عافیت بوئی ندارم****که دل گم گشت و دل‌جویی ندارم
بنالم کرزوبخشی ندیدم****بگریم کشنارویی ندارم
برانم بازوی خون از رگ چشم****که با غم زور بازویی ندارم
فلک پل بر دلم خواهد شکستن****کز آب عافیت جویی ندارم
بسازم مجلسی از سایهٔ خویش****که آنجا مجلس آشویی ندارم
چه پویم بر پی مردان عالم****کز آن سر مرحباگویی ندارم
بهر مویی مرا واخواست از کیست****که اینجا محرم مویی ندارم
گر از حلوای هر خوان بی‌نصیبم****نه سکبای هر ابرویی ندارم
در این عالم که آب روی من رفت****بدان عالم شدن رویی ندارم
من آن زن فعلم از حیض خجالت****که بکری دارم و شویی ندارم
نه خاقانی من است و من نه اویم****که تاب درد چون اویی ندارم
غزل شماره 269: طاقتی کو که به سر منزل جانان برسم
طاقتی کو که به سر منزل جانان برسم****ناتوان مورم و خود کی به سلیمان برسم
خضر لب تشنه در این بادیه سرگردان داشت****راه ننمود که بر چشمهٔ حیوان برسم
شب تار و ره دور و خطر مدعیان****تا در دوست ندانم به چه عنوان برسم
عوض شکوه کنم شکر چو یوسف اظهار****من به دولت اگر از سیلی اخوان برسم
بلبلان خوبی صیاد بیان خواهم کرد****اگر این بار سلامت به گلستان برسم
قطرهٔ اشکم و اما ز فراوانی ضعف****طاقتی نیست که از دیده به مژگان برسم
در شهادتگه عشق است رسیدن مشکل****خاقنی راه چنان نیست که آسان برسم
غزل شماره 270: دارم سر آنکه سر برآرم
دارم سر آنکه سر برآرم****خود را ز دو کون بر سر آرم
بر هامهٔ ره روان نهم پای****همت ز وجود برتر آرم
بر لاشهٔ عجز بر نهم رخت****تا رخش قدر عنان درآرم
این دار خلافت پدر را****در زیر نگین مسخر آرم
وین هودج کبریای دل را****بر کوههٔ چرخ اخضر آرم
وین تاج دواج یوسفی را****درمصر حقیقت اندر آرم
بی‌واسطهٔ خیال با دوست****خلوت کنم و دمی برآرم
در حجرهٔ خاص او فلک را****مانندهٔ حلقه بر در آرم
شب را ز برای زنده ماندن****تا نفخهٔ صور همبر آرم
گر پرده‌دری کند تف صبح****از دود دلش رفوگر آرم
در کعبهٔ شش جهت که عشق است****خاقانی را مجاور آرم
غزل شماره 271: از گلستان وصل نسیمی شنیده‌ام
از گلستان وصل نسیمی شنیده‌ام****دامن گرفته بر اثر آن دویده‌ام
بی‌بدرقه به کوی وصالش گذشته‌ام****بی‌واسطه به حضرت خاصش رسیده‌ام
اینجا گذاشته پر و بالی که داشته****آنجا که اوست هم به پر او پریده‌ام
این مرغ آشیان ازل را به تیغ عشق****پیش سرای پردهٔ او سر بریده‌ام
وین مرکب سرای بقا را به رغم خصم****جل درکشیده پیش در او کشیده‌ام
گاهی لبش گزیده و گاهی به یاد او****آن می که وعده کرد ز دستش مزیده‌ام
خود نام من ز خاطر من رفته بود پاک****خاقانی آن زمان ز زبانش شنیده‌ام
در جمله دیدم آنچه ز عشاق کس ندید****اما دریغ چیست که در خواب دیده‌ام
گوئی که بر جنیبت وهم از ره خیال****در باغ فضل صدر افاضل چریده‌ام
والا جمال دین محمد، محمد آنک****از کل کون خدمت او برگزیده‌ام
جبریل‌وار باد معانی به فر او****در آستین مریم خاطر دمیده‌ام
شک نیست کز سلالهٔ نثر بلند اوست****این روی تازگان که به نظم آفریده‌ام
ای آنکه تا عنان به هوای تو داده‌ام****از ناوک سخن صف خصمان دریده‌ام
هود هدی توئی و من از تو چو صرصری****بر عادیان جهل به عادت بزیده‌ام
آزرده‌ام ز زخم سگ غرچه لاجرم****خط فراق بر خط شروان کشیده‌ام
لیکن بدان دیار نیابم ز ترس آنک****پرآبهاست در ره و من سگ گزیده‌ام
حرف ن
غزل شماره 272: دلا زارت برون نتوان نهادن
دلا زارت برون نتوان نهادن****قدم در موج خون نتوان نهادن
بر اسب عمر هرای جوانی است****بر او زین سرنگون نتوان نهادن
تو را هر دم غم صد ساله روزی است****ذخیره زین فزون نتوان نهادن
به کتف عمر میکش بار محنت****که بر دهر حرون نتوان نهادن
به نامت چون توان کرد ابلقی را****که داغش بر سرون نتوان نهادن
در این منزل رصد جهان می‌ستاند****گنه بر رهنمون نتوان نهادن
خراب است آن جهان کاول تو دیدی****اساسی نو کنون نتوان نهادن
به صد غم ریسمان جان گسسته است****غمی را پنبه چون نتوان نهادن
دلی کز جنس برکندی نگهدار****که بر ناجنس و دون نتوان نهادن
سرت خاقانیا در بیم راهی است****کز آنجا پی برون نتوان نهادن
غزل شماره 273: خرمی کان فلک دهد غم دان
خرمی کان فلک دهد غم دان****دل که با غم بساخت خرم دان
سنت اهل عشق خواهی داشت****درد را هم مزاج مرهم دان
به عیاری که هفت مردان راست****نقش شش روز کمتر از کم دان
دوستان همچو مهر، نمامند****دشمنان همچو ماه، محرم دان
گنج عزلت توراست خاقانی****عافیت هم ورا مسلم دان
چار دیوار عزلتی که توراست****بهتر از چار بالش جم دان
چار بالش نشین عزلت را****پنج نوبت زن دو عالم دان
غزل شماره 274: برون از جهان تکیه جایی طلب کن
برون از جهان تکیه جایی طلب کن****ورای خرد پیشوایی طلب کن
قلم برکش و بر دو گیتی رقم زن****قدم درنه و رهنمایی طلب کن
جهان فرش توست آستینی برافشان****فلک عرش توست استوایی طلب کن
همه درد چشم تو شد هستی تو****شو از نیستی توتیایی طلب کن
چو در گنبدی هم‌صف مردگانی****ز گنبد برون شو بقایی طلب کن
خدایان رهزن بسی یابی اینجا****جدا زین خدایان خدایی طلب کن
مر این پنج دروازهٔ چار حد را****به از هفت و نه پادشایی طلب کن
مگو شاه سلطان اگر مرد دردی****ز رندان وقت آشنایی طلب کن
کلید همه دار ملک سلاطین****به زیر گلیم گدایی طلب کن
به سیران مده نوش‌داروی معنی****ز تشنه دلان ناشتائی طلب کن
به باغ دل ار بلبل درد خواهی****به خاقانی آی و نوایی طلب کن
غزل شماره 275: سوختم چون بوی برناید ز من
سوختم چون بوی برناید ز من****وآتش غم روی ننماید ز من
من ز عشق آراستم بازارها****عشق بازاری نیاراید ز من
تا نیارم زر رخ از لعل اشک****دل ز محنت‌ها نیاساید ز من
ای خیال یار در خورد آمدی****بی‌تو دانی هیچ نگشاید ز من
گر نگیرم دربرت عذر است از آنک****بوی بیماری همی آید ز من
دست بر سر زانم از دست اجل****تا کلاه عمر نرباید ز من
غزل شماره 276: ای صبح مرا حدیث آن مه کن
ای صبح مرا حدیث آن مه کن****ای باد، مرا ز زلفش آگه کن
ای قرصهٔ آفتاب پیش من****بگشای زبان، قصد آن مه کن
ای خیل خیال دوست هر ساعت****از سبزهٔ جان مرا چراگه کن
ای لاف زده ز عشق و دل داده****جان هم بده و به کوی او ره کن
ای خاقانی دراز شد قصه****جان خواهد یار قصه کوته کن
غزل شماره 277: غصهٔ آسمان خورم دم نزنم، دریغ من
غصهٔ آسمان خورم دم نزنم، دریغ من****در خم شست آسمان بسته منم، دریغ من
چون دم سرد صبح‌دم کآتش روز بردهد****آتش دل برآورد دم زدنم، دریغ من
بین که پل جفا فلک بر دل من شکست و من****این پل آب رنگ را کی شکنم، دریغ من
برکنم از زمین دل بیخ امل به بیل غم****خار اجل ز راه جان برنکنم، دریغ من
هستم باد گشته سر از پی نیستی دوان****هستی هر تنم ولی نیست تنم، دریغ من
دیده‌ای آنکه چون کند باد ز گرد پیرهن****بادم و گرد بیخودی پیرهنم، دریغ من
هر چه من آورم ز طبع آب حیات در دهن****تف دل آتش آورد در دهنم، دریغ من
آب ز چشمهٔ خرد خوردم و پس ز بیم جان****سنگ به چشمهٔ خرد درفکنم، دریغ من
جم صفتان ز خوان من ریزه چنند، پس چرا****موروش از ره خسان ریزه چنم، دریغ من
سنگ سیاه کعبه را بوسه زده پس آنگهی****دست سفید سفلگان بوسه زنم، دریغ من
تاجورم چو آفتاب اینت عجب که بی‌بها****بر سر خاک عور تن نور تنم، دریغ من
پیش حیات دوستان گر سپرم عجب‌تر آنک****کز پس مرگ دشمنان در حزنم، دریغ من
کو سر تیغ تا بدو باز رهم ز بند سر****کر جگر پر آبله چون سفنم، دریغ من
من چو گلم که در وطن خار برد عنان از آن****رستم و کورهٔ سفر شد وطنم، دریغ من
چون به زبان من رود نام کرم ز چشم من****چشمهٔ خون فرو دود بر ذقنم، دریغ من
چشم گریست خون و دل گفت که یاس من نگر****زانکه خزان وصل را یاسمنم، دریغ من
آه برآمد از جهان گفت مرا که ریگ خور****نیست گیاهی از کرم در چمنم دریغ من
غزل شماره 278: دلا با عشق پیمان تازه گردان
دلا با عشق پیمان تازه گردان****برات عشق بر جان تازه گردان
به کفرش ز اول ایمان آر و آنگه****چو ایمان گفتی ایمان تازه گردان
نماز عاشقان بی‌بت روا نیست****سجود بت‌پرستان تازه گردان
چه رانی کشتی اندیشه در خشک****گرت سوزی است طوفان تازه گردان
به هر دردیت درمان هم ز درد است****به درد تازه درمان تازه گردان
خراج هر دو عالم برد خواهی****نخست از عشق فرمان تازه گردان
به استقبال تیر چشم ترکان****کهن ریشت به پیکان تازه گردان
دل ازرق پوش و ترکان زرق پاشند****دلت را خرقه ز ایشان تازه گردان
سفالت این جهان ریحان او عمر****به آب عشق ریحان تازه گردان
جهان را عهد مجنونی شد از یاد****چو خاقانی درآ، آن تازه گردان
غزل شماره 279: رخش حسن ای جان شگرفی را به میدان درفکن
رخش حسن ای جان شگرفی را به میدان درفکن****گوی کن سرها و گوها را به چوگان درفکن
عشق را گه تاج ساز و بر سر عشاق نه****زلف را گه طوق کن در حلق مردان درفکن
عالمی از عشقت ای بت سنگ بر سر می‌زنند****زینهار ای سیم‌گون گوی گریبان درفکن
نیکوان خلد بالای سرت نظاره‌اند****یک نظر بنمای و آشوبی در ایشان درفکن
تن که باشد تا به خون او کنی آلوده تیغ****زور با عقل آزمای و پنجه با جان درفکن
کفر و ایمان را بهم صلح است خیز از زلف و رخ****فتنه‌ای ساز و میان کفر وایمان درفکن
آخر ای خورشید خوبان مر تو را رخصت که داد****کز خراسان اندرآ، شوری به شروان درفکن
شاید ار سرنامهٔ وصل تو نام دیگر است****مردمی کن نام خاقانی به پایان درفکن
غزل شماره 280: دلم دردمند است باری برافکن
دلم دردمند است باری برافکن****بر افکندهٔ خود نظر بهتر افکن
میندیش اگر صبر من لشکری شد****دلت سنگ شد سنگ بر لشکر افکن
اگر با غمت گرم در کار نایم****ز دم‌های سردم گره دربر افکن
اگر نزل عشقت بجز جان فرستم****به خاکش فرو نه، برون در افکن
تو را طوق سیمین درافکند غبغب****مرا نیز از آن زلف طوقی برافکن
پی از هر خسی سایه پرورد بگسل****نظر بر عزیزان جان پرور افکن
که فرمایدت کشنای خسان شو****که گوید که هرای زر بر خر افکن
مشو در خط از پند خاقانی ای جان****که این خوش حدیثی است بر دفتر افکن
غزل شماره 281: آب و سنگم داد بر باد آتش سودای من
آب و سنگم داد بر باد آتش سودای من****از پری روئی مسلسل شد دل شیدای من
نیستم یارا که یارا گویم و یارب کنم****کآسمان ترسم به درد یارب و یارای من
دود آهم دوش بابل را حبش کرده است از آنک****غارت هاروتیان شد زهرهٔ زهرای من
شب زن هندوی و جانم جوجو اندر دست او****جو به جو می‌دید شب حال دل رسوای من
هر زن هندو که او را دانه بر دست افکنم****دانه زن بیدانه بیند خرمن سودای من
چون ببارم اشک گرم، آتش زنم در عالمی****شعر خاقانی است گوئی اشک آتش‌زای من
غزل شماره 282: ترک سن سن گوی توسن خوی سوسن بوی من
ترک سن سن گوی توسن خوی سوسن بوی من****گر نگه کردی به سوی من نبودی سوی من
من بخایم پشت دست از غم که او از روی شرم****پشت پای خویش بیند تا نبیند روی من
رسم ترکان است خون خوردن ز روی دوستی****خون من خورد و ندید از دوستی در روی من
بس که از زاری زبانم موی و مویم شد زبان****کو مرا کشت و نیازرد از برون یک موی من
ترک بلغاری است قاقم عارض و قندز مژه****من که باشم تا کمان او کشد بازوی من
تا ز دستم رفت و هم‌زانوی نااهلان نشست****شد کبود از شانهٔ دست آینهٔ زانوی من
بوی وصلش آرزو می‌کردم او دریافت گفت****از سگان کیست خاقانی که یابد بوی من
غزل شماره 283: از عشق دوست بین که چه آمد به روی من
از عشق دوست بین که چه آمد به روی من****کز غم مرا بکشت و نیازرد موی من
از عشق یار روی ندارم که دم زنم****کز عشق روی او چه غم آمد به روی من
باری کبوترا تو ز من نامه‌ای ببر****نزدیک یار و پاسخش آور به سوی من
درد دلم ببین که دلم وصل جوی اوست****آه ای کبوتر از دل سیمرغ جوی من
