فوج

مراسم و مجالس مذهبی

مداحی و نقالی

جشن‌های مذهبی و مجالس مولودی

عزاداری

لباس عزا

زنجیرزنی و سینه‌زنی

تعزیه

آلات لهو در عزاداری

س 1577

اشاره

- نظر شرع را در مورد نقالی بیان فرمائید.

ج

- نقّالی اگر نقل صحیح تاریخ زندگی و اخلاق و سیره انبیاء عظام و ائمه طاهرین علیهم السلام باشد اشکالی ندارد بلکه مفید و مستحب است ولی اگر از روی شمایل و نقش باشد همان ذهنیت‌های غیر واقعی را در اذهان ترسیم می‌نماید و در بعضی موارد خلاف ادب و احترام می‌شود. و اللَّه العالم

س 1578

اشاره

- برخی از ذاکرین در مدائح اهل بیت علیهم السلام تعبیراتی را بکار می‌برند که بنظر می‌رسد با شأن اهل بیت علیهم السلام منافات دارد، آیا بکار بردن اینگونه الفاظ چه صورت دارد؟

ج

- باید از بهترین مدایح که مشتمل بر مضامین صحیح و اقتباس از آیات و احادیث و نکات شعری ادیبانه و دور از غلو است، استفاده شود.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 128

جشن‌های مذهبی و مجالس مولودی

س 1579

اشاره

- آیا دست زدن در مجالس مولودی ائمه اطهار (ع) جایز است و همچنین اگر در هنگام دست زدن، بدن و شانه‌ها با ریتم شعر تکان بخورد، چه حکمی دارد؟

ج

- لهو است و اشکال دارد و مخصوصاً اشکالش در صورت دوّم بیشتر است و مشابه مجالس رقص و سماع بعض فرق باطله است و علاوه با احترام و قداست این مجالس عزیز مناسب نیست و معلوم نیست این چه گرایشی است که بعضی به امور لهویه و ملاهی پیدا کرده‌اند و چه شیطانی پشت ترویج این حرکات است.

س 1580

اشاره

- چند صباحی است که در ایام موالید ائمه اطهار علیهم السلام مجالس با شکوه و با عظمتی جهت سرور و شادباش می‌گیرند، امّا در مجالس زنانه، خانم جلسه زنان حاضر در جلسه مکلف می‌کند که برخیزند و برقصند تا این که حاجت خویش را بگیرند زیرا استدلالشان این است که خود ائمه به ما گفته‌اند در شادی ما شاد و در غم ما غمناک باشید.

ج

- رقص زن فقط برای شوهر به تنهائی جایز است و در سایر موارد حرام می‌باشد، و خوشنودی ائمه اطهار سلام اللّه علیهم اجمعین با عمل حرام انجام نمی‌گیرد و آنچه فرموده‌اند یفرحون لفرحنا مقصود این نیست که مجلس معصیت گرفته شود و اعمال خلاف شرع در آن صورت بگیرد کما آن که سیره افراد لاابالی و غیر متشرع در مجالس چنین است خداوند متعال گویندگان و شنوندگان را به آنچه وظیفه شرعی آنهاست هدایت فرماید تا با برداشت غلط از آیات و روایات موجبات اضلال مردم را فراهم ننمایند.

س 1581

اشاره

- در مجالسی که به عنوان تولی و تبری برای خشنودی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام برگزار می‌گردد چنانچه در مجلسی که فقط بانوان شرکت دارند و صدای آنان به نامحرمان نرسد بخوانند و برقصند چگونه است؟

ج

- در مورد سؤال رقصیدن اشکال دارد و خوانندگی هم اگر غنا باشد حرام است و اگر غنا نباشد مانعی ندارد و کف زدن اگر به نحو لهوی باشد اشکال دارد
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 129
مجالسی که به عنوان تولی و تبری برگزار می‌شود هرچه از محرمات و مشتبهات منزه باشد اولی است.

س 1582

اشاره

- معمولًا در مراسم عید الزهراء سلام اللَّه علیها کف زدن و پایکوبی و رقص را مستند بحدیث رفع القلم می‌دانند آیا صحیح می‌باشد؟

ج

- عید الزّهراء با سائر ایّام در این جهت فرقی ندارد و مورد رفع القلم نیست.

س 1583

اشاره

- شرکت در مراسمی که بعنوان جشن ولادت ائمه معصومین علیهم السلام جهت شادی به کف زدن و دست زنی نسبتاً شدید مشغول میشوند چه حکمی دارد؟

ج

- اگر کف زدن با نحوه خاصی که تناسب با مجالس لهو دارد انجام شود جایز نیست و شرکت در آن مجلس هم جایز نیست بنحو کلی در اینگونه مراسم مناسب است به ذکر مدایح ائمه علیهم السلام بپردازید که هم موجب سرور است و هم ثواب و نیز یادآوری فضائل آن بزرگواران که موجب تشدید محبّت و ولایت و بالنتیجه تکمیل معرفت خواهد شد و دست زدن بر خلاف شأن اینگونه مجالس است علاوه بر اینکه ممکن است تدریجاً امور دیگری هم که قطعاً جایز نیست در این مجالس وارد شود.

