فوج

سيب زميني       POTATO

نام علمی        Solanum tuberosum

تركيبات شيميايي/خواص داروئي/طرز استفاده/مضرات

كليات گياه شناسي:

سيب زميني گياه بومي آمريكاي جنوبي است و هنوز هم بصورت وحشي در شيلي و آرژانتين می رويد .

سیب‌زمینی گیاهی است از تیرهٔ سیب‌زمینیان که دارای برگهای مرکب و بریده و گلهای سفید یا بنفش است. میوهٔ آن کوچک، کروی، قرمز، سته و سمی است؛

ولی دارای ساقه‌های زیرزمینی خوراکی است که حاوی اندوختهٔ نشاستهٔ فراوان است گلهایش پنج قسمتی (۵ گلبرگ بهم چسبیده و ۵ کاسبرگ بهم چسبیده‌است).

تعداد پرچمها نیز ۵ است که بهم متصل شده و یک لولهٔ بساکی را ساخته‌اند و مادگی از وسط آن خارج شده‌است.

این گیاه دارای رقمهای مختلف است که آنها را به زودرس، دیررس و میانه‌رس تقسیم می‌کند و برحسب استفاده این گیاه به سیب زمینی خوراکی، علوفه‌ای و صنعتی (جهت استفاده الکل یا نشاسته و یا قند) تقسیم می‌شود.

در حال حاضر هر ساله در حدود ۳۳۰ میلیون تن سیب زمینی در سراسر جهان تولید می‌شود. چین، هند و روسیه بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سیب زمینی هستند.

در قرن شانزدهم بوسيله اسپانيولي ها به اروپا برده شد و اكنون در اروپا و آمريكا از نظر مصرف اولين سبزي است .

سيب زميني درتمام طول سال وجود دارد .

سيب زميني بدليل داشتن مقدار ويتامين C ضد بيماير اسكوربيت است و كشورهائيكه از اين گياه استفاده مي كردند هيچگاه مردم آنجا به اين بيماري دچار نمي شدند .

ساقه هوايي سيب زميني داراي بريدگيهايي مركب از 7 تا 12 برگچه اصلي است و در فواصل اين برگچه نيز برگچه هايي كوچكتر وجود دارد .

انواع مختلف سيب زميني بر حسب رنگ گل و پوست غده هاي زير زميني آن تقسيم بندي مي شود .

در روي پوست سيب زميني سوراخهاي كوچكي وجود دارد كه داراي جوانه است و اين جوانه ها ست كه منشاء گياه تازه است .

تاریخچه:

دانشمندان آمریکایی دریافته‌اند که سرمنشأ کلیه انواع سیب زمینی‌های امروزی را می‌توان به یک گیاه واحد که بیش از هفت هزار سال قبل در پرو کشت شد ردگیری کرد.

سیب زمینی در حوالی سال ۱۵۷۰ توسط فاتحان اسپانیایی از آمریکای جنوبی به آن کشور منتقل شد و کشت آن در سراسر اروپا رواج یافت. سیب زمینی بعداً توسط مستعمره نشین‌های بریتانیایی به آمریکای شمالی منتقل شد.

سیب زمینی نخستین بار توسط سرجان ملکم در اواسط پادشاهی فتحعلی‌شاه قاجار به ایران آورده شده‌است، برای همین در ابتدا به آن «آلوی مَلکَم» می‌گفتند. نخستین جایی که در ایران سیب زمینی کاشته شد، روستای پشند در استان البرز بوده است. به همین دلیل همچنان سیب زمینی پشندی در ایران معروف است.

در بین گیاهان دو لپه، سیب زمینی مهمترین محصول زراعی است که با مجموع تولید حدود ۳۳۰ میلیون تن از سطحی حدود ۱/۱۹ میلیون هکتار، در حال حاضر پس از گندم، برنج و ذرت در مرتبه چهارم جهانی قرار دارد.

سازگاری این گیاه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف به گونه‌ای است که هم اکنون در بیش از ۱۴۰ کشور جهان، سیب زمینی تولید می‌شود،

با این حال به دلیل اثرات محدود کننده تنش‌های مختلف نظیر کم‌آبی و خشکی و نیز حرارت بالا، بیشترین میزان تولید و عملکرد این گیاه در کشورهای مناطق معتدله حاصل می‌شود. 

تركيبات شيميايي:

سيب زميني داراي اسيدهاي آلي مانند اسيد سولانئيك ، اسيد نپتوتانيك و سايد فوليك مي باشد .