زنهار تا به برج دگر کس بنگذری****برجت سرای من به و صحرات کوی من
گستاخ برمپر که مبادا که ناگهی****شاهین بود نشانده به راهت عدوی من
بر پای بندمت زر چهره که حاسدان****بی‌رنگ زر رها نکنندت به بوی من
خاقانی است جوجو در آرزوی او****او خود به نیم جو نکند آرزوی من
غزل شماره 284: ای باد بوی یوسف دلها به ما رسان
ای باد بوی یوسف دلها به ما رسان****یک نوبر از نهال دل ما به ما رسان
از زلف او چو بر سر زلفش گذر کنی****پنهان بدزد موئی و پیدا به ما رسان
با خویشتن ببر دل ما کز سگان اوست****امشب به داغ او کن و فردا به ما رسان
گر آفتاب زردی از آن سو گذشته‌ای****پیغام آن ستارهٔ رعنا به ما رسان
ای نازنین کبوتر از اینجاست برج تو****گر هیچ نامه آری از آنجا به ما رسان
ای هدهد سحر گهی از دوست نامه‌ای****بستان ببند بر سر و عمدا به ما رسان
با دوست خلوه کن دو بدو و آنچه گفته‌ایم****یک یک بگوی و پاسخ آن را به ما رسان
ما را مراد ازین همه یا رب وصال اوست****یارب مراد یارب ما را به ما رسان
خاقانی‌ایم سوختهٔ عشق وامقی****عذرا نسیمی از بر عذرا به ما رسان
غزل شماره 285: بر سر بازار عشق آزاد نتوان آمدن
بر سر بازار عشق آزاد نتوان آمدن****بنده باید بودن و در بیع جانان آمدن
از عتاب دوستان چون سایه نتوان در رمید****جان فشاندن باید و چون سایه بیجان آمدن
عشقبازان را برای سر بریدن سنت است****بر سر نطع ملامت پای‌کوبان آمدن
نیم شب پنهان به کوی دوست گم نامان شوند****شهره‌نامان را مسلم نیست پنهان آمدن
بر سر گنج آن شود کو پی به تاریکی برد****مشعله برکرده سوی گنج نتوان آمدن
جان در این ره نعل کفش آمد بیندازش ز پای****کی توان با نعل پیش تخت سلطان آمدن
گرچه تنگ است ای پسر با پر نگنجد هیچ مرغ****بال و پر بگذار تا بتوانی آسان آمدن
شرط خاقانی است از کفر آشکارا دم زدن****پس نهان از خاکیان در خون ایمان آمدن
غزل شماره 286: ای لعل تو پرده‌دار پروین
ای لعل تو پرده‌دار پروین****وای زلف تو سایبان نسرین
چشم تو ز نیم زهر غمزه****خون کرد هزار جان شیرین
صد عیسی دردمند را بیش****در سایهٔ زلف کرده بالین
از چشم بد ایمنی که دارد****دندان و لب تو شکل یاسین
آهسته‌تر ای سوار چالاک****بر دیدهٔ ما متاز چندین
حقی که نه از وفاست بگذار****راهی که نه از صفاست مگزین
آن کز تف عشق توست در تب****جویان ز لب تو مهر تسکین
هر ذره که بر تو می‌فشاند****لطفی بکن ای نگار برچین
خاقانی را از آن خود دان****نیک و بد او از آن خود بین
غزل شماره 287: روی است بنامیزد یا ماه تمام است آن
روی است بنامیزد یا ماه تمام است آن****زلف است تعالی الله یا تافته دام است آن
هر سال بدان آید خورشید به جوزا در****تا با کمر از پیشت گویند غلام است آن
در عهد تو زیبائی چیزی است که خاص است این****در عشق تو رسوائی کاری است که عام است آن
جانی که تو را شاید بر خلق فرو ناید****چیزی که تو را باید بر خلق حرام است آن
گفتم که به صبر از تو هم پخته شود کارم****امروز یقینم شد کاندیشهٔ خام است آن
من بستهٔ دام تو، سرمست مدام تو****آوخ که چه دام است این یارب چه مدام است آن
شب‌های فراقت را صبحی که پدید آید****با بیم رقیبانت هم اول شام است آن
یک جام نخست تو بربود مرا از من****از جام دوم کم کن نیمی که تمام است آن
بی‌لام سر زلفت نون است قد چاکر****ای ماه چه نون است این یا نیز چه لام است آن
گفتی که چو خاقانی عشاق بسی دارم****صادقتر ازو عاشق بنمای کدام است آن
غزل شماره 288: تا مرا سودای تو خالی نگرداند ز من
تا مرا سودای تو خالی نگرداند ز من****با تو ننشینم به کام خویشتن بی‌خویشتن
خار راه خود منم خود را ز خود فارغ کنم****تا دوئی یکسو شود هم من تو گردم هم تو من
باقی آن گاهی شوم کز خویشتن یابم فنا****مرده اکنونم که نقش زندگی دارم کفن
جان فشان و راد زی و راه‌کوب و مرد باش****تا شوی باقی چو دامن برفشانی زین دمن
ای طریق جستجویت همچو خویت بوالعجب****راه من سوی تو چون زلفت دراز و پرشکن
من که چو کژدم ندارم چشم و بی‌پایم چو مار****چون توانم دید ره یا گام چون دانم زدن
مرغ جان من در این خاکی قفس محبوس توست****هم تو بالش برگشا و هم تو بندش برشکن
تا اگر پران شود کوی تو سازد آشیان****یا گرش قربان کنی زلف تو باشد بابزن
سالها شد تا دل جان‌پاش ازرق‌پوش من****معتکف‌وار اندر آن زلف سیه دارد وطن
از در تو برنگردم گرچه هر شب تا به روز****پاسبانان بینم آنجا انجمن در انجمن
در ازل بر جان خاقانی نهادی مهر مهر****تا ابد بی‌رخصت خاقان اعظم برمکن
غزل شماره 289: تا دل غم او دارد نتوان غم جان خوردن
تا دل غم او دارد نتوان غم جان خوردن****با انده او زشت است اندوه جهان خوردن
گر پای سگ کویش بر دیدهٔ ما آید****زین مرتبه بر دیده تشویر توان خوردن
در عشوهٔ وصل او عمری به کران آرم****گرچه ز خرد نبود زهری به گمان خوردن
آنجا که سنان باشد با کافر مژگانش****خوشتر ز شکر دانم بر سینه سنان خوردن
در راه وفای او شد شیفته خاقانی****هر روز قفای نو از دست زمان خوردن
غزل شماره 290: در یک سخن آن همه عتیبش بین
در یک سخن آن همه عتیبش بین****در یک نظر این همه فریبش بین
خورشید که ماه در عنان دارد****چون سایه دویده در رکیبش بین
خاموشی لعل او چه می‌بینی****جماشی چشم پر عتیبش بین
تا چشم نظاره زو خبر ندهد****هم نور جمال او حجیبش بین
آن عقل که برد نام بالایش****سر چون سر خامه در نشیبش بین
از درد جگر به شب ز هجرانش****ای بر دل من همه نهیبش بین
روزی که حساب کشتگان گیرد****خاقانی را در آن حسیبش بین
غزل شماره 291: شب من دام خورشید است گوئی زلف یار است این
شب من دام خورشید است گوئی زلف یار است این****شب است این یا غلط کردم که عید روزگار است این
اگر ناف بهشت از شب تهی ماند آن نمی‌دانم****مرا در ناف شب دانم بهشتی آشکار است این
سرشک من به رقص افتاد بر نطع زر از شادی****چو جانم در سماع آمد که یارب وصل یار است این
قرارم شد ز هفت اندام گوهر هفت ناکرده****ز هفتم پرده رخ بنمود گوئی نوبهار است این
چو من در پایش افتادم چو خلخال زرش گفتا****که چون خلخال ما هم‌زرد و هم نالان و زار است این
بخستم نیم دینارش به گاز از بیخودی یعنی****که گر جم را نگین است آن نگینش را نگار است این
ز بس از زخم دندانم برآمد آبله‌ش بر لب****رقیبش گفت پندارم لب تبخاله دار است این
لبش زنهار می‌کرد از لبم گفتم معاذ الله****قصاص خون همی خواهم چه جای زینهار است این
حلی چون آفتاب و حله چون صبح از برافکنده****گرفتم در برش گفتم که ماهم در کنار است این
رقیب آمد که بیرونش کنم مژگان بر ابرو زد****که این مایه ندانی تو که ما را یار غار است این
جهان را یادگاری نیست به ز اشعار خاقانی****به فر خسرو عادل نکوتر یادگار این
حرف و
غزل شماره 292: درد دل گویم از نهان بشنو
درد دل گویم از نهان بشنو****راز، بی‌زحمت زبان بشنو
جوش دریای غصه باور کن****موج خون بنگر و فغان بشنو
بر کنار دو جوی دیدهٔ من****بانگ دولاب آسمان بشنو
لرزهٔ برق در سحاب دل است****نالهٔ رعد ز امتحان بشنو
پیش کوه ار غمان من گویی****کوه را بانگ الامان بشنو
چون بخندد عدو ز گریهٔ من****دل به خشمم کند که هان بشنو
تندرستی ورای سلطانی است****از دو تن پرس و شرح آن بشنو
یا ز دربان تن‌درست بپرس****یا ز سلطان ناتوان بشنو
حال شب‌های هجر خاقانی****چون بخواهی ز این و آن بشنو
غزل شماره 293: آخر چه خون کرد این دلم کامد به ناخن خون او
آخر چه خون کرد این دلم کامد به ناخن خون او****هم ناخنی کمتر نگشت اندوه روز افزون او
دل خاک آن خون خواره شد تا آب او یک‌باره شد****صیدی کزو آواره شد خاکش بهست از خون او
از جور او خون شد دلم وز دست بیرون شد دلم****در کار او چون شد دلم چون کار کرد افسون او
کردم حسابش جو به جو در دستخون دیدم گرو****جوجو شد از غم نو به نو بی‌روی گندمگون او
پیرامن کویش به شب خصمان خاقانی طلب****هرجا که گنج است ای عجب ماری است پیرامون او
غزل شماره 294: تو چه دانی که من از وفا چه نمودم به جای تو
تو چه دانی که من از وفا چه نمودم به جای تو****علم الله که جان من چه کشید از جفای تو
گذری کن به کوی من، نظری کن به سوی من****بنگر تا به روی من چه رسید از برای تو
ز غمت گرچه خسته‌ام، کمر مهر بسته‌ام****دل از آن بر گسسته‌ام که گذارم وفای تو
دلت از مهر گشته شد غمم از حد گذشته شد****چکنم چون نوشته شد به سرم بر قضای تو
چو جهانی به خاصیت تو و وصل تو عاریت****نزند لاف عافیت دل کس در بلای تو
نیت آن همی کنم که تو را جان فدی کنم****به جهان این ندی کنم که سرم با دو پای تو
همه رنجی به سر برم چو به کوی تو بگذرم****همه خشمی فرو خورم چو ببینم رضای تو
تن اگر زیان کند لب تو کار جان کند****دل خاقانی آن کند که بود حکم و رای تو
غزل شماره 295: سینه پر آتشم چو میغ از تو
سینه پر آتشم چو میغ از تو****چهرهٔ پر گوهرم چو تیغ از تو
روز عمرم بدی که چون****حاصلی نیست جز دریغ از تو
ماتم عمر رفته خواهم داشت****زان سیه جامه‌ام چو میغ از تو
رصد عشق تو جهان بگرفت****چون تمنا کنم دریغ از تو
وه چه سنگی که خون خاقانی****ریختی نامده دریغ از تو
غزل شماره 296: شد آبروی عاشقان از خوی آتش‌ناک تو
شد آبروی عاشقان از خوی آتش‌ناک تو****بنشین و بنشان باد خویش ای جان عاشق خاک تو
بس کن ز شور انگیختن وز خون ناحق ریختن****کز بس شکار آویختن فرسوده شد فتراک تو
ای قدر ایمان کم شده زان زلف سر درهم شده****وی قد خوبان خم شده پیش قد چالاک تو
بردی دل من ناگهان کردی به زلف اندر نهان****روزی نگفتی کای فلان اینک دل غم‌ناک تو
ای اسب هجر انگیخته نوشم به زهر آمیخته****روزم به شب بگریخته زان غمزهٔ بی‌باک تو
مرغان و ماهی در وطن آسوده‌اند الا که من****بر من جهانی مرد و زن بخشوده‌اند الا که تو
دل گم شد از من بی‌سبب برکن چراغ و دل طلب****چون یافتی بگشای لب کاینک دل صد چاک تو
دل خستگان را بی‌طلب تریاک‌ها بخشی ز لب****محروم چون ماند ای عجب خاقانی از تریاک تو
غزل شماره 297: گرچه جانی از نظر پنهان مشو
گرچه جانی از نظر پنهان مشو****رحم کن در خون جان ای جان مشو
پردهٔ رازم دریدی آشکار****وعده‌های کژ مده پنهان مشو
گر به جان فرمان دهی فرمان برم****آمدی ناخوانده بی‌فرمان مشو
از بن دندان به دندان مزد تو****جان دهم جای دگر مهمان مشو
گر بپیچم در کمند زلف تو****چون کمند از شرم، رخ پیچان مشو
خون خوری ترکانه کاین از دوستی است****خون مخور، ترکی مکن، تازان مشو
کشتیم پس خویشتن نادان کنی****این همه دانا مکش، نادان مشو
چون غلام توست خاقانی تو نیز****جز غلام خسرو ایران مشو
غزل شماره 298: چه کرده‌ام بجای تو که نیستم سزای تو
چه کرده‌ام بجای تو که نیستم سزای تو****نه از هوای دلبران بری شدم برای تو
مده به خود رضای آن که بد کنی بجای آن****که با تو داشت رای آن که نگذرد ز رای تو
دل من از جفای خود ممال زیر پای خود****که بدکنی بجای خود که اندر اوست جای تو
مکن خراب سینه‌ام، که من نه مرد کینه‌ام****ز مهر تو بری نه‌ام، به جان کشم جفای تو
مرا دلی است پر زخون ببند زلف تو درون****پناه می‌برم کنون به لعل جان‌فزای تو
مرا ز دل خبر رسد، ز راحتم اثر رسد****سحرگهی که در رسد نسیم دل‌گشای تو
رخ و سرشک من نگر که کرده‌ای چو سیم و زر****تبارک الله ای پسر قوی است کیمیای تو
نه افضلم تو خوانده‌ای، به بزم خود نشانده‌ای****کنون ز پیش رانده‌ای، تو دانی و خدای تو
غزل شماره 299: پشت پایی زد خرد را روی تو
پشت پایی زد خرد را روی تو****رنگ هستی داد جان را بوی تو
گشته چون من کشته‌ای زنار دار****جان عیسی در صلیب موی تو
از پی خون‌ریز جان خاکیان****شهربندی شد فلک در کوی تو