س 1584

اشاره

- ساز و دهل (و ساز نقاره) در روز تولد یکی از ائمه اطهار یا در جشن عروسی جایز است یا نه؟

ج

- استفاده از آلات مذکوره در هیچ روزی جایز نیست.

س 1585

اشاره

- گوش دادن به نوار موسیقی در روز تولد ائمه اطهار یا در جشن عروسی اشکال دارد یا نه؟

ج

- در موارد مذکوره و غیر آن مطلقاً حرام است.

س 1586

اشاره

- در مراسم تولد یا رحلت ائمه اطهار آیا زدن نی اشکال دارد یا نه؟

ج

- در موارد مذکوره و غیر آن مطلقاً حرام است.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 130

عزاداری

روضه‌خوانی

س 1587

- این جانب به عنوان روضه‌خوان در مجالس مطالب و روایت‌ها را علی الخصوص ذکر مصیبت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را بیشتر از کتاب طریق البکاء ایراد می‌کنم کتاب مذکور تا چه حدّ معتبر و روایت‌های آن صحیح است؟

- کتاب طریق البکاء مشتمل بر ضعاف است جهت ذکر مصائب اهل بیت عصمت علیهم السلام خوب است از کتب مرحوم محدث قمی مثل منتهی الآمال و نفس المهموم که به فارسی هم ترجمه شده و مثل قمقام ذخّار و ابصار العین که آن هم ترجمه شده استفاده شود. و اللَّه العالم

س 1588

- به نظر حضرتعالی خواندن اشعار بی‌معنا و مفهوم توسط افرادی در مجالس عزاداری ائمة علیهم السلام چه حکمی دارد؟

- در صورتی که لغو و بی‌فایده باشد از آن اجتناب شود.

س 1589

- روضه‌خوانی زنان در مجالس زنانه چگونه است؟

- روضه‌خوانی زنان در مجالس زنانه در صورتی که نامحرم صدای آنها را نشنود مانعی ندارد. و اللَّه العالم

لباس عزا

س 1590

- پوشیدن لباس سیاه رنگ در عزاداری ایام محرّم و صفر چگونه است (آیا کراهت دارد؟)

- بعنوان عزا و اظهار حزن در مصیبت اهل بیت علیهم السلام رجحان دارد.

س 1591

- در ایام محرم و صفر که شخصی لباس مشکی پوشیده آیا اگر با همین لباس نماز بخواند و چون به منظور امام حسین (ع) پوشیده است بازهم برای نماز کراهت دارد؟

- چون بعنوان اظهار حزن پوشیده و از این جهت دارای رجحان است ممکن است در مورد سؤال کراهت آن مرتفع شود.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 131

س 1592

- آیا به نظر جنابعالی پیراهن سفید در ماه محرم پوشیدن مورد اشکال است؟

- اگر به قصد اعراض از عزاداری سیّد الشهداء علیه السلام نباشد اشکال ندارد.
و اللَّه العالم

زنجیرزنی و سینه‌زنی

س 1593

- نظر به اینکه روش جمعی از محبین و شیفتگان عزاداری حضرت ابا عبد اللَّه الحسین علیه السلام عزاداری بنحو سنتی اعم از سینه زدن و زنجیر زدن بوده و می‌باشد اخیراً بعضی در زدن زنجیر شبهه کرده‌اند نظر حضرتعالی در این باره چیست؟

- ان للحسین علیه السلام حرارة مکنونة فی قلوب المؤمنین لا تبرد أبداً سینه زنی و زنجیر زنی در عزای سید مظلومان حضرت أبی عبد الله الحسین سید الشهداء علیه السلام از شعائر مذهبی است و موجب احیاء حقّ و زنده نگهداشتن مراسم عاشورا یعنی بهترین و والاترین جلوه جهاد فی سبیل اللَّه و فداکاری و جانبازی بندگان صالح خدا مخصوصاً حضرت امام حسین و اهل بیت بزرگوارش علیهم السلام و قیام آنان در برابر باطل بگونه‌ای که ابعاد آن قیام الهی فوق حدّ تصور است می‌باشد چنانچه عزاداری بصورت نوحه‌خوانی و گریه کردن و گریاندن بسیار مطلوب و مرغوب و موجب اجر و مورد تأکید ائمه اهل بیت علیهم السلام است.

س 1594

- اگر فردی طوری سینه یا زنجیر بزند که بدنش کبود یا قرمز بشود آیا باید کفاره بدهد؟

- اگر ضرر معتد به برای بدن نداشته باشد در عزای حضرت سید الشهداء علیه السلام مانعی ندارد.

س 1595

- زدن زنجیر بطوری که پشت انسان سیاه شود در عزاداری چگونه است، حمل عَلَم در دسته‌ها که هم گران قیمت است و هم از نظر وزن سنگین 
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 132
است چه صورت دارد؟

- در مراسم عزاداری حضرت سید الشهداء علیه السلام اشکال ندارد و حمل علم بعید نیست از تعظیم شعائر محسوب شود و بی‌اشکال باشد.