در صد گرم سيب زمني خام مواد زير موجود است :

آب                       75 گرم

انرژي                    60 كالري

پروتئين                  1/8 گرم

چربي                  0/1 گرم

مواد نشاسته اي   18 گرم

سلولز                 1/5 ميلي گرم

كلسيم               6 ميلي گرم

فسفر                50 ميلي گرم

پتاسيم              500 ميلي گرم

آهن                   0/6 ميلي گرم

سديم                4 ميلي گرم

ويتامين آ             10 واحد

ويتامين ب 1        0/1 ميلي گرم

ويتامين ب 2        0/35 ميلي گرم

ويتامين ب 3         1 ميلي گرم

ويتامين ث           15 ميلي گرم

سيب زميني نارس و همچنين برگ ، گل و ميوه سيب زميني داراي كمي آلكالوئيد سمي بنام سولانين است

بنابراين بايد از مصرف سيب زميني نارس و نیز برگ و گل و ميوه سيب زميني خودداري كرد .

خواص داروئي:

1) برگ و ميوه سيب زميني بعلت داشتن سولانين مخدر و آرام بخش است ولي بعلت سمي نبودن نبايد مورد مصرف داخلي قرار گيرد و بايد فقط بعنوان ضماد و استعمال خارجي استفاده شود .

2)سيب زميني بعلت داشتن ويتامين C  زياد براي مقابله با بيماري اسكوربيت بكار مي رود .

3) براي تسكين سوختگي ها ، سيب زميني خام را رنده كرده وبه عنوان ضماد روي قسمت سوختگي بگذاريد و هر چند  دقيقه آنرا عوض كنيد و ضماد تازه روي آن قرار دهيد .

4)سيب زميني داراي آنزيم مهار كننده مي باشد بنابراين ضد سرطان وضد ويروس است مخصوصا سيب زميني در اين مورد از شير يا سويا قوي تر است .

5)پوست سيب زميني ماننده پوست ميوه ها وسبزيجات داراي ماده آنتي اكسيدان است بنابراين از پير شدن سلولها و نيز از بوجود آمدن سلولهاي سرطاني جلوگيري مي كند .

6)سيب زميني بهترين دارو براي آنهايي است كه بدنشان اسيدي است و اينگونه اشخاص بايدسيب زميني را با پوست و با بخار پخته و بخورند زيرا سيب زميني آب پز  وسرخ شده برعكس سيب زميني با بخار پخته شده توليد اسيد در بدن مي كند .

7)سيب زميني داروي خوبي براي از بين بردن تورم است . براي اين منظور سيب زميني را طبقه طبقه كرده و در سوپ بياندازيد و بگذاريد تقريبا نيم پز شده و سپس آنرابخوريد .

8)سيب زميني بعلت درا بودن پتاسيم زياد تميز كننده كبد نيز مي باشد .

9)سيب زميني بدن را جوان مي كند .

10)سيب زميني داروي بيماريهاي قلب نيز مي باشد .

11)سيب زميني قرمز درمان كننده بواسير خوني و دردناك مي باشد . براي اين منظور سيب زمني راب طور باريك بريده و بصورت شياف داروريد و روي آن كمي روغن ويتامين E و يا وازلين ماليده و پس از قضاي حاجت بداخل معقد بگذاريد . اين عمل را اگر چند روز ادامه دهيد بواسير برطرف مي شود .

12)براي درمان اسهال سوپ سيب زميني را با شير بپزيد و آنرا ميل كنيد  . اسهال سريع متوقف مي شود .

طرز استفاده:

براي استفاده از سيب زميني اگر آنرا تكه مي كنيد بايد فورا از آن استفاده كيند زيرا خيلي زود اكسيده مي شود و خواص خود را از دست مي دهد .

سيب زميني را همیشه بايد با بخار و يا در فر بپزيد و يا خام آنرا ميل كنيد زيرا خواص آن دست نخورده باقي مي ماند .

سيب زميني سرخ شده غير از اينكه خاصيتي ندارد بلكه براي بدن مضر هم است زيرا سرخ كردن سيب زميني بار وغن آنرا ثقيل الهضم مي سازد و باعث بيماريهاي مختلفه مي شود .

مضرات :

سيب زميني براي اشخاصي كه مبتلا به قند هستند مضر است زيرا بعلت داتشن نشاسته قند خون را بالا مي برد و اينگونه اشخاص اگر بخواهند از فوائد سيب زميني استفاده كنند بايد آنرا تحت نظر پزشك يا متخصص تغذيه مصرف كنند ويا از مصرف آن خورددي كنند .

سولانین از ترکیبات گلیکو آلکالوئیدهاست که در سیب‌زمینی با ظاهر شدن رنگ سبز به ویژه در قشر زیر پوست آن مشخص می‌شود.

مقدار زیاد این سم موجب مسمومیت می‌شود که با نشانه‌هایی نظیر سوزش گلو، حالت تهوع و تعریق شدید و نفس‌تنگی همراه است. سیب‌زمینی را باید همواره در جای خنک و تاریک نگاه داشت و به هنگام مصرف نیز قسمت‌های سبزرنگ را دور انداخت.

بانک جامع اطلاعات دارویی

انار : Pomegranate تركيبات شيميايي/خواص داروئي...