دیده کافوری و جان قیری کند****در سیه‌کاری سپیدی خوی تو
از دلت ترسم به گاه صلح از آنک****سر به شکر می‌برد جادوی تو
بندهٔ دندان خویشم کو به گاز****نقش یاسین کرد بر بازوی تو
دربدر هر ماه چون گردد قمر****دیده شاید آن هلال ابروی تو
آهوی تاتار را سازد اسیر****چشم جادوخیز و عنبر موی تو
جان خاقانی تو داری اینت صید****چرب پهلویی هم از پهلوی تو
غزل شماره 300: در عشق داستانم و بر تو به نیم جو
در عشق داستانم و بر تو به نیم جو****بازیچهٔ جهانم و بر تو به نیم جو
گه‌گه شده است صبرم و بر تو به نیم گه****جوجو شداست جانم و بر تو به نیم جو
بر طارم وصالت نارفته دست هجر****بشکست نردبانم و بر تو به نیم جو
هر لحظه زیر پای سگ پاسبان تو****صد جان همی فشانم و بر تو به نیم جو
خصمان من به حضرت تو خاصگی و من****موقوف آستانم و بر تو به نیم جو
سوزی چنان که دانی جان مرا و من****سازم چنان که دانم و بر تو به نیم جو
خاقانی ار نماند با تو به یک پشیز****من نیز اگر نمانم بر تو به نیم جو
غزل شماره 301: بستهٔ زلف اوست دل، ای دل از آن کیست او
بستهٔ زلف اوست دل، ای دل از آن کیست او****خستهٔ چشم اوست جان، مرهم جان کیست او
شهری دل در آستین، بر درش آستان نشین****اینت مسیح راستین درد نشان کیست او
شیفتگان یکان یکان مست لبش زمان زمان****او رود از نهان نهان گنج روان کیست او
کشت مرا دلش به کین هست لبش گوا بر این****خامشی گواه بین غنچه دهان کیست او
خلق چنان برند ظن کوست به جمله زان من****من شده مست این سخن تا خود از آن کیست او
سینهٔ خاقنی و غم، تا نزند ز وصل دم****دعوی عشق و وصل هم، تا ز سگان کیست او
غزل شماره 302: ای تماشاگه جان بر طرف لاله‌ستان تو
ای تماشاگه جان بر طرف لاله‌ستان تو****مطلع خورشید زیر زلف مه جولان تو
تا نهادی حسن را دار الخلافه زیر زلف****هست دار الملک فتنه در سر مژگان تو
حلق خلقی را به طوق شوق تو در بند کرد****زلف مشک افشان شهر آشوب مه چوگان تو
ای به خوان زلف تو یوسف طفیلی آمده****کیست کو بی‌خون دل یک لقمه خورد از خوان تو
کی برد سر در گریبان خرد آن را که هست****پای در دام هوا و دست در دامان تو
از پی آن کاتش هجر تو دارم یادگار****نزد من آب حیات است آتش هجران تو
جان خاقانی فدای روح جان افروز توست****گرچه خصم اوست جانا یار جانان جان تو
حرف ه
غزل شماره 303: رخت تمنای دل بر در عشاق نه
رخت تمنای دل بر در عشاق نه****تخت شهنشاه عشق بر سر آفاق نه
قفل که بر لب نهی از لب معشوق ساز****پای که از سر کنی در صف عشاق نه
زخم که جانان زند همسر مرهم شناس****زهر که سلطان دهد همبر تریاق نه
طاق پذیر است عشق جفت نخواهد حریف****بر نمط عشق اگر پای نهی طاق نه
دیدهٔ تو راست نیست لاف یکی بین مزن****صورت تو خوب نیست آینه بر طاق نه
عالم زراق را سغبه مشو چون شدی****هر دو جهان مردوار بر کف زراق نه
از سر حد وجود بگذر خاقانیا****با عدم ار عاشقی دست به میثاق نه
غزل شماره 304: افدی بنفس من بدت فی‌المهد عنی غافله
افدی بنفس من بدت فی‌المهد عنی غافله****لوقابلت شمس‌الضحی حارت و صارت آفله
ماهی ستاره زیورش هر هفت کرده پیکرش****هر هشت خلد از منظرش دیدم میان قافله
قلت ار حمینی هیت لک فالقلب فی‌البلوی هلک****قالت جنون عادلک هاوی هموم قاتله
زلفش نگر دلال دل از من چه پرسی حال دل****زان زلف پرس احوال دل یا شکر دارد یا گله
قلت اسمحینی بالقبل قالت الی کم ذی‌الحیل****ارسل رسولا لایمل کم من دموع سائله
خاقانی اینک در پیش بوسه زنان بر هر پی‌اش****راند دواسبه بر پیش کو راند یکسر راحله
غزل شماره 305: خیال روی توام غم‌گسار و روی تو نه
خیال روی توام غم‌گسار و روی تو نه****به هر سوئی که کنم راه، راه سوی تو نه
خیال تو همه شب ره به کوی من دارد****اگرچه بخت مرا رهنما به کوی تو نه
دریغ کاش تو را خوی چون خیال بدی****که خرمم ز خیال تو و زخوی تو نه
دل من آرزوی وصل می‌کند چه کنم****که آرزوی من این است و آرزوی تو نه
مرا به نوک مژه غمزهٔ تو دعوت کرد****بخورد خونم و گفتا برو که خوی تو نه
به بوئی از تو شدم قانع و همی دانم****که هیچ رنگ مرا از تو جز که بوی تو نه
هزار جوی هوس رفته است در دل تو****که هیچ آب غم من روان به جوی تو نه
ز جستجوی تو حیرت نصیب خاقانی است****تو کیمیائی و او مرد جستجوی تو نه
غزل شماره 306: هست به دور تو عقل نام شکسته
هست به دور تو عقل نام شکسته****کار شکسته دلان تمام شکسته
عشق تو بس صادق است آه که دل نیست****باده عجب راوق است و جام شکسته
صبح امید مرا به تاختن هجر****برده و در تنگنای شام شکسته
گوهر عمرم شکسته شد ز فراقت****ایمه به صد پاره شد کدام شکسته
از تو وفا چون طلب کنم که در این عهد****هست طلسم وفا مدام شکسته
زیر فلک نیست جنس و گر هست****هست به نوعی ز دهر نام شکسته
گویی کی بینم من آسیای فلک را****آب زده، سنگ سوده، بام شکسته
ای دل خاقانی از سخن چه گشاید****رو که شد اهل سخن تمام شکسته
غزل شماره 307: در دستت اوفتادم چون مرغ پر بریده
در دستت اوفتادم چون مرغ پر بریده****در پیشت ایستادم چون شمع سر بریده
چشم از تو می بدزدم پیش رقیب گویی****چشم بدم که ماندم از تو نظر بریده
از تیغ بی‌وفایی بینی چو برنشینی****حلق هزار خلقی بر رهگذر بریده
دیدی که تیر غازی مویی چگونه برد****ای تو میان جانم زان زارتر بریده
پیمان مهر بسته هم در زمان شکسته****پیوند وصل داده هم بر اثر بریده
جان من از خیالت در عالم وصالت****هردم هزار منزل راه خطر بریده
در سایهٔ رکابت دلها ببین فتاده****بر پایهٔ سریرت سرها نگر بریده
خاقانی از هوایت در حلقهٔ ملامت****زنجیرها گسسته وز یکدگر بریده
غزل شماره 308: ای از پی آشوب ما از رخ نقاب انداخته
ای از پی آشوب ما از رخ نقاب انداخته****لعل تو سنگ سرزنش بر افتاب انداخته
مه با خیال روی تو، گم‌گشته اندر کوی تو****شب با جمال موی تو، مشکین حجاب انداخته
ای عاقلان را بارها بر لب زده مسمارها****وی خستگان را خارها در جای خواب انداخته
ای کرده غارت منزلم آتش زده آب و گلم****زلف تو در حلق دلم مشکین طناب انداخته
زان نرگس جادو نسب جان مرا بگرفته تب****خواب مرا هم نیم شب بسته به آب انداخته
دل بر خسی بگماشتی کز خاک ره برداشتی****خاکی دلم بگذاشتی در خون ناب انداخته
چون چنگ خود نوحه‌کنان مانند دف بر رخ زنان****وز نای حلق افغان‌کنان بانگ رباب انداخته
ز آسیب دست دلبرش نیلی شده سیمین برش****سیارها نیلوفرش بر افتاب انداخته
ای خوش بتو ایام ما بر دفتر تو نام ما****مدح تو اندر کام ما ذوق شراب انداخته
خاقانی دل‌سوخته با جور توست آموخته****در دل عنا افروخته، جان در عذاب انداخته
غزل شماره 309: سرمستم و تشنه، آب در ده
سرمستم و تشنه، آب در ده****آن آتش‌گون گلاب در ده
در حجلهٔ جام آسمان رنگ****آن دختر آفتاب در ده
آن خون سیاوش از خم جم****چون تیغ فراسیاب در ده
یاقوت بلور حقه پیش آر****خورشید هوا نقاب در ده
تا ز آتش غم روان نسوزد****آن طلق روان ناب در ده
تا جرعه ادیم‌گون کند خاک****آن لعل سهیل تاب در ده
مندیش که آب کار ما رفت****آوازهٔ کار آب در ده
کس در ده نیست جمله مستند****بانگی بده خراب در ده
زلف تو کمند توسنان است****مشکین سر زلف تاب در ده
خاقانی را دمی به خلوت****بنشان و بدو شراب در ده
غزل شماره 310: در صبوح آن راح ریحانی بخواه
در صبوح آن راح ریحانی بخواه****دانهٔ مرغان روحانی بخواه
یک دو جام از راه مخموری بخور****یک دو جنس از روی یکسانی بخواه
ساغری چون اشک داودی به رنگ****از پری‌روی سلیمانی بخواه
دیدبان عقل را بربند چشم****چشم بندش آنچه می‌دانی بخواه
زاهدان را آشکارا می بده****شاهدان را بوسه پنهانی بخواه
جام خم کن جرعه بر خامان بریز****عذر تشویر از پشیمانی بخواه
دست برکن، زلف بت‌رویان بگیر****پوزش خجلت ز نادانی بخواه
از سفالین گاو سیمین آهوان****عید جان را خون قربانی بخواه
گر به مستی دست یابی بر فلک****زو قصاص جان خاقانی بخواه
غزل شماره 311: ای برقرار خوبی، با تو قرار من چه
ای برقرار خوبی، با تو قرار من چه****از سکه گشت کارم، تدبیر کار من چه
زرین رخم ز عشقت بی‌آب و سنگ مانده****بر سنگ تو ندانم آب و عیار من چه
بر بوی وصل تا کی درد سر فراقت****آن می هنوز در خم چندین خمار من چه
دادم به باد عمری در انتظار روزی****این روز بی‌مرادی در انتظار من چه
دیدم به طالع خود عشق آمد اختیارم****این داغ ناامیدی بر اختیار من چه
زنهار تا نگویی کاین غم به صبر بنشان****گر صبر غم نشاندی پس زینهار من چه
گوئی به هیچ عهدی یک آشنا نبوده است****این قحط آشنایان در روزگار من چه
خاقانیا چه گویی آید به دست یاری****چون یار نیست ممکن سوداش یار من چه
غزل شماره 312: ای دل به جفات جان نهاده
ای دل به جفات جان نهاده****جان پیش‌کشت جهان نهاده
شهری همه ز آهنین دل تو****قفلی زده بر دهان نهاده
بر طرف لب تو جان عیسی****از نیل و بقم دکان نهاده
از کوی سوار چون برآئی****شب‌پوش بر ابروان نهاده
ترکان کمین غمزهٔ تو****یاسج همه بر کمان نهاده
تو عاشق صید و تیغ بر کف****عشاق تو دل بر آن نهاده
من پیش تو بر زمین نهم سر****کای پای بر آسمان نهاده
اسب از در من مران و مگذر****هان نعل بهات جان نهاده
خاقانی را در آتش عشق****نعل هوس از نهان نهاده
غزل شماره 313: ای زیر نقاب مه نموده
ای زیر نقاب مه نموده****ماه من و عید شهر بوده
از مقنعه ماه غبغب تو****صد ماه مقنعم نموده
باد سر زلفت از سر آغوش****دستار سر سران ربوده
دردانهٔ عقد عنبرینت****خونین صدف از دلم گشوده
توسوده به پای غم دلم را****من آتش غم به دست سوده
از شورش آه من همه شب****با دام تو دوش ناغنوده
وز نالهٔ زیور تو تا روز****من نالهٔ خویش ناشنوده
ای طعنه زده به دیگرانم****در کاهش جان من فزوده
خاقانی اسیر دیگران نیست****هم عشقت و گرگ آزموده
غزل شماره 314: ای چشم پر خمارت دلها فگار کرده
ای چشم پر خمارت دلها فگار کرده****وی زلف مشک‌بارت جان‌ها شکار کرده
از روی همچو حورت صحرا چو خلد گشته****وز آه عاشقانت دریا بخار کرده
یک وعده در دو ماهم داده که می‌بیایم****چاکر به انتظارت دو چشم چار کرده
مژگان پر ز کینت در غم فکنده دل را****لب‌های شکرینت غم خوش‌گوار کرده
زان زلف اژدهاوش نیشی زده چو کژدم****هرگز که دید کژدم بر شکل مار کرده
دل را کمند زلفت از من کشان ببرده****در پیچ عنبرینت آن را فسار کرده
از سینه و دو دیده رفت این دل رمیده****در زلف بی‌قرارت شب‌ها قرار کرده
پشت در تو هر شب خاقانی از هوایت****دو چشم نرگسین را خونابه بار کرده
غزل شماره 315: درا تا سیل بنشانم ز دیده
درا تا سیل بنشانم ز دیده****گهر در پایت افشانم ز دیده
بیا از گرد ره در دیده بنشین****که گرد راه بنشانم ز دیده
مگر دان سر ز من تا خون چشمم****سوی دل باز گردانم ز دیده
چنان بر دیده بندم نقش رویت****که نقش خلد برخوانم ز دیده
گه از بازوی و ران سازم کنارت****گهی بازوی خون رانم ز دیده
چو آئی سوی خاقانی دم نزع****به دید تو دود جانم ز دیده
غزل شماره 316: ماه نو و صبح بین پیاله و باده
ماه نو و صبح بین پیاله و باده****عکس شباهنگ بر پیاله فتاده
روز به شب کرده‌ای به تیرگی حال****شب به سحر کن به روشنائی باده
از پی آن تا حصار غم بگشائی****جام سوار آمدو قنینه پیاده
جعد نشان بر جبین ساده و بنشین****زخمه برآور که نیک جعدی و ساده
تشنهٔ عیشی جز از مغان مستان آب****کاب مغان است داد عیش تو داده
بیش ز بازار می مخر که به بازار****هیچ میی نیست آب برننهاده
زر به بهای می جوینه مکن گم****آتش بسته مده به آب گشاده
می که دهی صاف ده چو آتش موسی****زو دم خاقانی آب خضر به زاده
حرف ی
غزل شماره 317: از زلف هر کجا گرهی برگشاده‌ای
از زلف هر کجا گرهی برگشاده‌ای****بر هر دلی هزار گره برنهاده‌ای