س 1596

- حکم جرح و سرخ شدن بدن در عزاداری برای حضرت سیّد الشهداء و معصومین (ع) چگونه است؟

- سرخ شدن بدن و مجروح شدن آن در صورتی که عرفاً قابل تحمل باشد اشکال ندارد.

س 1597

- آیا سینه زدن عزاداران حسینی با سینه لخت جایز است؟

- اگر در معرض دید زنان نامحرم نباشد اشکال ندارد. و اللَّه العالم.

س 1598

- همان‌طور که مستحضرید در بعضی از دسته‌های عزاداری آقای امام حسین علیه السّلام، گروهی از زنان پشت سر دسته در کوچه و خیابان حرکت می‌کنند نظر جنابعالی در مورد این موضوع چیست؟

- با توجّه باینکه وجوب مثل نماز جمعه از بانوان ساقط است و یکی از حکمتهای آن حضور نیافتن در این مجامع عمومی است اگر بانوان همراه دسته‌جات نباشند به سفارشات اسلامی نزدیکتر است و اگر حضور آنها معرض مفسده و نظر اجانب باشد جایز نیست. و اللّه العالم

تعزیه

س 1599

- به مناسبت ایام محرم و صفر و ایام وفات و شهادت ائمه اطهار علیهم السلام مراسم تعزیه برگزار می‌شود و این مراسم به نحوی است که بعضی افراد نقش امام معصوم یا نقش شخصیتهایی برجسته مثل حضرت عباس علیه السلام را اجرا می‌کنند و در بعض تعزیه‌ها کسانی که این نقشها را به عهده می‌گیرند دارای اخلاق و سابقه درخشانی نیستند فقط به جهت اینکه خوب برنامه اجرا می‌کنند آن نقش را بعهده می‌گیرند، نظر مبارک را نسبت به اصل 
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 133
موضوع و اینکه نقش امام معصوم را به نمایش می‌گذارند بیان نمائید؟

- بطور کلی تعزیه‌خوانی چنانچه مشتمل بر محرمات نباشد اشکال ندارد. و درخشان بودن سابقه تعزیه‌خوان شرط نیست ولی اگر سوء سابقه خصوص سوء حال فعلی عرفاً توهین باشد نباید آن اشخاص مجری باشند و اصولًا مناسب این است که عزاداری حضرات ائمه طاهرین علیهم السلام به صورت مجلس روضه‌خوانی برگزار شود تا سخنرانان عالم و وعاظ و روضه‌خوانهای متعهد ضمن ذکر مصائب آن بزرگواران با ذکر فضائل و مناقب و تاریخ زندگی ایشان و بیان احادیث و احکام و تبلیغ معارف اسلام و دفع بدع و شبهات، مردم را آگاه و به مکتب اهل بیت علیهم السلام هدایت و ارشاد نمایند.

آلات لهو در عزاداری

س 1600

- استفاده از وسائلی چون طبل، سنج، دوهل و بعضا نی، و دستگاههای دیگر چه حکمی دارد؟

- به مسأله 2833 توضیح المسائل مراجعه فرمائید. و اللّه العالم

س 1601

- استفاده از انواع علم‌ها؟ و چلچراغها در دسته‌های عزاداری چه حکمی دارد؟

- فی حدّ نفسه اشکال ندارد ولی در همه امور رعایت اعتدال و میانه‌روی خوب است و باید عمده نظر به حقایق قیام بزرگ حسینی علیه السّلام و گرفتن درس دین‌داری و فداکاری برای دین و ثواب عزاداری و تعظیم شعائر باشد. و اللّه العالم

س 1602

- نظر مبارک راجع به طبل و سنج جهت هماهنگ نمودن سینه و زنجیر زدن در عزاداری ماه محرم چیست؟

- مراسم عزاداری حضرت سید الشهداء علیه السلام که به صورت مجالس روضه و سخنرانی و حرکت هیئتهای عزا برگزار می‌شود از شعائر بزرگ مذهب و موجب احیاء آثار اهل بیت علیهم السلام و از علائم شعور دینی و تبلور احساسات مذهبی است باید مظاهر آن مظاهر ایمانی بوده و هر چه از آلایش استعمال این 
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 134
وسائل و آلات منزه‌تر باشد و ساده و بی‌پیرایه‌تر برگزار شود شکوه معنوی آن برتر و جلوه‌های آموزنده آن بیشتر می‌شود این پیرایه‌ها و آلایش‌ها خصوصاً استفاده از آلات لهو که شرعاً ممنوع است از حال عزا و سوگواری و توجه به مفاهیم بلند و آموزنده این مراسم مانع می‌شود امید است در برگزاری این شعائر همگان موفق و مشمول عنایات خاصه حضرت بقیة اللَّه ارواح العالمین له الفداء باشند.
جامع الاحکام، ج‌2، ص: 135

احکام قوانین و مقررات