در روی من ز غمزه کمان‌ها کشیده‌ای****بر جان من ز طره کمین‌ها گشاده‌ای
بر هرچه در زمانه سواری به نیکوئی****الا بر وفا و مهر کز این دو پیاده‌ای
گفتی جفا نه کار من است ای سلیم دل****تو خود ز مادر از پی این کار زاده‌ای
دیدی که دل چگونه ز من در ربوده‌ای****پنداشتی که بر سر گنج اوفتاده‌ای
گفتی که روز سختی فریاد تو رسم****سخت است کار بهر چه روز ایستاده‌ای
خاقانی از جهان به پناه تو درگریخت****او را به دست خصم چرا باز داده‌ای
غزل شماره 318: روی درکش ز دهر دشمن روی
روی درکش ز دهر دشمن روی****پشت برکن به چرخ کافر خوی
مردمی از نهاد کس مطلب****خرمی از مزاج دهر مجوی
با بلاها بساز و تن در ده****کز سلامت نه رنگ ماند و نه بوی
دود وحشت گرفت چهرهٔ عمر****آب دیده بریز و پاک بشوی
اهل خواهی ز اهل عصر ببر****انس خواهی میان انس مپوی
چند ازین یوسفان گرگ صفت****چند ازین دوستان دشمن روی
دل خاقانی از جهان بگسست****باز شد رب لاتذرنی گوی
غزل شماره 319: زین تنگنای وحشت اگر باز رستمی
زین تنگنای وحشت اگر باز رستمی****خود را به آستان عدم باز بستمی
گر راه بر دمی سوی این خیمهٔ کبود****آنگه نشستمی که طنابش گسستمی
ور دست من به چرخ رسیدی چنان که آه****بند و طلسم او همه درهم شکستمی
گر ناوک سحرگه من کارگر شدی****شک نیستی که گردهٔ گردون بخستمی
این کارهای من که گره در گره شده است****بگشادمی یکایک اگر چیره دستمی
جستم میان خلق سلامت نیافتم****ور بوی بردمی به کران چون نشستمی
امروز شوخ چشمان آسوده خاطرند****من شوخ چشم نیستم ای کاش هستمی
از آسمان بیافتمی هر سعادتی****گر زین نحوس خانهٔ شروان بجستمی
خائیدهٔ دهان جهانم چو نیشکر****ای کاش نیشکر نیمی من کبستمی
خاقانی گهر سخنم ور نبودمی****از جورهای بد گهران باز رستمی
غزل شماره 320: غم بنیاد آب و گل چه خوری
غم بنیاد آب و گل چه خوری****دم گردون مستحل چه خوری
افسر عقل بایدت بر سر****از سر آز خون دل چه خوری
روی صافیت باید آینه‌وار****همچون دندان شانه گل چه خوری
سایه پرورد شد دل تو چو گل****غم پروردهٔ چگل چه خوری
قطره‌ای خون نماند در رگ عمر****نشتر غمزهٔ قزل چه خوری
معتدل نیست آب و خاک تنت****انده قد معتدل چه خوری
جام جم خاص توست خاقانی****دردی دهر دل گسل چه خوری
دم نوشین عیسوی داری****زهر زراق مفتعل چه خوری
غزل شماره 321: روز دانش به ازین بایستی
روز دانش به ازین بایستی****آسمان مرد گزین بایستی
رفته چون رفت طلب نتوان کرد****چشم ناآمده بین بایستی
پیش‌گاه ستم عالم را****داور پیش نشین بایستی
کیسهٔ عمر سپردیم به دهر****دهر غدار امین بایستی
گر به اندازهٔ همت طلبم****فلکم زیر نگین بایستی
سایه‌ای ماند ز من، من غلطم****هستی سایه یقین بایستی
ناله گر سوی فلک رفت رواست****سایه باری به زمین بایستی
نیست صیادی و عالم پر صید****صید را شیر عرین بایستی
کار خاقانی هم به بتر است****کار گیتی به از این بایستی
غزل شماره 322: ای دل ای دل هلاک تن کردی
ای دل ای دل هلاک تن کردی****بس کن ای دل که کار من کردی
سر من زان جهان همی آید****که ره جان به پای تن کردی
از سگان کی به زهرهٔ شیر****که شکار آهوی ختن کردی
شب مهتاب چون به سر بازی****قصد خورشید غمزه زن کردی
در شبستان آفتاب شدی****آه من آسمان شکن کردی
گر سلیمان نه‌ای به دیودلی****در پری خانه چون وطن کردی
لاجرم بهر یک شبه طربت****برگ صد سالم از حزن کردی
توئی آن مرغ کآتش آوردی****خود به خود قصد سوختن کردی
تیشه در بیشهٔ بلا بردی****هر سر شاخ بابزن کردی
دانهٔ دست پایدام تو گشت****از که نالی که خویشتن کردی
ای چو زنبور کلبهٔ قصاب****که سر اندر سر دهن کردی
سخن اندر زر است خاقانی****تو همه تکیه بر سخن کردی
غزل شماره 323: خاک بغداد در آب بصرم بایستی
خاک بغداد در آب بصرم بایستی****چشمهٔ دجله میان جگرم بایستی
سفر کعبه به بغداد رسانید مرا****بارک الله همه سال این سفرم بایستی
قدر بغداد چه داند دل فرسودهٔ من****بهر بغداد دلی تازه‌ترم بایستی
لیک بی‌زر نتوان یافت به بغداد مرا****پری دجله به بغداد زرم بایستی
پرده‌ها دارد بغداد و در او گنج روان****با همه خستگی آنجا گذرم بایستی
چون زکاتی به من از گنج روان می‌ندهند****نقب زن گنج روان را نظرم بایستی
نظری خواستم از دور نه بوس و نه کنار****آخر از دولت عشق این‌قدرم بایستی
بر لب دجله بسی آب بد از چشمهٔ نوش****یارب آن چشمهٔ نوش آب‌خورم بایستی
ماه در کشتی و کشتی ز بر دجله روان****اشک من گوید کشتی زرم بایستی
من دیوانه نشینم که مه نو نگرم****گویم آنجا که نهد پای، سرم بایستی
مال من دزد ببرد و دل من عشق ربود****وقت را زین دو یکی ما حضرم بایستی
جگرم خشک شد از بس سخن‌تر زادن****سخن تر چکنم؟ زر ترم بایستی
بس کنی ای همت خاقانی ازین عشق مگوی****کز دل گمشده باری خبرم بایستی
غزل شماره 324: شوریده کرد ما را عشق پری جمالی
شوریده کرد ما را عشق پری جمالی****هر چشم زد ز دستش داریم گوشمالی
زنجیر صبر ما را بگسست بند زلفی****بازار زهد ما را بشکست عشق خالی
با سرکشی که دارد خوئی چه تندخوئی****الحق فتاد ما را حالی چه صعب حالی
امروز پیشم آمد نالان و زار و گریان****حالی بسوخت جانم کردم ازو سؤالی
گفتم که ای نگارین این گریه بر چه داری****گفتا که بی‌جمالت روزی بود چو سالی
یارب چه صورت است آن کز پرتو جمالش****هر دیده‌ای به رنگی بیند ازو خیالی
خاقانی آفرین گوی آن را کز آب و خاکی****این داندآفریدن سبحانه تعالی
غزل شماره 325: ای راحت جان‌ها به تو، آرام جان کیستی
ای راحت جان‌ها به تو، آرام جان کیستی****دل در هوس جان می‌دهد، تو دلستان کیستی
ای گلبن نادیده دی اصل تو چه وصل تو کی****با بوی مشک و رنگ می از گلستان کیستی
از از بتان دلخواه تو، در حسن شاهنشاه تو****ما را بگو ای ماه تو، کز آسمان کیستی
بگشا صدف یعنی دهن بفشان گهر یعنی سخن****پنهان مکن یعنی ز من تا عشق‌دان کیستی
چون زیر هر مویی جدا یک شهر جان داری نوا****خامی بود گفتن تو را جانا که جان کیستی
با مایی و ما را نه‌ای، جانی از آن پیدا نه‌ای****دانم کز آن ما نه‌ای، برگو از آن کیستی
خاقانی از تیمار تو حیران شد اندر کار تو****ای جان او غم‌خوار تو، تو غم‌نشان کیستی
غزل شماره 326: ای سرو غنچه لب ز گلستان کیستی
ای سرو غنچه لب ز گلستان کیستی****وی ماه روز وش ز شبستان کیستی
با لعل نیم ذرهٔ خندان چو آفتاب****سایه نشین دیدهٔ گریان کیستی
ای آیتی که سجده کنم چون رسم به تو****گویی کز ایزد آمده در شان کیستی
پشت من از زبان شکسته شکست خورد****خردی هنوز طفل زبان دان کیستی
مهری نه بر زبانت و مهری نه بر دلت****بی‌شرم کودکی ز دبستان کیستی
چون شانهٔ سر است گل آلود پای دل****جویای آنکه آینهٔ جان کیستی
دوشت نیاز این جگر سوخته نبود****امشب به وعدهٔ دل بریان کیستی
خاکی دلم در آتش و خون آب می‌شود****تا تو کجائی امشب و مهمان کیستی
از دیده جرعه دان کنم از رخ نمک‌ستان****تا نوش جام و خوش نمک‌خوان کیستی
محراب جان مایی ازین مایه آگهم****آگه نیم که صورت ایوان کیستی
بر هر صفت که داری خاقانی آن توست****ای از صفت برون شده تو آن کیستی
غزل شماره 327: ای ترک دلستان ز شبستان کیستی
ای ترک دلستان ز شبستان کیستی****خوش دلبری، ندانم جانان کیستی
بس نادره نگاری، بس بوالعجب بتی****ما را بگو که لعبت خندان کیستی
ای آنکه در صحیفهٔ حسن آیتی شدی****گوئی کز ایزد آمده در شان کیستی
ای تازه گلبنی که شکفتی به ماه دی****با این نسیم خوش ز گلستان کیستی
از کافری به سوی مسلمانی آمدی****اینجا برای غارت ایمان کیستی
جهان‌ها در آرزوی تو می‌بگسلد ز هم****چون گویمت که بستهٔ پیمان کیستی
دوش از برم برفتی و بر خوان نیامدی****امشب بگو کجائی و مهمان کیستی
خاقانی آن توست بهر موجبی که هست****معلوم کن ورا که تو خود ز آن کیستی
غزل شماره 328: کردی نخست با ما عهدی چنان که دانی
کردی نخست با ما عهدی چنان که دانی****ماند بدان که بر سر آن عهد خود نمانی
راندی به گوش اول صد فصل دل‌فریبم****و امروز در دو چشمم جز جوی خون نرانی
آن لابه‌های گرمت ز اول بسوخت جانم****زیرا که همچو آتش، یکسر همه زبانی
از تو وفا نخیزد، دانی که نیک دانم****وز من جفا نیاید، دانم که نیک دانی
از خون من فرستی هردم نوالهٔ هجر****یک ره به خوان وصلم ناکرده میهمانی
هستم بر آنکه خود را بی‌تو ز خود برآرم****هرچند می‌سگالم تو نیز هم برآنی
خاقانی این جفاها از تو عجب ندارد****کاخر نه در جهانی، پروردهٔ جهانی
غزل شماره 329: یکی بخرام در بستان که تا سرو روان بینی
یکی بخرام در بستان که تا سرو روان بینی****دلت بگرفت در خانه برون آتا جهان بینی
چو رفتی سوی بستان‌ها یکی بگذر به گورستان****که گورستان همی گوید بیا تا دوستان بینی
بسی بادام چشمانند به دام مرغ حیرانند****بسا پسته دهانان را تو بربسته دهان بینی
امیری را که بر قصرش هزاران پاسبان بودند****تو اکنون بر سر گورش کلاغی پاسبان بینی
سر تابوت شاهان را اگر در گور بگشایند****فتاده در یکی کنجی دو پاره استخوان بینی
احد گویان صمد جویان همه زیر زمین رفتند****تو مهرویان مهوش را در این خاک گران بینی
چه دل بندی در این دنیا ایا خاقانی خاکی****که تا بر هم نهی دیده نه این بینی نه آن بینی
غزل شماره 330: زرهٔ زلف بر قبا شکنی
زرهٔ زلف بر قبا شکنی****آه در جان آشنا شکنی
ببری آب سنگ ما کز دل****سنگ سازی، سبوی ما شکنی
دست و ساعد گرفته دو نان را****بگذری بازوی وفا شکنی
از سر عجب هر زمان با خود****عهد بندی که عهد ما شکنی
ننوازی دلی، چرا سوزی****نخری گوهری، چرا شکنی
در کمین شکست دلهایی****دل فدای تو باد تا شکنی
دل من نیست کن که مصلحت است****چو نبینی دلی، کجا شکنی
عاشق محتشم بسی داری****پل همه بر من گدا شکنی
به سزا گوهری است خاقانی****چندش از سنگ ناسزا شکنی
غزل شماره 331: این چه شور است آخر ای جان کز جهان انگیختی
این چه شور است آخر ای جان کز جهان انگیختی****گرد فتنه است اینکه از میدان جان انگیختی
معجز حسن آشکارا کردی و پنهان شدی****خوش نشستی چون قیامت در جهان انگیختی
آتش از شرم تو چون گل در خوی خونین نشست****زان خطی کز عارض آتش فشان انگیختی
دیده‌ام کافور کز هندوستان خیزد همی****تو ز کافور ای عجب هندوستان انگیختی
ز آن دل چون سنگ و آهن در دلم آتش زدی****پس به باد زلف از آتش ارغوان انگیختی
پشت بنمودی و خون‌ها راندی از مژگان مرا****تا ز روی خاک نقش پرنیان انگیختی
صبحگاهی ساز ره کردی و جانم سوختی****آن، چه آتش بود یارب کان زمان انگیختی
هم کمر بستی و هم آشوفتی زنبوروار****تا مرا زنبور خانه در روان انگیختی
ای بسا اشک و سرشکا، کز رکاب و زین خویش****از دل خورشید و چشم آسمان انگیختی
موج‌ها دیدی که چون خیزد ز دریا هر زمان****سیل خون از چشم خاقانی چنان انگیختی
در تب هجرانش افکندی و آنگه مهر تب****از ثنای خسرو صاحب‌قران انگیختی
غزل شماره 332: جان بخشمت آن ساعت کز لب شکرم بخشی
جان بخشمت آن ساعت کز لب شکرم بخشی****دانم که تو ز آن لب‌ها جانی دگرم بخشی
تب‌هاست مرا در دل و نیشکرت اندر لب****آری ببرد تب‌ها گر نیشکرم بخشی
با تو به چنین دردی دل خوش نکنم حقا****الا که به عذر آن دردی دگرم بخشی
دوشم لقبی داد، کمتر سگ کوی خود****من کیستم از عالم تا این خطرم بخشی
تو ترک سیه چشمی، هندوی سپیدت من****خواهی کلهم سازی، خواهی کمرم بخشی
پروانهٔ جان‌بازم پر سوختهٔ شمعت****می‌افتم و می‌خیزم تا باز پرم بخشی
از غمزه و لب هردم، دریا صفتی با من****گه کشتن من سازی، گاهی گهرم بخشی
گفتی که به خاقانی وقتی گهری بخشم****بخشود نیم بالله وقت است اگرم بخشی
غزل شماره 333: تا بیش دل خراب داری
تا بیش دل خراب داری****دل بیش کند ز جان‌سپاری
ای کار مرا به دولت تو****افتاد قرار بی‌قراری
دل خوش کردم چنین که دانی****تن دردادم چنان که داری
یک ناخن کم نمی‌کنی جور****تا خون دلم به ناخن آری
جان کاهی و اندهان فزائی****سیبی به دو کرده روزگاری
آوازه فراخ شد به عالم****درگاه تو را به تنگ باری
هر لحظه کشی ز صف عشاق****چندان که به دست چپ شماری
این باقی عمر با تو باشم****کز عمر گذشته یادگاری
خاک در تو رساند آخر****خاقانی را به تاجداری
غزل شماره 334: تب‌ها کشم از هجر تو شب‌های جدائی
تب‌ها کشم از هجر تو شب‌های جدائی****تب‌ها شودم بسته چو لب‌ها بگشایی
با آنکه دل و جانم دانی که تو را اند****عمرم به کران رفت و ندانم تو که رایی
از غیرت عشق تو به دندان بگزم لب****گر در دلم آید که در آغوش من آیی
گفتی ببرم جان تو، اندیشه در این نیست****اندیشه در آن است که بر گفته نپایی
شد ناخن من سفته ز بس کز سر مژگان****انگشت مرا پیشه شد الماس ربایی
خاقانی از اندیشهٔ عشق تو در آفاق****چون آب روان کرد سخن‌های هوایی
غزل شماره 335: گلی از باغ وفا آمده‌ای
گلی از باغ وفا آمده‌ای****خود خس و خار نما آمده‌ای
هر کجا پای نهی گل روید****تا ندانی ز کجا آمده‌ای
ذرهٔ ذات تو خورشید لقاست****بحری و قطره قضا آمده‌ای
سایهٔ خار تو سروستان است****خرمن نشو و نما آمده‌ای
نور آئینه به خود پنهان است****قبلهٔ قبله نما آمده‌ای
کی دلت تاب نگاهی دارد****آفت آینه‌ها آمده‌ای
خار و گل نام خدا می‌گویند****ای سهی قد ز کجا آمده‌ای
مستی و شوخی و عالم سوزی****چه بگویم که چها آمده‌ای
بین که در باغ جهان خاقانی****از پی کسب هوا آمده‌ای
غزل شماره 336: باز از کرشمه زخمهٔ نو در فزوده‌ای
باز از کرشمه زخمهٔ نو در فزوده‌ای****درد نوم به درد کهن برفزوده‌ای
کوتاه بود بر قدت ای جان قبای ناز****کامروز پارهٔ دگرش در فزوده‌ای
در ساز ناز بود تو را نغمه‌های خوش****این دم قیامت است که خوشتر فزوده‌ای
آخر چه موجب است که باز از حدیث وصل****کم کرده‌ای و در سخن زر فزوده‌ای
باری اگر طویلهٔ عمرم گسسته‌ای****چشم مرا طویلهٔ گوهر فزوده‌ای
هردم هزار بار به خونم نشانده‌ای****روزی که سوز هجران کمتر فزوده‌ای
خاقانی از پی تو سر اندازد ارچه باز****بر هر غمیش صد غم دیگر فزوده‌ای
غزل شماره 337: تا حلقه‌های بهم برشکسته‌ای
تا حلقه‌های زلف به هم برشکسته‌ای****بس توبه‌های ما که بهم درشکسته‌ای
گاه از ستیزه گوش فلک برکشیده‌ای****گاه از کرشمه دیدهٔ اختر شکسته‌ای
دانم که مه جبینی ای آسمان شکن****اما ندانم آنکه چه لشکر شکسته‌ای
آهسته‌تر، نه ملک خراسان گرفته‌ای****و آسوده‌تر، نه رایت سنجر شکسته‌ای
در شاه‌راه عشق تو هر محملی که بود****بر دل شکستگان قلندر شکسته‌ای
در گوشه‌ها هزار جگر گوشه خورده‌ای****وز کبر گوشهٔ کله اندر شکسته‌ای
یک مشت خاک غارت کردن نه مشکل است****بس کن که نه طلسم سکندر شکسته‌ای
درهم شکسته‌ای دل خاقانی از جفا****تاوان بده ز لعل که گوهر شکسته‌ای
خاقانیا نشیمن شروان نه جای توست****بر پر سوی عراق نه شهپر شکسته‌ای
رو کز کمان گروههٔ خاطر به مهره‌ای****بر چرخ، پر تیر سخنور شکسته‌ای
غزل شماره 338: چه کرده‌ام که مرا پایمال غم کردی
چه کرده‌ام که مرا پایمال غم کردی****چه اوفتاده که دست جفا برآوردی
به نوک خار جفا خستیم نیازردم****چو برگ گل سخنی گفتمت بیازردی
مرا به نوک مژه غمزهٔ تو دعوت کرد****بخورد خونم و گفتا برو نه در خوردی
به حق غمزهٔ شوخ تو در رسم لیکن****زمردی است مرا صبر نه ز نامردی
به ره چو پیش تو باز آیم و سلام کنم****به سرد پاسخ گوئی علیک و برگردی
بسوختی تر و خشک مرا به پاسخ سرد****که دید هرگز سوزنده‌ای به این سردی
مرا نگوئی کاخر به جای خاقانی****دگر چه خواهی کردن که کردنی کردی
غزل شماره 339: آن لعل شکر خنده گر از هم بگشایی
آن لعل شکر خنده گر از هم بگشایی****حقا که به یک خنده دو عالم بگشایی
ورچه نگشائی لب و در پوست بخندی****از رشتهٔ جانم گره غم بگشایی
مجروح توام شاید اگر زخم ببندی****رحمی کن ار حقهٔ مرهم بگشایی
کاری است فرو بسته، گشادن تو توانی****صد مشکل ازین‌گونه به یک‌دم بگشایی
اندیشه مکن سلسلهٔ چرخ نبرد****گر کار چو زنجیر من از هم بگشایی
گفتی چو فلک دست جفا برنگشایم****ایمن نشوم، گر تو توئی هم بگشایی
هان ای دل خاقانی از آه سحری کوش****کاین چنبر افلاک خم از خم بگشایی
غزل شماره 340: تاطرف کلاه برشکستی
تاطرف کلاه برشکستی****قدر کله قمر شکستی
در حلق دلم فتاد زنجیر****تا حلقهٔ زلف برشکستی
زان زلف شکسته عاشقان را****صد کار به کار درشکستی
درد دل ما به بوسه بردی****و آوازهٔ گل‌شکر شکستی
حلقهٔ در اختیار ما را****چندان بزدی که درشکستی
خاقانی را ز غیرت عشق****ناله همه در جگر شکستی
غزل شماره 341: یا وصل تو را نشانه بایستی
یا وصل تو را نشانه بایستی****یا درد مرا کرانه بایستی
می‌سوزم ازین غم و نمی‌بیند****این آتش را زبانه بایستی
گفتی به طلب رسی به کوی ما****خود کوی تو را نشانه بایستی
تا دل به وصال تو رسد روزی****در عهدهٔ آن زمانه بایستی
خود را سگ کوی تو گمان بردم****این قدر گمان خطا نه بایستی
محروم ز آستانه‌ات هستم****سگ محرم آستانه بایستی
بر هیچم هر زمان بیازاری****آزار تو را بهانه بایستی
گر دهر، دو روی و بخت ده رنگ است****باری دل تو یگانه بایستی
آوخ همه نقب بر خراب آمد****یک نقب به گنج‌خانه بایستی
بر ابلق آسمان ز زلف تو****شیب سر تازیانه بایستی
در زلف تو ز آبنوس روز و شب****از دست مشاطه شانه بایستی
در دانهٔ دل نماند مغز آوخ****در خوشهٔ عمر دانه بایستی
خاقانی فسانه شد عشقت****در دست تو این فسانه بایستی
غزل شماره 342: بر دیده ره خیال بستی
بر دیده ره خیال بستی****در سینه به جای جان نشستی
وز غیرت آنکه دم برآرم****در کام دلم نفس شکستی
مرهم به قیامت است آن را****کامروز به تیر غمزه خستی
تا خون نگشادم از رگ جان****تب‌های نیاز من نبستی
از چاه غمم برآوریدی****در نیمهٔ ره رسن گسستی
دیوانه کنی و پس گریزی****هشیار نه‌ای مگر که مستی
گر وصل توام دهد بلندی****هجران تو آردم به پستی
تو پای طرب فراخ می نه****ما و غم عشق و تنگ‌دستی
نگذاری اگر چنین که هستم****و امانمت آنچنان که هستی
خاقانی را نشایی ایراک****خود بینی و خویشتن پرستی
غزل شماره 343: عالم افروز بهارا که تویی
عالم افروز بهارا که تویی****لشکر آشوب سوارا که تویی
هم شکوفهٔ دل و هم میوهٔ جان****بوالعجب‌وار بهارا که تویی
اژدها زلفی و جادو مژگان****کافرا معجزه دارا که تویی
تو شکار من و من کشتهٔ تو****ناوک انداز شکارا که تویی
کار برهم زده مردا که منم****زلف درهم شده یارا که تویی
زخم بگذاری و مرهم نکنی****سنگ‌دل زخم گذارا که تویی
کشتیم موی نیازرده به سحر****ساحر نادره کارا که تویی
سوختی سینهٔ خاقانی را****آتش انگیز نگارا که تویی
غزل شماره 344: گر زیر زلف بند او باد صبا جا یافتی
گر زیر زلف بند او باد صبا جا یافتی****صد یوسف گم گشته را در هر خمی وا یافتی
گر تن مقیمستی برش بی‌پرده دیدی پیکرش****در آتش جان پرورش باد مسیحا یافتی
گر دل خطی بنگاشتی زلف و لبش پنداشتی****هم عقد پروین داشتی هم طوق جوزا یافتی
گر شانه در زلف آردی از شانه دلها باردی****ور آینه برداردی آئینه جان‌ها یافتی
گر دیده دیدی درگهش خونابه بگرفتی رهش****بودی که روزی ناگهش ار خصم تنها یافتی
در بار می در پای او، از دیده هم بالای او****گر در جوار رای او دل صدر والا یافتی
گر عاشقان محرمش کس عرض کردی بر غمش****هر ذره را در عالمش خاقانی‌آسا یافتی
غزل شماره 345: چه کردم کاستین بر من فشاندی
چه کردم کاستین بر من فشاندی****مرا کشتی و پس دامن فشاندی
جفا پل بود، بر عاشق شکستی****وفا گل بود، بر دشمن فشاندی
چو خورشید آمدی بر روزن دل****برفتی خاک بر روزن فشاندی
لبالب جام با دو نان کشید****پیاپی جرعه‌ها بر من فشاندی
مرا صد دام در هر سو نهادی****هزاران دانه پیرامن فشاندی
تو را باد است در سر خاصه اکنون****که گرد مشک بر سوسن فشاندی
تو هم ناورد خاقانی نه‌ای ز آنک****سلاح مردمی از تن فشاندی
غزل شماره 346: جان از تنم برآید چون از درم درآئی
جان از تنم برآید چون از درم درآئی****لب را به جای جانی بنشان به کدخدائی
جان خود چه زهره دارد ای نور آشنایی****کز خود برون نیاید آنجا که تو درآئی
جانی که یافت از خم زلفین تو رهائی****از کار بازماند همچون بت از خدائی
بر زخم‌های جانم هم درد و هم دوائی****در نیمه راه عقلم هم خوف و هم رجائی
از پای پاسبانت بوسی کنم گدائی****وانگاه سر برآرم کاین است پادشائی
تب‌های هجر دارم شب‌ها بینوائی****تب‌های من ببندی لب‌ها چو برگشائی
گمراه گردم از خود تا تو رهم نمائی****از من مرا چه خیزد اکنون که تو مرائی
تو خود نهان نباشی کاندر نهان مائی****خاقانی از تحیر پرسان که تو کجائی
غزل شماره 347: هر زمان بر جان من باری نهی
هر زمان بر جان من باری نهی****وین دل غم‌خواره را خاری نهی
بس کم آزار می‌نپندارم که تو****مهر بر چون من کم‌آزاری نهی
هر کجا برداری انگشت جفا****زود بر حرف وفاداری نهی
هیچت افتد کاین دل دیوانه را****از سر رغبت سر و کاری نهی
پای اگر در کار من ننهی به وصل****دست شفقت بر سرم باری نهی
ور ببخشی بوسهٔ آخر به لطف****مرهمی بر جان افگاری نهی
کار خاقانی بسازی زین قدر****کار او را نام بی‌کاری نهی
غزل شماره 348: دیدی که هیچگونه مراعات من نکردی
دیدی که هیچگونه مراعات من نکردی****در کار من قدم ننهادی به پای‌مردی
زنگار غم فشاندی بر جانم و ندیدی****کز چرخ لاجوردی دل هست لاجوردی
روز سیاه کردی روزی ز روی حرمت****در روی تو نگفتم آخر که تو چه کردی
تا خون من چو آب نخوردی به نوک غمزه****در جستجوی کشتن من آب وانخوردی
گفتی که در نوردم یک‌باره فرش صحبت****فرش نگستریده ندانم که چون نوردی
پنداشتم که هستی درمان سینهٔ من****پندار من غلط شد درمان نه‌ای، که دردی
خاقانی آن توست مکن غارت دل او****کز خانه صید کردن دانی که نیست مردی
غزل شماره 349: ز بدخوئی دمی خو وانکردی
ز بدخوئی دمی خو وانکردی****مراعاتی بجای ما نکردی
بر آن خوی نخستینی که بودی****از آن یک‌ذره کمتر وانکردی
بجای من که بر عهد تو ماندم****ز بدعهدی چه ماندت تا نکردی
مگر لطفی که از تو چشم دارم****در آن عالم کنی، کاینجا نکردی
کجا یک وعده‌ام دادی که در پی****هزار امروز را فردا نکردی
پی یک بوسه گرد پایهٔ حوض****بسی گشتم، تو دل دریا نکردی
شنیدی حال خاقانی که چون است****ولی بر خویشتن پیدا نکردی
غزل شماره 350: کاشکی جز تو کسی داشتمی
کاشکی جز تو کسی داشتمی****یا به تو دسترسی داشتمی
یا در این غم که مرا هر دم هست****همدم خویش کسی داشتمی
کی غمم بودی اگر در غم تو****نفسی، هم‌نفسی داشتمی
گر لبت آن منستی ز جهان****کافرم گر هوس داشتمی
خوان عیسی بر من وانگه من****باک هر خرمگسی داشتمی
سر و زر ریختمی در پایت****گر از این دست، بسی داشتمی
گرنه عشق تو بدی لعب فلک****هر رخی را فرسی داشتمی
گرنه خاقانی خاک تو شدی****کی جهان را به خسی داشتمی
غزل شماره 351: درآ کز یک نظر جان تازه کردی
درآ کز یک نظر جان تازه کردی****بسا عشق کهن کان تازه کردی
چو می در جان نشین تا غم نشانی****که چون می مجلس جان تازه کردی
می چون بوستان افروز ده زانک****سفال دل چو ریحان تازه کردی
خیالت در برم باغ طرب داشت****رسیدی ز آب حیوان تازه کردی
ز برق خنده‌های سر به مهرت****به مجلس بوسه باران تازه کردی
قیامت‌هاست در زلف تو پنهان****قیامت را به پنهان تازه کردی
به سیمین تخته و مشکین ده آیت****دبیران را دبستان تازه کردی
به جزعین پردهٔ قیری عروسان****امیران را شبستان تازه کردی
شبانگه آفتاب آوردی از رخ****مرا عهد سلیمان تازه کردی
سلیمانم نه خاقانی که جانم****بدان داودی الحان تازه کردی
غزل شماره 352: دوست داری که دوستدار کشی
دوست داری که دوستدار کشی****هر دلی را هزار بار کشی
تو گرفتار عشق را ز نهان****دم دهی پس به آشکار کشی
رشتهٔ جان سیه کنی چون شمع****عاشقی را که شمع‌وار کشی
ما چراغ تو و تو آتش و باد****گر یکی برکنی هزار کشی
کیسه لاغر شده، چه سیم کشی****صید فربه شده چه زار کشی
جام پر بر دهی به مجلس می****غمگنان را به غم‌گسار کشی
خنده را گو که سر مبر به شکر****چند شیران مرغزار کشی
غمزه را گو که خون مریز به سحر****چند مردان روزگار کشی
تشنهٔ عشق را به جستن آب****غرقه در آب انتظار کشی
دولت عشق یار خاقانی است****تو همه دولتی که یار کشی
غزل شماره 353: تا لوح جفا درست کردی
تا لوح جفا درست کردی****سر کیسهٔ عهد سست کردی
ای من سگ تو، تو بر سگ خویش****بسیار جفای چست کردی
گفتی سگ من چه داغ دارد****آن داغ که از نخست کردی
کشتیم درست و بر لب خویش****خون دل من درست کردی
گفتی ز جفا چه کردم آخر****چندان که مراد توست کردی
خاقانی بس کز اهل جستن****سر در سر کار جست کردی
غزل شماره 354: ز دلت چه داد خواهم که نه داور منی
ز دلت چه داد خواهم که نه داور منی****ز غمت چه شاد باشم که نه غم‌خور منی
همه عالم آگهی شد که جفاکش توام****نیم از دل تو آگه که وفاگر منی
دلم از میانه گم شد عوضش چه یافتم****که نه حاصلم همین بس که تو دلبر منی
نفسی دریغ داری ز من ای دریغ من****ز تو قانعم به بوئی که سمنبر منی
به کمند زلفت اندر خفه گشت جان من****دیتش هم از تو خواهم که تو داور منی
به لبت شفیع بردم که مرا قبول کن****به ستیزه گفت خون خور که نه در خور منی
ز در تو چند لافم که تو روزی از وفا****به حقایقی نگفتی که سگ در منی
غزل شماره 355: خاک توام مرا چه خوری خون به دوستی
خاک توام مرا چه خوری خون به دوستی****جان منی مرا مکش اکنون به دوستی
ای تازه گل که چون ملی از تلخی و خوشی****چند از درون به خصمی و بیرون به دوستی
مانی به ماه نو که بشیبم چو بینمت****چون شیفته شوم کنی افسون به دوستی
خونم همی خوری که تو را دوستم بلی****ترک این‌چنین کند که خورد خون به دوستی
تو دشمنی نه دوست که بر جان من کنند****ترکان غمزهٔ تو شبیخون به دوستی
سرهای گردنان به شکر می‌برد لبت****کان لب نهان کشی است چو گردون به دوستی
خاقانی از تو چشم چه دارد به دشمنی****چون می‌کنی جفای دگرگون به دوستی
غزل شماره 356: دل نداند تو را چنان که توئی
دل نداند تو را چنان که توئی****جان نگنجد در آن میان که توئی
با تو خورشید حسن چون سایه****می‌دود پیش و پس چنان که توئی
عقل جان بر میان به خدمت تو****می‌شتابد به هر کران که توئی
تو جهان دگر شدی از لطف****هم تو سلطان بر آن جهان که توئی
تو برآنی که جانم آن تو است****من که خاقانیم، بر آنکه توئی
غزل شماره 357: بانگ آمد از قنینه کباد بر خرابی
بانگ آمد از قنینه کباد بر خرابی****دریاب کار عشرت گر مرد کار آبی
زان پیش کز دو رنگی عالم خراب گردد****ساقی برات ما ران بر عالم خرابی
گفتی من آفتابم بر رخنه بیش تابم****بس رخنه کردیم دل، در دل چرا نتابی
از افتاب دیدی بر خاک بوسه دادن****کو بوسه کآخر ار من خاک تو آفتابی
دانم که دردت آید از شهد لب گزیدن****باری کم از مزیدن چون گاز برنتابی
ز آن زلف عیسوی دم داغ سگیم بر نه****نقش صلیب برکش چون داغ گرم تابی
خاقانی است و جانی یک‌باره کشته از غم****پس چون دوباره کشتی آنگه کجاش یابی
او راست طالع امروز اندر سخن طرازی****چون خسرو اخستان را در مالک الرقابی
غزل شماره 358: دلم که مرغ تو آمد به دام باز گرفتی
دلم که مرغ تو آمد به دام باز گرفتی****نه خاک تو شدم از من چه گام باز گرفتی
مرا به نیم کرشمه تمام کشتی و آنگه****نظر ز کام دل من تمام باز گرفتی
سه بوسه خواستم از تو ز من دو اسبه برفتی****چو وقت خون من آمد لگام باز گرفتی
مترس ماه نگیرد، گرم نمائی یاری****خبر فرستی اگرچه سلام باز گرفتی
خیال تو ز تو طیره خجل خجل به من آمد****ز شرم آنکه ز کویم خرام باز گرفتی
مرا خیال تو بالله که غم‌گسارتر از توست****خیال باز مگیر ار پیام باز گرفتی
دلی است بر تو مرا وام و جان وظیفه بر آن لب****وظیفه چشم چه دارم که وام باز گرفتی
شگرف عاشق خاقانیم تو نام نهادی****ز من چه ننگ رسیدت که نام بازگرفتی
غزل شماره 359: به خرد راه عشق می‌پوئی
به خرد راه عشق می‌پوئی****به چراغ آفتاب می‌جوئی
تو هنوز ابجد خرد خوانی****وز معمای عشق می‌گوئی
مرد کامی و عشق می‌ورزی****در زکامی و مشک می‌پوئی
زلف جانان ترازوی عشق است****رنگ خالش محک دل جوئی
جو زرین شدی ز آتش عشق****سرخ شو گر در این ترازوئی
ورنه رسوا شوی به سنگ سیاه****از سپیدی رسد سیه روئی
بر محک بلال چهره زرست****بولهب روی به ز نیکوئی
خون بکری کجاست گر دادی****گریه و دیده را زناشوئی
به وفا جمع را چو صابون باش****نیست گردی چو گردها شوئی
بس کن از جان خشک خاقانی****که نه بس صید چرب پهلوئی
غزل شماره 360: خود لطف بود چندان ای جان که تو داری
خود لطف بود چندان ای جان که تو داری****دارند بتان لطف نه چندان که تو داری
بر مرکب خوبی فکنی طوق ز غبغب****دستارچه زان زلف پریشان که تو داری
بالله که عجب نیست گر از تابش غبغب****زرین شود آن گوی گریبان که تو داری
بر شکرت از پر مگس پرده چه سازی****ای من مگس آن شکرستان که تو داری
گفتی که برو گر مگسی برننشینی****هم مورچه‌ام بر سر آن خوان که تو داری
مژگانت مرا کشت که یک موی نیازرد****وین نیست عجب زان سر مژگان که تو داری
بگشای به دندان گره از رشتهٔ جانم****تا درد چنم زان سر دندان که تو داری
گفتی که چه سر داری در عشق نگوئی****دارم سر پای تو به آن جان که تو داری
بردی دل خاقانی از آن سان که تو دانی****میدار به زنهارش از آن سان که تو داری
غزل شماره 361: صید توام فکندی و در خون گذاشتی
صید توام فکندی و در خون گذاشتی****صیدی ز خون و خاک چرا برنداشتی
وصلت چو دست سوخته می‌داشتی مرا****در پای هجر سوخته دل چون گذاشتی
می‌داشتی چو مهرهٔ مارم به دوستی****دندان مار بر جگرم چون گماشتی
چون طفل، جنگ چند کنی آشتی بکن****کز جنگ طفل زود دمد بوی آشتی
نی نی به زرق مهرهٔ مارم دگر مبند****بر بازوئی که نام خسانش نگاشتی
خاقانیا درخت وفا کاشتن چه سود****چون بر جفا دهد ز وفائی که کاشتی
صبح تو شام گشت و فلک بر تو چاشت خورد****تو هم‌چنان در هوس شام و چاشتی
غزل شماره 362: به رخت چه چشم دارم که نظر دریغ داری
به رخت چه چشم دارم که نظر دریغ داری****به رهت چه گوش دارم که خبر دریغ داری
نه منم که خاک راهم ز پی سگان کویت****نه تو آفتابی از من چه نظر دریغ داری
تو چه سرکشی که خاکم ز جفا به باد دادی****تو چه آتشی که آبم ز جگر دریغ داری
ندهیم تار مویی که میان جان ببندم****نه غلام عشقم از من چه کمر دریغ داری
دم وصل را نخواهی که رسد به سینهٔ من****نفس بهشتیان را ز سقر دریغ داری
دل کشتهٔ من اینجا به خیال توست زنده****چه سبب خیالت از من به سفر دریغ داری
به امید تو بسا شب که به روز کردم از غم****تو چرا نسیمت از من به سحر دریغ داری
کم من گرفتی آخر نبود کم از سلامی****به عیار نیک مردان کمی ار دریغ داری
سوی تو شفیع خواهم که برم برای وصلی****نبرم شفیع ترسم که مگر دریغ داری
چه طمع کنم کنارت که نیرزمت به بوسی****چه طلب کنم مفرح که شکر دریغ داری
به وفاش کوش خاقانی اگرچه درنگیرد****نه که دین و دل بدادی سر و زر دریغ داری
غزل شماره 363: زین نیم جان که دارم جانان چه خواست گوئی
زین نیم جان که دارم جانان چه خواست گوئی****کرد آنچه خواست با دل از جان چه خواست گوئی
چشم کمان‌کش او ترکی است یاسج افکن****چون صبر کرد غارت ز ایمان چه خواست گوئی
در وعده خورد خونم پس داد وعدهٔ کژ****زان خون که نیست چندین، چندان چه خواست گوئی
چون بلبلم بر آتش نعره زنان و سوزان****کز زیره آب دادن جانان چه خواست گوئی
هجرانش آتش غم در کشت عمر من زد****زین کشت زرد عمرم هجران چه خواست گوئی
گفتم رسم به وصلت مژگان بر ابروان زد****زین بر زدن به ابرو مژگان چه خواست گوئی
من سر نهم به پایش او روی تابد از من****من پشت دست خایم کو زان چه خواست گوئی
طوفان آب و آتش بر باد داد خاکم****زین هست و نیست موئی طوفان چه خواست گوئی
محرم نزاد دوران ور زاد کشت خیره****زین خیره کشتن آوخ دوران چه خواست گوئی
زان همدمان یک‌دل یک نازنین نمانده است****این دور بی‌وفایان ز ایشان چه خواست گوئی
خاقانیا دلت را ز افغان چه حاصل آید****چون دل نیافت دارو ز افغان چه خواست گوئی
شروان ز باغ سلوت بس دور کرد ما را****زین دور کردن ما شروان چه خواست گوئی
غزل شماره 364: مرا روزی نپرسی کخر ای غم‌خوار من چونی
مرا روزی نپرسی کآخر ای غم‌خوار من چونی****دل بیمار تو چون است و تو در تیمار من چونی
گرفتم درد دل بینی و جان دارو نفرمائی****عفی الله پرسشی فرما که ای بیمار من چونی
زبان عشق می‌دانی ز حالم وا نمی‌پرسی****جگر خواری مکن واپرس کای غم‌خوار من چونی
در آب دیده می‌بینی که چون غرقم به دیدارت****نمی‌پرسی مرا کای تشنهٔ دیدار من چونی
امیدم در زمین کردی که کارت بر فلک سازم****زهی فارغ ز کار من چنین در کار من چونی
میان خاک و خون چون صید غلطان است خاقانی****نگوئی کای وفادار جفا بردار من چونی
تو دانی کز سگان کیستم هم بر سر کویت****سگ کویت نمی‌پرسد مرا کای یار من چونی
تو نیز آموختی از شاه ایران کز خداوندی****نمی‌پرسد که ای طوطی شکر بار من چونی؟
غزل شماره 365: هرگز بود به شوخی چشم تو عبهری
هرگز بود به شوخی چشم تو عبهری****یا راست‌تر ز قد تو باشد صنوبری
یا داشت خوبتر ز تو معشوق، عاشقی****یا زاد شوخ‌تر ز تو فرزند، مادری
گر بگذرم به کوی تو روزی هزار بار****بینم نشسته بر سر کویت مجاوری
یا دست بر دلی ز تو یا پای در گلی****یا باد در کفی ز تو یا خاک بر سری
کردی ز بیدلی تو مرا در جهان سمر****نی بیدلی است چون من و نی چون تو دلبری
نی چون من است در همه عالم ستم‌کشی****نی چون تو هست در همه گیتی ستمگری
پران شود ز زیر کله زاغ زلف تو****تا بر پرد ز بر دل من چون کبوتری
زان زلف عنبرینت رخم چنبری شود****تا پشت من خمیده شود همچو چنبری
گفتی چرا کشی سر زلف معنبرم****گویم که سازمش ز دل خویش مجمری
گوئی که شکر منت آید به آرزو****گویم حدیث در دهنت باد شکری
غزل شماره 366: گر قصد جان نداری، خونم چرا خوری
گر قصد جان نداری، خونم چرا خوری****انصاف ده که کار ز انصاف می‌بری
خود نیست نیم ذره محابای کس تو را****فریاد تا چه شوخی، وه تا چه کافری
هر صبح و شام عادت گردون گرفته‌ای****هم پرده‌ای که دوزی هم خود همی دری
از دیده جام جام ببارم شراب لعل****چون بینمت که یاد یکی دون همی خوری
خوی زمانه داری از آن هر زمان چنو****صد را فروبری و یکی را برآوری
از تو کجا گریزم کز بهر بند من****هر دم هزار دام به هر سو بگستری
خاقانی از هم به تو نالد ز بهر آنک****از تو گریز نیست که خصمی و داوری
غزل شماره 367: خطی بر سوسن از عنبر کشیدی
خطی بر سوسن از عنبر کشیدی****سر خورشید در چنبر کشیدی
همه خط‌های خوبان جهان را****به خط خود قلم بر سر کشیدی
کنار نسترن پر سبزه کردی****پر طوطی سوی شکر کشیدی
مگر فهرست نیکوئی است آن خط****که بی‌پرگار و بی‌مسطر کشیدی
به گرد خرمن ماه از خط سبز****ز صد قوس و قزح خوشتر کشیدی
ز زلفت بس نبود این ترک‌تازی****که هندوی دگررا برکشیدی
تو بر خاقانی بیچاره دایم****گهی تیغ و گهی خنجر کشیدی
غزل شماره 368: هدیهٔ پای تو زر بایستی
هدیهٔ پای تو زر بایستی****رشوهٔ رای تو زر بایستی
غم عشقت طرب افزای من است****طرب افزای تو زر بایستی
جان چه خاک است که پیش تو کشم****پیشکش‌های تو زر بایستی
دیده در پای تو گشتن هوس است****کشته در پای تو زر بایستی
گرد هم اجرای امروز تو جان****خرج فردای تو زر بایستی
ترش روی است زر صفرا بر****وقت صفرای تو زر بایستی
آتش بسته گشاید همه کار****کار پیرای تو زر بایستی
بی‌زری داشت تو را بر سر جنگ****صلح فرمای تو زر بایستی
کوه سیمینی و هم سنگ توام****در تمنای تو زر بایستی
تا کنم بر سر و بالات نثار****هم به بالای تو زر بایستی
دید سیمای مرا عشق تو گفت****که چو سیمای تو زر بایستی
دل سودائی خاقانی را****هم به سودای تو زر بایستی
غزل شماره 369: ناز جنگ‌آمیز جانان برنتابد هر دلی
ناز جنگ‌آمیز جانان برنتابد هر دلی****ساز وصل و سوز هجران برنتابد هر دلی
دل که جوئی هم بلا پرورد جانان جوی از آنک****عافیت در عشق جانان برنتابد هر دلی
نازنین مگذار دل را کز سر پروانگی****ناز مشعل‌دار سلطان برنتابد هر دلی
عشق از اول بیدق سودا فرو کردن خوش است****شه رخ غم در پی آن برنتابد هر دلی
مال و هستی باختن سهل است از اول دست لیک****دستخون ماندن به پایان برنتابد هر دلی
یک جگر خون است عاشق را و جان و دل حریف****جرعهٔ می را دو مهمان برنتابد هر دلی
سر بنه تا درد سر برخیزد و بار کلاه****کز پی سر طوق و فرمان برنتابد هر دلی
جان ز بهر خدمت جانان طلب نز بهر تن****کز پی تن منت جان برنتابد هر دلی
تن نماند منت جان چون بری خاقانیا****ده خراب و حکم دهقان برنتابد هر دلی
چون به غربت سر نهادی ترک شروان گوی از آنک****کبریای اهل شروان برنتابد هر دلی
غزل شماره 370: دشوار عشق بر دلم آسان نمی‌کنی
دشوار عشق بر دلم آسان نمی‌کنی****درد مرا به بوسی درمان نمی‌کنی
بسیار گفتمت که زیان دلم مخواه****گفتن چه سود با تو که فرمان نمی‌کنی
هجر توام ز خون جگر طعمه می‌دهد****گر تو به خوان وصلش مهمان نمی‌کنی
با تو حدیث بوسه همان به که کم کنم****کالا حدیث زر فراوان نمی‌کنی
جان می‌دهم به جای زر این نادره که تو****از زر حدیث می‌کنی از جان نمی‌کنی
یک چشم زد نباشد کز بهر چشم زخم****قرب هزار جان که تو قربان نمی‌کنی
چون زور آزما شده دست جنون تو****خاقانیا تو فکر گریبان نمی‌کنی
غزل شماره 371: گرنه تو ای زود سیر تشنهٔ خون منی
گرنه تو ای زود سیر تشنهٔ خون منی****با من دیرینه دوست چند کنی دشمنی
هست یقینم که من مهر تو را نگسلم****نیست در ستم که تو عهد مرا نشکنی
در طلب خون من قاعده‌ها می‌نهی****در ره امید من قافله‌ها می‌زنی
بر پی دو نان شوی از سر دون همتی****باز مرا ذم کنی از سر تر دامنی
دست به شاخ جفا از پی آن برده‌ای****تا رگ عمر مرا بیخ ز بن برکنی
گرنه مستمند دشمن خاقانیم****بهر چه گفتنم که تو دوست عزیز منی
غزل شماره 372: چه کرد این بنده جز آزاد مردی
چه کرد این بنده جز آزاد مردی****که گرد خاطر او برنگردی
بدل گفتی نخواهم جست، جستی****جفا گفتی نخواهم کرد، کردی
همه بر حرف هجران داری انگشت****چه باشد این ورق را در نوردی
دل من مست توست او را میفکن****که مستان را فکندن نیست مردی
کجا یارم که با تو باز کوشم****که تو با رستم ای جان هم نبردی
چه سود ار من رسم در گرد اسبت****که تو صد ساله ره ز آن سوی گردی
برای آنکه نقش تو نگارند****دل خاقانی آمد لاجوردی
غزل شماره 373: مرا تا جان بود جانان تو باشی
مرا تا جان بود جانان تو باشی****ز جان خوشتر چه باشد آن تو باشی
دل دل هم تو بودی تا به امروز****وزین پس نیز جان جان تو باشی
به هر زخمی مرا مرهم تو سازی****به هر دردی مرا درمان تو باشی
بده فرمان به هر موجب که خواهی****که تا باشم، مرا سلطان تو باشی
اگر گیرم شمار کفر و ایمان****نخستین حرف سر دیوان تو باشی
به دین و کفر مفریبم کز این پس****مرا هم کفر و هم ایمان تو باشی
ز خاقانی مزن دم چون تو آئی****چه خاقانی که خود خاقان تو باشی
غزل شماره 374: گر بر در وصالت امید بار بودی
گر بر در وصالت امید بار بودی****بس دیده کز جمالت امیدوار بودی
این فتنه‌ها نرفتی از روزگار بر ما****گرنه جمال رویت در روزگار بودی
ما را غم فراقت بحری است بی‌کرانه****ای کاش با چنین غم دل در کنار بودی
یارب چه رونق استی بازار ساحری را****گر چون دو چشمت او را یک کیسه‌دار بودی
گر بر فلک رسیدی از روی تو خیالی****در چشم هر ستاره صد لاله‌زار بودی
رفتی چو آن گل ما از بهر صید گلشن****گل را به چشم بلبل کی اعتبار بودی
خاقانی ار نبودی مداح خوبی تو****خاقان اکبر او را کی خواستار بودی
غزل شماره 375: با هیچ دوست دست به پیمان نمی‌دهی
با هیچ دوست دست به پیمان نمی‌دهی****کار شکستگان را سامان نمی‌دهی
آنجا که زخم کردی مرهم نمی‌کنی****آنجا که درد دادی درمان نمی‌دهی
همچون فلک که بر سر خوان قبول ورد****آن را همی که تره دهی نان نمی‌دهی
آسان همی بری ز حریفان خویش دل****چون قرعه بر تو افتد آسان نمی‌دهی
ارزان ستانی آنچه دهم در بهای بوس****پس بوسه از چه معنی ارزان نمی‌دهی
مژگانت را به کشتن من رخصه داده‌ای****لب را به زنده کردن فرمان نمی‌دهی
خاقانی گدای به وصل تو کی رسد****کز کبریا سلام به سلطان نمی‌دهی
غزل شماره 376: دلم غارتیدی ز بس ترک‌تازی
دلم غارتیدی ز بس ترک‌تازی****ز پایم فکندی ز بس دست یازی
گل و مل تو را خادمانند از آن شد****وفای گل و صحبت مل مجازی
مرا جان درافکند در جام عشقت****گمان برد کاین عشق کاری است بازی
هلاک تن شمع جان است اگرنه****نیاید ز موم این همه تن گدازی
منم زین دل پر نیاز اندر آتش****تو آبی به لطف ای نگارا به نازی
تو آنی که با من خلاف طبیعت****درآمیزی و کشتن من نسازی
مپرس از دلم کز چه‌ای چون کبوتر****بگو زلف راکز چه چون چنگ بازی
تو را چاکری گشت خاقانی آخر****خداوندیی کن به چاکر نوازی
غزل شماره 377: خاک شدم در تو را آب رخم چرا بری
خاک شدم در تو را آب رخم چرا بری****داشتمت به خون دل خون دلم چرا خوری
از سر غیرت هوا چشم ز خلق دوختم****پردهٔ روی تو شدم پردهٔ من چرا دری
وصل تو را به جان و دل می‌خرم و نمی‌دهی****بیش مکن مضایقه زانکه رسید مشتری
گه به زبان مادگان عشوهٔ خوش همی دهی****گه به شگرفی و تری هوش مرا همی بری
عشق تو را نواله شد گاه دل و گهی جگر****لاغر از آن نمی‌شود چون برهٔ دو مادری
کیسه هنوز فربه است از تو از آن قوی دلم****چاره چه خاقنی اگر کیسه رسد به لاغری
گرچه به موضع لبت مفتعلن دوباره شد****بحر ز قاعده نشد تا تو بهانه ناوری
غزل شماره 378: هر روز به هر دستی رنگی دگر آمیزی
هر روز به هر دستی رنگی دگر آمیزی****هر لحظه به هر چشمی شور دگر انگیزی
صد بزم بیارایی هر جا که تو بنشینی****صد شهر بیاشوبی هرجا که تو برخیزی
چون مار کنی زلفین وز پرده برون آیی****ناگه بزنی زخمی چون کژدم و بگریزی
فتنه کنیم بر خود پنهان شوی از چشمم****چون فتنه برانگیزی از فتنه چه پرهیزی
مژگان تو خونم را چون آب همی ریزد****تو بر سر من محنت چون خاک همی بیزی
خون ریخته می‌بینی گوئی که نه خون توست****از غمزه بپرس آخر کاین خون که می‌ریزی
بردی دل خاقانی در زلف نهان کردی****ترسم ببری جانش در طره در آویزی
غزل شماره 379: از بوالعجبی هردم رنگ دگر آمیزی
از بوالعجبی هردم رنگ دگر آمیزی****عیسی نه‌ای و روزی صد رنگ برآمیزی
ده رنگ دلی داری با هر که فراز آئی****یک‌رنگ شوی حالی چون آب و درآمیزی
هردم جگرم سوزی گر زلف به کار آری****نه مشک خلل گیرد چون با جگر آمیزی
صد زهر بیامیزی و در کام دلم ریزی****چون نوش کنم زهر ز آن صعب‌تر آمیزی
خود کژدم زلفت را زهری است که جان کاهد****حاجب نبود گر تو زهری دگر آمیزی
از یک نظر تنها، دل باخته‌ام با تو****جان بازم اگر لطفی با آن نظر آمیزی
گر هیچ شبی ز آن لب تسکین دلم سازی****از دیده گلاب آرم تا با شکر آمیزی
شعر تر خاقانی چون در لبت آویزد****گوئی که همی آتش با آب درآمیزی
قصد در خسرو کن تا چشم سعادت را****از گرد رکاب او کحل‌البصر آمیزی
غزل شماره 380: ای دیده ره ز ظلمت غم چون برون بری
ای دیده ره ز ظلمت غم چون برون بری****چون نور دل نماند برون راه چون بری
اول چراغ برکن و آنگه چراغ جوی****تا زان چراغ راه ز ظلمت برون بری
هجران یار بر جگرت زخم مار زد****آن زخم مار نی که به باد فسون بری
آن درد دل که برده‌ای آنگه عروسی است****در جنب محنتی که ز هجران کنون بری
خاقانیا حریف فراقی به دست خون****در خون نشسته‌ای چه غم دست خون بری
غزل شماره 381: عتاب رنگ به من نامه‌ای فرستادی
عتاب رنگ به من نامه‌ای فرستادی****مرا به پردهٔ تشریف راه نو دادی
صحیفه‌های معانی نوشتی و سر آن****به دست مهر ببستی و مهر بنهادی
چو نقش عارض و زلف تو نوک خامهٔ تو****نمود بر ورق روز از شب استادی
مرا نمودی کای پای بست محنت ما****به غم مباش که ما را هنوز بر یادی
مترس اگرچه به صد درد و بند بسته شدی****کنون که بندهٔ مائی ز هر غم آزادی
از آن زمان که بدیدم نگار خامهٔ تو****نگار نامهٔ من گشت نامت از شادی
ز لطف‌ها که نمودی گمان برم که همی****در بهشت بر اهل نیاز بگشادی
ز فصل‌ها که نوشتی یقین شدم که همی****دم مسیح بر مردگان فرستادی
دلیل که از غم غربت چو دیر بود خراب****به روزگار تو چون کعبه شد به آبادی
ز رغم آنکه مرا در غم تو طعنه زنند****غم تو شادی من شد که شادمان بادی
غزل شماره 382: ز من گسستی و با دیگران بپیوستی
ز من گسستی و با دیگران بپیوستی****مرا درست شد اکنون که عهد بشکستی
به یاد مصطبه برخاستی معربدوار****بر آتشم بنشاندی و دور بنشستی
مرا به نیم کرشمه بکشتی ای کافر****فغان ز کفر تو و آه ازین سبک‌دستی
به مهر فاخته زان پس که روی بنمودی****گریز جستی و از دام من برون جستی
برای مهر تو جان بر میان همی بستم****چرا به کینهٔ جانم میان فرو بستی
خبر نداری کز بس کرانه جوئی و کبر****میان جانم بی‌رحم‌وار بگسستی
مرا طفیل کسان مرهمی همی دادی****کنون ز دادن آن قدر نیز وارستی
بسا طویلهٔ گوهر که چشم من بگسست****چو در طویلهٔ بد گوهران بپیوستی
ستم بد این که تو کردی به جان خاقانی****ستمگری مپسند، ای خدای چون هستی
غزل شماره 383: یک زبان داری و صد عشوه‌گری
یک زبان داری و صد عشوه‌گری****من و صد جان ز پی عشوه خری
از جگر خوردن توبه نکنی****زانکه پرورده به خون جگری
زهره داری تو ز بیم دل خویش****که بهر دم جگر ما بخوری
گفته بودی که تمامم به وفا****برو ای شوخ که بس مختصری
به دعای سحری خواستمت****کارم افتاد به آه سحری
دست هجر تو دهانم بر دوخت****تا نگویم که مکن پرده دری
چند در چند همی بینم جور****چکنم گر نکنم نوحه‌گری
آب خاقانی گفتی ببرم****برده‌ای بالله و حقا که بری
غزل شماره 384: تو را افتد که با ما سر برآری
تو را افتد که با ما سر برآری****کنی افتادگان را خواستاری
مکن فرمان دشمن سر درآور****بدین گفتن چه حاجت؟ خود درآری
بهای بوسه جان خواهی و سهل است****بها اینک، بیاور هر چه داری
به یک دل وقت را خرسند می‌باش****اگرچه لاغر افتاد این شکاری
برای تو جهانی را بسوزم****اگر خو واکنی از خامکاری
نهان از خوی خود درساز با من****که گر خویت خبر دارد نیاری
مکن حق‌های خاقانی فراموش****اگر روزی حق یاران گزاری
غزل شماره 385: در عشق، فتوح چیست؟ دانی
در عشق، فتوح چیست؟ دانی****از دوست کرشمهٔ نهانی
بینی ز کمان کشان غمزه****ترکان که کمین گشای خوانی
گوئی که ز عشق او نشان ده****کس داد نشان ز بی‌نشانی
سرنامهٔ عشق کشتن آمد****سرنامهٔ خلق زندگانی
گفتم به خیال او که آوخ****من دل سبکم تو جان گرانی
دل گم شده‌ام کجا ندانم****جای دل گم شده تو دانی
خاقانی تو مزن ازین دم****کاین دم گهری است آسمانی
غزل شماره 386: گویم همه دل منی و جانی
گویم همه دل منی و جانی****مانم به تو و به من نمانی
آن سایه منم که خاک خاکم****وان نور تویی که جان جانی
من خاک توام به جای اینم****تو جان منی به جای آنی
گفتم چه شود که من شوم تو****گفتا که تو من شو ار توانی
گر من توشوم تو نیست گردی****اما تو چو من شوی بمانی
بر دلدل دل چنان زن آواز****کز خندق غم برون جهانی
کز طبع تو در خزان عالم****پیداست بهار شادمانی
امروز مرا مسلم آمد****در ملک سخن خدایگانی
هم نام تو خالق الکلام است****هم نعت تو خالق المعانی
غزل شماره 387: خاکم که مرا منی نیابی
خاکم که مرا منی نیابی****بادم که مرا تنی نیابی
هیچم به عیار تو دو جو کم****گر بر محکم زنی نیابی
دشمن کامم ز دوستداریت****وز من دم دشمنی نیابی
چون من تو شدم تو زی مغان شو****کآنجا توئی و منی نیابی
چون سایه مرا به تیرگی جوی****کاندر ره روشنی نیابی
گفتی که چه نامی از دلت پرس****کز من صفت منی نیابی
نقش الحجر دل تو نامم****جز عاشق گلخنی نیابی
بار دل من توئی که جز گل****بار گل خوردنی نیابی
در سینهٔ آتشین طلب دل****کاندر بر سوسنی نیابی
دل تافته شد مجوی ازو صبر****کز آتش آهنی نیابی
پیروزهٔ چرخ را از آهم****جز رنگ خماهنی نیابی
خاقانی را چنان مکن گم****کانگه که طلب کنی نیابی
غزل شماره 388: ماهی که مه از قفای او بینی
ماهی که مه از قفای او بینی****خورشید ز روی و رای او بینی
جوزا کمر کلاه او یابی****گردون گرهٔ قبای او بینی
عاشق‌تر و زارتر ز من یابی****آن سایه که در قفای او بینی
او خود نزید برای ما هرگز****جان کندن ما برای او بینی
اندر دل سنگ اگر نشان جوئی****هم سوختهٔ هوای او بینی
با این همه گنج‌های پر معنی****خاقانی را گدای او بینی
از لب بفرست شربت وصلی****ای یار اگر شفای او بینی
غزل شماره 389: داور جانی، پس این فریاد جان چون نشنوی
داور جانی، پس این فریاد جان چون نشنوی****یارب آخر یارب فریاد خوان چون نشنوی
داد خواهم بر درت در خاک و خون افغان کنان****گیر داد عاشقان ندهی فغان چون نشنوی
آه سوزان کز ره دل می‌برم سوی دهان****سوی دل باز آرم از ره دهان چون نشنوی
هر زمان گوئی بگو تا خود نشان عشق چیست****من چه دانم داد عشقت را نشان چون نشنوی
در کمین غمزها ترکان کمان کش داشتی****گاه تیر افشاندن آواز کمان چون نشنوی
جوش دریای سرشکم گوش ماهی بشنود****چون در آن دریا تو راندی جوش آن چون نشنوی
پرسی از حال دلم چون بشنوی فریاد من****حال دل چون پرسی از من هر زمان چون نشنوی
گوش زیر زلف و زیور زان نهان کردی که آه****نشنوی پیدا ز من باری نهان چون نشنوی
گویمت کامروز جانم رفت زودش برزنی****چون توئی جان داور ای جان حال جان چون نشنوی
هر دمت خاقانی از چشم و زبان گنجی دهد****نام خاقانی به گوش دوستان چون نشنوی
کوه سیمینی و در کوه اوفتد آواز گنج****آخر این آوازهٔ گنج روان چون نشنوی
غزل شماره 390: ای رخ نورپاش تو پیشه گرفته دلبری
ای رخ نورپاش تو پیشه گرفته دلبری****رونق آفتاب شد زان رخ همچو مشتری
ماهی و چون عیان شوی شمع هزار مجلسی****سروی و چون روان شوی شور هزار لشکری
طرهٔ تو به رغم من چون شب من به تیرگی****کیسهٔ من ز ناز تو چون لب تو به لاغری
گرچه سپید کاری است از همه روی کار تو****رو که قیامتی است هم زلف تو در سیه‌گری
از سرشک سوختم ز آن همه سوزم از درون****با همه آب ساختی ز آن همه آبی از تری
هم شکری تو هم نمک با تو چه نسبت آب را****چند به رغم دوستان دشمن خویش پروری
ابر زیان کار توست، ابر مکن دو چشم من****کفت آن به تو رسد زآنکه به چشم من دری
اشک مرا چو روی خود دار عزیز اگر تو را****در خورد آب و افتاب از پی ساز گازری
کنت تعاف نظرة من لحظات مقلتی****لست تخاف جمرة من ز فرات خاطری
سینهٔ خاقنی اگر پاک بشوئی از عنا****پیش خدایگان تو را بیش کند ثناگری
غزل شماره 391: دلم خاک تو شد گو باش من خون می‌خورم باری
دلم خاک تو شد گو باش من خون می‌خورم باری****ز دست این دل خاکی به دست خون درم باری
مرا مهره به کف ماند تو را داو روان حاصل****تو نو نو کعبتین میزن که من در ششدرم باری
گر از من رخ نهان کردی سپاس حق کنون کردم****سپاس زندگانی نیست بی‌تو بر سرم باری
مرا گر خال گندم‌گونت جوجو می‌کند گو کن****من آن جو سنگ خالت را به صد جان می‌خرم باری
مپوش آن رخ ز من کآخر ز من نگزیرد آن رخ را****که آن رخ آینه سیماست من خاکسترم باری
مرا دردی است ناپرسان مپرس از من که سربسته****چه شب‌ها زنده می‌دارم چه تب‌ها می‌برم باری
چو آهی برکشم از دل مگو ای دوست دشمن خور****چه جای دشمن است ای دوست خود را می‌خورم باری
دلم گر باز می‌ندهی دل دیگر به وامم ده****که بر خاک عراق این بار بی‌دل نگذرم باری
جهان گفتی سفالی دان که خاقانی است ریحانش****جهان را گرچه ریحانم تو را خاک درم باری
به لشکرگاه دارم روی وبر سلطان فشانم جان****گر آن دریاست وین خورشید من نیلوفرم باری
غزل شماره 392: اذا ما الطیر غنت فی‌الصباح
اذا ما الطیر غنت فی‌الصباح****اجب داعی معاطاة الملاح
هوا پر خندهٔ شیرین صبح است****بیار آن گریهٔ تلخ صراحی
ارق فضلاتها فالارض عطلی****تحلیها بوشی او وشاح
قبای صبح را مشکین زره زن****به موی زلف ترکان سلاحی
سیر نوالدیک عن عین‌السکاری****ویشدو کالسکاری و هو صباح
صلاح از می سر رشته کند گم****صلائی درده ار مرد صلاحی
کان الدار و الکاسات دارت****ریاض اللهو حفت بالاقاحی
توئی تو راح را خاقانیا اهل****قفای عقل زن گر مرد راحی
به شروان شاخ اخستان تیمن****تری سعدالسعود علی‌النواحی
غزل شماره 393: تعاطی الکاس من شان الصبوح
تعاطی الکاس من شان الصبوح****فسق بالراح یا ریحان روحی
ببین همچون لبت خندان رخ صبح****بده چون اشک من جام صبوحی
هواک الکاس الذی لاتستفت فیها****ولاتخفی الهوی خوف الفضوح
لبت می در می است و نوش در نوش****بنامیزد فتوح اندر فتوحی
جرحت القلب فاسق الراح صرفا****فاصفاها قصاصا للجروح
سخن‌ها تازه کن خاقانی ایراک****کهن شد قول‌های بوالفتوحی
غزل شماره 394: ما انصف ندمانی لو انکر ادمانی
ما انصف ندمانی لو انکر ادمانی****فالقهوة من شرطی لاالتوبة من شانی
ریحان به سفال اندر بسیار بود دانی****آن جام سفالی کو و آن راوق ریحانی
لو تمزجها بالدم من ادمع اجفانی****یزدادلها صبغ فی احمرها القانی
مجلس ز پری‌رویان چون بزم سلیمانی****باغنهٔ داودی مرغان خوش الحانی
یا یوسف عللنی ادلامک اخوانی****کم من علل تشفی من غایة الاحزانی
شو گوش خرد برکش چون طفل دبستانی****تا پیر مغان بینی در بلبله گردانی
اقبلت علی وصلی و احتلت لهجرانی****این القدم الاولی این النظر الثانی
خاقانی اگر خواهی کز عشق سخن‌رانی****کم زن همه عالم را پس گو کم خاقانی
چون بر ملک مشرق عید گهر افشانی****العبد نویس از جان بر تختهٔ پیشانی
غزل شماره 395: یارب لیل مظلم قد قلت یارب ارحم
یارب لیل مظلم قد قلت یارب ارحم****حتی تجلی الصبح لی فی‌الساترین المعلم
جام صبوحی ده قوی چون صبح بنمود از نوی****بوئی چو باد عیسوی رنگ چو اشک مریمی
هات من الدن دما فاشرب هنیا فی‌الملا****فالنفس من قبل الصبی ربت جنانا بالدم
خون خورده‌ای نه مه پسر خون رزان می خور دگر****کاین آدمی را آبخور خون است مسکین آدمی
غزل شماره 396: قم بکرة و خذها با کورة الحیات
قم بکرة و خذها با کورة الحیات****فالدیک قدینادی هات السلاف هات
در جام زیبقی کن گوگرد سرخ ذاتی****آن کیمیای جان‌ها وان گوهر نباتی
راحا کعین دیک اصفی من الفرات****فالدیک فی اذان والکاس فی الصلوة
لب تشنگان جان را سیارهٔ حیاتی****بل یوسفان دل را از چاه غم نجاتی
هات‌الصبوح فاشرب مستدرک الفوات****انعم بها صبوحی واجمع بهاشتات
می خواه و دیو دل باش ارچه ملک صفاتی****از سرزنش چه ترسی نه قاضی‌القضاتی
حفت الیک روحی حتی انحنت قناتی****لاالخیر فی حیاتی لاالضر من مماتی
خاقانیا چو دیدی از عمر بی‌ثباتی****نطع هوس برافشان پندار شاه ماتی
وصف خدایگان خوان گر مرد معجزاتی****اقبال پادشه را از سیل حادثاتی
غزل شماره 397: از روی تو فروزد شمع سرای عیسی
از روی تو فروزد شمع سرای عیسی****وز عارض تو خیزد نور شب تجلی
ای صید دام حسنت شیران روز میدان****وی مست جام عشقت مردان راه معنی
آتش پرست رویت جان هزار زردشت****بستهٔ صلیب زلفت عقل هزار عیسی
رضوان به روی تو دید این تیره خاکدان را****گفت اینت خوب جائی، خوشتر ز خلد ماوی
هر دل که رفت نزهت در باغ زلفت آرد****دارد چراگه جان در زیر شاخ طوبی
ای بی‌نمک به هجران خوش کن به وصل عیشم****دانی مزه ندارد بی‌تو ابای دنیی
با من که هست جانی مانده ز دست قهرت****در پای تو فشاندم، کردی قبول یانی
خاقانی از دل و جان برخی روی تو شد****گرچه ز وصلت او را دولت نداد برخی
غزل شماره 398: چو عمر رفته تو کس را به هیچ کار نیایی
چو عمر رفته تو کس را به هیچ کار نیایی****چو عمر نامده هم اعتماد را به نشایی
عزیز بودی چون عمر و همچو عمر برفتی****چو عمر رفته ز دستم نداند آنکه کی آیی
مرا چو عمر جوانی فریب دادی رفتی****تو همچو عمر جوانی، برو نه اهل وفایی
دلم تو را و جهان را وداع کرد به عمری****که او به ترک سزا بود و تو به هجر سزایی
چو عمر نفس‌پرستان که بر محال گذشت آن****برفتی از سر غفلت نپرسمت که کجایی
تو را به سلسلهٔ صبر خواستم که ببندم****ولی تو شیفته چون عمر بیش بند نپایی
ز دست عمر سبک پای سرگران به تو نالم****که عمر من ز تو آموخت این گریخته پایی
تو همچو روزی بسیار نارسیده بهی ز آن****که عمر کاهی اگرچه نشاط دل بفزایی
مرا ز تو همه عمر است ماتم همه روزه****که همچو عید به سالی دوبار روی نمایی
چو عمر رفته به محنت که غم فزاید یادش****به یاد نارمت ایرا که یادگار بلایی
چو روز فرقت یاران که نشمرند ز عمرش****ز عمر نشمرم آن ساعتی که پیش من آیی
ز خوان وصل تو کردم خلال و دست بشستم****به آب دیده ز عشقت که زهر عمر گزایی
مرا به سال مزن طعنه گر کهن شده سروم****که تو به تازگی عمر همچو گل به نوایی
تویی که نقب زنی در سرای عمر و به آخر****نه نقد وقت بری کیسهٔ حیات ربایی
چنان که از دیت خون بود حیات دوباره****دوباره عمر شمارم که یابم از تو جدایی
من از غم تو و از عمر سیر گشتم ازیرا****چو غم نتیجهٔ عمری چو عمر دام بلایی
به عمرم از تو چه اندوختم جزین زر چهره****به زر مرا چه فریبی که کیمیای جفایی
برو که تشنهٔ دیرینه‌ای به خون من آری****نپرسم از تو که چون عمر زود سیر چرایی
تنم ببندی و کارم به عمرها نگشایی****که کم عیاری اگرچه چو عمر بیش بهایی
غزل شماره 399: دیوانه شوم چون تو پری‌وار نمایی
دیوانه شوم چون تو پری‌وار نمایی****در سلسلهٔ زلف پری مار نمایی
خورشیدی آنگه به شب آیی عجب این است****شب روز نماید چو تو دیدار نمایی
گرچه به شب آئینه نشاید نگریدن****در تو نگرم کینه دیدار نمایی
غزل شماره 400: لاله رخا سمن برا سرو روان کیستی
لاله رخا سمن برا سرو روان کیستی****سنگ‌دلا، ستم‌گرا، آفت جان کیستی
تیر قدی کمان کشی زهره رخی و مهوشی****جانت فدا که بس خوشی جان و جهان کیستی
از گل سرخ رسته‌ای نرگس دسته بسته‌ای****نرخ شکر شکسته‌ای پسته دهان کیستی
ای تو به دلبری سمر، شیفتهٔ رخت قمر****بسته به کوه بر کمر، موی میان کیستی
دام نهاده می‌روی مست ز باده می‌روی****مشت گشاده می‌روی سخت کمان کیستی
شهد و شکر لبان تو جمله جهان از آن تو****در عجبم به جان تو تاخود از آن کیستی
اشعار کامبیز صدیقی کسمایی 
بهرام سالکی_غزلیات 
اسدي توسي(گرشاسپ نامه)3 
اقبال لاهوری(ارمغان حجاز) 
غزلیات ابن حسام خوسفی 
برگزيده اشعار فروغ فرخزاد3 
فیلم تشکیل جنین/مراحل لقاح تا رشد جنین
شکارچی که شکار شد
عصاره گوشت..
حمله ببر به یک مرد
تفسیر المیزان_جلد_1(استنباط پاسخ آنها از آيه كريمه )
اشعار استاد شهریار
پنج گنج نظامی گنجوی4
بانك جامع اشعار حضرت رقيه (ع).jpg "زندگینامه امام حسین علیه السلام")
زندگینامه امام حسین علیه السلام
تعیین جنسیت جنین با جوش شیرین!
کباب حسینی
تصریح به علی بن حسین صلوات اللّه علیهما
پودینگ زردآلو
تصریح به صاحب خانه علیه السّلام
دال عدس.